quilinam Collinamque portam posuit caftra. Ae- 2 diles plebis commeatum eo comportarunt. Consules senatusque in caftra venerunt. ibi de summa republica consultatum. Placuit, consules circa portas Collinam Esquilinamque ponere caftra: C. Calpurnium praetorem urbanum Capitolio atque arci praeeffe: et senatum frequentem in foro contineri, si quid in tam subitis rebus consulto opus Ubi loci res summa noftra est publica? Nofter 42, 149, 3.] Cujus imperio consilioque summam rempublicam tuendam permiserunt. Sueton. Julio ( 28. ] Marcellus edicto praefatus de summa se republica acturum. Neque ego ignoro, quae babet Zinzerlingus c. 48. Promulsidos. Sed certe nec genus illud loquendi, nec quae de eo Cujac. 12. Observ. 32. reprehendenda sunt. Quid enim dicet ad Virgilii illud [2. Aen. 322.] Quo res summa loco, Panthu? Sed neque illud corrigendum 1. Catil. 5. Non est saepius in uno homine salus summa periclitanda reipublicae. Nam sane quam eleganter dictum eft summa salus reipublicae, pro universa, pro eo, quod maxime reipublicae saluti sit. In Caecilium [22.] Nulla salus reipublicae major est, quam eos, qui alterum accusant, non minus de laude, de honore, de fama sua pertimescere. 1. in Verr. Neque enim salus ulla reipublicae major hoc tempore reperiri potest. Talia sunt 1. ad Att. [1.] Me exiftimes humanitate prohibitum, ne contra amici summam exiftimationem miserrimo ejus tempore venirem. id est, ubi universa ejus exiftimatio agebatur, in discrimen veniebat. Idem 1. de Offic. [11.] Adeo summa erat observatio in bello movendo. id eft, adeo omne genus intentionis obLiv. Tom. VIII. servationisque adhibebatur. Cacsar 1. de Civ. bello [19.] Pompejus enim rescripserat, sese rem in summum periculum deducturum non esse. Auctor 1. 8. de Gall. [6.] Exploratum haberet, sub tempus aeftivorum nullum summum bellum poffe conflari. Denique vix est, ut non omnibus, quos attingit hac occasione, locis Ciceronis erraverit: et scribendum sit istis, ad summam rempublicam, de summa republica, summa respublica: tantum abest, ut in Eumenio corrigendum sit. Quin apud eundem de reftaurandis scholis c. 5. etiam legendum Inter illas imperatorias dispositiones longe majoribus reipublicae gubernandae provisionibus occupatas. ubi vulgo editur summis. Hoc addam, putare me in illa prima locutione, in plerisque certe, dividendum to respublica, non ponendum una voce, aut, si cui id displiceat, quasi divisis vocibus accipi. Nam res summa est, in qua cardo caussae vertitur, eaque et privatorum, mca, tua, amici, nempe quod maxime illorum refert; et publica, in qua nempe ftatus imperii vel civitatis in discrimen venit. Cato 7. Orig. Multa me dehortata sunt huc prodire, anni, aetas, vox, vires, senectus: rum enimvero quum tantam_rempublicam agier arbitrarer. Plautus Trucul. [2, 4, 34.] S ve 3 effet. Inter haec Hannibal ad Anienem fluvium tria millia pafluum ab urbe, caftra admovit. ibi ftativis positis, ipse cum duobus millibus equitum a porta Collina usque ad Herculis templum est progreffus; atque, unde proxime poterat, moenia situmque urbis obequitans contemplabatur. Id eum tam licenter atque otiose facere, Flacco indignum visum est. itaque inmisit equites, submoverique atque in caftra redigi hoftium equitatum jufsit. 4 Tibi mea consilia summa sem- Et superius [2, 1, 5.] Apud hunc mea hera consilia summa loquitur libere. Sic summam rem caussamque, Cic. 1. in Verr. Plinius eleganter 18, 28. In hoc temporis intervallo res summa vitium agitur, decretorio uvis sidere illo, quod Caniculam appellavimus. J. FR. GRON. Similiter de summa republica Florent. Voff. et alii nonnulli. V. etiam infra ad 38, 50, 9. et Cortium ad locum Salluftii a Gronov. laudatum. Praeterea consultum Lovel. 2. V. ad 21, 16, 2. Placuit consulibus, circa portas Collinam Esquilinamque ponere castra] Placuit, consules circa etc. Flor. Cant. Voff. Lovel. 