aperta semper, nisi cum bellum sit nusquam. Traditum est memoriae, Pompilio rege fuisse opertam et post Tito Manlio consule, bello Carthaginensi primo confecto, eodem anno opertam et apertam. Varro de lingua lat. 5, 165. 16. Vetus fama Etruriae est. . . [fulmen] evocatum et a Porsina suo rege. Et ante eum a Numa saepius hoc factitatum in primo annalium suorum tradidit L. Piso gravis auctor, quod imitatum parum rite Tullum Hostilium ictum fulmine. Plinius nat. hist. 2, 53, 140. 17. De relictis a Numa libris cfr. supra p. 294, 11. 18. Obiit Numa non repentina aut inopinata morte, sed paulatim senectute et leni infirmitate confectus, ut scripsit Piso. Plutarchus in Numa 21, 3. 19. L. Piso primo an

nalium auctor est, Tullum Hostilium regem ex Numae libris eodem quo illum sacrificio Iovem caelo devocare conatum, quoniam parum rite quaedam fecisset, fulmine ictum. Plinius nat. hist. 28, 2, 14. 20. Pueros istos [L. Tarquinium Superbum et Arruntem Tarquinium] non filios, sed nepotes Tarquinii fuisse scribo, L. Pisonem Frugi secutus; ille enim in annalibus libris hoc tradidit solus. Dionysius Halic. 4, 7. cfr. supra p. 254. 21. Servium Tullium tradit Lucius Piso in primo annalium libro, ut habitantis in urbe multitudinis numerum cognosceret, quot homines singulis annis nascerentur, quot morerentur et quot virilem togam sumerent, statuisse, quantus nummus pro singulis persolvendus esset a cognatis; in aerarium Ilithyiae quam Romani Iunonem Lucinam dicunt, pro natis; in Veneris quam Libitinam appellant aerarium in luco situm, pro defunctis; in Iuventae pro togam virilem sumentibus. Hac ratione quotannis comperiebat, quantus esset civium numerus et quinam eorum aetatem haberent militarem. Dionysius Halic. 4, 15. 22. De impensis aedificandi templi Iovis Capitolini cfr. supra p. 254, 24. 23. Piso historiarum primo: cuius unius praemio multorum allicuit animos.

...

Priscianus 10, 1, 3. 24. Piso Frugi in II annalium: quodcumque deliquisset, ignosciturum affirmabat. Priscianus 10, 3, 18. 25. Apud Pisonem in secundo annalium verba haec sunt: L. Tarquinium collegam suum, quia Tarquinio nomine esset, metuere, eumque orat uti sua voluntate Roma incontendat [Roma concedat?] Gellius 15, 29, 2. 26. Cloeliae statuam equestrem primam cum Coclitis publice dicatam crediderim, . . . nisi Cloeliae quoque Piso traderet ab iis positam, qui una obsides fuissent, redditis a Porsina, honorem. Plinius nat. hist. 34, 6, 29. 27. lidem coronas ex auro dedere et civibus. Quis primus donatus sit ea, non inveni equidem, quis primus donaverit a L. Pisone traditur. A. Postumius dictator apud lacum Regillum castris Latinorum expugnatis ei, cuius maxime opera capta essent, hanc coronam ex praeda dedit. Plinius nat. hist. 33, 2, 38. 28. In Sacrum montem secessisse. . . Ea frequentior fama est, quam cuius Piso auctor est, in Aventinum secessionem factam esse. Livius 2, 32, 3. 29. Tum primum tributis comitiis creati tribuni sunt; numero etiam addito tres, perinde ac duo antea fuerint, Piso auctor est. Nominat quoque tribunos C. Siccium, L. Numitorium, M. Duellium, Sp. Icilium, L. Maecilium. Livius 2, 58, 1 sq. 30. De Sp. Maelio a Servilio Ala occiso supra p. 260 sq. 31. Lectisternium tunc primum Romae factum etc. Piso censorius in annalibus hoc etiam adicit, servis, quos in vinculis domini habuissent, solutis, magna advenarum multitudine urbem pervagante, patentibus dies noctesque ianuis domorum et introeuntibus quicumque vellent, neminem tamen aut de rebus furto ablatis aut de ulla iniuria accepta conquestum esse, quamquam festi dies vinique largior usus multam licentiam atque violentiam afferre solerent. Dionysius Halic. XII. in excerptis ab Angelo Maio, editis, nova collect. 1. 2 P. 470. 32. Creati consules L. Postumius Ti. Minucius.

