exsequentes. Flamen interim Quirinalis, virginesque Vestales, omissâ rerum suarum curâ, que sacrorum secum ferenda, quæ (quia vires ad omnia ferenda deerant ) reliquenda essent consultantes, quisve ea locus fideli asservaturus custodiâ esset, optimum ducunt, condita in doliolis sacello proximo ædibus flaminis Quirinalis, ubi nunc despui religio est, defodere cætera inter se onere partito ferunt viâ quæ sublicio ponte ducit ad Janiculum. : VI. In eo clivo eas cùm L. Albinius de Albini plebe Romana homo conspexisset, plaustro pietas. conjugem ac liberos vehens, inter cæteram turbam, quæ inutilis bello urbe excedebat ; (3) salvo etiam tum discrimine divinarum humanarumque rerum irreligiosum ratus sacerdotes publicos, sacraque populi Romani pedibus ire ferrique, se ac suos in vehiculo conspici, descendere uxorem ac pueros jussit virgines sacraque in plaustrum imposuit, et Cære, quo iter sacerdotibus erat, pervenit, expec VII. Romæ interim satis jam omnibus, ut in Senes tali re, ad tuendam arcem compositis, turba mortem seniorum domos regressa adventum hostium tant doobstinato ad mortem animo expectabat. Qui mi. eorum curules gesserant magistratus, ut in fortunæ pristine, honorumque, aut virtutis insignibus morerentur quæ augustissima vestis est (4) thensas ducentibus, triumphantibusque, ea vestiti medio ædium eburneis sellis sedere. Sunt qui, M. Fabio pontifice maximo præfante carmen, devovisse eos se pro patria Quiritibusque Romanis, tradant. 3(Salvo etiam tum discrimine) Cùm, etiam in tanto malo, servaretur discrimen divinarum, humanarumque rerum, et hu mana divinis cedere jube rentur. 4(Thensas ducentibus) Thensæ sunt sacra vehicula, quibus simulacra deorum ludis Circensibus in circum ad pulvinar deferebantur. urbem. Galli VIII. Galli, et quia interpositâ nocte à condiripiunt tentione pugne remiserant animos, et quòd nec in acie ancipiti usquam certaverunt prælio, nec tum impetu aut vi capiebant urbem, sine ira, sine ardore animorum ingressi postero die patente Collinâ portâ, in forum perveniunt ; circumferentes oculos ad templa deûm arcemque solam belli speciem tenentem. Indè modico relicto præsidio, ne quis in dissipatos ex arce aut Capitolio impetus fieret, dilapsi ad prædam, vacuis occursu hominum viis, pars in proxima quæque tectorum agmine ruunt; pars ultima, velut ea demùm intacta et referta præda, petunt; indè rursus ipsâ solitudine absterriti, ne qua fraus hostilis vagos exciperet, in forum ac propinqua foro loca conglobati redibant: ubi eos, plebis ædificiis obseratis, patentibus atriis principum, major propè cunctatio tenebat aperta quam clausa invadendi : adeò haud secùs quàm venerabundi intuebantur in ædium vestibulis sedentes viros, præter ornatum, habitumque humano augustiorem, majestate etiam, quam vultus gravitasque oris præ se ferebat, simillimos diis. Ad eos velut simulacra versi cùm starent, M. Papirius unus ex illis dicitur Gallo barbam suam, ut tum omnibus promissa erat, permulcenti, scipione eburneo in caput incusso, iram movisse : atque ab eo initium cædis ortum, cæteros in sedibus suis trucidatos. Post principum cædem, nulli deindè mortalium parci, diripi tecta, exhaustis injici ignes. Sors mi IX. Cæterùm, seu non omnis delendæ urseranda bis libido erat, seu ità placuerat principibus Romano- Gallorum, et ostentari quædam incendia rum, terroris causâ, si compelli ad deditionem caritate sedium suarum obsessi possent; et non omnia concremari tecta, ut, quodcumque superesset urbis, id pignus ad