καὶ Θησεὺς Τελαμών τε καὶ Πηλεὺς καὶ Πολυδεύκης καὶ Ἰόλαος, ὃς τὰ πλεῖστα Ἡρακλεῖ συνέκαμνε τῶν ἔργων, καὶ Θεστίου παῖδες, ἀδελ φοὶ δὲ Ἀλθαίας, Πρόθους καὶ Κομήτης. 7. κατὰ δὲ τοῦ ὑὸς τὰ ἕτερα Ἁγκαῖον ἔχοντα ἤδη τραύματα καὶ ἀφέντα τὸν πέλεκυν ἀνέχων ἐστὶν Ἔποχος· παρὰ δὲ αὐτὸν Κάστωρ καὶ Ἀμφιάραος ὁ Οἰκλέους, ἐπὶ δὲ 20 αὐτοῖς ἱππόθους ὁ Κερκύονος τοῦ Ἀγαμήδους τοῦ Στυμφήλου· τελευ.ταῖος δέ ἐστιν εἰργασμένος Πειρίθους. B. Kampf am Kaïkos. τὰ δὲ ὄπισθεν πεποιημένα ἐν τοῖς ἀετοῖς Τηλέφου πρὸς Ἀχιλλέα ἐστὶν ἐν Καΐκού πεδίῳ μάχη. (Vgl. Welcker, Alte Denkm. I. S. 199 ff., Urlichs S. 18 ff., Stark S. 419.) No. 3. Asklepios und Hygieia in demselben Tempel. 1151. Pausan. VIII. 47. 1. τῷ δὲ ἀγάλματι τῆς Ἀθηνᾶς τῇ μὲν Ἀσκληπιός, τῇ δὲ Υγίεια παρεστῶσά ἐστι λίθου τοῦ Πεντελη σίου, Σκόπα δὲ ἔργα Παρίου. (Urlichs S. 15 f., Stark S. 418.) No. 4. Asklepios und Hygieia in Gortys in Arkadien. 1152. Pausan. VIII. 28. 1. ἔστι δὲ αὐτόθι ναὸς Ἀσκληπιού λίπου Πεντελησίου· [καὶ] αὐτός τε οὐκ ἔχων πω γένεια, καὶ Ὑγιείας ἄγαλμα· Σκόπα δὲ ἦν ἔργα. (Urlichs S. 39 f. Ol. 96—98.) No. 5. Hekate in Argos. 1153. Pausan. II. 22. 7. τοῦ δὲ ἱεροῦ τῆς Εἰληθυίας πέραν ἐστὶν Εκάτης ναός, Σκόπα δὲ τὸ ἄγαλμα ἔργον. τοῦτο μὲν λίθου κτλ. Vgl. 960. 775 (Urlichs S. 41, etwa aus Ol. 98. 3.) No. 6. Herakles in Sikyon. 1154. Pausan. I. 10. 1. ἐν δὲ τῷ γυμνασίῳ τῆς ἀγορᾶς ὄντι οὐ μακρὰν Ἡρακλῆς ἀνάκειται λίθου, Σκόπα ποίημα. (Urlichs S. 42 aus vor Ol. 98. 4.) B. in Attika (etwa Ol. 100-104.) No. 7. Zwei Erinyen. 1155. Clem. Alexandr. Protrept. 47. (p. 41. ed. Pott.) μὴ οὖν ἀμφιβάλλετε εἰ τῶν Σεμνῶν Ἀθήνῃσιν καλουμένων θεῶν τὰς μὲν δύο Σκόπας ἐποίησεν ἐκ τοῦ καλουμένου λυχνέως (λυχνίτου λίθου, Κά λως (1. Κάλαμις) δέ, ἣν μέσην αὐταῖν ἱστοροῦνται ἔχουσαι, Πολέμωνα δεικνύναι κτλ. s. oben Kalamis S. 97. 1156. Schol. Aeschin. c. Tim. p. 747. ed. Reiske.) τρεῖς ἦσαν αὗται αἱ λεγόμεναι Σεμναὶ θεαὶ ἢ Εὐμενίδες ἢ Ἐρινύες· ὧν τὰς μὲν δύο ἑκατέρωθεν Σκόπας ὁ Πάριος ἐποίησεν ἐκ τοῦ λυχ νίτου λίθου, τὴν δὲ μέσην Κάλαμις. 