U. C. $34. a. C. N. 218. foedere Romanis dedant: tertiam legationem ad res Sagun. tinis reddendas decerno. X XI. 1 Cum Hanno perorasset, nemini omnium certare oratione cum eo neceffe fuit; adeo prope omnis fenatus Hannibalis erat: infeftiusque locutuin arguebant Hannonem, quam Flaccum Valerium, legatum Romanuin. Refponfum inde legatis Romanis eft, Bellum ortum ab Saguntinis, non ab Hannibale effe. populum Romanum injufte facere, fi Saguntinos vetuftiffimae Carthaginienfium focietati pracponat. Dum Romani tempus terunt legationibus mittendis, Hannibal, quia fessum militem proeliis operibusque habebat, paucorum iis dierum quietem dedit, ftationibus ad cuftodiam vinearum aliorumque operum, dispofitis. interim animos eorum nunc ira in hoftes fimulando, nunc fpe praemiorum accendit. Ut vero pro concione praedam captae urbis edixit militum fore, adeo accenfi omnes funt, ut, fi extemplo fignum datum effet, nulla vi relifti videretur polle. Saguntini ut a proeliis quietem habuerant, nec laceffentes, nec laceffiti per aliquot dies; ita non nocte, non die unquam cessaverant ab opere, ut novun murum ab ea parte, qua patefactum oppidum ruinis erat, reficerent. Inde oppugnatio eos aliquanto atrocior, quam ante, adorta eft: nec, qua primum aut potiffiinum parte ferrent opem, (cum omnia variis clamoribus ftreperent) fatis fcire poterant. Ipfe Hannibal, qua turris mobilis, 'omnia munimenta urbis fuperans altitu dine, agebatur, hortator aderat. quae cum admota, catapultis balliftisque per omnia tabulata dispofitis, muros defenforibus nudaffet; tum Hannibal, occafionem ratus, quingentos ferme Afros cum dolabris ad fub. ruendum ab imo murum mittit. nec erat difficile opus, quod caementa non calce durata erant, fed interlita lu to, ftructurae antiquae genere. Itaque latius, quam caederetur, ruebat: perque patentia ruinis agmina armatorum in urbem vadebant. Locum quoque editum capiunt: collatisque eo catapultis balliftisque, ut caftellum in ipfa urbe velut arcem imminentem haberent, muro circumdant: et Saguntini murun interiorem ab non dum U. 4. 534. a. C. N. 218. dum capta urbis parte ducunt. Utrinque fumma vi et muniunt, et pugnant: fed, interiora tuendo, minorem in dies urbem Saguntini faciunt. Simul crefcit inopia ómnium longa obfidione, et minuitur exfpectatio externae opis; cum tam procul Romani, unica fpes, cira ca omnia hoftium effent. Paulisper tamen affectos animos recreavit repentina profectio Hannibalis in Oretanos Carpetanosque. qui duo populi, delectus acerbitate confternati, retentis conquifitoribus, metum defectio nis cum praebuiffent, oppreffi celeritate Hannibalis, omiferunt mota arma. XII. Nec Sagunti oppugnatio fegnior erat, Maharbale, Himilconis filio, (eum praefecerat Hannibal) ita impigre rem agente, ut ducem abeffe nec cives, nec hoftes fentirent. Is et proelia aliquot fecunda fecit, et tribus arietibus aliquantulum muri discufat; ftrataque omnia recentibus ruinis advenienti Hannibali oftendit. Itaque ad ipfam arcem extemplo ductus exercitus, atroxque proelium cum multorum utrinque caede initum, et pars arcis capta eft. Tentata deinde per duos eft exigua pacis fpes, Alconem Saguntinum, et Alorcum Hifpanum. Alcon, infciis Saguntinis, precibus aliquid moturum ratus, quum ad Hannibalem noctu transiffet, postquam nihil lacrimae movebant, conditionesque triftes, ut ab irato victore, ferebantur, transfuga ex oratore factus, apud hòstem manfit; moriturum affirmans, qui fub conditionibus his de pace ageret. Poftulabatur autem, redderent res Turdetanis; traditoque omni auro atque argento, egreffi urbe cum fingulis veftimeutis ibi habitarent, ubi Poenus juffiffet. Has pacis leges abnuente Alcone accepturos Saguntinos, Alorcus, vinci animos, ubi alia