DIALETTO DI ELVA (Valle di Macra). 11. Un òme avia dui fj; 12. Lo menùr di dui à dič a son pàire: Pàire, donàme la part d'i béni ch' appartén a mi. E lo pàire j'à parti. 13. E gaire après to fi pü gióve, dop d'avér cüj tut-aré soa ròba, se n'ès n' anà ant' ün pais bén da lùegn. Ed arübà eilái, na des bàucia après a n' auta, a l'àmingià tan ch' al n'à agü. | 14. E consumà ch' a l'à agü tut, e ch' al s'ès trubà mane püs abu la puncia de n'agüja, ès vengua na gran ciarestia an aquél pais, e al s'ès trubà cugi d'anar crént. 13. E al ès anà sercasse en patrón, e s'ès affità abu en sittadin d' aquél pais. E lo patrón l'à mandà à la soa campagna a gardàr i puerc e menàje en pastüra. 16. E a l'éra giüně a na mira de miséria, ch'a l'avia vuèja d' empisse de j' istess agiant che mingiàvon i puerc, ma l'avia degün ch'j n'en donèss. 17. Turnant alora en si stéss a l'à dič: Quanti servitùr a la casa de mon pàire an de pan mai ch' i vólon, e mi eissi muèro de fam! 18. Es tut dič, ciàl ch'a me gare d'eissì, e ch' ane a casa de mon paire, e vüi dìje: Pàire, mi ài fač mal contra lo sél e contra vus: 19. Sio pa püs degn d'ésse nominà voste fi, trattame püra mac cmà ün di vosti servitùr. Gavà fit dal coffe la vesta pü bella, e avviassàlo: e büttàje l'anèl al dé, e ciaussàleo bén. 23. E pé anà piàr lo vel pü grass e amassàlo: e fassén tücci festa, mingén e stén allégre; 24. Perchè achést mon fi l'era mort e a l'ès arsüssità; al s'era perdü, e al s'ès turnàlo véire; e i se son büllà a star allégre. 23. E ant' aquela lo fi pü vièj éra en campagna, e ant' l'artiràsse quant'a l'es stà dapé casa, a l'à sentü sonàr e ballar; 26. E al à sonà ün di servitùr pr enformàsse de lo che l'avia de nòu, e che vulion dir tantes serenades? 27. E lo servitúr j'à rispòst: Tio fràire ès vengü, e ton pàire à amassà ün vèl grass pr la contentessa ch'al à pruvà ant' el véirlo san e salv. 28. Sentent lo motiv de la festa a l'ès saulà en còllera, e vulìa rén entràr. Lo pàire dóncre es sai de fóra, e s'ès büttà a piàlo à les bones e pregàlo. 29. Ma elle à rispòst e dič a sio pàire: Beicà en pau, l'à giò tanti ân che mi vu sièrvu, e ài mai leissà de fár la pü peciòla còsa che vus àje piasü de comandame, e vu sié mai stà aquél de régaláme en bót en ciabrì da pulér fàr na merénda d'allégria abu i amis. 20. E ausåndse dal culp l'ès turná al sio paire; e ant' el mentre ch' a l'era encára da lùegn, son pàire l'à vist, e s'ès sentü pià da la compas-amassà pr elle en vel grass. sión, e s'ès büttá à corre pr' anaje encontra, e l'à ambrassá stréně al còl, e l'à beisà. 30. Ma aura dop ch'ès vengü achést vost fi, ch'à sgheirà tut en compagnia de frèmes de cattiva vila, vus avé fit 21. E lo fi j'a dič: Papà, mi ài fač mal contra lo sèl e contra vu: mo 31. Ma to paire j'à dič: Mon car fi, tü sies sempre abu mì, e tut asò ch'ès mio es tio. 32. Ma l'éra giüst de stàr allégre e far festa a la venüa de ton fràire, véo da mi, ch'a mérito pa püs d'èsse perchè elle éra mort, e al ès arsüsarconeissü pr vost fi. sità; al s'éra perdü, e al s'ès turnàlo Canonico GARNERI. 22. Ma lo pàire à dič à si servitùr: véire. PARTE TERZA DIALETTO DI ACCEGLIO (Valle di Macra). 