1157. Schol. Soph. Oed. Col. 39. Φύλαρχός φησι δύο αὐτὰς (Εὐμενίδας) εἶναι, τὰ δὲ Ἀθήνῃσιν ἀγάλματα δύο. Πολέμων δὲ τρεῖς αὐτάς φησι. 1158. Pausan. I. 28. 6. πλησίον (am Areiopag) δὲ ἱερὸν θεῶν ἐστιν, ἃς καλοῦσιν Ἀθηναῖοι Σεμνάς, Ἡσίοδος δὲ Ἐρινῆς ἐν Θεογονία. πρῶτος δέ σφισιν Αἰσχύλος δράκοντας ἐποίησεν ὁμοῦ ταῖς ἐν τῇ κεφαλῇ θριξὶν εἶναι· τοῖς δὲ ἀγάλμασιν οὔτε τούτοις ἔπεστιν οὐδὲν φοβερόν, οὔτε ὅσα ἄλλα κεῖται θεῶν τῶν ὑπογαίων. κεῖται δὲ καὶ Πλούτων καὶ Ἑρμῆς καὶ Γῆς ἄγαλμα. (Vgl. Preller, Polemon. perieg. fragmm. p. 72 sq., Urlichs S. 48 f.) No. 8. Apollon in Rhamnus. No. 9. Hestia und Candelaber. 1159. Plin. N. H. XXXVI. 25. item (Scopas fecit) Apollinem Pa- a) S. v. Jan, Jenaer Litt. Ztg. 1838 No. 32. S. 256, Stark, Archaeol. Ztg. 1859 (Für die attische Herkunft dieser Werke s. Urlichs S. 50 ff., No. 10. S. 50 f., 29 1160. Propert. II. 31. (vom palatin. Apollotempel) zu No. 8. Set.. 5 hic equidem Phoebo visus mihi pulchrior ipso 15 deinde inter matrem deus ipse interque sororem Pythius in longa carmina veste sonat. (Vgl. unten unter Kephisodotos d. j. und Timotheos.) J. J 5 291340 No. 11. Hermesherme. 1161. Anthol. Gr. IV. 165. 233. (Planud. IV. 192.) Εἰς ἄγαλμα Ἑρμοῦ. Ὦ λῷστε, μὴ νόμιζε τῶν πολλῶν ἕνα Ἑρμᾶν θεωρεῖν· εἰμὶ γὰρ τέχνα Σκόπα. (Urlichs S. 56.) No. 12. Bakchantin. √1468. 1162. Anthol. Gr. I. 74. 75. (81.) (Planud. IV. 60.) Σιμωνίδου. Τίς ἅδε; Βάκχα· τίς δέ μιν ξέσε; Σκόπας. τίς δ ̓ ἐξέμηνε, Βάκχος ἢ Σκόπας; Σκόπας. 1163. Anthol. Gr. III. 57. 3. (Palat. ΙΧ. 774.) Γλαύκου Ἀθηναίου. Η Βάκχα Παρία μέν, ἐνεψύχωσε δ ̓ ὁ γλύπτας τὸν λίθον· ἀνθρώσκει δ ̓ ὡς βρομαζομένα. α) ὦ Σκόπα, ο θεοποιέ, τεὰ γὰρ ἐμ. τ. Urlichs S. 61, Note. Ἔκφρονα τὴν βάκχην οὐχ ἡ φύσις, ἀλλ' ἡ τέχνη θήκατο, καὶ μανίην ἐγκατέμιξε λίγῳ. und daselbst 175. 