fidelibus sociis, et quam nihil in Hannibale auxilii ad receptos in fidem tuendos esset.

XVII. Romani Patres, perfuncti, quod ad Ca- 1 puam adtinebat, cura, C. Neroni ex iis duabus legionibus, quas ad Capuam habuerat, sex millia peditum, et trecentos equites, quos ipse legisset, et sociùm Latini nominis peditum numerum parem, et octingentos equites decernunt. eum exercitum a Puteolis in naves inpositum Nero in Hispaniam transportavit. Quum Tarraconem navibus veniffet, expositisque ibi copiis, et navibus subductis, socios quoque navales multitudinis augendae caussa armas

mani. Quare non potest non mihi suspectus effe Livii hic locus, vel truncus videri librariorum culpa: quibus error natus per imperitiam ex antiquis codicum characteribus ac notis, in quibus ita fortaffe scriptum fuit. ROMAE. PRO. COS. PERFUNCTIS etc. quae ifti negligenter extenderunt ita Romani proconsules perfuncti etc. sic et in fine periodi verbum decernunt ad suam sententiam accommodarunt, ubi erat fortaffis perfunctis et decernuntur. Sed expende locum, Le. ctor, et utere tuo judicio quam accurate, ne forte plura desiderentur in narrationis exordio; quidnam scilicet Romae, profli gato jam ex Italiae meditullio Hannibale, Capuaque capta, deliberabatur de Hispania a Poenis recuperanda. PIGH. in Ann. ad ann. DXLII. p. 185. Pal. 1. Romani Patres, sec. Romani praetores. GEBH. Merito suspectus Pighio locus, qui tamen fruftra tentat Romae proconsulibus perfunctis, et decernuntur. Unus Pal. praetores. alter, Put. omnesque Gallicani, Voll. Romani Paires

perfuncti. Nec dubita sic refingere: nam, quod de illis effertur, senatus erat, non proconsulum videlicet. Claudio Neroni sex millia peditum et trecentos equites, et sociúm Latini nominis peditum numerum parem et octin"gentos equites, in Hispaniam portandos, decernunt. Correctores deceperunt interposita verba, perfuncti, quod ad Capuam attinebat, cura. Quasi non aeque illa cura ad Patres, quam ad proconsules, pertinuisset, aut, victa captaque Capua, non aeque senatus, quam Appius et Fulvius, ea cura effent liberati. J. FR. GRON. Etiam eo errat Pighius, vitiosa scriptura dece. ptus, quod legit, quas ad Capuam habuerant, et Neroni hunc nume. rum militum ex proconsulum legionibus decretum scribit. Elt tamen nonnihil scrupuli in eo, quod Nero duas legiones ad Capuam habuiffe dicitur. Nam superiore anno praetor Sueffulam obtinuerat cum exercitu, quem Terentius Varro in Piceno ha. buerat 25, 3, 4. At ea tantum usa legio erat, non duae. 24, 44, 5.

3 set; profectus ad Iberum flumen, exercitum ab T. Fontejo et L. Marcio accepit. inde pergit ad hoftes 4 ire. Hasdrubal Hamilcaris ad Lapides atros caftra habebat in Ausetanis. is locus est inter oppida Illiturgin et Mentissam. Hujus saltus fauces Nero oc5 cupavit. Hasdrubal, ne in arto res esset, caduceatorem misit, qui promitteret, si inde missus foret,

se

Sed potuit illi eodem tempore augeri exercitus, quo imperium prorogatum est: quod etsi factum non scribit Livius, tamen certum est. V. ad c. 1, 5. DUK. Romani praetores Rec. et Hearnii L. 1. Romani Patres reliqui mei omnes cum Hearnii N. et D.