11, N'omme avia dui effànt; 12. E lo pü gióve à dič al pàire: Pàire, donàme ma part d'eredità, e elle j'à donà son tòc. 13. E carche giórn apprèss l'effànte giove, fač sü bagòt, es parti de son pais, se n'ès anà en t'ün pais da lùegn, e achi l'à fač anàr tot cant ch'a l'avia fasènd la librogna. 14. Dop ch'a l'à agü sgheirà tot, és vengü en l'achel pais na grossa ciarestia, e elle patia lo fame. 13. Ê elle es anà, e s'è affittà bo'n signór de chel pais, che l'à mandà gardar i puerc a sa cassina. 16. E l'avia giàj d'empisse la pansa almène d'agghiànt, che mingiàvon i crin; ma degün j ne donava. 17. Ma entrà ent'elle stess disia: Ah! canti servitór alla meisón de mon pàire mangion a catre ganàxos, e jò issi muèro de fame! 18. Jo me levarèi d'issi, e tornànd a mon pàire j dirèi: Pàire, jò ai offés nos ségnór, jò ai offés vos! 19. Jò sión pű rén degn del nome d'effánt; ma fasè almènc bo jò, comà bo i servitór. 20. E s' ès aussà, e s'ès encaminà vers son paire; era 'nca da lùegn, e son pàire l'à vist, e pià da compassión, j ́ès cors encontra, j ès sautà al còl, l'à beisà. 21. E l'effànt j à dič: Pàire, jò ài mancà contra del sél, e contra vos; jò sión pü ren degn d'esse ciamà vostr' effant. 22. Ma el pàire à dič ai servitór: Fit, fit, portà-je la vesto pü bella, e bültaje la virro al dé, donaje de ciàussos, e de ciàussiers. 23. E anà scerre en vel, che sia ben gras, massȧlo perché lo mingen, e stén allégre. 24. Perché achést effànt ero mort auro ès ressuscità; ero perdä, e aùro s'ès trobà; e se son büttà mingiàr é béorre. 23. Ma l'effànt pü vièj ero anà en campagno, e tornànd, coso ès stà da vesin d' meisón, à sentü chesto müsico, chesto allegrio. 26. A sonà 'n servitór, e j à dmandà che l'avia? 27. El servitór j à dič: Vostr fràire s'ès ertirà, e vostr pàire à fač amassår ün bel vèl gras, per, avér torna vist son effànt san e lest. 28. E-elle és saulà 'n bestia, e a degün conte volia entràr; doncra ès sai son pàire a pregallo che venghèss. 29. Ma elle en resposta à dič al pàire: Beiccà canti ann che jò vos fau lo servitór, jò sempre vos ài übbidi, e vos m'avé gnanca donà en ciabri per star allegre e far na ribolla bo i mi amis. 30. Ma aura che ès vengü achést vostr effànt, che à sghéirà lo ch'a l'avia bo suos ciorgnassos, pr' elle avé fit amassà en bel vèl. 31. Ma el pàirej à dič: Tu siès sempre stà bo jò; asò ch'ero mio, era tio. 32. Ma auro ciaria ben che fasėsson en past, e se rallegrésson, perché ton fraire ero mort, e aùro ès ressuscità; ero perdü, e aùro s'ès trobà.. DAO PIETRO, Prevosto. DIALETTO DI SAN PEYRE (Valle di Varàita). 41. Ün pàire avìa dui fi; 12. Lo più giove de costi à dič al pàire: Paire, doname la part dei ben che me vien: e il pàire à fač a lor la división dei ben. 15. Da chi a do 'n très giorn lo più giovo à radornà tut, es aná får viage da lùein pais, ove à dissipà le sies ben, menand üna maria vita. 14. Quand à agü consümà tut, es vengü en l'achél pais üna forta carestia, e s'es comensà a trobar en te la povertà; 13. Es anà donque affittarse bo ün dei sittadin de chel pais, el qual l'à mandà en te sua villa en pastüra ai puere. 16. E lai el avria volgü empisse la pansa dei aghiand ch'i puerc mengiavon; ma degün i n'en donava. 17. Tornà finalment en l'el à dič: Canti servitór en casa de mio pàire mangion ben, e mi sì muèro de fame! 18. Me leverèi, e anarèi da mio pàire, e j dirèi: Pàire, ó peccà contra lo sél e contra vo; 19. Sio pa püs degà d'esse demandà vostre fi: fasséme qual ch'ün dei servitor al vostre servisi. 