SI quid à viris bonis admiffum legimus

aut audimus, indignum moribus & anteactæ vitæ minùs confentaneum ; eorum imprudentiæ vel levitati vix ignofcimus. At quanto magis bilem nobis movent graves ac bene morati quorumdam improberum hominum fermones, quos, ut cer

tiùs noceant, quafi vela nequitiæ fuæ obtendunt. Nihil enim fceleratius quam virtutis ipfius armis abuti, quibus flagitia quælibet ac fcelera tuearis. Atque illud eft in confeffo apud æquiffimos rerum æftimatores, pravæ iftius fimulationis artificem extitiffe callidiorem prorfus neminem quam florentiffimum illum rerum romanarum fcriptorem, Caium Salluftium Crifpum; qui quidem, elegantiffimus pariter & acerrimus alienorum vitiorum objurgator & cenfor, diffolutiffimis vixit moribus. Quod ne dictum temerè aut invidiosè videatur, collectam è veterum fcriptis ejus vitam hîc repræfentare opera pretium duximus.

C. Salluftius Crifpus natus eft (1) Amiterni, in fabinis, anno ab urbe conditâ (2) DCLXIX. L. Cornelio Cinnâ tertium & Cn. Papirio Carbone coff. qui Sullæ infenfi civile bellum, quod triennio poft, Sullâ rerum potito, fuit extinctum, concitârunt. Graffante interim ubique fcelerum lue, Salluftius incidit in miferrimum illud ac peftiferum tempus, quo multo plura quæ vitaret quam quæ fequeretur

I Eufebius in Chronico ad. an. MDCCCCXXXI. (2) Ante Chriftum LXXXV.

1

occurrebant. Hunc tamen parentibus inculpatæ vitæ ortum effe, ex eo quivis facilè judicet, quod prifcus ille declamator qui Ciceronis nomine in Salluftium invectus eft, quæcumque in eum dici poffent, oculis emiffitiis rimatus, nihil omnino deprehenderit in quo eos carperet. Patrem certè Salluftii præterire le ait, qui fi, inquit, nunquam in fuâ vitâ peccaffet, tamen majorem injuriam reipublica facere non potuiffet, quam quod eum talem filium genuerat. Idem & illud fubjicit, fe non exfequi fi quo in pueritiâ peccaffet Salluftius, ne parentem ejus accufare videretur, qui eo tempore fummam ejus poteftatem habuit. Ex quibus verbis liquet nulla tunc temporis jacta in hiftorici noftri parentes probra, quæ profectò non neglexiffet declamator, ut è domefticis fordibus filii nequitiam credibiliorem fa

ceret.

Plebeio autem non patricio genere, eum fuiffe nonnulli volunt; quod & tribunatum plebis gefferit, & viros nobiles ubique exagitet, præfertim in historiâ belli jugurthini ac priore epiftolâ ad C. Cæfarem de republicâ ordinandâ.

Excultam à Salluftio admodum adolef

cente eloquentiam, operamque diligentem bonis artibus datam fatis probant ejus fcripta ; neque enim ita fcribunt qui

feriùs fefe contulerunt ad litterarum ftudia. Fidem ideo ei detractam nolim affirmanti epiftolâ I. ad Cæfarem, poftquam fibi atas ingeniumque adoleviffet, fe haud fermè armis atque equis corpus exercuiffe fed animum in litteris agitaffe ; &, quod naturâ firmius erat, ingenium laboribus habuiffe. Difertè etiam (1) Suetonius testatur Salluftium ufum effe præceptore Atteio Prætextato nobili grammatico latino, qui fe Philologum vocavit quique alumnum suum familiariffimè coluit. Četerum hic genus eloquentiæ fecutus eft minùs aptum foro, hiftoriæ aptiffimum. Unde (2) Quintilianus vitandam cenfet in caufis agendis illam falluftianam (quanquam in ipfo virtutis locum obtinet)brevitatem, & abruptum fermonis genus, quod otiofum fortaffe lectorem minùs fallit, audientem transvolat.

De moribus autem Salluftii, turpiffimam adolefcentiam huic exprobrat fupra laudatus (3) declamator, nefandarumque (1) In libro de illuftribus grammaticis, c. 10. (2) Lib. IV. cap. 2.

(3) Cap. 5.