Immagini della pagina
PDF
ePub

des tota urbe passim factae; nec ulli puberum, qui obvius fuit, parcebatur. tum, signo dato, caedibus finis factus. ad praedam victores versi, quae ingens omnis generis fuit.

XLVII. Liberorum capitum virile secus ad de- 1 cem millia capta. inde, qui cives Novae Karthaginis erant, dimisit: urbemque et sua omnia, quae

Tum in muro virile ac muliebre secus populi multitudine omni collocata. Sempronius Asellius apud Gellium 2, 13. Eum, quem virile secus tum in eo tempore habebat, produci jussit. Sic MS. regius, non virilis, neque virilem sexus. Salluftius 2. Hift. At Metellus, in ulteriorem Hispaniam regreffus, magna gloria concurrentium undi. que virile et muliebre secus, per vias et tecta omnium visebatur. Tacitus 4. Ann. [62.] Affluxere avidi talium imperitante Tiberio procul voluptatibus habiti, virile ac muliebre secus omnis aetas. Idem 5. Hift. (13.) Multitudinem obsessorum omnis aetas virile ac muliebre secus, sexcenta millia fuiffe accepimus. Neque enim dubito sic scripsiffe quoque Tacitum. Rursus Ausonius [Edyll. 12.]

Nota Caledoniis nuribus muliebre secus strix.

Amm. Marcell. 29, [6.] Ad raptus et latrocinia gentes aptissi mae praedas hominum virile ac mu. liebre secus agebant et pecorum.Haec repetii non vocis cauffa: illam vero satis jactatam non ignoramus: sed ut proprietatem usumque hujus locutionis, virile aut muliebre secus, non forsan et illis nimis notum, qui primo aspectu putidum putabant tot exempla nos adscripsiffe, conside. remus. Licet enim ex illis deprehendere, nusquam poni ifta, nisi pro eo, quod dicimus vul

go, virilis et muliebris sexus non nominandi, sed gignendi casu. Quod arcanum hujus for. mulae si pervidiffet illuftris Scaliger, non misere discerpsiffet locum Salluftii hoc modo: At Metellus in ulteriorem Hispaniam regressus. Magna gloria concurrentium. Undique virile ac muliebre secus p. v. et t. o. visebatur. Vix, si exigas ad veterum rationem, Latinum est. Neque Ammiani lo cus bene diftinguitur in accuratis doctorum virorum editionibus. Etiam Palmerius non modo in eo errat, quod to secus et sexum et seculum aït notare, sed etiam quod Salluftium dicere potuisse exiftimat diversas gentes miscuisse connubiis secus. Nemini antiquorum tale genus loquendi in mentem veniffe, certum babeo. Sed liceat absque invidia fateri, non vidi recentiorum, qui inter notandum aliquid ea de formula hoc, quod volo, observavit. Significat Casaubonus non nihil, olim aenigmata mihi ponere visus, ad Suetonii in Augufto 44. Athletarum vero spectaculo muliebrem sexum omnem adeo submovit. Turnebus annotavit ex V. C. muliebre sexus omne: quod etiam in uno Casaubonus: sed in duobus, quorum unum vocat optimum, muliebre secus: quae'vox,inquit,huic loco non convenit. Neque enim video ullam rationem, quare non conveniat, nisi quod animadvertit vir sum

2 reliqua eis bellum fecerat, reftituit. Opifices ad duo millia hominum erant, eos publicos fore populi Romani edixit, cum spe propinqua libertatis, si ad 3 ministeria belli enise operam navalent. Ceteram multitudinem incolarum juvenum, ac validorum servorum, in classem ad supplementum remigum de4 dit. et auxerat navibus octo captivis claffem. Extra hanc multitudinem Hispanorum obsides erant: quo

