Immagini della pagina
PDF
ePub

bant secundae adversaeque res non fortunam magis, quam animos, hominum; tanta religio, et ea magna ex parte externa, civitatem inceffit, ut aut homines, aut Dii repente alii viderentur facti. nec 7 jam in secreto modo atque intra parietes abolebantur Romani ritus; sed in publico etiam ac foro Capitolioque mulierum turba erat, nec sacrificantium, nec precantium Deos patrio more. culi ac vates ceperant hominum mentes: quorum numerum auxit ruftica plebs, ex incultis diutino bello infeftisque agris egeftate et metu in urbem

homines aut Dei Voff. et Lov. 2. ac 5. aut deest etiam priori lo. co in Lov. 1. Dei, pro Dii, le. gunt quoque Flor. et Hav. V. ad 10, 40, 13. ut homines repente, ut dicitur, alii facti viderentur Lov. 4. ut et homines et Dii in margine Livii scribendum conjecit Cl. Ant. Perizon.

§. 7. In secreto modo atque intra parietes ab hofteque teneban. tur Romani ritus] Vide ne pofte, et non ab hofte, quod quadrare non potest, sit legendum. SABELL. Pall. tres intra parietes ab hofte tenebantur. prisca ed. atque intra parietes ab hofteque temnebantur Ř. r. GEBH. In primo sic invenio Frobenio. Nam Pall. tres, Pet. recentior, Men. Voff. parietes ab hofle tenebantur. Romana et Aldina atque earum traduces parietes ab hofteque temnebantur. Pet. melior, aboftene bantur. Quae orta sunt ex eo, quod non intelligeretur scriptura vetuftiffima codicis Put. parietes abotetebantur. Scribendum autem: atque intra parietes abolebantur Romani ritus. Eleganter dicit aboleri pro non coli, omitti. Ut apud Tacitum [12.

Sacrifi- 8

Ann. 41. quum Nero Britanni-
cum, Britannicus Domitium sa-
lutaviffent, queritur Agrippina,
sperni adoptionem, quaeque cen-
suerint Patres, jusserit populus,
intra penates abrogari. Sunt au-
tem duo haec verba communis
significationis. Unde abolere ma
giftratum alicui dixit noster 3,
[38, 7.] tentationemque eam fore
abolendi sibi magistratus. pro quo
27, [20, 11.] Et jam de imperio
abrogando ejus agebat. 39, [16,
8.] Omnem disciplinam sacrifican-
di, praeterquam more Romano,
abolerent. J. FR. GRON. intra
parietes ab hoste tenebantur Flor.
Lov. 1.2.4.5. Harl. Ber. Hafn.
Gaertn. Colbert. apud Douja..
tium, Exc. Pithoei, et Hear-
nii D. N. ac L. 1. intra parietes
ad hosce tenebantur Hav. intra
parietes ad hos tenebantur Can-
tabr. Ceterum aut intra parietes
Lovel. 2. Deinde Romani cives
Hearnii L. 1.

Nec sacrificantium, nec precantium Deos patrio more] Pal. pr. aprecantium. Forte apprecantium. GEBH. aprecantium etiam Flor. sed nec a sacrificantium nec a precantium Harlej. Videtur libra

compulsa; et quaeftus ex alieno errore facilis, 9 quem velut ex conceffae artis usu exercebant. Primo secretae bonorum indignationes exaudiebantur, deinde ad Patres etiam et ad publicam querimo10 niam excessit res. Incusati graviter ab senatu aediles triumvirique capitales, quod non prohiberent, quum emovere eam multitudinem e foro, ac disjicere adparatus sacrorum conati effent, haud pro

riorum error esse, nec aliud tentia accipio, quod ex 4, 30. his latere.

§. 8. Sacrificuli ac wates ceperant hominum mentes] Eandem rem expreffit sic 1. 4, [30, 9.] Animos multiplex religio, et pleraqus externa, invasit, novos ri

tus sacrificandi vaticinando inferentibus in domos, quibus quaestui sunt capti superftitione ani

mi. SIGON.

S. 9. Ad Patres etiam et ad publicam querimoniam] etiam deest in Voff. et Lovel. 2. sequens et non adparet in Flor. Lov. 4. et Harl. Verum altera vox alteram elisit; quod eo facilius, quia etiam hoc compendio e scribi solcbat.

