760 procedo et Priami sedes arcemque reviso. et iam porticibus vacuis Iunonis asylo custodes lecti Phoenix et dirus Ulixes praedam adservabant; huc undique Troïa gaza congeritur; pueri et pavidae longo ordine matres ausus quin etiam voces iactare per umbram implevi clamore vias maestusque Creusam 770 nequiquam ingeminans iterumque iterumque vocavi. quaerenti et tectis urbis sine fine furenti infelix simulacrum atque ipsius umbra Creusae visa mihi ante oculos et nota maior imago (obstipui, steteruntque comae, et vox faucibus haesit); 775 tum sic adfari et curas his demere dictis: 'quid tantum insano iuvat indulgere dolori, o dulcis coniunx? non haec sine numine divum 780 longa tibi exilia, et vastum maris aequor arandum; sed me magna deum genetrix his detinet oris. iamque vale et nati serva communis amorem.' 790 haec ubi dicta dedit, lacrimantem et multa volentem dicere deseruit tenuisque recessit in auras. ter conatus ibi collo dare bracchia circum; ter frustra comprensa manus effugit imago par levibus ventis volucrique simillima somno. sic demum socios consumpta nocte reviso. Atque hic ingentem comitum adfluxisse novorum invenio admirans numerum, matresque virosque, collectam exilio pubem, miserabile volgus. undique convenere animis opibusque parati, in quascumque velim pelago deducere terras. iamque iugis summae surgebat Lucifer Idae ducebatque diem, Danaique obsessa tenebant limina portarum, nec spes opis ulla dabatur; cessi et sublato montis genitore petivi. 795 800 P. VERGILI MARONIS LIBER TERTIUS. Postquam res Asiae Priamique evertere gentem inmeritam visum superis ceciditque superbum Ilium et omnis humo fumat Neptunia Troia, diversa exilia et desertas quaerere terras auguriis agimur divum classemque sub ipsa Antandro et Phrygiae molimur montibus Idae incerti, quo fata ferant, ubi sistere detur, contrahimusque viros. vix prima inceperat aestas, et pater Anchises dare fatis vela iubebat, litora cum patriae lacrimans portusque relinquo et campos, ubi Troia fuit. feror exul in altum cum sociis natoque, penatibus et magnis dis. Terra procul vastis colitur Mavortia campis (Thraces arant) acri quondam regnata Lycurgo, hospitium antiquum Troiae sociique penates, 5 10 15 dum fortuna fuit. feror huc et litore curvo 20 auspicibus coeptorum operum superoque nitentem insequor et causas penitus temptare latentis; adgredior genibusque adversae obluctor harenae, (eloquar an sileam?) gemitus lacrimabilis imo 40 auditur tumulo, et vox reddita fertur ad auris: 'quid miserum, Aenea.. laceras? iam parce sepulto, parce pias scelerare manus. non me tibi Troia externum tulit aut cruor hic de stipite manat. heu! fuge crudelis terras, fuge litus avarum; 45 nam Polydorus ego. hic confixum ferrea texit telorum seges et iaculis increvit acutis.' tum vero ancipiti mentem formidine pressus obstipui, steteruntque comae, et vox faucibus haesit. Hunc Polydorum auri quondam cum pondere magno infelix Priamus furtim mandarat alendum fas omne abrumpit, Polydorum obtruncat et auro Inde, ubi prima fides pelago placataque venti rex Anius, rex idem hominum Phoebique sacerdos, vittis et sacra redimitus tempora lauro occurrit, veterem Anchisen adgnoscit amicum; iungimus hospitio dextras et tecta subimus. Vergili Aeneis. Templa dei saxo venerabar structa vetusto: 85 da propriam, Thymbraee, domum, da moenia fessis et genus et mansuram urbem; serva altera Troiae Pergama, reliquias Danaum atque immitis Achilli. quem sequimur? quove ire iubes, ubi ponere sedes? da, pater, augurium atque animis inlabere nostris.' 90 vix ea fatus eram: tremere omnia visa repente, liminaque laurusque dei, totusque moveri mons circum et mugire adytis cortina reclusis. summissi petimus terram, et vox fertur ad auris: 'Dardanidae duri, quae vos a stirpe parentum 95 prima tulit tellus, eadem vos ubere laeto accipiet reduces. antiquam exquirite matrem. hic domus Aeneae cunctis dominabitur oris et nati natorum et qui nascentur ab illis.' haec Phoebus, mixtoque ingens exorta tumultu 100 laetitia, et cuncti, quae sint ea moenia, quaerunt, quo Phoebus vocet errantis iubeatque reverti. tum genitor veterum volvens monumenta virorum audite, o proceres,' ait, 'et spes discite vestras. Creta Iovis magni medio iacet insula ponto, 105 mons Idaeus ubi et gentis cunabula nostrac. centum urbes habitant magnas, uberrima regna, maximus unde pater, si rite audita recordor, Teucrus Rhoeteas primum est advectus ad oras optavitque locum regno. nondum Ilium et arces 110 Pergameae steterant; habitabant vallibus imis. hinc mater cultrix Cybelae Corybantiaque aera Idaeumque nemus, hinc fida silentia sacris et iuncti currum dominae subiere leones. ergo agite et, divum ducunt qua iussa, sequamur; 115 placemus ventos et Cnosia regna petamus. nec longo distant cursu; modo Iuppiter adsit, tertia lux classem Cretacis sistet in oris.' |