20. S'ès levà donque, ès vengü a sío pàire; e essènd encá da lùein, sio paire l'à vist, e l'agü compassión, ès corrü a cargiàrselo se le spale, e l'à beisà. 21. Pàire, j à dic to fi, ài peccà contra lo sél, e contra vo: mi sio pa püs degn d'esse demandà vostre fi. 22. Ma lo pàire à dič ai sies ser vitór: Portai isi fit üna viestio la plüs pressioso, e vestélo : Büttai al dé l'anèl, e de causse ai pè; 23. E mená fora lo vèl ingrassá, e ammassalo: mangióma e stómia al-' legre; 24. Perché coste mio fi era mort, ès torná en vita; era perdü e s'ès trobà: an encomensa donque a stè allégre. 28. Entant lo fi piü grand, che l'era en campagna, ès retornà, e mentre l'era vesin alla casa, à senti a sonar. 26. Demanda ün dei servitór, e j'á demanda chi l'era? 27. E j'à dič lo servitór: Es vengü vostre fràire, e vostre pàire à fað ammassar lo vel engrassà, perchè l'à recuperà san e salv. 28. Cost-si allora pien de rabbia volia pa entràr: e sio pàire ès sorti, e s'ès büttà a pregàrlo. 29. Ma él en resposta à dič al pàire: Beicà canti an che son che vos servio, e sempre vus ài fac comand, e vus mai m'avé donà nianca ün cravót, perché stéissa allégre ensèm ai mie amis; 30. Ma vengü coste vostre fi, che à mangià le suos sostansos enseme a chelos che menàvon cattiva vita, vus avé fač ammassar per elle lo vel engrassà. 31. Fi, j'à respòst lo pàire, vus sié sempre ensemo a mi, e tut lo ch' es mio, es vostre. 32. Ma fasio besogn sté allégre, perchè cost vostre fràire era mort, ès tornà en vita; era perdü, e s'ès trobà. N. N. Dialetto d'OnCINO (Valle del Po). 11. Un om P'à agü dui figl; 12. Lu pü giove a l'à dič a son pare: Pare, dóname ma part, lo che m' pò veni; e aj à faigl lei part. 13. E da 'si a dui o tres giórn tücci ansemo, lu figl pü giove a l'è parti per pai lúegn, e acà a l'à majà son patrimoni, vivènd pütanament. 14. E cant a l'à agü mingià tut, gli è vengü üna gran ciarestio ant'e chel paì, ch'a l'è arestà pàure; 13. E l'è anà, e a s'è affittà bu ün particular d'achél paì, e lu mandavo ant'e sie beni pasturo ai crin. 16. E a l'avia vièglio d' mingià d'agiant, ch' gli crin mingiàven; e degün gn donavo pa nén. 17. Vengŭ tra el stéss, a l'à dič: Tanti servitor ant' la meisón d' mon pare, ch' l'àn tantu pan, e mi issì sio costré a müri d'fam! 48. M’ levo d’issi, e vàu da mon pare, e gli dio: Pare, ài mancà contro Iddio e contro d' vu; 19. Già sio pa pü dégn d'essè demandà vostre figl: ma tenéme giüst coma ün d' vostri servitor. ♫ 20. E levà, a se n'è anà a son pare; a l'era anca ben lùegn, son pare l'a vist, e la compassión l'à pré, e corrü a gli è ciöt se son col, e a l'à beisà. 21. E a l'à dič lu figl al pare: Pare, ài mancà contro nos Signór e contro d' vu; già sio pa pü degn d'esse demandà vostre figl. 22. A l'à dič lu pare a sie servitór: Gari,gari, portàme la primo vesti mento, e vestièlo; e büttàgli ün anel ant' soa man, e son ciàussie ant'i pè; 23. E menà ün vèl lu pü gras, e massalo, e lu majén, e stén allégre. 24. Perché chest mio figl a l'era mort, e a l'è risüsità; a l'era perdü, e a l'è slà trubà. E a l'àn comensà a stà allégre. 23. E lu sio figl pü viegl a l'ero an campagno, e venènd, e avesinà a meisón, a l'á sentü a sonà e ciantà. 