mus, optimos scriptores non dicere simpliciter virile secus, ut summovit virile secus, aut virile secus visebatur: sed ita uti, ut semper alteri subftantivo, vel expresso, vel intellecto, adhaereat, sic positum quasi virilis sexus in secundo casù, aut virili sexu, ut ex Pacuvio Feftus partum virili sexu. Sic decem millia capitum virile secus, sic homines virile secus, concurrentes virile secus, ubi intelligit homines, multitudo populi virile ac muliebre secus, omnis aetas virile ac muliebre secus. Juno et Ceres muliebre secus, nempe numina, strix muliebre secus, nempe monftrum. Atque hanc elegantiam libens Suetonio redderem, si persuadere poffem, quod mihi persuasi, legendum effe: Athletarum vero spectaculo muliebre secus omnes adeo summovit. Neque putes abire ab hoc usu Plautum Kudente 1, 2. Virile secus numquam ullum habui. Etenim et hic intelliges, quasi expreffum effet, virilis sexus ullum natum, vel genitum; non virilem sexum ullum. Arnobius tamen ponere secus virile, secus foemineum sobolem prodit, et Ammianus virili ac muliebre secus trucidare, virile et muliebre secus indefensum. Haee sunt excusanda ex seculi genio; non illa. J. FR. GRON. Paternis veftigiis inftitit Cl. Jac. Gronov. supra ad c. 34,

5. ad Amm. Marc. 16, 11. et 27, 10. Gronovio adversatur Cortius ad Sall. 2. Hift. p. 960. qui se certum atque exploratum habere teftatur, virile, muliebre secus ac similia non effe posita casu secundo, quum obftent addita ad. jectiva, sed casu sexto, pro virili, muliebri sexu. Verum Gronovius non dicit, esse casus secundi, sed sic poni, quasi virilis sexus in secundo casu, aut virili sexu. Ergo secundum eum secus virile tum adhibetur, quum, si vocem sexus adhibere velimus, dicere solemus vel virilis sexus, casu secundo, vel virili sexu casu sexto: quo casu pro illis ponatur non exprimit. Neque magis mihi probabilis videtur Cortii sententia, virile secus effe casum sextum, quam ipsi visa fuit altera, cujus Gronovium auctorem credidit, effe casum secundum. Vix enim verisimile est, Livium et alios scriptores, apud quos similia adjectiva semper terminantur litera i casu sexto, ea semper terminaffe literae, sijungerentur voci secus. Non displicet igitur, quod Crevier. et alii putarunt, esse casum quartum,quem regat praepositio Kata vel secundum. Cete. rum virile sexus etiam quidam meorum. Deinde ad XX millia capta Hearnii L. 1. Male. Polyb. 10, 17. Tov aiXμaλótov ñÃñ

rum perinde, ac si sociorum liberi effent, cura habita. Captus et adparatus ingens belli; catapul- 5 tae maximae formae centum viginti, minores ducentae octoginta et una: ballistae majores viginti tres, 6 minores quinquaginta duae: scorpionum majorum minorumque, et armorum telorumque, ingens numerus: signa militaria septuaginta quatuor. Et 7 auri argentique relata ad imperatorem magna vis:

Sος συνέβη γενέσθαι μικρῷ λει- καὶ τριάκοντα. Ex his verbis πόντων μυρίων.

§. 2. Eos publicos fore populo Romano edixit] Vet. lib. populi Rom. Ita Polyb. [10, 17.] Tois δὲ Χειροτέχναις κατὰ τὸ παρὸν εἶπε, διότι δημόσιοι της Ρώμης εισί. SIG. Polybius δημοσίους. De quo v. Ampliff. Bynkersh. c. 5. ad 1. 9. D. de lege Rhod. de jact. et alia de servis publicis apud Lips. 1. Elect. 22. et P. Fa. bium 2. Semeftr. 24. DUK. Multi codd. per compendium publicos fore P. R. quod recte alii Mai plene efferunt populi Romani. V. ad 23, 17, 2.

§. 3. Ceteram multitudinem incolarum etc.] Polyb. [ibid.] 'Ex δὲ τῶν λοιπῶν αἰχμαλώτων ἐκ. λέξας τοὺς εὐρωςοτάτους, καὶ τοῖς ἔιδεσι, καὶ ταῖς ἡλικίαις ἀκμαιοτάτους, προσέμιξε τοῖς αυτοῦ πληρώμασι. SIGON.

