Immagini della pagina
PDF
ePub

priusquam circumvallaret urbem, misit ad portas, qui ex propinquo adloquio animos tentarent, suaderentque, ut amicitiam potius, quam vim, experirentur Romanorum. Ubi nihil pacati respondeba- 5

bio nihil mutandum effe, praesertim ultimus locus evincit; unde conftat, jam Stephani aetate Tapontov in Polybii exemplaribus scriptum exftitiffe. In eo vero a Doujatio diffentio, quod Maftiam et Tarsium Africae urbes crediderit, quas Hispaniae urbes fuiffe potius mihi persuadeo. Certe, Maftiam non in Africa, sed in Europa sitam fuisse, fidem facere poteft, quod Hecataeus apud Steph. Maftianorum in Europa meminiffe dicatur. Et qui. dem Maftiani Hispaniae populi memorantur apud Polyb. 3, 33. ubi recensens Hispaniae populos, ex quibus milites lectos Hanni. bal, Romanis bellum inlaturus, in Africam misit, inquit: Hoav δὲ οἱ διαβάντες εἰς τὴν Λιβύην Oepsirai, Masiavol, лрos de τούτοις, ἐρεῖται Ἴβηρες Όλκαdes. ubi pro Oepoirai legendum censerem Taponitar, nisi Oɛpoiza, populus Hispaniae, obcurrerent apud Steph. ea voce. Memorantur etiam Maftiani apud Steph. in vocibus 'Iẞnpiat, Mai. voẞopa, et Moλúßdava, sed Masinvoivocantur. Huic senten. tiae adversari videtur alius locus Steph. v. "EXẞésiol. ex quo Berkel. ibid. ftatuit, Maftianos sitos effe in Africa. Sed recte Holften. ad eumdem locum monet, ex truncato ac mutilo loco nihil certi colligi poffe. Ipse etiam Berkel.poftea sententiam mutasse videtur ad Steph. in v. Iẞnpia et Mawóßopa. V. etiam Voff. ad Melam 2, 6. Ceterum Hispaniae gentis eft in edd. antt. usque ad Aldum, qui Hispaniae emendavit. Priorem deinde errorem revocarunt Basileenses an

no 1539. isque per reliquas edd. ad Gronov. usque propagatus eft, licet interim Sigonius Hispanae revocaffet. Hispaniae gentis ex Mftis praeferunt Lov. 2. 3. 5. et Hav.

Ager frugifer] Pal. 1. fructifer. Statim idem codex, argentum etiam incolae fodiunt in eam. GEBH. fructifer etiam Flor. Lov. 1. 2. 3. 5. Hafn. et Hav. Simili varietate frugiferae materiae eft in Mfto Sangerm. Colum. 4, 21. ubi vulgo editur fructiferae. Sed vocem fructifer nondum me apud Livium legere memini. At frugiferum obcurrit in praefat.

Ea arx fuerat Hasdrubali] Reposuimus juxta fidem antiqui voluminis, ea arx fuit Asdrubalis ad excursiones circa in mediterraneos populos faciendas. Quae particu la in hactenus desiderata fuit in exemplaribus vulgatis. Corrector accepit circa hic, ut effet praepositio, quum sit adverbium, hoc eft in circuitu, et propterea particulam in expunxit. RHEN. Vet. lib. Asdrubali, quod magis probo. SIG. Pal. pr. ea arxque fuerat Hasdrubali ad excursiones circa mediterraneos populos fac. sec. et tert. ea arx fuit Hasdrubalis ad excursiones circa mediterraneos populos fac. GEBH. arxque fuerat Voff. Lov. 1. 2. 3. 4. in eaque arx fuerat Hav, ea arx fuerat Flor. Cant. Lov. 5. Harl. et Ber. Deinde Hasdrubalis Lov. 4. et Harl. Sed reliqui melius Hasdrubali. Mox in, additum a Rhenano, deficit in Flor. Cant. Voff. Lov. 2. 3. 4. 5. Harl. Ber. Gaertn. et Hav.

