Immagini della pagina
PDF
ePub

35

His rebus gestis omni Gallia pacata tanta huius belli ad barbaros opinio perlata est, uti ab iis nationibus, quae trans Rhenum incolerent, mitterentur legati ad Caesarem, qui se obsides 2 daturas, imperata facturas pollicerentur. Quas legationes Caesar, quod in Italiam Illyricumque properabat, inita proxima ae3 state ad se reverti iussit. Ipse in Carnutes, Andes, Turones, quaeque civitates propinquae his locis erant, ubi bellum gesserat, le4 gionibus in hibernacula deductis in Italiam profectus est. Ob easque res ex litteris Caesaris in dies quindecim supplicatio decreta est, quod ante id tempus accidit nulli.

[graphic]

dies die Küstenvölker, die er später 5. 53, 6 und 7. 75, 4 unter dem Namen Aremoricae civitates zusammenfasst. S. den geogr. Index unter diesem Artikel. in dicionem potestatemque esse red. Uebertreibung (1. 31, 7 dicione atque imperio), sie hatten nur Geiseln gestellt, die sie bald wieder zurückfordern: 3. 8, 5 (Aehnlich im Folgenden omni Gallia pacata).

C.

35. 1. his rebus gestis pacata: c. 11, 5. quae incolerent: 27, 1selbst solche, die über dem Rhein wohnten, von denen man dies nicht erwarten konnte. - huius belli opinio s. c. 8, 1. qui se daturas, nicht daturos: sie sollten als Vertreter ihrer Nationen die Erklärung derselben abgeben. imperata facturas, s. zu c. 3, 3.

2. Illyricumque, das mit zu seiner Provinz gehörte. inita aestate: c. 2, 1.

3. Turones: 1. 29, 1. in hibernacula. So Caes. nur hier.

[ocr errors]
[ocr errors]

Sall. Iug. 103. 1: exercitu in hibernaculis composito. Nep. Ages. 3. Eum. 8. Eigentlich die Winterzelte (Liv. 5. 2, 1: hibernacula aedificari coepta), das Winterlager: hiberna: die Winterquartiere überhaupt, der Ort, wo die Truppen überwintern.

4. supplicatio: das allgemeine, vom Senat angeordnete öffentliche Gebet zur Abwendung unglücklicher und zum Danke für glückliche Ereignisse, Gebetfest, Dankfest. Es war dasselbe eine Auszeichnung für den siegreichen Feldherrn, daher die ungewöhnlich lange Dauer der supplicatio eine ihm erwiesene Ehre ist: quod accidit nulli. Cic. de Prov. cons. 10: Caesari supplicationes decrevistis, numero ut nemini uno ex bello, honore, ut omnino nemini. Die längte Dauer war bisher (bei dem Siege des Pompeius über Mithridates) 12 Tage gewesen. 4. 38, 5. 7. 90, 8 dauert sie 20 Tage.

[graphic]
[ocr errors]
[graphic]
[ocr errors]
[graphic]

COMMENTARIUS TERTIUS.

Cum in Italiam proficisceretur Caesar, Servium Galbam cum 1 legione XII et parte equitatus in Nantuatis, Veragros Sedunosque misit, qui ab finibus Allobrogum et lacu Lemanno et flumine Rhodano ad summas Alpes pertinent. Causa mittendi fuit, quod 2 iter per Alpes, quo magno cum periculo magnisque cum portoriis mercatores ire consuerant, patefieri volebat. Huic permisit, 3 si opus esse arbitraretur, uti in his locis legionem hiemandi causa collocaret. Galba secundis aliquot proeliis factis castellisque com- 4 pluribus eorum expugnatis missis ad eum undique legatis obsidibusque datis et pace facta constituit cohortes duas in Nantuatibus collocare et ipse cum reliquis eius legionis cohortibus in vico Veragrorum, qui appellatur Octodurus, hiemare; qui vicus 5 positus in valle non magna adiecta planicie altissimis montibus undique continetur. Cum hic in duas partes flumine divideretur, 6 alteram partem eius vici Gallis [ad hiemandum] concessit, alteram vacuam ab his relictam cohortibus attribuit. Eum locum 2 vallo fossaque munivit. Cum dies hibernorum complures transissent, frumentumque eo comportari iussisset, subito per exploratores certior factus est ex ea parte vici, quam Gallis concesserat, omnes noctu discessisse montesque, qui impenderent, a maxima multitudine Sedunorum et Veragrorum teneri. Id aliquot de 2 causis acciderat, ut subito Galli belli renovandi legionisque op

- 6 er

Drittes Jahr des Krieges, 56 v. oder geringerer Sorge für AbChr. (Doch fällt der c. 1 wechselung und Bestimmtheit des zählte Kampf noch ins J. 57.) Ausdrucks.' Madvig § 340. 2. iter per Alpes: über den grossen Bernhard in das Wallis und an den Genfersee.