1. 3.4.5. Harl. Gaertn. Hav. Hearnii L. 1. D. Exc. Pithoei, et edd. vetuftissimae: pro quo quum pofica per notas placuit, coff. circa editum fuiflet, tandem Sigonius primo, et hinc Gruterus in postrema ed. id mutarunt, subftituentes vul. gatam lectionem, quam Dan. Heinsius, Gronovii, Clericus, et Hearnius servarunt. At ego priorem revocavi, quam etiam Crevier. in Put. et tribus aliis inventam contextui reftituit. Bre vem illam scribendi rationem in hac voce saepe librariis errandi caussam fuiffe, vidimus ad 10, 10, 2. §. 3. Hannibal ad Anienem fluvium, tria millia passuum ab urbe etc.] Polyb. [9, 5.] Araßas τὸν Ἀννίωνα ποταμὸν, καὶ συνεγ γίσας ώτε μὴ πλεῖον τετταρά κοντα ςαδίων ἀποσχὼν τῆς Ρώ. μns.SIG. Pal. 2. ad urbem. GEBH. Ad portam Collinam usque ad Herculis templum] Vet. lib. a porta Collina usque ad. SIG. Pall. et prisca ed. a porta Collina, vel a Collina porta. GEBH. Sic [a porta Collina] MSS. non ad portam Collinam: et sic edere juffit paterna manus; ut jam positio hujus templi Herculis non tam certa sit, quam putatur vulgo. JAC. GRON. Hoc videtur pertinere ad Donat. 3. Urb. Rom. 15. et Nardin. 4. Rom. vet. 4. qui ex vulgata scriptura templum Herculis extra portam Collinam fuisse putant. DUK. Collina a porta Lovel. 4. a porta Collina reliqui omnes cum Hearnii Oxonn. et edd. ante Aldinam. Eacdem edd. maxime, pro proxime, praeferunt. V. ad 22, 22, 7. §. 5. Ad mille et ducentos erant] ad mille et CCC Lovel. 4. et ed. Quum commiffum proelium effet, consules trans-5 fugas Numidarum, qui tum in Aventino ad mille et ducentos erant, media urbe transire Esquilias jufferunt: nullos aptiores, inter convalles tectaque 6 hortorum et sepulcra aut cavas undique vias, ad pugnandum futuros rati. quos quum ex arce Capitolioque clivo publico in equis decurrentes quidam vidiffent, captum Aventinum conclamaverunt. Ea 7 res tantum tumultum ac fugam praebuit, ut, nisi Aler. Romana. ad mille CCCti Ber. ad mille et trecentos reliquac edd. usque ad Aldum. ad mille ducentos Hav. ad mille et CC Gaertner. Mox Esquilia Flor. Lovel. 1.2. 4. 5. Harl. et Gaertn. Esquilina Lovel. 3. §. 6. Et sepulcra vacuasque undique vias] Cur vacuas legi possit, non video, si inter convalles et impedita loca melius Nu midas equites pugnaturos dixit. Quare vide, nè, inversa dictione vacuas pro eo, quod Livius cavas scripsit, librariorum fecerit incuria, SABELL. Pal. 1. et vet. ed. et vacuas undique vias. Forte vacuae viae cavae atque egeftae a longinquitate temporis. GEBH. et vacuas etiam Voff. Lovel. 1. 2.4.5. Harl. Ber. Gaertn. Hearnii D. L. 1. et edd. usque ad Aldum. Sed optimi aut "cavas tuentur. Clivo publico in equis decurrentes] Unus Gud. Publicio. V. ad 27, 37, 15. et Donat. de Urbe `Rom. 2, 11. JAC. GRON. Omnes hic libros corruptos, et clivo Publicio legendum effe, J. Fr. Gronov. infra ad l. 1. monet; verum Publicio a m. a. in Put. invenit Crevier. itaque Flor. legere excerpta mea teftantur. Hanc etiam lectionem probat Cl. Graevius in Praefat. tom. 4. Thes. antiq. Rom. contendens nullum clivum publicum exftitiffe, sed tantum a Sigonio ex corruptis Livii libris invectum fuiffe. Doujatius hic et ad Livii locum laud. diftinguit inter clivum publicum et Publi cium: illum fuiffe in colle Quiri. nali, in regione urbis vi. Alta semita dicta, et de eo intelligendum Livium; hunc vero fuiffe in regione Aventini, de quo ac. cipiendus eft Liv. 27, 37, 15. Unde hanc diftinctionem didicerit, nescio; nisi forte ex vico publi co a Sex. Rufo in regione urbis VI. memorato fecerit clivum publi cum. Si tamen maxime vera fuisset illa diftinctio, Numidarum ex Aventino Esquilias transitus, hic clivum Publicium in monte Aventino indicari, satis doceret. Mox conclamerunt, pro conclamaverunt, Flor. a m. 1. conclamarunt a m. 2. §. 