Immagini della pagina
PDF
ePub
[ocr errors][merged small]

La lentezza e il disagio con cui, fra le molte cure della scuola, ò dovuto condurre questo mio lavoro, ànno indotto nella stampa del presente volume taluni errori, dei quali non è da incolpare il Tipografo diligentissimo, nè l'Autore che ne chiede perdono ai lettori. Inoltre rileggendo ora il lavoro, ò notato qua e là alcune omissioni ed inesattezze. Quindi aggiungo questa serie delle correzioni e giunte più importanti.

p. 8, n(ota) 2, 1. 6, Assirio, corr.
Asinio.

p. 12, n., l. 2, plas, corr. plus.
p. 16, 1. 25, agg. Cic., Fin. 3, 1,
3 « imponenda sunt nova novis
rebus nomina ».

p. 17, 1. 28, Badstuebuer, corr.
Badstuebner.

p. 22, 1. 12, agg. « praegradie-
bantur » H. IV, 66 (Bamb.; rell.
codd. praegrediebantur).
Vocali non contratte: coopertus,
C. 23, 1 forma data da Nonio
Marcello, p. 212; ma H. IV, 52
« copertus » (Gell. II, 17, 7;
come Catone). V. Lachmann, ad
Lucr. 2, 1061.

p. 23, 1. 7, Philenon, corr. Phi-
laenon.

p. 32, 1. 23, agg.: Cic., Cat. 2,

4, 7, dice « subiectores testamentorum ».

p. 38, 1. 32, dopo vale «, agg.: desiderio di.

ibid., 1. 34, agg.: in G. 64, 5 l'agg. ambitiosus à lo stesso

senso.

p. 41, 1. 30, exitum, corr. exitus;
1. 32, exitum, corr. exitu.
p. 43, 1. 20, agg.: (imitazione sal-
lustiana). V. pag. 153.

p. 47, 1. 23, dopo ludibundus,
agg. e« moribundus ».
p. 53, fra le 1. 8 e 9, agg.: Di-

gnus: C. 51, 8 ; G. 62, 8. È
usato assolutamente, senza com-
plemento, in senso largo ap-
propriato, conveniente;
Cic., Div. in Caec. 13, 42; Ter.,
Hec. 2, 1, 12 « An quicquam

cfr.

pro istis factis dignum te dici potest? »

ibid., fra le 1. 30 e 31, agg.: Multus: G. 84, 1 « multus... instare », cioè con molta insistenza»; 96, 3 « ad vigilias multus adesse », cioè « spesso e in molti luoghi ». Cfr. Plauto, Men. 2, 2, 41 « heu Hercle hominem multum et odiosum mihi »; Catull., Carm. 106 « multus es homo, Naso »; in Gr. Tucid.

« πολὺς ἐνέκειτο ». (V. Uso dell'aggett., b), pag. 104). p. 54, fra le 1. 27 e 28, agg.: Idoneus, C. 51, 38: = << atto ad essere usato utilmente ». p. 56, 1. 14, agg.: Degno di nota è G. 14, 2 praecepta agitare, dove agitare significa « mettere in pratica» (cfr. l'espressione virgiliana praecepta facessere). ibid., n. 1, 1. 4, togli 18, 9, dove

agitare vale abitare ».

p. 58, 1. 35, agg.: Cic. e Ces. u

sano assuescere.

:

p. 61, fra le 1. 5 e 6, agg.: Pertingere G. 48, 3 « in inmensum pertingens (collis) »: verbo raro, in vece di pertinere. ibid., 1. 11: 81, corr. 31. p. 62, 1. 30, dopo exaedificare aggiungi (per significare le vaste dimensioni e il lusso degli edifici).

p. 65, fra le 1. 6 e 7, agg.: Mittere (p. dimittere): H. V, 13 << Legiones Valerianae conperto... sese missos esse ».

p. 68, fra le 1. 10 e 11, agg.: Domare: C. 7, 5 « virtus omnia domuerat» (= - tutto cedeva alla virtù; la v. avea reso facile ogni cosa), dove domare significa « togliere la forza a q. u. o a q. c., vincere, trionfare di q. u. o di q. c. che oppone resistenza, di un ostacolo »; cfr. Virg. En. << juventus aut rostris terram domat, aut quatit oppida bello ». p. 70, sopprimi quanto si dice del

v. imperare, 1. 27 - 33: e v. pag. 211, 8).