278. (Planud. IV. 58.) Εἰς βάκχην ἐν Βυζαντίῳ. Ἴσχετε τὴν βάκχην, μὴ λαϊνέη περ ἐοῦσα, 1164. Kallistrat. Stat. 2. Οὐ ποιητῶν καὶ λογοποιῶν μόνον ἐπιπνέονται τέχναι ἐπὶ τὰς γλώττας ἐκ θεῶν θειασμοῦ πεσόντος, ἀλλὰ καὶ τῶν δημιουργῶν αἱ χεῖρες θειοτέρων πνευμάτων ἐράνοις ληφθεῖσαι κάτοχα καὶ μεστὰ μανίας προφητεύουσι τὰ ποιήματα. ὁ γὰρ δὴ Σκόπας, ὥςπερ ἔκ τινος ἐπιπνοίας κινηθείς, εἰς τὴν τοῦ ἀγάλ- 5 ματος δημιουργίαν τὴν θεοφορίαν ἐφῆκε. τί δὲ ὑμῖν οὐκ ἄνωθεν τὸν ἐνθουσιασμὸν τῆς τέχνης διηγοῦμαι; ἦν Βάκχης ἄγαλμα, ἐκ λίθου Παρίου πεποιημένον ἀλλαττόμενον πρὸς τὴν ὄντως βάκχην. ἐν γὰρ τῇ οἰκείᾳ τάξει μένων ὁ λίθος τὸν ἐν τοῖς λίθοις νόμον ἐκβαίνειν ἐδόκει, τὸ μὲν γὰρ φαινόμενον ὄντως ἦν εἴδωλον, ἡ τέχνη δ ̓ εἰς τὸ 10 ὄντως ἂν ἀπήγαγε τὴν μίμησιν. εἶδες ἄν, ὅτι καὶ στερεὸς ὢν εἰς τὴν τοῦ θήλεος εἰκασίαν ἐμαλάττετο, γοργότητος διορθουμένης τὸ θῆλυ, καὶ εἰς ἐξουσίαν ἀμοιρῶν κινήσεως ᾔδει βακχεύεσθαι, καὶ τῷ θεῷ εἰςιόντι τὰ ἔνδον ὑπήχει. πρόςωπόν γε μὴν ἰδόντες ὑπὸ ἀφασίας ἔστημεν, οὕτω δὴ καὶ αἰσθήσεως συνείπετο δήλωμα μὴ παρούσης 15 αἰσθήσεως, καὶ βάκχης ἐκβακχεύων θειασμὸς ἐμηνύετο θειασμοῦ μὴ πλήττοντος, καὶ ὅσα φέρει μανίας οιστρῶσα ψυχή, τοσαῦτα πάθους διέλαμπε τὰ τεκμήρια ὑπὸ τῆς τέχνης ἀῤῥήτῳ λόγῳ κραθέντα. ἀνεῖτο δὲ ἡ κόμη ζεφύρῳ σοβεῖν καὶ εἰς τριχὸς ἄνθησιν λίθος ὑπεσχίζετο. ὃ δὴ καὶ μάλιστα τὸν λογισμὸν ὑπεξίστη, ὅτι καὶ τριχὸς λεπτότητι 20 λίθος ὢν ἐπείθετο καὶ πλοκάμων ὑπήκουσε τοῖς μιμήμασι καὶ τῆς ζωτικῆς ἕξεως γεγυμνωμένος τὸ ζωτικὸν εἶχεν. ἔφης ἄν, ὅτι καὶ αὐξή σεως ἀφορμὰς ἡ τέχνη συνειςήγαγεν, οὕτω καὶ τὸ δρώμενον ἄπιστον, καὶ τὸ μὴ πιστὸν ὁρώμενον. οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ χεῖρας ἐνεργοὺς ἐπεδείκ νυτο. οὐ γὰρ τὸν βακχικὸν ἐτίνασσε θύρσον, ἀλλά τι σφάγιον ἔφερεν, 25 ὡςπερ εὐάζουσα, πικροτέρας μανίας σύμβολον, τὸ δὲ ἦν χιμαίρας τι πλάσμα πελιδνὸν τὴν χρόαν, καὶ γὰρ τὸ τεθνηκὸς ὁ λίθος ὑπεδύετο, καὶ μίαν οὖσαν τὴν ὕλην εἰς θανάτου καὶ ζωῆς διῄρει τὴν μίμησιν, τὴν μὲν ἔμπνουν στήσασα καὶ οἷον ὀρεγομένην