Claudio Neroni ex iis duabus legionibus, quas ad Capuam ha. buerat] Vet. lib. C. Neroni, ut ante. SIG. Pall. 1. et 2. Cajo Neroni. tert. tum Neroni. Sic infra c. 19, 10. comparet in Pal. 1. 2. et prisca ed. Quaeque a Puteolis cum Cajo Nerone trajectae erant. GEBH. tum Cn. Neroni Lovel. 5. C. L. Neroni Gaertn. G. Neroni Hav. C. Neroni Florent. Voff. Lovel. 2. 3. 4. Hearnii L. 1. cum edd. Aldina prioribus. Idem se etiam in Put. et Victor. inve. niffe, Crevier. teftatur. Voces hae C. sive Cajus, et Claudius saepe commutantur. Exemplis laudatis ad 5, 26, 2. adde supra hoc lib. c. 5, 8. et infra c. 19, 10. Praeterea habuerant Florent. a m. 2. Lovel. 2. 4. et edd. Rom. anni 1472. Mediolan. anni 1480. et Parm. Moxet DCC equites Hearnii L. 1.

§. 3. Ab T. Fontejo et L. Marcio] Ti. Fontejo Hav. C. Fontejo Lovel. 3. Gaertn. et Hearnii Ď. Marcii autem praenomen deeft

in Florent. Voff. Lovel. quinque, Harlej. Ber. Gaertn. Hav. et Hearnii L. 1. ac N. Paullo ante §. praec. quem exercitum, pro eum, Lovel. 3. Ber. et edd. ante Aldum. Tum socios navales Lovel. a. sociosque navales Hav.

§. 4. In Ausetanis. is locus est inter oppida Illiturgim et Mentissam] Ausetani populi sunt citerioris Hispaniae, ut, praeter Plinium, Caesarem, Ptolemaeum, reliquosque clafficos scriptores, ipse author 1. 1. hujus belli, [23, ́2.] teftatur. At Illiturgis ac Mentissa longe hinc oppida sunt prope flumen Anam ac prope Castulonem Baeticamque Oretanorum, ut ex Plinio Ptolemaeoque patet. Quare videndum, num Oretani, pro Ausetani,legere velis. GLAR. Scribe Illiturgi. Numerat enim Priscianus Illiturgi inter nomina neutra, quae desinunt in i, et sunt aptota. SIG. Pall. 1. et 2. Illiturgim et Mentissam. GEBH. Ausitanis Hav. Hausentanis Lovel. 5. Ansetanis Lovel. 2. Lusitanis Lovel.3. Oretanis etiam Dou. jatius conjicit. Deinde primi op. pidi nomen varie in Mtis legi. tur hoc loco. Inveni enim lliturgi, lliturgim, litirgim, lliturgum, Illiturgum, Illiturgium

liturgini, et Illiturgim. Sed Illiturgi, ut Sigon, volebat, su. pra adhuc editur 23, 49, 7. Illi

se omnem exercitum ex Hispania deportaturum. Quam 6 rem quum laeto animo Romanus accepisset, diem pofterum Hasdrubal conloquio petivit, ut Romani leges conscriberent de tradendis arcibus urbium, dieque statuenda, ad quam praesidia deducerentur, suaque omnia sine fraude Poeni deportarent. Quod ubi impetravit, extemplo primis tenebris, 7 atque inde tota nocte, quod gravissimum exercitus

culam sed. Nero obsederet in arto res esset caduceatorem Cant. Ex suis nihil adfert Hearnius. Doujatio judice, tantopere hic`va

turgi oppidum ob defectionem ad Romanos obpugnabatur. Et Illiturgi obsidione liberato. At Gronov. ad 21, 60, 7. nihil mutandum docet: nomina enim in iriant ac laborant scripti, ut vul exeuntia, quae neutra et aptota sunt, saepe etiam in is exire, et effe generis feminini, Scripsi tamen Ïlliturgin. Cauffam v. ad 24, 41, 8.

