Immagini della pagina
PDF
ePub

A parerem mo pulzùn despennä,
Iniènz (1) che st' usenza torna più
A n' arèn vuoja (2) più d'una manä.
Al turnarä mo le balèster sù,

E scminzarén a tirär di pulzùn,

A cmod za se suleva usär tra nu.
Al darä fuora el pic e anch i spuntùn,
E spid, e ronch, e targ e partesán,
E qui strumiént che più n' usävn ensùn.
A cminzarèn a får del bia panzân,

Cun dir: sta in dria, stai ti, ať darò,
Es a n' ze petnarén mo più le làn.
Mo con un sčiuòp s'te vgniv dal si al no,
Ti psiv cazzär un passarin in sén,

E andär po via a fär al fatto tò.

O dsén un puctin qui cmod a farén

Se per sort i bandi viènen (3) a chè (4),
Con che manièra (8) mai az' dfindarén.
Ugnòn sin fuzrà vì chi in za, chi in lè,

Parch' lor arån i sčiuòp e nu negotta,
E se farän patrùn d'tutt ziò ch'i è.
Al busgnarà (6) ch' az' tuläman de sotta,
Senza stär a zercär se l'ha linzùa (7),
Se d' zunta an' vlén purtär la testa rotta.

E s'al je parerä, iz' turân i bua (8),

El vach, i brich, el piégor (9), e i muntùn,
Al zes, la fava, al furméint e i fasùa (10).
O vet ch' an' putrén fär mo più i pavùn
Con i bia sčiuop d' bel legn intarsiè,
E con tutti el bel ciäv e i bia curdun.
Andarén mo pr'i chémp e pr' i fussé
A testa bassa: an' farén più ì taschèr
Cmod a sulèvan fär tra la brighè.
Ch'a in sulivin purtär sotta i tabèr (11)

Ad quj de disdòt unz, e di più curt,

E in le bisèch (12), e in la chèssa (13) dal cher (14).

O fortuna crudél, a so s' t' azcùrt

Adèss i dient (18), a so s' te t' z' tua la forza

A so s' te te zgavàgn, a so s' te t' z' urt.

(1) inänz. (2) vuja. (3) vèinen. (4) cä. (8) manira. (6) bsugnară. (7) linzù. `(8) i bù. (9) pìguer. (10) fasù. (11) tabàr. (12) bisàc. (13) cässa. (14) cär. (18) dènt.

Quant in sarä d'nu ch' livarän la scorza
A i máttar con el brèzz e con el spall,
Es n'i valrà più che nissùn se storza.
L'è mo anda per nu egl' Occh al ball,

Al busogna de quest avèir pazienzia,

Ch' al n'accad qui a saverla a pia (1), e a cavàl.
A sén mo nad qui sotta a st' infulzienzia (2)

Al n' uccór mo a dir qui barba a la zeja (3),

Che l'è sta questa troppa alta sentenzia.

Al sangy di tuoz! (4) che l'è una brutta veja! (8)
Cosa vliv più ch'a fämen mo què d' fora?

Az' andarèin a arpónder in t' l' arveja,

Za ch' vol acsi fortuna traditora.

(1) pi. (2) influenza. (3) zéa. (4) tuz. (8) vi. Si noti che la parola vėja è romagnola.

1700. Il più distinto scrittore bolognese di quest'epoca si è, come accennammo, il rinomato Lotto Lotti, autore di varii graziosi poemetti. Noi quindi non potevamo esitare nella scelta, e porgiamo ai nostri lettori il secondo Canto del cèlebre poemetto scritto per la liberazione di Vienna dall'assedio dei Turchi, come quello, che meglio svolge l'artificiale macchinismo dell'intero poema, e dà bastèvole idea della maestria dell'autore.

ARGUMENT.

Al Diäul che sente gl'artlarie ruzlür,

A s' fä alla fnestra, es ved i Turc armä;
Macumet al sò diè lu fä ciamär,

Per saver cos'è mäi sta nuvitä.

