Immagini della pagina
PDF
ePub

FRAGMENTA

INCERTORUM LIBRORU M.

Ne inrumiendi po..... sublicibus cavata.... sent. Festus. Cujus duas insulas' propinquas inter se, et decem stadium procul a Gadibus sitas, constabat suopte ingenio alimenta mortalibus gignere. Nonius.

Serum bellum in angustiis futurum. Junius Philarg. ad Georg. Virg.

Illi tertio mense pervenere in Pontum multo celerius spe Mithridatis. Arusianus.

Ergo senati decreto serviundumne sit. Donatus Act. 11, Sc. II. Andr.

3

Pompeius oris improbi', animoque inverecundo. Suet. de claris Gram. cap. 14.

[merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small]

lustius de Sertorii consilio in for-
tunatas insulas abscedendi.-Decem
stadium. Error manifestus in nume-
ro. Nam octo stadia unum duntaxat
milliarium conficiunt. Plutarch. in
Sertorio decem millia stadium a
littoribus Africæ numerat. De his
insulis vide Plin. vi, 31 et 32. Ho-
die Canarias vocamus
eo nomine
non duas, sed septem complexi.
Una tantum antiquis Canaria dicta,
a multitudine canum ingentis mag-
nitudinis, si Plinio creditur. De
fortunatis insulis multa poetice Ho-
merus, Od. Iv, 563; Horat. Epod.
XVI; multa picλhóywg. De Br. 11, 5.

2. Illi. Hoc De Br. 111, 83, ad expeditionem Luculli in Pontum refert. Jam ante multa adversus regem in Asia feliciter gesserat.

3. Pompeius oris improbi. Sua, an librariorum, culpa hoc perperam exhibeat Suetonius, incertum. Sed

Simulans sibi alvum purgari. Isidor. lib. XI, in voce alvus. Serv. ad lib. III Eneidos.

Fecit ut nunciis confestim lugubribus. Charis. lib. II. Communem habitum transgressus. Prisc. lib. XIV. Inter arma civilia æqui boni famas petit. Seneca Ep.

CXIV.

quam

Sallustium

nihil certius, scripsisse, oris probi animoque inverecundo; ut sit vultum inter et animum discrepantia; nam aliter bis idem fere dixisset. Præterea celebris apud antiquos oris Pompeiani probitas, i. e. verecundia. Plin. vII, 12: a Magno Pompeio Vibius quidam e plebe, et Publicius etiam servitute liberatus, indiscreta prope specie fuere similes, illud os probum reddentes, ipsumque honorem eximiæ frontis.» Senec. Ep. x1 : . Nihil erat mollius ore Pompeii; nunquam non coram pluribus erubuit; utique in concionibus. » Vide etiam Pompeii effigiem, Vell. 11, 29. Probum igitur os fuisse Pompeio constat ; animum inverecundum quis neget, cui nihil turpe visum est, quo imperium adipisceretur? Hocque imprimis Sallustianum judicium confirmat, quod cupidissimus honorum, nec suam cupiditatem aperte profiteri ausus, quum se magna semper atque alta sentire simularet, ad humillimas sæpe artes prava ambitione descendit. Ceterum Lenæus, Pompeii libertus, acerbissima in Sallustium satira, patronum ultus est; nec aliunde forsan probi sermonis, inverecundæ et improbissimæ vitæ fama, tanti scriptoris nomini adhæsit.

4. Simulans sibi alvum purgari.

5

Hoc de Carbone dictum esse potest; qui, « jussu Pompeii in Sicilia ad supplicium ductus, petiit a militibus demisse et flebiliter, ut sibi alvum levare, priusquam exspiraret, liceret, quo miserrimæ lucis usu diutius frueretur. Val. Max. IX, 13, 2. Et hujus quidem rei meminit Douza; sed verisimilius putat Sallustium de Mario loqui, « qui (ut tradit Plutarchus ), quum sub noctem eum principes civitatis adissent, atque in Saturninum concitarent, his insciis admisit illum altera janua. Mox alvi profluvium apud utrosque causatus, modo ad hos, modo ad illum transcurrit, eosque ita inter se commisit atque inflammavit. Huc quoque refert hoc frag. De Br. 1, 7.