26. E a l'à demandà a ün dei soi servitór, e a l'à interrogàlo so ch’ l'era? 27. E él gli à dič: Vostre fràire a l'è vengü, e vostre pare a l'à amassà lu pü bel vel gras, perché a l'è vengü salv. › 28. A l'è montà en cagnino, e volio pa pu intrà: donche sortì son pare, a l'à comensà a pregàlu. 29. Ma él rispondènd a l'à dič a són parè: Ecco tanti an, che mi v' siervo, e v'èi mai mancà al vostre comand, e mai vu m'avé donà ün ciabrì a majà bu i mei amis; | 34. Ma igl gli à dič: Figt, tū sies sempre stà bu mi; e tücci i mie beni son tie. 32. Rallegråse põi, e stà allégre convenio, perché chest tio fràíre a l'era mort, é a l'è ritornà a vive; a l'era perdü, e a l'è stà tornà trubà. D. TOMMASO Rossi, Parroco. DIALETTI PEDEMONTANI. Dialetto di Fenestrelle (Valle di Pragelas). 11. Ün ôme avio du garsùns; 12. E le plü giuve à dit: Papà, dùne-mè la pursiùn da ben che me revèin; e le pàire lur à divisà sun ben. 13. Pauc de giurs aprè quant le plü giuve garsùn à agü rebata tute sa pursiùn, a se n'ès anà viaggià dins ün pai ben lögn, dont a l'à dissipà tut sun ben, vivènt dins lus excès et la débaucia. 14. E aprè ch'a l'à agũ mingià tut, ès aribà une grande famine din què pai, e a cumensave a esse din la misère. 15. Alure a l'ès anà se’bülà en servise abu ün abitant da paj che l'à mandà a sa mesùn de campagne per gardà su curins. 46. A desirave de rempli sun ventre das aglans che lu curins mingiàvan, et nün n'j en donave. Purtème vite la plü bèle robe, abigliè-lu: bütè-gli üne vire a dé, e de ciùsies a pès: 23. Menè ün vềl grà, tüé-lu, min. gién-lu, et regiuissén-nu; 24. Perchè che mun garsun che véisi, ére mort, a l'è resuscità; a l'ére perdü, a s'è retrubà. Alure i l'àn comensà a fà bun repàt. 123. Ma le garsùn le plü vèigl ére en campagne; cume a s'en revenio, e ch'a s'appruciave de la mesùn, a l'à entendü le sun das instrümens, e le tapage da bal. 26. A. l'à demandà ün da valės, l'à-interogià sü se ch'ère tut quen? 27. Le valét gli à répondü: Votre fràire è vengü; e votre papà à tüå ün vèl gra, perchè ch'a l'à trubà en bune sandà. 28. Susi l'aient indignà, a vulio 17. Ma essènt rintrà dins el mè-pas intrà din la mesùn; ma le pàire me, a l'à dit: Gàire de valés che din essent surtì, a s'è büfà a le prià la mesun de mun pàire àn de pan d'intrà. tant ch’i vólan, e mi möru isi de fam! 18. Me leverèic e anarèic trubà mun pàire, gli dirèic: Papà, ài pecià cuntre le siel e cuntre vu; 19. Siu pa mai digne d'esse votre garsun; tratème cume ün de votru valės. 20 Alure a l'è parti, e vengü trubà sun pàire; a l'ére encare ben fögn, quant sun paire l'à vit; se-si purtà de cumpassiùn gl'ès anà a drant, s'è tapà a sun còl e l'à baisà, 21. Le garsùn gli à dit: Papà, èic pecià cuntre le siél e cuntre vu; siu pa mai digne d'èsse votre garsùn. 22. Alure le pàire à dit a su valés: 29. Le garsùn gli à répondü: Papà, vẻichì plüsiörs ans che vu servu; vus èìc giamai désubei en rien, e püre u m'avé giamai dunà ün ciabrin per me regiuì abu mons amis; 30. E öre che votr'àutre garsùn à mingià sun ben abu la calins, è | revengü, us avé tüà ün vèl già per el. 31. Ma le paire gli à dit: Mun garsùn, u sé tugiùr abu mi, e tus mon bens sun per vu; 32. La ventave ben fà ün bun repàt, e nu regiui, perchè che votre fràire ch'on viè-isi ere mort, a l'è resüscità; a l'ère perdú, a s'è retrubà. |