p. 72, 1. 10 e 11, poni il punto dopo << adigere >> e cancella quanto segue.

p. 73, 1. 31 e 32 dopo « defensum dabit aggiungi: (= faciet ut » defensus sit).

ibid., 1. 32, corr. 49 in 19. ibid., 1. 34, agg.: Ennio, fab. 126

<< ubi fortuna Hectoris nostram... aciem inclinatam « dedit » (congettura molto verosimile del Ribbeck).

p. 74, fra le 1. 8 e 9, agg.: Consilium trahere: G. 98, 3; usato invece di consilium capere, dice molto meglio la difficoltà di prendere una decisione in quella situazione.

ibid., 1. 12, dopo Avv. in -e aggiungi Avalide, H. II, 47, 1 (ma v. add. a pag. 79, l. 1). p. 78, fra le 1. 13 e 14 aggiungi : Avverbio o frase avverbiale che fa da soggetto: G. 85, 2 « sed mihi contra ea videtur », dove contra ea vale quod contra ea est e videtur significa « mi pare giusto, mi pare ragionevole ». ibid., 1. 32, aggiungi: « supra esse »,

G. 35, 8« supra gratiam atque pecuniam suam invidiam facti esse» (« la odiosità del fatto vinceva, superava l'influenza e l'oro di lui »).

ibid., 1. 36, « invalide ». Nuovi.., corr.< invalide »>, nuovi... p. 79, 1. 1, dopo Hauler aggiungi : H. II, 47, 1; ma il Bücheler acutamente à congetturato « αbalienata o alienata fuerat »; l' Hartel scrive « iam valerent funera»; il Wölfflin « invalide fuerat ».

ibid., 1. 2, a ibid. sostituisci H., II, 42.

ibid., 1. 3, dopo G. 94, 1 agg.:

(dove tale costrutto giova a rendere più sensibile l'azione ver

[blocks in formation]

p. 85, 1. 13, dopo adtingat » : aggiungi: H. II, 87, A « perculsos formidine (Romanos) aut desertam munitionem rati (Isauri) avide in fossas et inde velocissumum genus per vallum properat ».

ibid., 1. 35, agg. Simile concordanza a senso si à anche in H., V, 13 Legiones Valerianae conperto... sese missos esse >>. p. 86, 1. 15, agg. e Ces. b. g. 1, 32, 2 « nihil earum rerum » e 3, 4, 4 « quarum rerum nihil »>. ibid., 1. 19, servatium, corr. servitium.

ibid., 1. 35, dopo «futuri », aggiungi (come vuole l'Anschütz che considera futuri come collettivo. Si può anche correggere in futura ».

un

p. 87, 1. 17, agg.: cfr. Tac. H., 2, 24; 1, 44.

p. 88, fra le 1. 16 e 17 aggiungi: Un notevole esempio di apposizione enumerativa abbiamo in G. 104, 3 « ceterum Mauri inpetratis omnibus rebus tres Romam profecti duce (var. « profecti sunt cum) Cn. Octavio Rusone... duo ad regem redeunt ». p. 94. 1. 32, corr. 98 in 99. p. 101, 1. 11, agg.: Cfr. Cic. ad

Fam. 9, 20 << ubi salutatio (= salutantes, le visite del mattino) defluxit, litteris me involvo>>. p. 102, 1. 3, dopo « tanta vis hominis », aggiungi : « homo tanta vi praeditus »).

ibid., 1. 7, agg.: C. 52, 32 e 33 parcite dignitati Lentuli, ignoscite Cethegi adulescentiae...», dove il sostantivo à il valore di una intera proposiziono << perdonate a Cetego considerando che, perchè egli è ancora tanto giovane ».

a

p. 103, fra le 1. 9 e 10 agg.: a)bis Aggettivo in luogo di un genitivo oggettivo: v. hostilis pag. 53 e aggiungi G. 39, 5 << fraternae invidiae ». ibid., 1. 39, ansie, corr. anxie. p. 106, 1. 2, locuple-tium, corr. locupletiun.

p. 110, 1. 23, agg.: cfr. 3, 1 << magistratus et imperia posstremo omnis cura rerum publicarum minume mihi ac tempestate cupiunda videntur » : uso normale quando il partic. è, come qui, attributo od apposizione (v. Cic. de Fin. 3, 11, 39); ma che da Livio e Orazio in poi s'è fatto sempre più libero.