§. 10. Incusati graviter ab senatu aediles triumvirique capitales] Aediles plebis scilicet, ut Pighius ad A. V. 15XL. ideo, credo, quod eos et triumviros capitales conjungit; et quod Li. vius 4, 30, 11. quum nondum effent aediles curules, negotium aedilibus datum tradit, ut anim. adverterent, ne qui, nisi Romani Dii, neu quo alio more, quam patrio, colerentur. Quod autem Livius scribit, praetorem edi. xiffe, ne quis, in publico sacrove loco, novo aut externo ritu sacrificaret, ex eo intelligitur, id intra domefticos parietes prohia bitum non fuiffe. Eademque sen

retuli: nam cauffam mandati aedilibus dati hanc fuiffe ibi scri

bit, quod in omnibus vicis sacellisque peregrina atque inusi tata piacula pacis Deum exposcendae cernerentur. Quos, et quo quisque ritu, Deos sibi domi colendos privati putarent, parum curabant Romani, dummodo id ad perturbationem civitatis (*ut Bacchanalia 1. 39, 14.) non pertineret. Confer huc, quae habet Ampliff. Praeses Bynckersh. de cultu religionis peregrinae apud Romanos Diff. 2. DUK. Incusarique graviter ab senatu Gaertn. Incusatique graviter ab senatu Lov. 4. Incusantur ab senatu Lov. 1. Vox aediles abest a Voff. et Lov. 1. 2. ac 4.

Quod non prohiberent] Pal. sec. providerent. GEBHARDUS.

Commoveri eam multitudinem e foro] Vos, cum in regio cod. foret, cum emoveri, suftulistis eam. Ego sic emendo: cum movere, sive cum emovere eam multitudinem. VALLA. Vet. lib. emovere. SIG. Inepta lectio. quomodo enim evomère aediles illud poffent, quod in se non continent? Ab aliquo sciolo intrusa. Pal. 1. commoveri. ad marginem tamen emendatum emovere, ut habet princeps ed. Pal. sec. cum mori. tert. cum moveri. Liv. 26, 34, 9. Cis Vulturnum emovendos

[ocr errors][ocr errors]

cul afuit, quin violarentur. Ubi potentius jam es- 11 se id malum adparuit, quam ut minores per magistratus sedaretur, M. Atilio praetori urbis negotium ab senatu datum est, ut his religionibus populum liberaret. Is et in concione senatusconsul- 12 tum recitavit, et edixit, Ut, quicumque libros vaticinos precationesve, aut artem sacrificandi conscriptam baberet, eos libros omnes literasque ad se ante Kalen

censuerunt. Ibid. Qui eorum trans Tiberim emoti essent, 27, 3, 2. Milites aedificiis emoti. 30, 23, 1. Emotis deinde curia legatis. non Emissis. 37, 53, 25. Ultra Tauri juga Antiochum emovistis. GEBH. commoveri Voff. Lov. 1. 2. 4. cum commoveri Lov. 5. commovere Hav. cum emoveri Ber. Flor. et edd. Rom. anni 1472. Parm. atque aliae. emoveri Gaertn. Sed recte jam Sigon. ex Vallae conjectura recepit quam emovere, pro quo operae typographorum per errorem in ultima Grut. ed. de. derunt quam evomere; quod a Gebhard. a exagitari, operae non erat. De verbo emovere v. ad 42, 50, 6.

Ac disjicere adparatus sacrorum conati essent] Pal. sec. atque disjicere pr. vero disdicere. Forte verum est dissicere. GEBH. ac didicere Lov. 1. ac disdicere Flor. Harl. et Voff, ac dediscere Lov. 4. ac discedere Hav. ac dissicere Lov. 2. quomodo Gebhardus conjecit. Sed v. ad 2, 35, 4. Tum sacrificiorum pro sacrorum, Hafa. Mox afuit edidit Gronov. atque ita a m. 1. fuit in Flor. V. ad 4, 12, 6. et ad 26,41, 11.

