tuit? Qui quicquid unquam claritudine eminuit, id veluti cognatum censet tuendum. Qua liberalitate cum alias, tum proxime incenso monte Cælio,3° omnis ordinis hominum jacturæ patrimonio succurrit suo? Quanta cum quiete hominum, rem perpetui præcipuique timoris, supplementum, sine trepidatione delectus,49 providet? Sis aut natura patitur, aut mediocritas recipit hominum, verecunde cum Deis queri, quid hic meruit, primum, ut scelerata Drusus Libo iniret consilia [U. c. 769. p. Chr. n. 16.]; deinde, ut Silium Pisonemque tam ***7 alterius dignitatem consti * Quanta magnificentia simul et modestia reparat etiam munera Cnæi Pompeii, quæ ignis combusserat? Qui credit sibi conservandum, tanquam suum et domesticum, id omne quod unquam splendore præcelluit. ? Quanta cum tranquillitate hominum curat fieri supplementum, sine metu conquisitionis, quam rem universi semper et maxime reformidaverunt ? cientibus Acidal. Ursin, et Voss.-2 Ita Rhenan. Ed. pr. Qui quidem quam. -3 Ita Ed. Basil. Ed. pr. Cæli, quod tuetur Boecler.-4 Ruhnken. conj. sine detrectatione delectus.-5 Jacobs. in Vers. Velleii vernacula suspicatur at elapsum esse ante si.-6 Ita Herel. et Ed. Bipont. In Ed. pr. erat auro Deo cum de his queri, unde Ed. Basil. emendavit apud aures Deo rum de his queri, quod omnes fere receperunt, alii alia frustra tentantes. Rhenan. probante Voss. auribus Deorum de his q. Ursin. de Deo cum Deis queri: Heins. audeo cum Deis queri: Burmann, hominum, aut horror (sive honor) Deorum de his queri: Ruhnken. nihil tentavit. Clud. ex conjectura Faeshii hominum, aut Deorum cura, de his queri.-7 Lacunam hanc ita explevit Burmann. tam infestos haberet, quorum alterius, &c. Ed. pr. Pisonemque tam alt, d. &c. Ed. Basil. ut Silius et Piso quorum, alterius: Burer. supplet quam ante NOTE • Monte Calio] Unus est e septem urbis Romæ collibus. A Cælio Vibeno, nobilissimo duce Tusco, sic dictus est: quod cum Romulo contra Sabinos socia arma conjungens in eo castra posuisset. Hic mons ab Anco Urbi additus est, ut Strabo docet: a Tullo Hostilio, ut Livius: a Tarquinio Prisco, ut Tacitus. Demum a Tiberio Cæsare, quod is post incendium habitatoribus ædificia absumta instaurasset, dici cœptus est Mons Augustus. P Supplementum] Cum legio diminuta additis, qui desunt, militibus suppletur: qui adjiciuntur, supplementum appellantur. Gallice, Des recrues. ¶ Delectus] Hujus vocis tum usus est, cum Imperator auctoritate sua, quos ei visum fuerit ad militiam conscribit, etiam invitos. Per quos hujusmodi delectus habetur, eos a conquirendis militibus Conquisitores' Cicero vocavit. Drusus Libo] Silii crimen, teste Tacito, duplex fuit. 1. Amicitia Germanici. 2. Intemperantia in laudando suorum militum obsequio, cum alii ad seditiones prolaberentur. Silius sub Germanico legatus erat exer. citus, qui militabat ad Rhenum superiorem, tuit, auxit alterius? Ut ad majora transcendam, quanquam et hæc ille duxit maxima; quid,' ut juvenes amitteret filios? [U. c. 776. p. Chr. n. 23.] quid, ut nepotem ex Druso suo ?? Dolenda adhuc retulimus; veniendum ad erubescenda est. Quantis hoc triennium, M. Vinici," doloribus laceravit animum ejus? Quam diu abstruso, quod miserrimum est, pectus ejus flagravit incendio, quod ex nuru," quod ex nepote dolere, indignari, erubescere1 coactus est? Cujus temporis ægritudinem auxit amissa mater* eminentissima [U. c. 782. p. Chr. n. 29.], et per omnia Deis, quam hominibus, similior fœmina: cujus potentiam nemo sensit, nisi aut levatione periculi, aut accessione dignitatis. 131. Voto finiendum volumen sit."3 Jupiter Capitoline a Quanto tempore cor ejus arsit igne, quod est dignissimum commiseratione, occulto? auxit: Heins. ut Silius Pisoque. At quantum alterius, &c.-8 Ita Rhenan. Ed. pr. dixit.