ibid., 1. 24, 592, corr. 59, 2. p. 116, n. 1, 1. 4. sasphos, corr. scyphos; 1. 7, 1236 corr. 12, 36; 1. 15, 22, 5; corr. 22, 5. ibid., n. 3, 1. 1, eundem, corr. eumdem.

p. 118, 1. 29, proporzioni, corr. proposizioni.

p. 119, 1. 28, dopo C. aggiungi : 9, 4« saepius vindicatum est in eos qui... pugnaverant..., quam qui... (= quam in eos qui) ausi erant ».

ibib., ibid., dopo quippe poni una virgola.

p. 120, 1. 1, agg.: G. 54, 8

<< quippe cuius spes omnis in fuga sita erat, sequi cogebatur». ibid., nota 2, 1. 2, K. corr. R.; 1. 6, crassione, corr. crassiore; 1. 8, oleus, corr. oleas; 1. 14, λιτότητα, corr. λιτότητα; frauda, corr. fraudi.

p. 121, 1. 18, hadite, corr. tradite. ibid., n. 1, 1. 2, essa, corr. esso.

p. 124, 1. 14, quiquam, corr. cuiquam.

ibid., 1. 33, suo, corr. suos.

p. 125, 1. 33, togli la virgola dopo coniuratione.

p. 126, 1. 21, dopo (Tac. e Virg.) aggiungi : « adtendere » (= attente considerare), G. 88, 2 « Marias... suorum et hostium res pariter adtendere », in vece del dativo.

p. 129, 1. 6, dopo propinquare »): aggiungi : cfr. B. Hisp. 5 « ripas adpropinquantes »; Apul. Met. 11, 16 « ripam maris proxi

mamus ».

ibid., 1. 11, corr. 83, 1 in 89, 6. . ibid., 1. 32, agg.: Di questa co

struzione l'età classica ci offre due es. che sono forse i soli, col verbo fungor: Corn. Nep., Dat. 1,2 « militare munus fungens », e Varr. L. L. V. § 179 « Municipes qui una munus fungi debent ».

p. 131, 1. 5, 85, corr. 85, 8; 78, corr. 78, 10. ibid., 1. 14, concurrentibus undique

ecc.; il Maurenbr. legge (magna gloria) concurrentium, virile et muliebre secus, omnium visebatur.

ibid., 1. 15, dopo Sisenna 80 P.

agg. : « tum in muro virile ac muliebre secus, populi multitudine collocata »; Liv. 26, 47, 1 << liberorum capitum virile secus ad decem milia capta »; 31, 44, 4 « maiorum virile ac muliebre secus omnium ». ibid., 1. 16, dopo 13, agg.: « multitudinem obsessorum, omnis aetatis, virile ac muliebre secus, sescenta milia fuisse accepimus »; dopo 62 << virile ac muliebre secus, omnis aetas ».

p. 132, 1. 11, dopo (cfr., agg.: C. 10, 4 « superbiam... edocuit »; 25, 3, « docta... multa alia ». ibid., 1. 13, dopo admonuit », agg.:

cfr. C. 21, 4; G. 95, 1 col

genit.; e una sola volta, C. 5, 9, col de, « de moribus civitatis tempus admonuit ».

p. 133, 1. 2, ammettono, corr. ed ammettono.

ibid., 1. 19, dopo iter habere

agg.: Nep., Dat. 4, 1 « Aegyptum proficisci » ; Milt. 1, 1 « Chersonesum colonos mittere »; § 3 « Chersonesum profectus »; $6 << pervenit Ch. »; Paus. 2, 1 « Cyprum atque Hellespontum mittere »; Ep. 7, 3 « Peloponnesum exercitum ducere »; B. Afric. 77, 3 « transire Africam »; Petron. 48 « Africam ire » : B. Hisp. 35, 3 « Lusitaniam proficiscitur » ; Liv., Tac.. Giust. ibid., 1. 28, agg.; cfr. Cl. Quadrigario che l'usò pel primo; in Gell. 17, 2, 5 « domus suas quemque ire iubet »; Liv. 2, 7, 1, << suas quisque abirent domos » ; 25, 10, 9 « recipere se in domos suas quemque iussit »; Nep., Them. 4, 2 « domos suas discederent »; Ov. Her., 13, 130 « vestras quisque redite domos »; cioè presso gli storici ed i poeti. G. 76, 6 « domum regiam comportare » è regolare perchè regiam sta per regis.