Κιθαιρῶνος, τὴν δὲ ἐκ τοῦ βακχικοῦ θανατωθεῖσαν οἴστρου καὶ τῶν αἰσθήσεων ἀπομαραί- 30 νουσαν τὴν ἀκμήν. ὁ μὲν οὖν Σκόπας καὶ τὰς ἀψύχους εἰδωλοποιών γενέσεις δημιουργὸς ἀληθείας ἦν, καὶ τοῖς σώμασι τῆς ψυχῆς ἀνετυποῦτο τὰ θαύματα, ὁ δὲ τὰ ἐν λόγοις διαπλάττων Δημοσθένης ἀγάλ ματα μικροῦ καὶ λόγων ἔδειξεν εἶδος αἰσθητόν τοῖς νοῦ καὶ φρονήσεως γεννήμασι συγκεραννὺς τὰ τῆς τέχνης φάρμακα. καὶ γνώσεσθε δὲ 35 αὐτίκα, ὡς οὐδὲ τῆς οἴκοθεν κινήσεως ἐστέρηται τὸ εἰς θεωρίαν προκείμενον ἄγαλμα, ἀλλὰ καὶ ὁμοῦ δεσπόζει καὶ ἐν τῷ χαρακτῆρι σώζει τὸν οἰκεῖον γεννήτορα. 1165. Pausan. I. 43. 6. μετὰ δὲ τοῦ Διονύσου τὸ ἱερόν ἐστιν Ἀφροδί της ναός, ἄγαλμα δὲ ἐλέφαντος Αφροδίτης πεποιημένον, Πρᾶξις ἐπίκλησιν. τοῦτό ἐστιν ἀρχαιότατον ἐν τῷ ναῷ. Πειθὼ δὲ καὶ ἑτέρα θεός, ἣν Παρήγορον ὀνομάζουσιν, ἔργα Πραξιτέλους. Σκόπα δὲ Ἔρως, καὶ Ἵμερος καὶ Πόθος, εἰ δὴ διάφορά ἐστι κατὰ ταὐτὰ τοῖς ὀνόμασι καὶ τὰ ἔργα σφίσι "). 3) Nicht etwa : Πόθος· εἴδη διαφορά ἐστι κ. τ. τ. ο. κ. τοῖς ἔργοις σφίσι? D. in Theben. No. 14. Athene Pronaia am Ismenion. Pausan. IX. 10. 2 vgl. oben 766. (Urlichs S. 75 f., wahrscheinlich aus Ol. 100. 3-102. 4, Stark S. 425 f.) No. 15. Artemis Eukleia. 1166. Pausan. ΙΧ. 17. 1. πλησίον δὲ Ἀρτέμιδος ναός ἐστιν Εὐκλείας· Σκόπα δὲ τὸ ἄγαλμα ἔργον. (Urlichs S. 77 f., etwa aus Ol. 102. 2 oder 3, Stark S. 426 f.) E. in Samothrake. No. 16. Aphrodite und Pothos (Phaëton?) 1167. Plin. N. H. XXXVI. 25. is (Scopas) fecit Venerem et Pothon qui Samothrace sanctissimis caerimoniis coluntur. (Ueber die Lesarten (Pothon Bamb. photon Voss. Riccard. phetontem F. in Troas (Chryse). No. 17. Apollon Smintheus. 1168. Strabon. XIII. p. 604. ἐν δὲ τῇ Χρύσῃ ταύτῃ καὶ τὸ τοῦ Σμινθέως Απόλλωνός ἐστιν ἱερόν, καὶ τὸ σύμβολον τὸ τὴν D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 15 ἐτυμότητα τοῦ ὀνόματος σώζον, ὁ μᾶς, ὑπόκειται τῷ ποδὶ τοῦ ξοάνου· Σκόπα δ ̓ ἐστὶν ἔργα τοῦ Παρίου. 1169. Eustath. ad Il. p. 30. 