4. u. 5. in vico - qui vicus - eius vici: 1. 49, 1.- continetur: 'wird eingeschlossen'.

2. 1. eo geht auf den eben erwähnten vicus. quam-concesserat, der Indicat. wie 2. 4, 10. Zumpt§ 516.

2. ut-caperent bestimmtere Ausführung von id 1. 5, 1.

4. proeliis factis pace facta. 'Es finden sich bisweilen Ablat. Consequ. mehrere Male hinter einander von Umständen, die sich der Reihe nach folgen. Dies beruht auf des Schriftstellers grösserer

3 primendae consilium caperent: primum, quod legionem neque eam plenissimam detractis cohortibus duabus et compluribus singillatim, qui commeatus petendi causa missi erant, propter 4 paucitatem despiciebant; tum etiam, quod propter iniquitatem loci, cum ipsi ex montibus in vallem decurrerent et tela conicerent, ne primum quidem posse impetum suum sustineri existi5 mabant. Accedebat, quod suos ab se liberos abstractos obsidum nomine dolebant, et Romanos non solum itinerum causa, sed etiam perpetuae possessionis culmina Alpium occupare conari et ea loca finitimae provinciae adiungere sibi persuasum habebant. 3 His nuntiis acceptis Galba, cum neque opus hibernorum munitionesque plene essent perfectae, neque de frumento reliquoque commeatu satis esset provisum, quod deditione facta obsidibusque acceptis nihil de bello timendum existimaverat, consilio ce2 leriter convocato sententias exquirere coepit. Quo in consilio, cum tantum repentini periculi praeter opinionem accidisset, ac iam omnia fere superiora loca multitudine armatorum completa conspicerentur, neque subsidio veniri neque commeatus suppor3 tari interclusis itineribus possent, prope iam desperata salute nonnullae huiusmodi sententiae dicebantur, ut impedimentis relictis eruptione facta isdem itineribus, quibus eo pervenissent, 4 ad salutem contenderent. Maiori tamen parti placuit hoc reservato ad extremum consilio interim rei eventum experiri et ca4 stra defendere. Brevi spatio interiecto, vix ut rebus, quas consti

[graphic]
[graphic]

3. neque eam, wie et is, atque is, et is quidem zu näherer ausdrucksvoller Bestimmung eines Begriffs: 'die nicht einmal ganz vollständig war'.-compluribus singillatim (detractis) 'mehrere einzeln' d. i. nicht in ganzen Heeresabtheilungen. Das Adverb., wo auch das Adiect. stehen könnte, wie 1. 17, 1: qui privatim plus possint, quam ipsi magistratus.

5. Accedebat, quod - persuas. habebant. Offenes Eingeständniss des gerechten Grundes des Widerstandes, wie wir dies öfter bei C. finden. Vgl. 5. 54, 5. 7. 77, 15. Einl. S. 27. sibi persuasum habebant. Die einzige Stelle eines mustergültigen Schriftstellers, in der sibi (das nicht zu habere, sondern zu persuasum gehört) hinzugefügt wird. Nipperd. vergleicht B. Hisp. 22, 8: neque sibi ullam

[ocr errors]

spem victoriae propositam habere.

3. 1. opus hib. munitionesque: Dem allgemeinen opus hib., Anlage des Winterlagers, wird das Besondere, die Errichtung der Verschanzungen, beigegeben. c. 6, 3: castra munitionesque. (1. 31, 12). de = in Hinsicht auf, wie nachher de bello; s. zu 1. 42, 1. frumento reliquoque comm. S. zu 1. 39, 1. 3. desperata salute. C. hat die Verbindung desp. rem. nur in der Construction des Abl. abs. angewendet, sonst sagt er, abgesehen von dem vereinzelten Gebrauch des Dativs (s. zu 7. 50, 4) immer desperare de re. 4. rei eventum experiri abwartend versuchen, sehen, was die Sache für einen Ausgang nehmen wird, also anders gedacht, als c. 5, 2 extremum auxilium experiri.

4. 1. vix ut: 1. 6, 1. collocare

[ocr errors]

tuissent, collocandis atque administrandis tempus daretur, hostes ex omnibus partibus signo dato decurrere, lapides gaesaque in vallum conicere. Nostri primo integris viribus fortiter repu- 2 gnare neque ullum frustra telum ex loco superiore mittere, ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre, sed hoc superari, quod diuturni- 3 tate pugnae hostes defessi proelio excedebant, alii integris viribus succedebant, quarum rerum a nostris propter paucitatem fieri nihil poterat, ac non modo defesso ex pugna excedendi, sed ne 4 saucio quidem eius loci, ubi constiterat, relinquendi ac sui recipiendi facultas dabatur. Cum iam amplius horis sex continenter 5 pugnaretur ac non solum vires, sed etiam tela nostros deficerent atque hostes acrius instarent languidioribusque nostris vallum scindere et fossas complere coepissent, resque esset iam ad extremum perducta casum, Publius Sextius Baculus, primi pili 2 centurio, quem Nervico proelio compluribus confectum vulneribus diximus, et item Gaius Volusenus, tribunus militum, vir et consilii magni et virtutis, ad Galbam accurrunt atque unam esse spem salutis docent, si eruptione facta extremum auxilium experirentur. Itaque convocatis centurionibus celeriter milites cer- 3 tiores facit, paulisper intermitterent proelium ac tantummodo