Hujus saltus fauces Nero occupavit. Hasdrubal, ne in arcto res esset, caduceatorem] Put. Pet. melior, optimus Etruscus, Men. Hujus salius fauces Nero in arte res esset caduceatorem. Media de sunt, et nescio quid centonis simile habent, ab librario paullo doctiore adsuti. Modeftius alius in regio, sed aeque corrupte: Nero obsederat. inarto res esset. Voff. et Buslid. Hujus saltus fauces Nerone in arcto res esset. Fractus omnino videtur locus. Vide, an clementius sit: Hujus saltus fauces Nero quum arcte sepsisset, caduceatorem misit. Nam Poeni nomen sine ulla obscuritate intelligitur ex membro praecedenti. Superius hoc libro [c. 4, 1.] per cuftodias tam arctas. Rubenius, Nerone insidente, cum in arcto yes esset. J. FR. GRON. Nero in arto res esset sed caduceatorem Florent. Nero ne in arto res esset sed caduceatorem Voff. Et ita Lovel. 1. ac 5. nisi quod omittant voLiv. Tom. VIII.

gato standum videatur. Gronov. pr. ed. not. conjecit, Hujus saltus fauces Nero quum insedisset, caduceatorem misit. N. Heins. ad Tac. 1. Ann. 5. (in Observ. Misc. tom. 9. p. 284.) Hujus saltus fauces ut Nero arte praesepsit. Sed propius ad optimorum codd. vestigia transpositis vocibus erit, Hujus saltus fauces Nero ut arte praesepsit, caduceatorem cte. Dico arte, hanc enim orthographiam etiam Gebh. in optimo suo invenit, ut teftatur ad 3, 6, 3. V. ad 2, 50, 8. in alto Rec. et Gaertn. solito scribarum lapsu. V. ad 9, 13, 11. Verbo sepire ejusque com positis variis saepius Livius usus est: quamvis tamen, eum, a. libi praesepire adhibuiffe, nondum observarim.

§. 6. Romani leges conscriberent de detrahendis arcibus urbium]Lego de tradendis arcibus urbium. VALLA. Quidam etiam codd. de tra dendis artibus urbium, parum integra fide, ceterum mendo aeque notabili, habuerunt. Nos, reftituta dictione, arcibus feci mus. SABELL. Romam leges conscriberentur praeter edd. Rom. anni 1472. et Parm, etiam Lovel. U

erat, Hasdrubal, quacumque posset, evadere e sal8 tu jussit. data sedulo opera est, ne multi ea nocte exirent, ut ipsa paucitas, quum ad hoftem silentio fallendum aptior, tum ad evadendum per artas se9 mitas ac difficiles esset. Ventum insequenti die ad conloquium est: sed loquendo plura scribendoque, dedita opera, quae in rem non effent, die consum10 to, in pofterum dilatum est. Addita insequens nox

spatium dedit et alios emittendi: nec poftero die 11 res finem invenit. ita aliquot dies disceptando palam de legibus, noctesque emittendis clam e caftris Karthaginiensibus, absumtae: et, poftquam major pars emissa exercitus erat, jam ne iis quidem, ultro dicta erant, stabatur: minusque ac minus (cum timore simul fide decrescente) convenie

12

quae

2. 4. 5. Harlej. Gaertn. ac Florent. a m. 1. Romani a m. 2. quod pofterius servat Ber. Romanae leges conscriberentur Voff. et Lovel. 1. Praeterea de reddendis artibus, omiffa voce sequenti,

Gaertn. artibus etiam multae ex edd. primis. Mox §. seq. gravissimum exercitui Voff. et Lovel. 4. Deinde evadere saltu, sine prae. positione, Florent. et Voff. Ita Livium aliosque locutos esse, vidimus ad 21, 33, 5. An tamen hic ea lectio recipienda sit, ob aliorum codd. difensum incertum puto. Certe mox hoc cap. iterum dixit Evaserant e saltu.

§. 8. Ut ipsa paucitas, tum ad hoftem] Meliores cum ad hoftem. J. FR. GRON. Ita et Florent. Harlej. Hav. et alii. V. ad 6, 23, 3. Mox iterum artas in optimo Pal. effe, Gebhard. monuit ad 3, 6, 3. Et ita Florent. Voff. Lovel. 2. 3.5. et Gaertn. V. modo ad §. 4.