-9 Suo deest in Ed. pr. Cod. Drusuo, unde Burer. Druso sue.—— 10 Ita Cod.; sed in Ed. pr. est deest.-11 Ita Ed. pr. Cod. M. Vinicii.12 Erubescere erat in Cod., sed deest in Ed. pr.-13 Kraus. malit ejicere sit. • Quid] Subauditur meruit. NOTE • Ut juvenes amitteret filios] Germanicum et Drusum. Sed de Germanico amisso Tiberii anno sexto, nemini unquam dubium fuit, quin perierit tum veneno dato a Cn. Pisone, quocum Germanico graves erant inimicitiæ: tum invidia Tiberii, qui tantarum non ignarus inimicitiarum, tamen per idem tempus, quo Germanicum transtulerat in Orientem, Cn. Pisonem miserat in Syriam ordinarium præsidem. Certe ob veneni dati suspicionem Romæ judicio postulatus ab Agrippina, Germanici conjuge, Piso voluntaria morte damnationem antevertit. ▪ Quod ex nuru, &c.] Ex Agrippina Marci Agrippa filia, nepte Augusti, tunc Germanici a Tiberio adoptati vidua. Ipsa sibi mortem inedia con scivit, cum se apud Tiberium nullo suo merito adductam videret in invidiam. × Amissa maler] Livia. Decessit ætatis anno 86. Tiberiani imperii 16. Erat tum Tiberius in insula Capreis (l'Isle de Capri) regni Neapolitani: quam insulam habebat in deliciis, et quo secesserat anno imperii 13. nunquam deinceps ad urbem rediturus: ubi remotis arbitriis per omnia se vitiorum flagitia volutavit. Inter hæc dedecora non magis omnibus aliis, quam sibi execratus ipsi, moritar 17. Kal. Apr. imperii anno 23. Christi 37. vitæ agens octavum et septuagesimum. ▾ Jupiter Capitoline] Jupiter sic dictus est a monte Capitolino, ubi colebatur. ac Stator,' et auctor Romani nominis, Gradive Mars, perpetuorumque custos Vesta ignium, et quicquid numinum hanc Romani imperii2 molem in amplissimum terrarum orbis fastigium extulit, vos publica voce obtestor atque precor: custodite, servate, protegite hunc statum, hanc pacem ***, eique functo longissima statione mortali, destinate successores quam serissimos, sed eos, quorum cervices tam fortiter sustinendo terrarum orbis imperio sufficiant, quam hujus suffecisse sensimus; consiliaque omnium civium aut pia ***.4c -1 Ita transposuit Putean. Ed. pr. aliæque vett. C. et auctor, et stator: Cod. ac stator.-2 İta Ed. pr. Cod. et quicquid nominum honor omni imperii molem: unde Heins. pro hanc leg. honoram.-3 Lacunam explevit Lips. addendo hunc principem: eadem Voss. malit reponere pro hanc pacem. Jac. Perizon. conj. hunc ducem, quod placet Heinsio, qui tamen proposuit hunc pacis auctorem.— 4 Rhenan. supplevit aut pia, aut salutaria, in felicem exitum provehite. Voss, aut pia fovete, aut impia opprimite. Hic lectores monere visum est, Antonii Thysii Editionem in VV. LL. parum distincte designari Ed. Lugd. Bat. NOTE 2 Ac Stator, et auctor, &c.] Duplex Jectio: 1. Puteani, et aliorum nonnullorum: Jupiter Capitoline ac stator; et auctor Romani nominis. Nam stator, inquiunt, solum referri potest ad Jovem, qui sic dictus est, teste Seneca de Benef. lib. IV. cap. 7. quia Jovis beneficio stant omnia : non vero quia post susceptum votum, ut quidam tradiderunt, Romanorum fugientium acies stitit. 2. Ursini: Jupiter Capitoline; et auctor ac Sator Romani nominis Gradive Mars. Quæ lectio præ alia mihi placet: Mars enim sator est sive genitor Romuli, unde Romana gens. a Vesta] Saturni filia ex Ope. Alteram volunt esse, Saturni matrem, quæ pro terra sumi solet a Poëtis: de qua Ovid. Fast. lib. vi. 