16. φησὶ γὰρ ἡ ἱστορία ὅτι ἐν τῇ Χρύσῃ Σμινθέως ἐστὶν ἱερόν, καὶ μᾶς ὑπόκειται τῷ ποδὶ τοῦ ξοάνου, Σκόπα ἔργον τοῦ Παρίου. 1170. Menand. Rhet. π. Σμινθιακοῦ in Rhetores Graeci ed. Spengel Vol. III. p. 445. . .. τὰ μὲν γὰρ Λαομέδοντος τείχη Απόλλων καὶ Ποσειδῶν κατασκευάσαι λέγονται, τὸν δὲ παρ ̓ ἡμῖν νεὼν Ἀπόλλων καὶ Ἀθηνᾶ σὺν Ηφαίστῳ, μᾶλλον δὲ ἐδημιούργησεν. ἐπὶ τούτοις ἐκφράσεις τὸ ἄγαλμα τοῦ θεοῦ παραβάλλων τῷ Ὀλυμπίῳ Διϊ καὶ 5 Ἀθηνᾷ τῇ ἐν ἀκροπόλει τῶν Ἀθηναίων. εἶτα ἐπάξεις, ποῖος Φειδίας, τις Δαίδαλος τοσοῦτον ἐδημιούργησε ξόανον; τάχα που ἐξ οὐρανοῦ τὸ ἄγαλμα τοῦτ' ἐῤῥύη, καὶ ὅτι ἐστεφάνωται δάφναις, φυτῷ προςήκοντι τῷ θεῷ κατὰ Δελφούς. (Urlichs S. 108 f., etwa Ol. 102, Stark S. 439.) G. in Ephesos (Ortygia). No. 18. Leto und Ortygia. 1171. Strabon. XIV. p. 640. ὄντων δ ̓ ἐν τῷ τόπῳ πλειόνων ναῶν, τῶν μὲν ἀρχαίων τῶν δὲ ὕστερον γενομένων, ἐν μὲν τοῖς ἀρχαίοις ἀρχαῖα ἐστι ξόανα, ἐν δὲ τοῖς ὕστερον Σκόπα ἔργα· ἡ μὲν Λητὼ σκῆπτρον ἔχουσα, ἡ δ ̓ Ὀρτυγία παρέστηκεν ἑκατέρᾳ τῇ χειρὶ παιδίον ἔχουσα. (Urlichs S. 114 f. Vor Ol. 106, Stark S. 440.) No. 19. Säule mit Relief im Artemistempel. 1172. Plin. N. H. XXXVI. 95. universo templo longitudo est CCCCXXV pedum, latitudo CCXXV, columnae centum viginti septem ... LX pedum altitudine, ex iis XXXVI caelatae, una a Scopa. (Urlichs S. 235 f. Nach Ol. 107.) H. in Pergamos. (?) No. 20. Ares, später in Rom. 1173. Plin. N. H. XXXVI. 26. nunc vero praeter supra dicta quaeque nescimus Mars etiamnum est sedens colossiaeus eiusdem (Scopae) manu in templo Bruti Gallaeci apud circum eundem (Flaminium.) (Urlichs S. 118 f., aber s. Stark S. 434 f.) No. 21. Aphrodite, spater in Rom. 1174. Plin. N.H. XXXVI. 26. praeterea (Scopae manu est) Venus in eodem loco (templo Bruti Gallaeci ap. circum Flaminium) nuda Praxiteliam illam (Cnidiam) antecedens et quemcumque alium locum nobilitatura. 27. Romae quidem multitudo operum, etiam oblitteratio ac |
