****

Linker. 79, 1. memorabile, si non archetypi scripturam, Sallustio digniorem esse, quam mirabile mihi persuasum est, neque obstat quod sequitur memorare. nos quamquam prorsus delere non ausus sum, tamen melius abfuturum cum Cortio iudico. 80, 6. Boccho] Bocchi I. Nisi alia eaque luculenta documenta profata fuerint, quibus utrum Iugurtha Bocchi, an hic illius filiam in matrimonium duxerit, planum fiat, Boccho ab libris antiquissumis commendatum retinendum puto; eoque magis quod Bocchum in Romanos propensum cum Iugurtha adfinitatem iungere voluisse minus veri simile videtur, quam hunc quo illius animum per proxumos inpelleret, ut filia inter illius uxores esset, curavisse. 81, 2. ibique Metellus] ibi Q. Metellus I. Rationibus pro et contra rursus expensis sub iudice litem relinquere malo. 85, 3. cum maxumo benificio vostro c. 1.] cum maxumo vostro benificio. 85, 10. mutari] mutare I. Ob multa exempla e et i confusorum non tantum tribuo codici P, ut quod unum orationis flumini eonveniat, illius fide mutem. 85, 11. vos imperare c. I.] vos imperatorem. Quamquam autem sibi ob codicum auctoritatem exulare debere agnosco, tamen quia ambiguitatem prorsus removet, mihi placere non infitias ire audeo. 85, 14. obiectantur c. I.] obiciuntur. 85, 16. possit] posset I. 85, 17. faciant] faciunt Ï. - 85, 22. res habet c. I.] res habent. 85, 24. huiusce rei c. I.] cuius rei. 85, 26. vostro maxumo c. I.] maxumo vostro. ibid. me vosque c. I.] meque vosque. 85, 27. ex animi mei sententia c. I.] ex animi sententia. 85, 29. pectore] corpore I. Scilicet volnera, quae pectore advorso excepta, multo laudabiliora et gloriosiora sunt, quam quae advorso corpore, ergo vel ventre vel pedibus. 85, 30. egomet meis] ego meis I. Illud quamquam unus ex C exhibet tamen optume inventum esse, cum ob codicum discrepantias, tum ob sententiae gravitatem iudico. 85, 34. Eis ego] His ego I. Qui librariorum naturam moresque noverit, utrum his an is i. e. eis verum sit, non ex illorum fide diiudicandum esse sciet. 85, 39. incultis moribus c. I.] incultum moribus. 89, 40. viris laborem] laborem viris I. Chiasmus cum latinis oratoribus, tum Sallustio ita consuetus est, ut me non pudeat, quod utrum h. 1. ab grammaticis sciolis restitutus an ab ipso scriptore institutus sit, incertus haeream. 85, 41. Verba quod iuvat ut ab omnibus codicibus abesse crederem propterea, quod in Iordani editione omissa sunt, adduci non potui. ibid. in conviviis non ob librorum fidem, set ob sententiam suspectum habeo contra ab sudorem vocabulo uncos 85, 42. [omnibus]] del. I. Ob librorum fidem suspectum esse fateor, ad sententiam certe haut incommodum. 85, 45. habete c. I.] habetote. De atque suspiciones, quae mihi ob latinitatem subortae, nondum sublatae sunt. 85, 47. periculi c. I.] periculis. 86, 1. armis, aliis utilibus] armis aliisque utilibus I. 88, 1. accipitur] excipitur I. Cum acc. optumi libri conmendent, cur excipitur ex nonnullis alterius generis necessario recipiendum sit, non perspicio. 89, 3. illum procul abesse] illum abesse I.

removi.

ibid.

