per & meminero, & prædicabo libenter) ufus es quibufdam nobilissimis hominibus, fortioribus, in me reftituendo, quàm fuerant iidem in tenendo : qua in fententia si conftare voluiffént, fuam auctoritatem simul cum falute mea recuperaffent. Recreatis enim bonis viris confulatu tuo, & conftantissimis atque optimis actionibus tuis excitatis, Cn. Pompeio præfertim ad caufam adjuncto, quum etiam Cæfar, rebus maximis geftis, singularibus ornatus & novis honoribus, ac judiciis fenatûs, ad auctoritatem ejus ordinis adjungeretur; nulli improbo civi locus ad rempublicam violandam effe potuiffet. Sed attende, quæfo, quæ sint confecuta. Primùm illa furia muliebrium religionum, qui non pluris fecerat Bonam deam, quam tres forores, impuni tatem eft illorum fententiis affecutus, qui (quum tribunus plebis pœnas à feditiofo cive per bonos viros judicio perfequi vellet) exemplum præclarissimum in pofte rum vindicandæ feditionis de republica fuftulerunt: iidemque poftea non meum monumentum (non enim illæ manubiæ fed operis locatio mea, fuerat) monumentum verò fenatûs, hoftili nomine & cruentis inuftum litteris effe passi funt. Qui me homines quòd falvum effe voluerunt, eft mihi gratissis meæ, : mum fed vellem non folùm falutis meæ, quemadmodum medici, fed, ur aliptæ, etiam virium, & coloris rationem habere voluiffent. Nunc, ut Apelles Veneris caput, & fumma pectoris politissimâ arte perfecit, reliquam partem corporis, inchoatam reliquit: sic quidam homines in capite meo folùm elaborarunt ; reliquum corpus, imperfectum, ac rude reliquerunt. In quo ego fpem fefelli non modò invidorum fed etiam inimicorum meorum; qui de uno acerrimo, & fortissimo viro, meoque judicio, omnium magnitudine animi, & conftantiâ præftantissimo, Q. Metello Luci filio, quondam falfam opinionem acceperunt, quem poft reditum dictitant fracto animo, & demiffo fuiffe. Eft verò probandum, qui & fummâ voluntate cefferit & egregiâ animi alacritate abfuerit, neque fanè redire curarit, eum ob id ipfum fractum fuiffe, in quo quum omnes homines, tum M. illum Scaurum, singularem virum conftantiâ & gravitate fuperaffet. Sed quod de illo acceperant, aut etiam fufpicabantur, de me idem cogitabant, abjectiore animo me futurum; quum refpublica majorem etiam mihi animum quàm umquam habuiffem, daret; quæ declaraffet, fe non potuiffe me uno cive carere ; quumque Metellum unius tribunî plebis rogatio, me univerfa refpublica, duce fenatu, comitante Italiâ, promulgantibus omnibus, referente confule, comitiis centuriatis, cunctis ordinibus, hominibus incumbentibus, omnibus denique fuis viribus recuperaffet. Neque verò ego mihi poftea quidquam affumpsi; neque hodie affumo, quod quemquam malevolentissimum jure possit offendere: tantùm enitor, ut neque amicis, neque etiam alienioribus, operâ, consilio, labore desim. Hic meæ vitæ curfus offendit eos fortaffe, qui fplendorem & fpeciem hujus vitæ intuentur ; follicitudinem autem & laborem perfpicere non poffunt. Illud verò non obfcurè queruntur in meis fententiis, quibus ornem Cæfarem, quasi defciverim a priftina caufa. Ego autem, quum illa fequor, quæ paulò antè propofui tum hoc non in poftremis, de quo cœperam exponere. Non offendes eumdem bonorum fenfum, Lentule, quem reliquifti; qui confirmatus confulatu noftro, nonnumquam poftea interruptus, afflictus ante te confulem, recreatus abs te totus eft; nunc ab iis a quibus tuendus fuerat, derelictus : idemque non folùm fronte atque vultu, quibus simulatio facillimè fuftinetur, declarant ii, qui tum noftro illo ftatu opti mates nominabantur ; fed etiam fenfu fæpe jam tabellâque docuerunt. Itaque tota jam fapientium civium, qualem me & effe & numerari volo & fententia & voluntas mutata effe debet. Id enim jubet idem ille Plato, quem ego veher menter auctorem fequor, Tantum contendere in republica, quantum probare tuis civibus possis: vim neque parenti, neque patria afferre oportere. Atque hanc quidem ille caufam sibi ait non attingendæ reipublicæ fuiffe; quòd quum offendiffet populum Athenienfem propè jam desipientem fenectute , quumque eum nec perfuadendo, nec cogendo regi poffe vidiffet, quum perfuaderi poffe diffideret, cogi fas effe non arbitraretur. Mea ratio fuit alia, quòd neque desipiente populo neque integrâ re mihi ad confulendum, capefferemne rempublicam, implicatus tenebar. Sed lætatus tamen fum, quòd mihi liceret in eadem caufa & mihi uti lia, & cuivis bono recta defendere. Huc accessit commemoranda quædam, & divina Cæfaris in me, fratremque meum liberalitas: qui mihi, quafcumque res gereret, tuendus effet; nunc in tanta felicitate, tantisque victoriis etiam si in nos non is effet qui eft, tamen ornandus videretur. Sic enim te exiftimare velim, quum a vobis, meæ falutis auctoribus, difcefferim, neminem effe, cujus officiis me tam effe devinctum non folùm confitear, fed etiam gaudeam. Quod quoniam tibi expofui, facilia funt ea, quæ a me de Vatinio, & de Craffo re quiris. Nam de Appio quòd fcribis sicuti de Cæfare, te non reprehendere; gaudeo consilium tibi probari meum. De Vatinio autem primùm reditus intercefferat in gratiam per Pompeium, ftatim ut ille prætor eft factus; quum quidem ego ejus petitionem gravissimis in fenatu fententiis oppugnaffem, neque tam illius lædendi causâ, quàm defendendi, atque ornandi Catonis. Poft autem Cæfaris, ut illum defenderem, mira contentio eft confecuta. Cur autem laudarim , peto a te, ut id a me neve in hoc reo, neve in aliis requiras; ne tibi ego idem reponam, quum veneris: tametsi poffum vel abfenti. Recordare enim, quibus laudationem ex ultimis terris miferis. Nec hoc pertimueris; nam a me ipfo laudantur & laudabuntur iidem. Sed tamen defendendi Vatinii fuit etiam ille ftimulus, de quo in judicio, quum illum defenderem, dixi me facere quiddam, quod in Eunucho parasitus fuaderet militi: Ubi nominabit Phædriam, tų Pamphilam |