3 mala mea cum bonis tuis misceri sperem. Atque ea, quae te morari posse videntur, ira in Tigranem recentis belli et meae res parum prosperae, si vera existumare voles, 4 maxume hortabuntur. Ille enim obnoxius qualem tu voles societatem accipiet: mihi fortuna, multis rebus ereptis, 5 usum dedit bene suadendi et, quod florentibus optabile est, ego non validissumus praebeo exemplum, quo rectius tua conponas.

5 Namque Romanis cum nationibus populis regibus cunctis una et ea vetus causa bellandi est, cupido profunda 10 imperi et divitiarum. Qua primo cum rege Macedonum Philippo bellum sumpsere, dum a Carthaginiensibus pre6 mebantur amicitiam simulantes. Ei subvenientem Antiochum concessione Asiae per dolum avortere, ac mox fracto Philippo Antiochus omni cis Taurum agro et decem milibus 1 7 talentorum spoliatus est. Persen deinde, Philippi filium, post multa et varia certamina apud Samothracas deos acceptum in fidem, callidi et repertores perfidiae, quia pacto 8 vitam dederant, insomniis occidere. Eumenem, cuius amicitiam gloriose ostentant, initio prodidere Antiocho, pacis 20 mercedem, post, habitum custodiae agri captivi, sumptibus et contumeliis ex rege miserrumum servorum effecere, simulatoque inpio testamento filium eius Aristonicum, quia patrium regnum petiverat, hostium more per triumphum 9 duxere: Asia ab ipsis obsessa est. Postremo Bithyniam 25 Nicomede mortuo diripuere, cum filius Nysa, quam regiIc nam adpellaverat, genitus haut dubie esset. Nam quid ego me adpellem? quem diiunctum undique regnis et tetrarchiis ab imperio eorum, quia fama erat divitem neque serviturum esse, per Nicomedem bello lacessiverunt, sceleris 30 eorum haut ignarum et ea, quae accidere, testatum antea Cretensis, solos omnium liberos ea tempestate, et regem 11 Ptolemaeum. Atque ego ultus iniurias Nicomedem Bithynia expuli Asiamque, spolium regis Antiochi, recepi et Grae12 ciae dempsi grave servitium. Incepta mea postremus ser- 35 vorum Archelaus exercitu prodito inpedivit: illique, quos ignavia aut prava calliditas, ut meis laboribus tuti essent, armis abstinuit, acerbissumas poenas solvunt, Ptolemaeus

precio in dies bellum prolatans, Cretenses inpugnati semel iam neque finem nisi excidio habituri. Equidem cum mihi 13 ob ipsorum interna mala dilata proelia magis quam pacem datam intellegerem, abnuente Tigrane, qui mea dicta sero probat, te remoto procul, omnibus aliis obnoxiis, rursus tamen bellum coepi Marcumque Cottam, Romanum ducem, apud Chalcedona terra fudi, mari exui classe pulcerruma. Apud Cyzicum magno cum exercitu in obsidio moranti 14 frumentum defuit nullo circum adnitente: simul hiems 1c mari prohibebat. Ita sine vi hostium regredi conatus in patrium regnum naufragiis apud Parium et apud Heracleam militum optumos cum classibus amisi. Restituto 15 deinde apud Caberam exercitu et variis inter me atque Lucullum proeliis inopia rursus ambos incessit. Illi sube15 rat regnum Ariobarzanis bello intactum: ego vastis circum omnibus locis in Armeniam concessi: secutique Romani, non me set morem suum omnia regna subvortundi, quia multitudinem artis locis pugna prohibuere, inprudentiam Tigranis pro victoria ostentant.

20

Nunc quaeso considera, nobis obpressis utrum firmio- 16 rem te ad resistundum an finem belli futurum putes? Scio equidem tibi magnas opes virorum, armorum et auri esse: et ea re a nobis ad societatem, ab illis ad praedam peteris. Ceterum consilium est, Tigranis regno integro, 25 meis militibus belli prudentibus, procul ab domo [parvo labore] per nostra corpora bellum conficere, quo neque vincere neque vinci sine tuo periculo possumus. An ignoras 17 Romanos, postquam ad occidentem pergentibus finem Oceanus fecit, arma huc convortisse? neque quicquam a prin30 cipio nisi vi partum habere, domum coniuges, agros imperium? convenas olim sine patria parentibus, pesti conditos orbis terrarum: quibus non humana ulla neque divina obstant, quin socios amicos, procul iuxta sitos, inopes potentisque trahant excindant, omniaque non serva 35 et maxume regna hostilia ducant? Namque pauci liber- 18 tatem, pars magna iustos dominos volunt: nos suspecti sumus aemuli et in tempore vindices adfuturi. Tu vero, 19 cui Seleucea, maxuma urbium, regnumque Persidis inclu

tis divitiis est, quid ab illis nisi dolum in praesens et postea 20 bellum expectas? Romani arma in omnis habent, acerruma in eos, quibus victis spolia maxuma sunt: audendo 21 et fallundo et bella ex bellis serundo magni facti. Per hunc morem extinguent omnia aut occident: quod haut 5 difficile est, si tu Mesopotamia, nos Armenia circumgredimur exercitum sine frumento, sine auxiliis, fortuna aut 22 nostris vitiis adhuc incolumem. Teque illa fama sequetur: auxilio profectum magnis regibus latrones gentium ob23 pressisse. Quod uti facias moneo hortorque, neu malis 10 pernitie nostra tuam prolatare quam societate victor fieri.

INDEX NOM INVM.

Adherbal I. 5. 10. 11. 13. 14. 15. Arretinus ager. C. 36, 1.