nihilo adnotato. Num igitur in omnibus codicibus abesse credam angor et excrucior. 89, 5. praeter oppido propinqua] praeter oppida propinqua I. Num id, quod ex paucis eisque deterioris notae libris innotuit, etiam in PC scriptum sit dubitare me fateor. Ibidem verba natura serpentium ipsa perniciosa omni suspicione carere ut iudicarem, nondum adduci potui. 89, 7. qua agebatur ex Linkeri em.] quae agebat I. ib. illis sine uncis c. I. 91, 7. [ante]] Sine uncis I. Mihi glossatoris manum videtur olere. 92, 1 et 3 quod lacunas ab I. signis indicata explevi me non paenitet. 92, 5. omnis a natura] omnis natura I., set commemorata mea coniectura. 92, 7. satis, magna] satis et magna I. ib. turribusque [et aliis machinationibus]] turribusque et altis machinationibus I. In loco apertissume turbato neque ut et quod in codicibus falso ordine positum est, reciperem, neque ut et altis vel aliis machinationibus non suspecta haberem permoveri potui. Etenim praeter turris et aggeres quae sunt altae machinationes? et aliis machinis ut vineis, quamvis cum periculo agerentur, locus tamen non prorsus fuit inportunus. 93, 2. avorsum] advorsum I. Illud res mihi postulare visa. 93, 4. inflexa c. I.] flexa. in castelli planitiem pervenit c. I.] castelli planitiem perscrutatur. 93, 5. usui c. I.] usu. Set postea escenderat, ut ad rem significantius, pro adscenderat retinui. 93, 8. Quoniam quae antea addunda censueram milites paucos et nunc quidem minus placebant, nec vero quo Iordanus locum facillume sanari arbitratus est, una particula et interposita, satis faciebat, lacunae signa adpinxisse satis habui. Suspiciones, quas de ei conceperam, omisi. 94, 1. escensuri erant ex Carrionis emend.] e centuriis erant I. cum libris, quod quibus argumentis in Hermae vol. I defendere conatus est, mihi non persuasit. 94, 3. extra vineas egressus c. I.] extra vineas 95, 3. iam prope c. I.] prope iam. Graecis et Latinis c. I.] Graecis atque Latinis. doctissumi ex egregia Iordani coniectura] doctissume. At postea ad simulanda addendum esse ac dissimulanda mihi etiamnum videri, quamvis fortasse in pertinaciae crimen incurram, non dissimulo. 97, 1. misit c. I.] mit97, 2. eius c. I.] [eius]. 97, 5. equites peditesque c. I.] equites pedites. ib. caedere alii, alii obtruncari ego meo Marte] cedere alius alius obtruncare I. Mox multi quod ego coniectaveram, probavit I. Verba et ob ea scientes nemo ita defendit ut mihi Sallusti esse persuaderet. ib. orbis fecere] orbis facere I. Illud optumi libri. 99, 1. ac paulo c. I.] et paulo. 99, 3. tumultu formidine quasi] tumultu formidine [terrore] quasi. 100,4. equites ex auxiliariis] equites auxiliarios I. Ad illud mihi codicum vestigia ducere videntur. Semel conrupta terminatione is in os in promptu fuit auxiliarios novare. Variationem orationis hoc conmendare non infitior. ib. in munimentis mihi non magis ob codices, quam ob sententiam suspecta. ibid. futura quae] futurum quae I. 100, 5. Iugurthini belli eo magis suspicio, quod ita Sallusti de Mario iudicium artius circumscribitur. 102, 5. cum

est egressus.

tit.

ib. errantem atque

c. I.] quod. ib. demeres c. I.] dempsere. illum c. I.] errantem et illum. 102, 6. imperi ex Sellingii emend.] inopi I. 102, 8. perpessus es] perpessus esses I. Ab sententia hoc defendi posse non nego. 102, 10. atque sine uncis c. I. 102, 12. regnum tutantem] ob regnum tutandum I. Illud mihi non solum ob libros, set etiam ob sententiam magis placuisse fateri non pudet. 103, 2. Victus argumentis ab Iordano prolatis et flectitur et igitur rursus delevi. 103, 3. Neque illis, neque pro eo ipsis probabile mihi visum. 103, 4. in itinere sine uncis c. I. 103, 5. avaritiae Romanorum c. I.] Romanorum avaritiae. ignorata] ignota I. Per hoc illud explicatum esse mihi veri similius est visum. ibid. munificus nemo c. I.] nemo munificus. quod intenderat] quo intenderat I. Utrum probarem, in tanta loci perturbatione dubius haesi. ib. rediit c. I.] redít. c. I.] eosque. ib. ad Uticam] ab Utica I., quod quo minus conprobarem res mihi obstare visa. 104, 2. Romam eundi c. I.] eundi Romam. 104, 3. profecti sunt] sunt del. I.

maeque] Romae I. 105, 1. quibus] quis I. ib. uti ad se mitteret Sullam c. cod. m.] uti Sullam ad se mitteret I. tum atque [peditum, item] funditorum] equitum atque peditum, item funditorum I. Mallem verba atque peditum deleta. ea levia sunt nimis mihi glossatoris manum olere visa. vero ampliorem ex cod. m] ampliorem vero I. 106, 4. ignisque] que delevit I., ab libris satis mihi munitum visum. 107, 1. antea c. I.] ante. 107, 2. Dein c. I.] deinde. 108, 1. Verba nam pater eius ex concubina ortus erat vel ob discrepantiam quae in libris est (alii pater, alii mater), glossematis speciem prae se ferre etiamnum existumo. 109, 3. ac nihil cum I.] nihil. 109, 4. digressi sunt c. I.] digressi. 110, 2. indigui c. digus. 110, 3. animum meum c. I.] meum animum. habeo c. I.] carius est. quoad voltis] quod voltis I. ib. neque [id] intrare] sine uncis I. 111, 1. polliceretur] polliceatur I. ib. faciundum esse aliquid] faciundum aliquid I. Cur esse expellerem neque in libris neque in sententia satis caussae mihi invenisse videor.