[ocr errors]

5. Æqui boni fumas. Totum Senecæ, Ep. cxiv, locum huc transferre operæ pretium erit, ut qui non ad hoc tantum, sed ad quatuor alia fragmenta, quæ infra legentur, pertineat. Simul ad artem scribendi non inutilia hinc præcepta ducere licet. Hæc vitia, (de vitiis sermonis loquitur) unus aliquis inducit, sub quo tunc eloquentia est. Ceteri imitantur, et alter alteri tradunt. Sic Sallustio vigente, amputatæ sententiæ, et verba ante exspectatum cadentia, et obscura brevitas, fuere pro cultu. Arruntius, qui historias belli punici scri

Haud impigre, neque inultus occiditur. Donat. ad Andr. Terenti, Act. 1, Sc. II.

Festinantibus in summa inopia patribus. Idem ad Eunuch. Act. IV, Sc. III.

Hostes oppressi aut delapsi forent. Isidor. lib. XVIII.
Exercitum argento fecit. Seneca Epist. cxiv.
Togam paludamento mutavit. Isidor. lib. XIX. Serv.
[Hiero rex Syracusanorum bellum fecit. ] Seneca.
Ibi triennio frustra trito. Servius ad IV Eneidos.

7

ORATIO C. COTTE CONSULIS AD POPULUM.

[ocr errors]

<«< Quirites, multa mihi pericula domi, militiæ multa advorsa fuere; quorum alia toleravi, partim repuli deorum

psit, fuit Sallustianus, et in illud genus nitens. Est apud Sallustium: Exercitum argento fecit; i. e. pecunia paravit. Hoc Arruntius amare cœpit; posuit illud omnibus paginis. Dicit quodam loco: Fugam nostris fecere. Alio loco: Hiero rex Syracusanorum bellum fecit. Et alio loco: Quæ audita Panormitanos dedere Romanis fecere...... Totus his contexitur liber. Quæ apud Sallustium rara fuerunt, apud hunc crebra sunt et pene continua. Nec sine causa: ille enim in hæc incidebat; at hic illa quærebat. Vides autem quid sequatur, ubi alicui vitium pro exemplo est. Dixit Sallustius: Aquis hiemantibus. Arruntius in primo libro Belli Punici ait: Repente hiemavit tempestas. Et alio loco, quum dicere vellet frigidum annum fuisse, ait: Totus hiemavit annus. Et alio loco : Inde LX onerarias, leves præter militem et necessarios nautarum, hiemante aquilone, misit. Non desinit om

nibus locis hoc verbum infulcire. Quodam loco Sallustius dicit: Inter arma civilia æqui boni famas petit. Arruntius non temperavit, quominus primo statim libro poneret : Ingentes esse famas de Regulo.

6. Hiero rex Syracusanorum bellum fecit. Ex loco Senecæ patet hoc esse Arruntii non Sallustii, fragmentum. Ceterum plus æquo severus est Seneca in dictione reprehendenda, qua omnes fere auctores usi sunt. Sall. Cat. XXVI: « Constituit bellum facere. » Idem Catil. LII: « Nisi iterum patriæ bellum fecit. » Cæsar, B. G. III, 29: ...civitatibus, quæ proxime bellum fecerant. » Cicer. Catil. 11, 5: Nulla est enim natio quam pertimescamus ; nullus rex, qui bellum populo romano facere possit. Et alibi passim.

[ocr errors]
[ocr errors]

7. Oratio C. Cotta. Hæc oratio, ut ex ipsa patet, a C. Aurelio Cotta, consule A. 679, ad populum habita est, cujus seditio, propter inopiam de qua lib. III, n. 9, di

auxiliis, et virtute mea: in quis omnibus neque animus negotio defuit, neque decretis labos. Mala secundæque res, opes, non ingenium, mihi mutabant. At contra in his miseriis cuncta me cum fortuna deseruere: præterea senectus, per se gravis, curam duplicat; cui misero, acta jam ætate, ne mortem quidem honestam sperare licet. Nam, si parricida vestri sum, et bis genitus hic deos

ximus, orta erat. Ea ergo referri debet ad lib. III Hist. Sallust.; et graviter errant, quicumque arbitrantur esse Marci Cottæ, quem a Mithridate fusum vidimus, lib. IV, n. 29, iram populi, ob istam cladem, deprecantis. Imo facile apparet ex C. Cottæ verbis, compulsam fame plebem ei extrema minari; qui quidem se illius iræ fortiter permittit, ita tamen ut validissimis argumentis, et præsertim affectibus, furentem leniat. Ad hanc quoque seditionem pertinere videtur, paulo supra, festinantibus in summa inopia patribus ; ubi festinare est, trepidare, incerto animo æstuare, nunc hoc, nunc illud consilium capere.