'Stat vi terra sua vi stando Vesta vocatur.' Quæ vero pro igne sumitur, ex Ovidio: Nec tu aliud Vestam, quam vivam intellige flammam; Saturni filia est. Cujus nomen Cicero de Nat. Deor. lib. 1. deducit and rîs korías, quod de leg. 11. interpretatur, focus. Huic Deæ colendæ præerant virgi nes: quibus erat commissa cura custodiendi et continuo fovendi ignis, qui dictus est propterea perpetuus: quem nefas erat, si extingueretur, aliter quam accensa per fomites ex sole flamma reparare. b Hanc pacem ***, eique functo] Lipsii lectionem cum Vossio sequere: hanc pacem, hunc principem, eique functo longissima statione mortali, &c. © Aut pia***] Hanc peroratiuncu lam nemo felicius, quia pressius, ab. solvisse mihi videtur, quam Vossius. Legit, aut pia fovete, aut impia oppri. mite, hoc sensu: Ac omnium civium consilia, si pia sunt, in exitum felicem provehite; sed, si qua impii nefaria moliuntur, ea cum auctoribus pessum, date. FRAGMENTUM VELLEII EXCERPTUM EX GALLICA HISTORIA.' [EX EDITIONE CLUDII.] Dum hæc circa Rhenum aguntur, in Noricorum finibus grave vulnus populus Romanus accepit. Quippe Germanorum gentes, quod [1. quæ] Rhætias [1. Rhætiam s. Rhætios] occupaverant, non longe ab Alpibus, tractu pari patentibus campis, ubi duo rapidissimi amnes inter se (?) confluunt, ut [1. in] ipsis Noricis finibus civitatem, non quidem muro, sed vallo fossaque cinxerunt; quam appellabant Cisara, nomine Deæ Cisæ, quam religiosissime colebant; cujus templum quoque ex ligno, barbarico ritu, constructum; [quod], postquam eo colonia Romanorum deducta est, inviolatum permansit, ac, vetustate collapsum, nomen colli [l. collis] servavit. Hanc urbem T. Annius prætor, ad arcendas barbarorum excursiones, Kal. Sextil. exercitu circumvenit. Ad meridianam oppidi partem, qua sola a continenti erat, prætor ipse cum legione Martia operosissime communivit, ad occidentem vero, quo barbarorum adventus erat, Avar, Bogudis regis filius, cum equitatu omni et auxiliaribus Macedonum copiis, inter flumen et vallum, NOTE 1 Hoc fragmentum habet Wolfg. Lazius in commentariorum reip. Rom. lib. I. cap. 8. Falsum judicat Cellar., quia stylus sapiat scriptorem aliquot sæculis Velleio juniorem, et quia in re non panca sint, in quibus peccetur, quod Marcus Velserus in rerum Augustanarum Vindelicarum demonstravisset; præterea narrat, hoc fragmentum etiam occurrere apud Conr. de Lichtenau, abbatem Urlspergen sem, qui scripserit a. MCCXXIx., ubi tamen plura inserta legantur. In quo tantum a stylo Velleii hoc fragmentum abhorreat, equidem nec docere nec sentire possum, neque suppositum putare, cum quia medio ævo ne mo sane, dum Velleius prorsus incognitus erat, sibi proponere potuit Velleio aliquid affingere, tum quia narratio, quanquam hic ibi corrupta, fictæ notas nullas prodit. loco castris parum amplo, infelici temeritate extra flumen consedit; pulchra indoles, nec minus Romanis, quam Græcis literis instructa. Igitur LIX. die, quam eo ventum est, cum is dies, Deæ Cisa celeberrimus, ludum et lasciviam magis, quam formidinem, ostentaret: immanis barbarorum multitudo ex proximis sylvis repente erumpens, ex improviso castra irrupit ; equitatum omnem, et, quod miserrimum erat, auxilia sociorum delevit. Avar, cum in hostium potestatem regio habitu vivus venisset, pecudis more mactatur. Oppidani vero non minori fortuna, sed majori virtute, prætorem in auxilium sociis properantem adoriuntur. Romani haud segniter resistunt. Duo principes oppidanorum, Habbeo et Cæcus, in primis pugnantes, cadunt. Et inclinata jam res oppidanorum erat, ni maturassent auxilium ferre socii, in altera ripa jam victoria potiti. Denique coadunatis viribus castra irrumpunt; prætorem, qui paulo altiorem tumulum frustra ceperat, Romana vi resistentem, obtruncant; legionem divinam [decimam?], ut ne nuntius superesset, funditus delent; Verres solus, tribunus militum, amne transmisso, in proximis paludibus se occultans honestam mortem subterfugit; nec multo post Siciliæ proconsul immani avaritia turpem mortem promeruit. Ex Prisciani I. VI. Edit. Basil. 1554. p. 192. Primus, nec minus clarus ea tempestate fuit Miltiadis filius, Cimon. FINIS PATERCULI HIST. ROMANE. |