§. 4. Priusquam circumvallaret urbem] vallaret Voff. Lov. 1. 2. 3. 5. Harl. Ber. et edd. ante Aldum.

tur, foffa duplicique vallo circumdata urbe, in tres partes exercitum dividit: ut una semper pars, quie6 tis interim duabus, obpugnaret. Prima pars quum adorta obpugnare eft, atrox sane et anceps proclium fuit: non subire, non scalas ferre ad muros prae 7 incidentibus telis facile erat. et jam, qui erexerant ad murum scalas, alii furcis ad id ipsum factis detrudebantur, in alios lupi superne ferrei injecti, ut in periculo effent, ne suspensi in murum extrahe

Sed optimi ftant pro recepta scri. ptura. Supra 4, 9, 13. Firmiore se munimento ab Romanis circumvallatos, quam a se urbem, vide. rent. 10, 35, 12. Nec dubium esse,

quin caftra circumvallaturi effent. 43, 19, 9. Circumvallato oppido, aggerem a parte superiore ducere inftituit. Mox amicitiam prius, quam vim, pro potius, Harl. V. ad 9, 14, 16.

§. 5. Fofa duplicique vallo circumdata urbe, in tres partes ex· ercitum divisit] Codicem veterem sequendo sic caftigavimus et diftinximus: duplicique vallo circum dat urbem, in tres partes exercitum dividit. RHEN. Pall. 2. et 3. circumdat urbem. quibus tamen non auscultavimus, quippe vulgatae patrocinante primo, et insuper ant. ed. GEBH. circumdat urbem unus Hearnii L. 1. Reliqui vulgatum servant. Contra a Rhenano dividit subftituente diffentiunt Voff. Lov. 2. Gaertn. et Ber. vulgatam lectionem defendentes. Cc. teri cum ipso faciunt, ac probant dividit.

§. 7. Et jam, qui erexerant ad murum scalas] Scripsimus etiam. RHEN. etiam qui erexerant Lov. 3. 5. Gaertn. et Hav. V. ad 39, 10, 6. et mox §. seq. id etiam in. veniffe librarii Lov. 1. et 2. vi

dentur, qui tamen et erexerant,

pro ei, id eft etiam, dederunt. V. ad 22, 47, 9. Sed optimi vul. gatum tuentur. Tum ad muros Harl. et Hearnii D.

Furcis ad id ipsum factis] ad ipsum factis Ber. a m. 1. et edd. quaedam ante Ascensianam anni 1513. De furcis v. Lipsium 5. Poliorc. 1. De lupis autem, quorum Livius mox meminit, ibid. Dial. 5. et in addendis. Adde Turneb. 11. Adv. 28. quae loca etiam Cl. Crevier. consulenda monuit.

§. 8. Et jam eo superare hoftem," quod ex muro pugnaret] Scripsimus etiam. RHEN. Vet. lib. et jam. SIG. etiam legunt Lov. 2. Hav. et duo codd. Crevier.qui alteram lectionem minus commodam exiftimat. Quod autem addat, sic habere plerasque edd. sciendum eft, non alias ita legere, quam quac prodierunt inter annum 1535. quo Rhenanus ita emendarat, et annum 1555. quo Sigonius et jam revocavit, quae vix novem vel decem sunt; quum reliquac et priores et recentiores et jam servent. V. ad §. praec. Ceterum eos superare hoftem, quod Lov. 4. Ber. a m. 2. et Hav. Sed 7 eos ultima litera adhaesit ex principio sequentis. V. ad 28, 25, 2. eos superare hoftem, qui Lovel. 2.

Prima recepta, urbem eft adgres

rentur. quod ubi animadvertit Scipio, nimia pauci- 8 tate suorum exaequatum certamen effe, et jam eo superare hoftem, quod ex muro pugnaret; duabus simul partibus, prima recepta, urbem est adgressus. Quae res tantum pavoris injecit fessis jam cum primis 9 pugnando, ut et oppidani moenia repentina fuga desererent: et Punicum praesidium metu, ne prodita urbs effet, relictis ftationibus in unum se colligeret. Timor inde oppidanos inceffit, ne, si ho- 10

sus] Pal. 2. prima refecta urbem eft ingreffus. GEBH. ingressus per errorem librarii exhibet etiam Lov. 1.

§. 9. Tantum pavoris injecit fessis] tantum pavorem Voll. Lov. 1. 2.3. Ber. Gaertn. Hav. Hearnii L. 1. et edd. ante Aldum, qui tantum pavoris subftituit, consentientibus aliis Mftis. Et id mutare nihil adtinet. eft enim vere Livianum. 5, 26, 7. Tantumque inde pavoris Faliscis injectum eft. 34, 27, 1. Quum terra marique tantum belli circumftaret tyrannum. ubi plura vide. adjecit Harl. et Hav. Mox ut oppidani, omiffa media vocula et, Voss. Lov. 1. 3. Harl. et Hav. Sed v. ad 2, 44, 3.