§. 11. M. Aemilio praetori urbis negotium etc. datum est] Emendandum est M. Atilio praetori urbano. Nam hoc anno M. Atilius praetor fuit urbanus, M. Aemilius peregrinus. Sic e

nim supra Livius [24, 44, 2.) M. Aemilius praetor, cujus peregrina sors erat, jurisdictionem Atilio collegae praetori urbano mandarat, ut Luceriam provinciam haberet. Item hoc lib. infra [c. 3, 4.] Praetorum Fulvii Flacci, quae Luceriae sub Aemilio praetore essent. In libro porro vet. est, pro urbis, urbano, quomo. do scribendum effe videtur. SIG. Sigonius Atilius; cui qui. dem omnes codd. resultant. GEBHARD. Atilium, pro Aemilio, Sigonius etiam infra reftituit c. 3, 12. et c. 12, 3. Deinde pruetori urb. Flor. quod vel urbis vel urbano reddi potest. Pofterius Sigonius pluribus locis Livii reftituendum monuit, idque tavit Rhenan. ad 28, 46, 6. quum ctiam praeferendum semper puprius in multis supersit codd. V. Dukerum ad 22, 33, 8. Adde 23, 32, 18. 17, 23, 7. 28, 46, 6. 31, 4, 2. 34, 57, 3. 38, 43, 7. c. 54, 4. et 42, 6, 10.

beraret] Libri omnes ut et his Ut his religionibus populum lireligionibus.GEBHARD.Similiter Flor. Voff. Lovel. 1. 2. Harlej. Hearnii L. 1. et ed. Aldina, omnesque recentiores usque ad Francofurt. anni 1578. quae to et omisit. ut etiam his religionibus Ber. Gaertn. et edd. Aldo priores. ut cum his religionibus Hav. ut ex his religionibus Lov. 4. et 5.

das Apriles deferret: neu quis, in publico sacrove loco, novo aut externo ritu sacrificaret.

1 II. Et aliquot publici sacerdotes mortui eo anno sunt: L. Cornelius Lentulus pontifex maximus, et C. Papirius C. F. Maso pontifex, et P. Furius Philus augur, et C. Papirius L. F. Maso decemvir 2 sacrorum. In Lentuli locum M. Cornelius Cethegus, in Papirii Cn. Servilius Caepio, pontifices subfecti sunt. augur creatus L. Quinctius Flamininus, 3 decemvir sacrorum L. Cornelius Lentulus. Comi

§. 12. Et edixit, ut, quicumque libros vaticinos] Hinc 39, [16, 8.] Quoties hoc patrum majorumque aetate negotium est magiftratibus datum, ut sacra externa fieri vetarent? sacrificulos vatesque foro, circo, urbe prohiberent? vaticinos libros conquirerent, comburerentque? omnem disciplinam sacrificandi, praeterquam more Romano, abolerent? SIGON.

[ocr errors]

§. 1. Et aliquot publici sacerdotes mortui eo anno sunt] Abeft a Pall. tribus Et. tert. autem eo anno mortui sunt. GEBH. Copula ctiam abest a Flor. Cant. Lov. 1. 2.4. et Harl. Potest autem haufta effe a praecedentis vocis literis ultimis. V. ad 35, 41, 7. Vel. etiam censeri potest inde repetita effe. V. ad 39, 18, 8. Tum eo anno mortui sunt etiam Ber. cum edd. Rom. anni 1472. Parm. et aliis pluribus.

C. Papirius C. F. Masso] C. Papirius C. F. Maso ex consulatu ejus Capitolino, in quo primus in monte Albano de Corseis triumphavit. SIG. Masso, tefte Manutio, est in editis et scriptis libris Ciceronis 9. Famil. 21. Maso in Fastis Capitol. Siculis, Idatianis, Norisianis, et Ascon.

in Pisonianam princ. DUK. Quum viri docti supra 21, 25, 4. et 41, 15, 5. orthographiam a Sigonio probatam secuti sint, eam hoc loco spernere non debuerant. Mox P. Furius Pilus Flor. Lovel. 1. 4. Ber. Gaertn. Hav. Hearnii L. 1. N. et edd. Mogun. tina priores. P. Furius Philo Lovel. 2.