Hos consules Piso Q. Fabio et P. Decio suggerit, biennio exempto, quo Claudium Volumniumque et Cornelium cum Marcio consules factos tradidimus. Memoriane fugerit in annalibus digerendis, an consulto binos consules falsos ratus transcenderit, incertum est. Livius 9, 44, 3 sq. 33. Quod res videbatur memoratu digna, quam fecisse Cn. Flavium Anci [Cnei?] filium aedilem curulem L. Piso in tertio annali scripsit, eaque res perquam pure et venuste narrata a Pisone, locum istum totum huc ex Pisonis annali transposuimus: Cneius, inquit, Flavius patre libertino natus scriptum faciebat, isque in eo tempore aedili curuli apparebat, quo tempore aediles subrogantur; eumque pro tribu aedilem curulem renuntiaverunt. At aedilis [At ille?] qui comitia habebat, negat accipere neque sibi placere, qui scriptum faceret eum aedilem fieri. Cn. Flavius Anci filius dicitur tabulas posuisse, scriptu sese abdicasse; isque aedilis curulis factus est. Idem Cn. Flavius Anci filius dicitur ad collegam venisse visere aegrotum, et in conclave postquam introivit, adolescentes ibi complures nobiles sedebant contemnentes eum, assurgere ei nemo voluit. Cn. Flavius Anci filius aedilis id arrisit, sellam curulem iussit sibi afferri, eam in limine apposuit, ne quis illorum exire posset, utique ii omnes inviti viderent sese in sella curuli sedentem. Gellius 6, 9. 34. In eum annum cum Q. Fabium consulem non petentem omnes dicerent centuriae, ipsum auctorem fuisse Macer Licinius ac Tubero tradunt differendi sibi consulatus in bellicosiorem annum ; eo anno maiori se usui rei publicae fore urbano gesto magistratu. Ita nec dissimulantem quid mallet, nec petentem tamen aedilem curulem cum L. Papirio Cursore factum. Id ne pro certo ponerem, vetustior annalium auctor Piso effecit, qui eo anno aediles curules fuisse tradit Cn. Domitium Cn. f. Calvinum et Sp. Carvilium Q. f. Maximum. Id credo cognomen errorem in

aedilibus fecisse, secutamque fabulam mixtam ex aediliciis et consularibus comitiis, convenientem errori. Livius 10, 9, 10—13. 35. Contra Hieronem regem CCXX naves effectas diebus XLV tradit L. Piso. Plinius nat. hist. 16, 39, 192. 36. Elephantos ... Roma vidit plurimos anno DII victoria L. Metelli pontificis in Sicilia de Poenis captos. CXLII fuere aut ut quidam CXL... Verrius eos pugnasse in circo interfectosque iaculis tradit... L. Piso inductos dumtaxat in circum atque, ut contemptus eorum incresceret, ab operariis hastas praepilatas habentibus per circum totum actos. Nec quid deinde iis factum sit auctores explicant, qui non putant interfectos. Plinius nat. hist. 8, 6, 17. 37. L. Piso tradit Papirium Masonem, qui primus in monte Albano triumphavit de Corsis, myrto coronatum ludos circenses spectare solitum. Avus maternus Africani sequentis hic fuit. Plinius hist. nat. 15, 29, 126. 38. Ita nocte ac die bina castra hostium expugnata ductu L. Marcii. Ad triginta septem milia hostium caesa auctor est Claudius etc. supra p. 263 sq. Valerius Antias una castra Magonis capta tradidit, septem milia caesa hostium; altero proelio eruptione pugnatum cum Hasdrubale, decem milia occisa, quattuor milia trecentos triginta captos. Piso quinque milia hominum, cum Mago cedentes nostros effuse sequeretur, caesa ex insidiis scribit. Apud omnes magnum nomen Marcii ducis est. Et verae gloriae eius etiam miracula addunt, flammam ei contionanti fusam e capite sine ipsius sensu cum magno pavore circumstantium militum. Monumentumque victoriae eius de Poenis usque ad incensum Capitolium fuisse in templo clipeum Marcium appellatum cum imagine Hasdrubalis. Livius 25, 39, 12-17. 39. Nequeo mihi temperare quominus unum exemplum antiquitatis afferam, ex quo intelligi possit apud populum etiam de culturis agendi morem fuisse, qualiterque defendi soliti sint illi

viri. C. Furius Chresimus e servitute liberatus cum in parvo admodum agello largiores multo fructus perciperet quam ex amplissimis vicinitas, in invidia magna erat ceu fruges alienas pelliceret veneficiis. Quam ob rem a Sp. Albino curuli die dicta, metuens damnationem, cum in suffragium tribus oporteret ire, instrumentum rusticum omne in forum attulit et adduxit filiam validam atque, ut ait Piso, bene curatam ac vestitam, ferramenta egregie facta, graves ligones, vomeres ponderosos, boves saturos. Postea dixit: veneficia mea, Quirites, haec sunt, nec possum vobis ostendere aut in forum adducere lucubrationes meas vigiliasque et sudores. Omnium sententiis absolutus itaque est. Plinius nat. hist. 18, 6, 41-43. 40. Triclinia aerata abacosque et monopodia Cn. Manlium Asia devicta primum invexisse triumpho suo, quem duxit urbis anno DLXVI, L. Piso auctor est. Plinius nat. hist. 34, 3, 14. 41. Ab Aquileia ad duodecimum lapidem deletum oppidum etiam invito senatu a M. Claudio Marcello L. Piso auctor est. Plinius nat. hist. 3, 19, 131. 42. Nostri maiores, quod naturale seculum quantum esset exploratum non habebant, civile ad certum modulum annorum centum statuerunt. Testis est Piso, in cuius annali septimo scriptum est sic: Roma condita anno quingentesimo septimo [DC septimum?] accipit seculum his consulibus, qui proximi sunt consules, M. Aemilius M.' f. Lepidus, C. Popillius iterum absens. Censorinus de die nat. 17, 13. 43. Lucius Piso prodidit, M. Aemilio C. Popillio iterum consulibus a censoribus P. Cornelio Scipione M. Popillio statuas circa forum eorum qui magistratum gesserant, sublatas omnis, praeter eas quae populi aut senatus sententia statutae essent; eam vero quam apud aedem Telluris statuisset sibi Sp. Cassius, qui regnum affectaverat, etiam conflatam a censoribus. Plinius nat. hist. 34, 6, 30.

44. Romae in Capitolio in capite bis bello Persei