112, 2. denuntiat c. I.] nuntiat. ib. parum confidere c. I.] parum fidere. ib. 3. De glossematis, quae antea indicavi, cur sententiam mutarem, parum causae inveni. 113, 3. Ceteris ut delerem bono animo I. mihi auctor fuit. ib. voltu et oculis c. I.] corpore. Quae patefecisse etiamnum insulsi grammatici glossema esse iudico. 114, 4. Et ea tempestate] Ex ea tempestate I.

Titulos orationum et epistularum ex historiis decerptarum non ex cod. V refinxi, set ita, ut causa breviter significaretur.

Or. Lep. 1. Semel moneo existumare me saepius pro aestumare restituisse, cum in libris facile ea verba confusa esse, set usu et consuetudine Latinorum scriptorum diligenter viderem discreta. 18. De Iordani coniectura scripsi atqui, set quo sententia certe tolerabilis evadat, cetera, ut nihil eiiciatur, levissuma mutatione ita

cfingi posse arbitror: sum, pretio [uncis hoc inclusit I.] soluto iure dominus, tamen restituo. 20. Per, quod antea addundum esse suspicatus eram, nunc delevi, cum tolerabilem sententiam, recepto ex coniectura captum ire effici arbitrarer. 21. Scirto c. I.] Scirro. 24. labefactis c. I.] patefactis.

Or. Phil. 4. ob benefacta c. I.] ob benefacti *****.

-7. tum,

pro quo I. cum Kritzio tune scripsit, defendi posse, set multo magis non cum Cortio inserundum esse etiamnum arbitror. 9. neu, quamquam V ne exhibet, magis mihi placuit. 12. Quod ob locum Demosthenis, quem Sallustio ob oculos vorsatum esse luce clarius est, olim conieci intuentes, id Halmio monente nunc addito tanta subplendum putavi. 17. mehercules] mehercule I. obrepsit] 1. ex V obpressit.

21. vostra] nostra I.

19, Or. Cott. 9. Ingenio corporis quo modo ferri possit non video. Memor loci Iug. 17, 6 nunc senio scribere ausus sum. Ep. Pomp. 2. hacine c. I.] hac in. 3. Iacetaniam c. I. secundum Hübneri emendationem (Herm. II 1 p. 335 sq.)] Lacetaniam. 9. qua] quae I.

Or. Macr. 5. Participium pass., ad quod referundi essent ablativi, recte abesse mihi nondum persuasum. Emendationem, quam Mähly proposuit, iacent retinui, nec minus 8. scilicet pro et novatum, atque 11 in vos pro in vobis. 14. amittundum Arusiani auctoritate] omittundum I. 15. tum omisso omnia recte tuitum esse Kritzium non tam facile concedam, quam patriciis ab Mommseno defensum reducendum fuisse. 17. cupiatis c. I.] capiatis. 23. restituendae abesse posse mihi nondum persuasum.

-

Ep. Mithr. 13. coepi c. I.] cepi. — 14. In ea sententia persisto, ut praepositionem apud secundum constantem scriptorum usum, nisi quis Sallustium res parum cognitas habuisse statuere malit, repetundam fuisse arbitrer. 16. Ab parvo labore uncos removi. 17. vi partum] raptum c. Ciacc. İ. Tum cum quod adiciundum censueram, rursum delevi, set pro peste scribendum esse pesti conicere non veritus sum.

GAI SALLVSTI CRISPI

LIBER

DE CATILINAE CONIVRATIONE.

Omnis homines, qui sese student praestare ceteris 1 animalibus, summa ope niti decet, ne vitam silentio transeant veluti pecora, quae natura prona atque ventri oboedientia finxit. Set nostra omnis vis in animo et corpore 2 5 sita est: animi imperio, corporis servitio magis utimur: alterum nobis cum deis, alterum cum beluis commune est. Quo mihi rectius videtur ingeni quam virium opibus gloriam 3 quaerere et, quoniam vita ipsa qua fruimur brevis est, memoriam nostri quam maxume longam efficere. Nam 4 10 divitiarum et formae gloria fluxa atque fragilis est, virtus clara aeternaque habetur.

Set diu magnum inter mortalis certamen fuit, vine 5 corporis an virtute animi res militaris magis procederet. Nam et prius quam incipias consulto, et ubi consulueris 6 5 mature facto opus est. Ita utrumque per se indigens al-7 terum alterius auxilio eget. Igitur initio reges nam in 2 terris nomen imperi id primum fuit divorsi pars ingenium, alii corpus exercebant: etiamtum vita hominum sine cupiditate agitabatur, sua cuique satis placebant. Postea 2 20 vero quam in Asia Cyrus, in Graecia Lacedaemonii et Athenienses coepere urbis atque nationes subigere, lubidinem dominandi causam belli habere, maxumam gloriam in maxumo imperio putare, tum demum periculo atque negotiis conpertum est in bello plurumum ingenium posse. Quod si regum atque imperatorum animi virtus in pace 3 ita ut in bello valeret, aequabilius atque constantius sese SALLUST.