flectendos hos tium animos haberent; nequaquam perinde atque in capta urbe primâ die aut passim aut late vagatus est ignis. Romani ex arce plenam hostium urbem cernentes, vagosque per vias omnes cursus, cùm aliâ atque aliâ parte nova aliqua clades oriretur, (5) non mentibus solùm consipere, sed ne auribus quidem atque oculis satis constare poterant. Quòcumque clamor hostium, mulierum puerorumque ploratus, sonitus flammæ, et fragor ruentium tectorum advertisset, paventes ad omnia, animos oraque et oculos flectebant; velut ad spectaculum à fortuna positi occidentis patriæ, nec ullius rerum suarum relicti, præterquam cor, porum, vindices: tantò ante alios miserandi magis qui unquam obsessi sunt, quòd interclusi à patria obsidebantur, omnia sua cernentes in hostium potestate. Nec tranquillior nox diem tam fœdè actum excepit: lux deindè noctem inquietam insequuta est: nec ullum erat tempus, quod à novæ semper cladis alicujus spectaculo cessaret. Nihil tamen tot onerati atque obruti malis flexerunt animos, quin, etsi omnia flammis ac ruinis æquata vidissent, quamvis inopem parvumque, quem tenebant, collem, libertati relictum, virtute defenderent. Et jam cùm eadem quotidie acciderent, velut assueti malis, abalienaverant ab sensu rerum suarum animos; arma tantùm, ferrumque in dextris, velut solas reliquias spei suæ intuentes. 5 (Non mentibus solùm consipere) Non solùm mentium compotes esse non poterant, sed ne aures quidem atque oculos ab inquietâ agitatione continere. Consipere, est verbum rarissimum, deductum à verbo sapio. U.c.365. PARS TERTI A. Capitolii obsidium. Galli, cùm per vim Capitolium subire non poa.C. 387. tuissent, consiliis ad obsidionem versis, exercitum in duas partes dividunt, aliam obsidentium, aliam populatorum qui obsidentibus frumentum præberent. Dum hinc populatores Galli ab Ardeatibus, incitante Camillo, et Tusci à Romanis, duce Cedicio opprimuntur, illinc Fabius Dorso per medias hostium custodias è Capitolio egressus, ut sacrum in Quirinali monte conficiat, conficit et incolumis redit. Item Pontius Cominius mandata exercitus Camillum postulantis, in Capitolium, et senatus decretum quo Camillus dictator_creatur, Veios pari audacia et felicitate perfert. Deindè Gallos arcem nocte subeuntes, Manlius clangöre anserum excitatus à summá rupe dejicit. Postremò coactis fame Romanis, recessum suum mille pondo auri venditantes subitò aggressus à tergo Camillus, post sextum mensem urbe pellit, cæditque. GALLI quoque per aliquot dies in Romanam experiendam virtutem, fortuna ipsa Ardeam, ubi Camillus exsulabat, duxit. Qui mæstior ibi fortunâ publicâ quàm suâ, cùm diis hominibusque accusandis (1) senesceret, indignando, mirandoque ubi illi viri essent qui secum Veios Faleriosque cepissent, qui alia bella fortiùs semper quàm feliciùs gessissent; repentè audit Gallorum exercitum adventare, atque de eo pavidos Ardeates consultare. 'Ad eos II. Nec secùs quàm divino spiritu tactus, oppri- cùm se in mediam concionem intulisset, absmendos tinere suetus ante talibus conciliis; Ardeates; Ardeates inquit, veteres amici, novi etiam cives mei, Camillus incitat. i (Senesceret) Moerore contabesceret. quando et vestrum beneficium ita tulit, et for- Ardeatibus victi. III. Equis iniquisque persuasum erat, tan- Galli ab tum bello virum neminem usquam eâ tempestate esse. Concione dimissâ, corpora curant, intenti quàm mox signum daretur; quo dato, primæ noctis silentio ad portas Camillo prestò fuêre. Egressi, haud procul urbe, |