Relictis ftationibus in unum se colligeret] Addidimus accusativum locum, qui eft in libro scripto. RHEN. To locum invitis noftris adlevit Rhenanus, oblitus illud Maronianum [ecl. 7, 2.]

Compulerantque greges Corydon et

Thyrsis in unum.

4, [43, 11.] Quae si in unum conveniant, vix Deorum opibus, quin obruatur Romana res, sifti posse. 32, [12, 8.] Dimisitque suos per omnia juga vallesque, qui palatos in unum colligerent. J. FR. GRON. in unum locum se colligeret etiam Hearnii L. 1. Ita in u.

num locum conferre Livius dixit 7, 37, 13. in unum locum congre.

gare 38, 27,8. in unum locum contrahere 39, 30, 11. in unum locum cogere 40, 39, 8. Verum, aliter hic Livium locutum effe, evincunt reliqui omnes, et inter eos praecipue integerrimi codd. Et autem Livio familiariffima locutio in unum colligere, quac obcurrit 9, 43, 17. 21, 5, 16. 31, 45, 15. 32, 12, 8. 37, 24, 4. 42, 8, 1. et aliis locis. Ad eandem formam in unum conjicere dixit 3, 28, 1. in unum convenire 4, 43, 11. 32, 12, 9. in unum conferre 5, 20, 1. 7, 34, 13. 27, 42, 8. 32, 30, 2. 33, 19, 7. in unum contrahere 7, 25, 9. 26, 42, 2. 44, 7, 8. in unum cogere. V. ad 9, 13, 4. in unum conglobare. V. ad 9, 23, 16. in unum coire. V. ad 25, 35, 6. in unum compellere 4k, 45, 6. Qui addiderunt to locum, supplere voluerunt locutionem ellipticam: quomodo etiam peccant quidam codd. Sallust. in Catil. 17. ubi v. Cort. Et ita, paffim voces a Livio per ellipsin omiffas librarios de suo addidisse, infra videbimus ad 37, 18, 1. Insuper colligerent Hav. ut praesidium tamquam conlectivum recipiat verbum plurale. At reliqui vulga tum servantes id verum praeftant.

§. 10. Ne, si hoftis urbem intrasset, sine discrimine, Poenus an Hispanus effet] intrasset, sive Poenus an Hispanus esset Flor. Cant.

ftis urbem intraffet, sine discrimine, Poenus an Hi11 spanus effet, obvii paflim caederentur. itaque, patefacta repente porta, frequentes ex oppido sese ejecerunt, scuta prae se tenentes, ne tela procul conjicerentur; dextras nudas oftentantes, ut gladios 12 abjeciffe adpareret. id utrum parum ex intervallo sit conspectum, an dolus aliquis suspectus fuerit, in

[blocks in formation]

S. 11. Itaque, patefacta repente portal atque patefacta Flor. Voss. Lov. 1. 2. 3. Harl. et Hav. quod Cl. Crevier. in Put. et Victor. inventum exponebat subito, confeftim. Sed nondum poenitet eorum, quae notavi ad 27, 21, 7. Mox nudas omittit Hearnii D. quam vocem reliqui Livio vindicant. dextras autem nudas, id eft inermes. V. ad 5, 45, 3. Praeterea oftendentes, pro oftentantes, quaedam edd. Aldo priores, invitis codd. Solent paffim hae voces in Mftis confundi, V. ad 2, 23, 4. 4, 30, 1. 6, 5, 2. 7, 10, 3. 30, 33, 9. 34, 12, 3. et quae nota. vi ad Silii 5, 450.

§. 12. An dolus aliquis suspectus fuerit] In volumine veteri non eft aliquis, sed aliqui. Sic autem Livium loqui et caeteros auctores, supra docuimus. RHEN. Omnes mei conftanter an dolus aliquis. Etiam supra aliqui, pro aliquis, in quibusdam erat codd. 7,13,8. Verum hic literam ultimam tou aliquis intercipere potuit prima vocis sequentis. V. ad 37, 49, 5.

Nec secus, quam adversa acies, caesi] Pal. pr. et vet. ed. caesa. sec. et tert. eft caesa. GEBH. Omnes caesa. J. FR. GRON. caesa

com

etiam Flor. Cant. Lov. 1. 5. Ber. Gaertn. Hav. Hearnii L. 1. et

edd. Moguntina priores. eft caeSA Lov. 3. Vox illa exsulat ab Harl.