Jam vero maximus orator erat C. Cotta. De eo multa Tullius, Brut. xxx, XLIX, LV et seqq. Idem eum actorem inducit in præstantissimis de Oratore dialogis. Ne tamen credideris ab ipso, ut putat De Brosses, non ab Sallustio scriptam esse hanc orationem. Item est de hac, quod de ceteris. Inseruit suæ narrationi Sallustius, quæ ab aliis, pro re ac tempore, dici maxime oportuit. Sed alienas suo more protulit sententias, cultuque proprii sermonis ornavit. Nec is erat tanti ingenii vir, qui hoc spatii orationibus non suis, inter sua,

9

concederet, multicoloribus quasi vestitum pannis opus prolaturus.

8. Neque decretis labos. In asperis negotiis neque animus ad fortiter decernendum defuit ; neque ad exsequendum labor, ubi quid decrevissem. Clar. Dureau de L. M., quem hic non probo, intelligit, NEQUE DECRETIS LABOS, quasi esset, neque constantia ad id tolerandum, quod semel fato decretum est. — In his miseriis. Quum in suorum civium invidiam, quasi publicorum malorum auctor, incurrerit. - Acta jam ætate. Contium sequimur. Carrio emendat, senecta jam ætate ; quod ut Sallustianum profert Serv. ad Æn. XI. — - Ne mortem quidem

honestam. Nam honeste mori nullo modo potest, qui nefandi sceleris reus moritur.

9. Bis genitus. Bis quodammodo nascebantur cives ab exilio in patriam revocati. Exilium enim sequebatur deminutio capitis, quam nos vocamus mortem civilem. Ideo Tullius, ad Attic. vi, 6, reditum suum παλιγγενεσίαν vocat. C. autem Cotta in exilium iverat, anno 663, quum, teste Appiano, B. C. 1, 37, in judicium vocatus fuisset lege Varia, in eos lata quorum dolo malo socii ad arma ire coacti essent, ut ait Val. Max. vIII, 6, 4. Hac lege, de qua jam diximus lib. IV, n. 30,

10

penates meos, patriamque, et summum imperium vilia habeo; quis mihi vivo cruciatus satis est, aut quæ pœna mortuo? quum omnia memorata apud inferos supplicia scelere meo vici. A prima adolescentia in ore vestro, privatus et in magistratibus, egi : qui lingua, qui consilio meo, qui pecunia voluere, usi sunt: neque ego callidam facundiam, neque ingenium ad malefaciundum exercui: avidissumus privatæ gratiæ maxumas inimicitias pro republica suscepi qui victus cum illa simul, quum egens alienæ opis plura mala exspectarem, vos, Quirites, rursus mihi patriam, deos penates, cum ingenti dignitate dedistis. Pro quibus beneficiis vix satis gratus videar, si singulis animam, quam nequeo", concesserim. Nam vita et mors jura naturæ sunt : uti sine dedecore cum civibus, fama et fortunis integer, agas, id dono datur atque accipitur.

ejectum Cottam confirmat Cic. de
Orat. III, 3. Post a Sylla victore
revocatus est. Cur vero lata fuerit
lex Varia, ex Appiano et multis
aliis dilucide explicat Crevier, Hist.
Rom. lib. xxxi; quem vide. Hoc
nos dicere satis sit, optimatibus
injectum fuisse belli socialis conci-
tati crimen, quia Drusus advocato,
ut commodas senatui leges ferret,
sociorum auxilio, civitatis romanæ
jus eis pollicitus fuerat. Quum vero
non omnia senatui ex voto cessis-
sent, Drususque interfectus fuisset,
promissa ab illo civitas sociis non
data est. Ideo hi arma sumpsere;
de
quo bello Flor. III, 18. — Sum-
mum imperium. Consulatus scili-
cet, ei a populo romano mandatus.

10. Avidissumus privatæ gratiæ. Horum verborum cum sequentibus oppositionem animadverte. Quanquam multos amicos sibi privatim facere studeret, nullam tamen ini

[blocks in formation]
« IndietroContinua »