@

eigentlich: an seinen Platz stellen, anstellen, anordnen. B. Alex. 33, 6: rebus omnibus confectis et collocatis. Cic. ep. ad Brut. 1. 15, 12: ad collocandum civitatis statum. administrare: besorgen, ausführen. dem

2. ex loco superiore: von Walle (c. 1, 6); denn die Feinde batten sich in die Ebene (c. 1, 5) herabgezogen. ut quaeque pars videbatur: 'je nachdem jeder, so oft einer', bei welchem Ausdruck der Wiederholung der Handlung bei Caesar, wie bei Cicero und Sallust, der Indicat. des Imperf. oder Plusquamperf. (s. z. B. c. 14, 6. 4. 26, 1) vorherrschend ist, während andere Schriftsteller den Coniunctiv vorziehen. (Madvig § 359 und Bemerk. p. 61, Anm.) perari inferiores esse.

su

3. quarum rerum nihil. 5. 1,7: nihil earum rerum = nichts dergleichen, eine Verbindung, die durch die den Lateinern so geläufige Umschreibung eines Pronom. im Neu

trum durch res erklärlich wird. Vergl. 6. 42, 3. B. C. 1. 7, 5. 2.43, 2.

4. non modo - sed ne quidem. Die in ne quidem liegende Negation wird auf das Ganze bezogen, so dass im ersten Gliede nicht non modo non gesetzt wird, wenn das Verb, beiden Gliedern gemeinschaftlich ist und beim letzten steht. recipere wie 2. 12, 1.

5. 1 vallum scindere: den Wall durch Ausreissen der Pallisaden (valli) aufreissen und dadurch den Zugang öffnen. 5. 51, 4. 7. 86, 5: falcibus vallum ac loricam rescindunt.

2. diximus: 2. 25, 1.

www.dccom

3. certiores facit intermitterent: wie wir es wurde ihnen bekannt gemacht, sie sollten ; er lässt ihnen die Nachricht von dem Beschluss und somit den Befehl zukommen, darnach zu handeln; daher construirt wie mandare, hortari, 5. 36, 3: cum Cotta communicat, ut excedant. B. C. 1. 64, 3:

tela missa exciperent seque ex labore reficerent, post dato signo ex castris erumperent atque omnem spem salutis in virtute po6 nerent. Quod iussi sunt, faciunt ac subito omnibus portis eruptione facta neque cognoscendi, quid fieret, neque sui colligendi 2 hostibus facultatem relinquunt. Ita commutata fortuna eos, qui in spem potiundorum castrorum venerant, undique circumventos interficiunt et ex hominum milibus amplius xxx, quem numerum barbarorum ad castra venisse constabat, plus tertia parte interfecta reliquos perterritos in fugam coniciunt ac ne in locis 3 quidem superioribus consistere patiuntur. Sic omnibus hostium copiis fusis armisque exutis se in castra munitionesque suas re4 cipiunt. Quo proelio facto, quod saepius fortunam temptare Galba nolebat atque alio se in hiberna consilio venisse meminerat, aliis occurrisse rebus viderat, maxime frumenti commeatusque inopia permotus postero die omnibus eius vici aedificiis incensis 5 in provinciam reverti contendit ac nullo hoste prohibente aut iter demorante incolumem legionem in Nantuatis, inde in Allobroges perduxit ibique hiemavit.

7

His rebus gestis cum omnibus de causis Caesar pacatam Galliam existimaret, superatis Belgis, expulsis Germanis, victis

[blocks in formation]
[blocks in formation]

7. 1. omnibus de causis mit existimaret zu verbinden. -pacatam: 1. 6, 2. Wie es die Gallier auffassten, sieht man aus c. 8, 4. expulsis Germanis. Gewöhnlich bezieht man diese Worte auf die Aduatuker, die wegen ihrer Abstammung von Cimbern und Teutonen (2. 29, 4) hier Germani heissen sollen: Aber dann wäre sowohl diese unbestimmte Bezeichnung (statt des Volksnamens Aduatuci), als die Entgegensetzung der Belgae und Germani (während doch die Aduatuker zu den Belgen gehören 2. 4, 10), und vor Allem der Ausdruck expulsi (während doch die Aduatuker in die Sklaverei verkauft wurden 2. 33, 6) unbe

[graphic]
« IndietroContinua »