§. 13. Etrefringebantur] In nullo prorsus vetufio libro haec verbareperiuntur. JAC. GRON. Non inveni ctiam in Flor. Cant. Voff. Lov. 1. 2. 3. Harl. et Hearnii O. xonn. Quamvis itaque in bac re proprium et a Livio saepius usurpatum verbum sit, ut conftat ex illis, quae notantur ad 23, 18, 2. hic tamen, a Livii manu profectum effe, adfirmare non audeo. Paullo ante J. Fr. Gronov. edidit in urbem illata, pro urbi illata; mutationis tamen cauffam non addidit. urbe illata eft in Flor. a m. 1. Voff. Lov. 1. 3. et Hav. urbi illata in Flor. a m. 3.

Ber. et Gaertn. De codicum suo.

rum lectione Hearnius nihil monuit.

§. 14. Legionarii caeteras partes pervadunt, direptione et caede obviorum, nisi qui armis se tuebantur, abftinuerunt] Reposuimus ad fidem exemplaris Spirensis: Legionarii caeteram partem urbis pervadunt direptione et caede obviorum, nisi qui armis se tuebantur. Sensus eft, legionarios reliquam par. tem urbis diripuiffe, et obviis quibusque caesis graffatos fuiffe, practer eos, qui armis sese pe. riculo eximebant, contra hosti

compertum eft. Inpetus hoftilis in transfugas factus: nec secus, quam adversa acies, caesi. Eademque 11 porta signa infesta in urbem inlata: et aliis partibus securibus dolabrisque caedebantur et refringebantur portae, et, ut quisque intraverat eques, ad forum occupandum (ita enim praeceptum erat) citato equo pergebat. Additum erat et triariorum equiti 14 praesidium. legionarii ceteras partes pervadunt: di

um vim vitam suam defendendo. Quid igitur opus fuit hic verbum abftinuerunt infulcire, et sensum Livii invertere? Nos id audacter erasimus. RHEN. A Rhenano ego ita diffentio, ut, licet verba fortalle quaedam hic in vitio esse fatear, praesertimque illud abftinuerunt, illud tamen Livium voluiffe dicere putem, abftinuisse se legionarium militem direptione et caede eorum, qui armaprojeciffent, illos tantum obvios trucidantem, qui adbuc se tueri vi conabantur. Verisimile enim eft, ut equiti imperatum fuerat, cum triariis forum occupare; ita legionariis reliquis mandatum, uti reliquas urbis partes pervaderent; iis tamen parcerent, qui arma posuiffent: atque id ita effe, etiam exitus docet. Aït enim Livius: Carthaginienses omnes in cuftodiam dati sunt, oppidanorum quoque trecenti ferme, qui clauserant portas: caeteris traditum oppidum, suae redditae res. Ubi ego lubenter quaesiverim, si omnes caesi, nisi qui armis se tucbantur, qui fuerint ifti, qui in cuftodiam dati sunt? non enim, opinor, qui se defenderant a vi, quos credibile eft fuga sibi consuluille. Ergo, illi fuerint, neceffe eft, qui positis armis in deditionem venerant. nam, quod eos caesos aït hiftoricus, qui portis sese effuderant, dextras nudas oftentantes, id duplici noLiv. Tom. VIII.

mine excusat idem, vel quod pa. rum ex intervallo conspectum sit, gladios abjeciffe; vel quod dolus aliquis suspectus fuerit. legerim igitur: legionarii caeteram partem urbis pervadunt, direptione et caede obviorum, nisi qui ar. mis se tuebantur, abftinentes. nisi quod, dum cogito, primo impetu obvia quaeque caedi profternique sofere in captivis urbibus a furente milite, aequior sim Beato, in verbis Livianis nihilosecius haesitans interim. MOD. Ut Rhenanus correxit, ita comparet in Pall. 2. ac 3. Contra pr. legit legionarii ceteram partis pervadunt direptionem, et caede obviorum, nisi qui armis se tuebantur, abftinuerunt. Antiqua lectio continetur in Andreae recensione. GEBH. Ita Rhenanus, resecta voce abftinuerunt, quae in fine reperiebatur antea, visaque eft nobis in Put. Reg. Men. Voff. exftititque in optimo Pal. etiam Petav. abftinebant. Sane non erat tempus illud, quo quisquam armis adversus Romanam vim tutus effet, urbe folla duplicique vallo cincta, hoftibus per muros et portas effractas admiffis. Multum se fatigat et Modius: veri. simile effe aït, imperatum fuis. se militibus, uti reliquas urbis partes pervaderent, iis tamen parcerent, qui arma posuiffent: itaque conjectat abftinentes. Nisi quod, infit, dum cogito, primo Ccc

« IndietroContinua »