Et auxerat navibus octo captivis classem] Polyb. [ibid.] Kai roiσας ημιολίους τοὺς πάντας ναύ. τας ἢ πρόσθεν, συνεπλήρωσε καὶ τὰς αἰχμαλώτους νῆας· ώςε τοὺς ἄνδρας ἑκάσῳ σκάφει βρα Χύ τι λείπειν του διπλασίους εἶ. ναι τοὺς ὑπάρχοντας των προγενομένων. αἱ μὲν γὰρ ἀιχμά. λωτοι νήες ἅμ ̓ ὀκτωκαίδεκα τον ἀριθμόν, αἱ δὲ ἐξαρχῆς πέντε

apparet, legendum effe apud Livium Navibus decem et octo captivis. Quamquam poft aït Livius [c. 49, 6.] Non de numero captarum navium convenit. SIGON.

§. 5. Catapultae maximae ferme centum viginti] In vet. cod. est maximae formar. Et hic ubique certos numeros appositos habet. RHEN. Vet. lib. catapultae maximae ferme centum viginti. SIG. ferme hic etiam legit Lips. 3. Po-` liore. 2. DUK. maximae formae Flor. Lov. 2. 3. et Harl. Reliqui cum codd. Hearnii ferme. Scd prius pracftat. Solent hae voces commutari. V. ad 37, 23, 5. Mox ducentae octoginta et una primus edidit Gronov. Multi codd. per notas CCLXXXI exprimunt, reliqui τὸ et omittunt. centum octoginta una Hav. CCLXXI Lov. 5. in prioribus etiam edd. per notas vulgabatur CCLXXXI. pro quo ultima Gruteri non excusanda neglegentia dedit ducentae octoginta et unum. Insuper ballistae majores viginti quatuor Hav. XXII Hearnii D.

6. 7. Paterae aureae fuerunt CCLXXVI, librae ferme omnes pondo] Non librae legendum eft, sed librales. RHEN. libras edidit Gronov. in quo genere loquendi libras antiquo genitivo

paterae aureae fuerunt ducentae septuaginta sex, libras ferme omnes pondo: argenti facti signatique decem et octo millia et trecenta pondo: vasorum 8 argenteorum magnus numerus. Haec omnia C. Flaminio quaeftori adpensa adnumerataque sunt. tritici quadraginta millia modiùm, hordei ducenta 9 septuaginta. Naves onerariae sexaginta tres in portu expugnatae captaeque: quaedam cum suis oneri

dici putat Salmas. de Modo usur. c. 6. p. 241. Eum refellit Gronov. i. de Pec. vet. 6. Adde Perizon. ad Sanctii Min. 4, 4, 53. DUK. fuerunt CCLXXV Hav. fuerunt CCLXXX Gaertn. Dein. de librales fermes omnes pondo Lovel. 3. 4. 5. Rec. Gaertn. et Hearnii L. 1. ac D. libras ferme omnes pondo Flor. quomodo ex Mftis lcgendum monuit Gronov. 1. de Pec. vet. 6, 28. ubi etiam loquendi genus exponit. Eam autem lectionem in contextum hic recepit. V. etiam ad 3, 29, 3.

Argenti facti signatique decem et octo millia et CCC pondo] Forte infecti. J. FR. GRON. Si scriptura vulgata retinenda est, vasa argentea non sunt argentum factum. Sed hoc falsum est. V. Gronov. 1. de Pec. vet. 7. DUK. XVIII millia Lovel. 2. Tum et XXX pondo Hearnii D. Voculam et ibi omittit Harl.

§. 8. Tritici quadraginta millia modiorum] Vet. lib. modiúm., SIG. Put. Reg. tritici quadraginta millia modium. J. FR. GRON. tritici XX millia Hearnii D. tritici quadringenta millia Lovel. 3. quod sibi quoque in Put. et Reg. obvium fuiffe, monet Doujatius, ex quibus tamen aliam lectionem Gronov. adtulit. Deinde modia Voss. Lov. 1. 2. 4. 5. Harl. et

37,

Hav. modium Flor. Supra 22,
6. Advexisse etiam trecento millia
modium tritici. 28, 45, 17. Tritici
centum et viginti millia modiúm.
30, 16, 11. Tritici quingenta, hordei
trecenta millia modiúm. Has autem
contractiones Livium amare, vi-
dimus ad 22, 22, 5. Paullo ante
pensa adnumerata sunt Lov. 1. ad-
pensa adnumerata sunt Voff. Lov.
4. et Harl. adpensa numerataque
sunt Lov. 3.