Macumėt in cunsei la vòl cuntär,
Es va a prigul d'avèr del staffilä;
Mo perchè in fin al trova un invenzión,
Ai è fall un regäl dal re Plutòn.

As sinteva prufrir per tutt i lä

Dal tambór di Todisch brod e pancòtt,

Es i fieva al subiòl la maitinä;

Al gramäva al furnär tutta la nott

Per mettr all' ordn al sbatter di suldä,

Ch' cunsist in tier, chersènt, ruzl e pagnòtt;

As sinteva zappär i minadúr,

E l'archbusier cunzäva gl` armadúr.

Al campanär sunäva la stremida.
E i buò tiravan fora l'artlarie,

Al mess andäva in volta con la crida
Ch' ciamäva i fant e la cavallarie,

Es bsgnäva andär senza ciamär affida,

E padr e fiuò e Stvanin, bärba e fradie;

Insomma l'era un strèpit, l' era un ciass,

Ch' da un cò all' älter dal mond s' sintè al fracàss. Giust cmod a s' sent d'in ciel quì zò da nù,

Cm' al vien un qualch scruènt, tirär al tron,
Acsi sta vèrnia quand la fù sintù

In t'al zéntar dla terra da Plutòn,

Al stì un poc inurchì quäl becc cornù,
Pò miss la testa fora dal fnestròn,

E quand al vist al pòpol d' Macumèt,
Dall' algrezza ai scapò per dsotta un pèt.
Mò questa fù una sloffa csì putént,

Ch' la fi stuppär al näs a qui puvrit
In sintirs azuntär dùia al turment;
E a Belzebù, ch'i aveva al näs indrit,
A si vultò Plutòn, e in t' un mumént
A i diss, ch'al prefundàss in zò pr' al drit
A čiamär Macumèt, ch' in balatròn
Dal filatùi di Turch volta al rudòn.
Appena al l'ev' intés, ch' al mostr' urrènd
S' lassò andär a cò fitt in t' al prefond;
E s'i diss Macumèt, lassa 'l facend,
Vien da Plutòn, fà prest, tuot qui d'infond.
Al sti un poc incantä tra lù dscurènd,
Pinsand s' l'aveva da turnär al mond;

E pò arnunziò la roda a un luterän,

E a vgnir sù Belzebù i deva la män.

Mò al pòver Macumèt a n' fieva pass

Ch' an' maldiss con al scal anch i piruò;

As i attaccava ai piè di magaràss

E di serpient, ch' a fievn dir taruò:

E ben e spess al fèn' turnär a bass;

Mò quand al Diäul dis ch' a n' è di suò,
E ch' al passa per cmand dal re Pluton,
lj fan larg perch' l' è l' orden dal patròn.
Quand vol al Diäul, infin l' arriva dcò,

E prima d' lassärs vedr al re dl' infèrn,
As' mett i ucciäl e s' pètna ben la cò,
Al ziela, es è in l' al fuog, es n'è d'invèrn,

Per pora ch' l' ha ch'a n' sie alla pena sò
Azuntä dal daffär in sempitèrn;

Mò per purtärla vie con dsinvoltura,
Al s'inzegna d' stär sod in positura.
Plutòn i dà d' luntän un' ucciadina,

Pò i sègna con al sètter ch' al s'accosta;
L'avanza i pass, mò con la testa china
Es na s' attenta a fär la fazza tosta;
In fin a i và dinänz, e pò s' inchina,

Pinsand d'avèrn' avèr una battosta;

Mò quand al ved ch' Plutòn vien vie mulsin,
Al fä la bocca d' ridr, es trä un risin.

Allora al Diäul i dis: A vrè savér

Per ch' la to setta è fuora in camp armā;
l'è da fär ben, di' sù; mò dim al ver,
S'ha d'alluzär dl' i änma purassä?
L'arspond al diè di Turch: Mò n'èl al dver
Ch' mi la dscorra cum Vostra Maestä
Cun l'è? mò am pär ch'al sippa nezessari
Ch' oda i cunsiér e i suò referendari.