Et C. Papirius. L. Fulvius Masso decemvir sacrorum] De vitio Livius index est. Ut enim haec lectio concipitur, quinque sacerdotes eo anno mortui fuerint. At Livius in adjunctis verbis quatuor tantum suffectos tradit. Quid igitur fiet L. Fulvio? Liber meus scriptus C. Papirius Lemasso decemvir. Aperta corre ctio erit C. Papirius L. F. Masso. tantum F mutaverat in E. Ablegandus igitur ifte L. Fulvius, natus ex notis. Et scimus, Massones cognomen Fulviae gentis non effe, sed Papiriae. LIPS. 2. Ep. Quaeft. 17. Pall. tres C. Papirius Lemasso. unde ingeniose Cl. Lipsius C. Papirius L. F. Masso. Nam Massones (Sigonius scribit Masones) cognomen Pa. piriae gentis, non Fulviae. Ejus viri conjecturam adjuvare prisca ed. videtur et C. Papirius

tiorum consularium jam adpetebat tempus; sed, quia consules a bello intentos avocare non placebat, Ti. Sempronius consul comitiorum cauffa dictatorem dixit C. Claudium Centhonem. ab eo magister 4 equitum est dictus Q. Fulvius Flaccus. Dictator primo comitiali die creavit consules Q. Fulvium Flaccum, magiftrum equitum, et Ap. Claudium Pulchrum, cui Sicilia provincia in praetura fuerat. Tum praetores creati Cn. Fulvius Flaccus, C. Clau- 5 dius Nero, M. Junius Silanus, P. Cornelius Sulla.

C. Fabius Masso. GEBH. Ut Lipsius, etiam emendandum monet Pighius in Ann. ad ann. 1XXXIV. p. 142. Ceterum C. Papirius, L. Fulvius Masso primus dedit Curio. Priores edd. praeferunt C. Papirius Lemasso, vel Lamasso. Neque aliter eft in Flor. Voff. Lov. 1. 2. 4. 5. Harl. Ber. Gaertn. Hav. et Hearnii L. 1. ac N. Pro quo diu ante Lipsium et Pighium C. Papirius L. F. Masso ediderunt Froben. et alii, Sigonius etiam C. Papirius L. F. Maso. Verum quum Sigonio posteriores, editores Curionis lectionem retinere maluerint inde Lipsio et Pighio cam refellendi ansa data est; qui tamen vel verbo memoraffe debuerant, jam alios ante se veram scripturam deprehendiffe.

§. 2. Cn. Servilius Cepio] Caepio ex Capitol. lapid. nummis ar genteis, Graecis monumentis, in quibus est Kainiov, et per mendum Kaniov. SIG. V. eumdem ad 29, 38, 3. 30, 1, 1. et 40, 59, 6.

L. Quintius Flaminius] L. Quinetius Flamininus ex lapid. Capitol. SIG. Quinctius, addita litera c, antiquos scribere solitos fuisse, vidimus ad 1, 30, 2. Quin

ctiorum autem cognomen Flamininus Sigonius etiam Livio restituit 22, 33, 8. 31, 4, 5. et 41, 28, 11,

§. 3. C. Claudium Centonem] Centhonem lapid. Capitol.C. Clau dius hic Centho dictator consul ante fuerat cum M. Sempronio Tuditano. SIG. V. eumdem ad 22, 34, 1.

Paullo ante bello intentos, omiffa praepositione, Ber. a m. 2. ad bellum intentos Hafn. Deinde revocare, pro avocare, Lov. 4. 5. et Hav. advocare Harl.

§. 4. Primo comitiali die] Varro 1. 5. [p. 50. ] Comitiales dies dicti, quod tum iret populus ad suffragia ferenda, nisi si quae feriae conceptae essent, propter quas non liceret, ut Compitalia et Latinae. SIG. Mox copula deest inter duorum consulum nomina in Voff. Lov. 1. 2. 4. 5. Harl. Ber. a m. 1. Gaertn. et edd. Aldina prioribus. V. ad 2, 17, 1.

§. 5. Cn. Fulvius Flaccus, Clau dius Nero] Vet. lib. C. Claudius Nero. Eodem post etiam praenomine in consulatu afficitur, SIG. C. Nero, omiffo nomine gentilitio, Hearnii L. 1. Omnes mei praenomen C. omittunt. Ve

« IndietroContinua »