7. Suos pro hostibus lapidibus telisque incessebant] suos hoftibus lapidibus, omiffa praepositione, Flor. Lovel. 4. Harl. Gaertn. et Hav. An voluerunt librarii suos hostilibus lapidibus? suos velut hostes Lovel. 3. qui etiam incursabant. Sed neutro loco vulgatum mutandum. §. 10. Excitati tumultus sunt compressique] oppressique Ber. caftra Punica extra urbem fuiffent, effusura se omnis pavida multitudo fuerit. tunc in domos atque in tecta refugiebant: vagosque in viis suos pro hofti8 bus lapidibus telisque incessebant. Nec comprimi tumultus aperirique error poterat, refertis itineribus agreftium turba pecorumque, quae repentinus 9 pavor in urbem compulerat. Equeftre proelium secundum fuit, summotique hoftes sunt: et, quia multis locis comprimendi tumultus erant, qui temere oriebantur, placuit, omnes, qui dictatores, consules, censoresve fuiffent, cum imperio effe, 10 donec receffiffet a muris hoftis. Et diei quod reliquum fuit, et nocte insequenti, multi temere excitati tumultus sunt, compressique. 1 XI. Poftero die transgreffus Anienem Hannibal in aciem omnes copias eduxit: nec Flaccus consu2 lesque certamen detrectavere. Inftructis utrimque m. 1. et edd. Aldina antiquiores. Male. Modo praeceffit: Nec comprimi tumultus, aperirique error poterat. Et iterum, Multis locis comprimendi tumultus erant. Similiter comprimere motus 1, 60, 1. 40, 27. [?] comprimere seditionem 5, 2, 13. 32, 3, 2. et 41,27,3. §. 2. In qua urbs Roma victori praemium esset] Suspicor in ortum effe ex praecedenti litera m. DU. KER. urbs Romana Lovel. 1. 3. Harl. Rec. Gaertn. et Hav. et ita mox §. 4. urbis Romanae Lovel. 1. 3. et Gaertn. §. 5. urbis Romanae Lovel. 3. et Gaertn. V. Liv. Epit. 49. urbs Romana praemium esset, una voce omilla, Hearnii D. praemium victori esset Voff. Lovel. quinque, Har. lej. Ber. Gaertn. et editi ante Aldum. victori esset praemium Hav. proelii victoria esset Rec. Imber ingens grandine mixtus etc.] Silius poëtice sic extulit 12, 609. Ipse e Tarpejo sublimis vertice cuncta etc. MODIUS. §. 5. Minuere etiam per melius et aliae parvae res] Regius codex habet minuere. etiam per me Divos et aliae magnae parvaeque res. Ego non infinitivum minuere penultima correpta accipio, sed producta praeteritum indicativi; nec finem superioris, sed initium sequentis sententiae, ideoque sic emendandum reor: Minuére et iam spem ejus, vel illius et aliae magnae parvaeque res. VALLA. exercitibus in ejus pugnae casum, in qua urbs Roma victori praemium effet, imber ingens grandine mixtus ita utramque aciem turbavit, ut vix armis retentis in caftra sese receperint, nullius rei minore, quam hoftium, metu. Et poftero die eodem 3 loco acies inftructas eadem tempeftas diremit. ubi recepiffent se in caftra, mira serenitas cum tranquillitate oriebatur. In religionem ea res apud Poe- 4 nos versa est: auditaque vox Hannibalis fertur, Potiundae sibi urbis Romae modo mentem non dari, modo fortunam. Minuere etiam spem ejus et aliae, 5 parva magnaque, res: magna illa, quod, quum ipse ad moenia urbis Romae armatus sederet, milites sub vexillis in supplementum Hispaniae profectos audivit: parva autem, quod per eos dies eum 6 forte agrum, in quo ipse caftra haberet, veniffe, nihil ob id deminuto pretio, cognitum ex quodam Gaertn. et Hav. cum edd. antiquis. Neque aliter Florent. nisi quod subftituat per medium. In margine ed. Venetae anni 1495. monemur videre, ne legendum sit Minuere etiam perinde ejus et aliae parvas magnaeque res. Sed in margine Ascensianae anni 1513. Minuere etiam spem ejus et aliae parvae magnaeque res. quod mox Moguntini receperunt, et reliqui servarunt usque ad Gronovium, cujus emendatio veriffima videtur. Mox audiit, pro audivit, Florent. Voff. et Lovel. 2. Vet. lib. aliae magnae parvaeque Quum ipse ad moenia urbis etc.) Ut vero audivit tantum confidere |