§. 12. Camposque circa intexuit} Pal. 1. intexit, ab intego. GEBH. Rectius scripti intexit. J. FR. GRON. Ita et Florent. Voff. Lovel. 1. 2. 3. 5. Harlej. Hav. et Hearnii Oxonn. quod recte viri docti receperunt. Tegere in hac re utitur infra Liv. 41, 2, 4. Nebula matutina texerat inceptum. Hic autem integere pro simplici tegere usurpatur. V. ad 7, 23, 6.

Quidquam rei feriatum] Jam probavimus, illum diem religiosum Carthaginiensibus ad agendum quidquam rei seriae esse. 3, [27, a.] Vetat quemquam privatae quidquam rei agere. Desiderius Heraldus ad Arnob. (p. 117.] de vitio suspicabatur, eoque vocem feriatum, ut interpretem toυ re. ligiosum, delebat. Sed libris scriptis erat opus. J. FR. GRON. Ita se optimis libris auctoribus emendare, Gronov. supra testatur ad 23, 7, 11. Verum neque

bat. Jam ferme pedeftres omnes copiae evaserant e saltu: quum prima luce densa nebula saltum omnem camposque circa intexit. quod ubi sensit Hasdrubal, mittit ad Neronem, qui in pofterum diem conloquium differret. illum diem religiosum Karthaginiensibus ad agendum quidquam rei seriae esse. Ne tum quidem suspecta fraus. quum data 13 effet venia ejus diei, extemplo Hasdrubal, cum equitatu elephantisque caftris egressus, sine ullo tumultu in tutum evasit. Hora ferme quarta dis- 14 pulsa sole nebula aperuit diem, vacuaque hoftium caftra conspexerunt Romani. Tum demum Clau- 15 dius, Punicam fraudem agnoscens, ut se dolo captum sensit, proficiscentem inftitit sequi, paratus confligere acie: sed hoftis detrectabat pugnam, le- 16

ibi, neque hoc loco, codd. nominatim recensuit. Ita tamen in Colbert. meliori fuisse videtur Doujatio. feria legit Florent. a m. 1. feriam a m. 2. Ex priori autem lectione,prima litera vocis sequentis in fine hujus repetita, facile est formare seriae. Ita seria et ferias commutabantur supra 1, 4, 9. V. etiam viros doctos ad Val. Max. 2, 5, 4. Livio inluftrando Jac. Perizon. ad marginem ejus adscripsit locum Ter. in Eun. 3, 3, 7.

Ait rem divinam fecisse, et rem

seriam

Velle agere mecum. Cui addo Liv. 39, 13, 2. Ne mulieris libertinae cum amatore ser. monem in rem non seriam modo, sed capitalem etiam, verteret. Paullo ante Ant. Periz. ad marginem Livii scribendum conjiciebat, mittit ad Neronem, in pofterum diem conloquium differret, ejecto pronomine qui. Verum non vi.

dit, qui hic accipiendum effe pro ut, quae vocula, ejector qui, subintelligi debebit. De usu autem ejus hoc sensu v. Zinzerl. Prom. Crit. c. 3.

S. 14. Depulsa sole nebula aperuit diem] Pal. 2. depulsa sole nebula apparuit dies. GEBH. Meliores dispulsa. J. FR. GRON. dispulsa etiam Florent. Harlej. et Hearnii Oxonn. Supra 22, 6, 9. Quum incalescente sole dispulsa nebula aperuisset diem. V. Cel. Burm. ad Phaedr. 3, 10, 42. Discu tere usus est in hac re Liv. 29, 27, 7. Noctem insequentem eadem caligo obtinuit. sole orta est discussa. Curt. 4, 12, 28. Nitidior lux, discussa caligine, aciem hoftium oftenderat. Dilabi Livius 41, 2, 4. Nebula dilabente ad primum tepo. rem solis. Ceterum prior locus Livii vulgatam lectionem adver. sus Gebhardi Pal. 2. apparuit dies praeferentem, optime de