[blocks in formation]
[blocks in formation]

11, « uxori eius frater ». p. 141, fra le 1. 39 e 40 aggiungi: « Adcedere » « associarsi ». G. 18, 9 « Medis autem et Armenis adcessere Libyes: (Cic. usa ad coll' accus.).

p. 143, fra le 1. 2 e 3 aggiungi; << Procedere »: G. 85, 5 « mea bene facta reipublicae proce dunt ».

ibid., 1. 36, agg. (cfr. Val. Max.

5, 2, 9 « Sulla dictator privato etiam Pompeio et caput adoperuit et sella assurrexit et equo descendit »).

p. 144, n. 1, 1. 1, ἐστιν, corr. ἐστὶν. p. 147, 1. 27 dopo nequiverant »,

agg.: (cfr. H. I, 55, 6 « a repetunda libertate terremini »). p. 151, l. 31, agg.: G. 97, 3 « rati

noctem... sibi... fore... nullo inpedimento »; H. III, 12 « Tota insula modica et cultibus variis est ».

ibid., 1. 33, quadriduo, corr. quatriduo.

p. 153, 1. 12, agg.: C. 39, 4 « quod si... aequa manu discessisset »>, cioè<< aequis viribus, aequo marte » è un neologismo sallustiano imitato poi da Livio e Tacito (v. pag. 43).

p. 154, 1. 32, oon, corr. con. p. 157, 1. 2, dopo scribere » agg.: puoi cfr. anche Dolab. in. Cic. ep. 9, 9, 1 « ab optimo animo ac deditissimo sibi scripta »; D. Brut. in Cic. ep. 11, 10, 1 << tu a certo sensu et vero iudicas de nobis ».

ibid., fra le 1. 17 e 18, agg.: a =

<< da parte di »: G. 49, 2 « quae ab imperatore decuerint, omnia suis provisa (per« imperatorem >>).

ibid., n. 1, 1. 2, agg: Cfr. Virg. g. 1, 234 torret semper ab igni»; Prop. 4, 1, 126 murus ab ingenio notior tuo >>;

Liv. 2, 14, 3 « inopi tum urbe ab longinqua obsidione »; 6, 5, 6 tunc etiam ab recente clode superstitiosis principibus »; 22, 3,4 ferox ab consulatu priore »; Sil. 16, 520 « saevus ab ira » ; ecc., e con verbi: Varr. R. R. 1, 2, 19 << cum (hostiam) ab eodem odio (deus) videre nollet »; Prop. 3, 25, 7 « ab insidiis flere soles »: Liv. 36, 24, 7 « oppidum diripiunt non ab ira nec ab odio »; 38, 52, 4; Cels. ; Sen.; Curz.; ecc.

p. 158, 1. 10, agg.: Notevole anche G. 106, 6 « apud illum tantum scelus inultum relinquendum » (« scelus in algo o alcis inultum relinquere »).

ibid., 1. 16, dopo Ennio agg.: (in Cic., De off. 1, 21, 81 « non hic ponebat rumores ante salutem »).

p. 159, 1. 17, agg.: G. 43, 2 « alia

omnia sibi cum conlega ratus >> (pensando che tutti gli altri doveri, tutte l'altre occupazioni egli avevale in comune col collega cfr. quid mihi tecum ?). p. 160, 1. 25, agg.: C. 44, 1 «< ex praecepto» (secondo le istruzioni ricevute).

p. 168, l. 16, agg.: In H. I, 12 troviamo ad postremum » per << postremo » cfr. Liv. 30, 15, 4.... Plauto; Hirt.

p. 169, 1. 32, corr. il primo a) in a).

p. 171, l. 5, agg.: Plaut., Merc. 433 « quo vortisti?»; Mil. 203 << ecce avortit »; B. Afr. 9, 1 << Ruspinam cum reliquis copiis convertit»; Lucr. 4, 308 « inde retro rursum redit et convertit eodem » (mss. e Brg.). Devertere è frequente e antico: Cic. Phil. 13, 13 devertisse Massiliam >>. ibid., fra le 1. 20 e 21, agg.: << administrare: G. 92, 8 << neque inter vineas sine peri

[ocr errors]
« IndietroContinua »