L'arspond Plutòn: Adèss ai fo čiamär.

E ménter ch' dal Cunsèi s' avr' al salòn,

A fär vgniri al spidiss un cavallär;

Quest vola per của strả ch’a s’ và al sfondriòn,
Dov i tiènin la carta e al calamär;
Es i trova ch'i tiènin conclusion;
Al la dfend in s' la cattedra Calvin
Tutt arrabia contra Luter Martin.
Mò l' Deitä, ch' assistn' ai argumiènt

E ch' deciden sigònd la sò dutrina,
Quand i sènten quäl mess, ch' fuora di dient
I dis, ch' i lässn' andär cla grand'arvina,
E ch'i córn' al salón di cunsiamient
D'órden dl'Illùster Maiestä Diäulina,
Chi trä viè la cariega e chi al scranin,
Chi dis quattr' in vulgär, e chi in latin.

I van a vèder s'i älter s' hin ardùtt

In braväriè pr andär vers al Cunsèi,

E s'i tròven ch' hin giust insèm li tutt

Ch'i stan asptandi, es fan dl maravèi

Per ch' i han póra eh' n' i sie quälch cosa d' brutt
Vdend alzirir con i turmiént a l' vei;

E csi cherdènd d'inträr in d'imbaräzz,
Pinsandi sóra i van fina a Paläzz.

Al bisbij e l'armòr èran sì grand,

Ch'era là in t' al luzòn e per la scäla,
Dov mett al scalch con al bastón da emand
La zent in rega ch' a Plutòn få äla,

Ch' l'era una cosa d'andär viè biastmand:
Mò s' mi i ho mo da dir e quänta e quäla
Era la zent ch' va inänz al trentapära,
An' so s' arò la vena o torbda o ciära.
Musa, n'm'abbandunär, stam' a gallón,
E vola al cardinzòn dai instrumiént,
E dstacca con la cluora al calisón,
A quella fài la punta, ch' senza stiént
A psan sunär d' accòrd; e in conclusión
Ajùtm' a dir del pòpol dai lamiént

La maniera e al curtèzz ch' l' adrova quand
S' fa in tla gran sala al rezimént più grand.

I prim andär inänz èrn'i trumbitta,

E l' tromb érin furmä con di zuccón,

Ch' nassn là int' al zardin dla zent afflitta ;
Al guärdi hin i sigùnd, ch' portn' i spuntón,
E spid e spad e la lambärda dritta,
Per tgnir indrie la zent, ch' corr a vajón;

Es ban una livrè fatta in s'al tlär

Urdi d' lusèrt, e tsù d' ranuòč amär.

A quisti al seguitäva al barisèll

Con i sbirr, e al canzlièr ch' guarda la piäzza,

Mò perch' za l'hav dal pist da quest e quell

Al saluta la zent, es a n' strapäzza .

Es porta sempr' in män al sò capèll;

L'ha in t'i oč qual càssar ch' sempr' arvina mnäzza;

L'ha in somma in ment la botta dal zucchèt,

Es s' arcorda al nigozi dal lucchèt.

La quärta ruga hin tutt i staffièr

Con la livrè dla Cort d'un passamän,

Ch' è d' penna d'anghiròn e d' sparavièr ;
Al fond, è un cert drughèt d' lana d' quäl cän
Ch' sta alla porta d' quel luòg con trei visièr;
Dop' a clòr al vien un ch' ha dritt in män

DI' adannä Puplazin al Cunfalòn,

Con l'ärma dpinta, o sie al furcä d'Plutòn.

Qui vien con al culèz tutt i dutùr,
I pratich con i mièdg e i avocät,
E i nudär con i suò procuradùr;
I sustitut, che n'in mo tant ingrät,

« IndietroContinua »