§. 9. At naves onerariae centum tredecim] Delevimus At particulam, non ex antiquo libro, sed aliunde adjectam. RHEN. Pall. 1. 3.et prisca ed. Ac naves. sec. At naves onerariae XLIII. in quo nume. ro conveniunt omnes libri. GEBH. Ad naves onerariae Lov. 2. Gaertn. et Flor. a m. 1. Ác naves onerariae a m. 2. Et ita Lov. 1. 3. 5. Voff. Harl. Ber. et Hav. In numero etiam variatur. nam LXIII praeferunt Flor. Harlej. Ber. Hafn. Rec. Hearnii D.L. 1. et edd. vett. LXXIII Voff. Lov. 3. 5. et Gaertn. LXXXIII Lov. 2. 4. CXXIII Lov. 1. centum sexaginta tres Hav. Vulgatum CXIII demum vidi in Basil. anni 1554. quae lectio in nullo omnino cod. supereft. Quod igitur plures codd. et edd. antt. exhibent, in contextum revocavi. Mox captaeque defit in Flor. Voff. Lov. 1. 2. Harl. Gaertn. et Hav.

bus, frumento, armis, aere praeterea, ferroque, et linteis, et sparto, et navali alia materia ad classem aedificandam: ut minimum omnium, inter tan- 10 tas opes belli captas, Karthago ipsa fuerit.

XLVIII. Eo die Scipio, C. Laelio cum sociis 1 navalibus urbem cuftodire jusso, ipse in caftra legiones reduxit: feffosque milites omnibus uno die belli o- 2 peribus (quippe qui et acie dimicaffent, et capien

Et navali alia materia] In cod. scripto mendose legitur navalia materia. Opinor duntaxat legendum navali materia, ut de lignis intelligas. RHEN. Omnes mei confianter navali alia materia. Li. teras ali librarius cod. Rhenani duplicare neglexerat.

§. 10. Inter tantas opes bellicas Karthago] Reftituimus inter tantas opes belli captas Karthago ipsa fuerit. RHEN. Vet. lib. inter tantas opes bellicas. SIG. Conftanter omnes libri ingerunt inter tantas opes bellicas. Unde videre eft praeceps mutandi quaelibet Rhenani ingenium. GEBH. inter opes bellicas etiam omnes, quibus utor, codd. Si quid mutan. dum, mallem opes bello captas.

§. 1. Ipse in caftra legiones reduxit] Pall. 3. ipsa in caftra legiones duxit. GEBH. Omnes mei in receptam lectionem conspirant.

§. 2. Feffosque milites omnibus uno die belli operibus] Caftigavimus operis, auctoritatem secuti voluminis manuscripti, quae vox buic loco maxime quadrat. Significabat autem opera actionem ipsam, cujus finis eft opus. Opera militaria sunt munitiones calirorum, ut cum de Marcello paulo poft [27, 12, 9.] dicit: et opere perfecto extemplo in aciem legiones

ducebat. Et rursus: Caftra inde ponentem pugnando undique in munitores operibus prohibet. 5, [19, 9.] Ad opus, inquit, milites traducti. Operum omnium longe maximum ac laboriosissimum cuniculus, in_arcem hoftium agi coeptus. Eodem lib. paulo poft [c. 22, 8.] Operibus tamen, inquit, non vi, expugnata est. Item 9, [4,8.] significantilime de Gallis: Quando nec folla valloque, inquit, ab ignaviffimo ad opera ac muniendum hofte clausi essent. At operae sunt ipsi labores et officia militum, ut dimicando decurrendoque et reliquis exercitiis. Nec conftant opera sine operis. Livius nofter 5, (4, 4.] Nusquam, inquit, nec opera sine emolumento, nec emolumentum ferme sine impensa opera eft. RHEN. belli operis etiam Lov. 5. et Harl. Sed V. Gronov. 2. Obs. 23. et Duker. ad Flori praefat. §. 1.

Et acie dimicaffent, et in capien. da urbe] Dispunximus praepositionem in, quam elegantius subaudias. RHEN. Vet. lib. et in capienda. SIG. Comparet in Pall. tribus et capienda urbe, sed prisca contradicente editione. GEBH. Put. Voff. Gud. tres Pall. Mureti et capienda urbe sine praeposi tione. Et facile fero. J. FR. GRON. Soli meorum Ber. et Hav. praepositionem agnoscunt. quam reliqui cum Hearnii Oxonn. ab

« IndietroContinua »