vincantur, affirmans, fe pacis ejus interpretem fore pollicetur. Erat autem tum miles Hannibalis; ceterum publice Saguntinis amicus atque ho fpes. Tradito palam telo cuftodibus hoftium, trans greffus munimenta, ad praetorem Sanguntinum (et ipfe ita jubebat) eft deductus. quo cum extemplo concur fus omnis generis hominum effet factus, fubmota cetera multitudine, fenatus Alorco datus eft. cujus talis oratio fuit: X XIII. Si civis vefter Alcon, ficut ad pacem petendam ad Hannibalem venit, ita pacis conditiones ab Hannibale ad vos retuliffet, fupervacaneum hoc mihi fuiffet iter,' quo nec orator Hannibalis, nec transfuga ad vos venif fem. Cum ille, aut veftra, aut fua culpa, manferit apud hoftem, (fi merum fimulavir, fua; veftra, fi periculum eft apud vos vera referentibus) ego, ne ignoraretis, effe aliquas et falutis et pacis vos conditiones, pro vetufto hofpitio, quod mihi vobiscum eft, ad vos veni. Ve ftra autem caufa me, nec ullius alterius loqui, quae loquor apud vos, vel ea fides fit, quod, neque dum veftris viribus reftitiftis, neque dum auxilia ab Romanis fpëraftis, pacis unquam apud vos mentionem feci. Poftquam nec ab Romanis vobis ulla fpes eft, nec veftra jam aut arma vos, aut moenia fatis defendunt, pacem affero ad vos magis neceffariam, quam aequam. cujus ita aliqua Spes eft, fi eam quemadmodum ut victor fert Hannibal, fic vos ut victi audiatis: fi non id, quod amittitur, demno, (cum omnia victoris fint) fed, quidquid relinquitur, pro munere habituri eftis. Urbem vobis, quam ex magna jam parte dirutam, captam fere totam habet, adimit, agros relinquit, locum affignaturus, in quo novum oppidum aedificetis: aurum argentumque omne, publicum privatumque ad fe jubet deferri: conjugum veftraque corpora ac liberorum veftrorum fervat inviolata, fi inermes cum binis veftimentis velitis ab Sagunto sexire. Haec victor hoftis imperat. Haec, quanquam fint gravia atque acerba, fortuna veftra vobis fuadet. Equidem haud defpero, cum omnium poteftas ei facta fit, aliquid ex his rebus remiffurum. Sed vel haec pa zienda cenfeo potius, quam trucidari corpora veftra, rapi trahique ante ora veftra conjuges ac liberos belli jure finatis. in XIV. Ad haec audienda cum, circumfufa paula tim multitudine, permixtum fenatui effet populi concilium; repente primores, feceffione facta, (priusquam re 1 U. C: 534 Sponfum daretur) argentum aurumque omne, ex publico privatoque in forum collatuin, in ignem ad id raptim factum conjicientes, eodem plerique femet ipfi praecipitaverunt. Cum ex eo pavor ac trepidatio totam urbem pervafiffet, alius infuper tumultus ex arce auditur. Turris diu quaffata prociderat, perque ruinam ejus cohors Poenorum impetu factò cum fignum imperatori dediffet, nudatam ftationibus cuftodiisque folitis hoftium effe urbem; non cunctandum in tali occalione ratus Hannibal, toris viribus aggreffus urbem, momento cepit, ligno dato, ut omnes puberes interficerentur: quod imperium crudele, ceterum prope neceffarium cognitum ipfo eventu eft. Cui enim parci potuit ex iis, qui aut inclui cum conjugibus ac liberis domos fuper fe ipfos concremaverunt, aut armati nullum ante finem pugnae, quam morientes, fecerunt? XV. Captum oppidum eft cum ingenti praeda. Quanquain pleraque ab dominis de induftria corrupta erant, et in caedibus vix ullum discrimen aetatis ira fecerat, et captivi militum praeda fuerant; tamen et ex pretio rerum venditarum aliquantum pecuniae redactum effe constat, et multam pretiofam fupellectilem vestem. que miffam Carthaginem. Octavo inenfe, quain coeptum oppugnari, captum Saguntum, quidam fcripfere: inde Carthaginem novam in hiberna Hannibalem conceffiffe: quinto deinde mense, quam ab Carthagine profectus fit, in Italiam perveniffe. Quae fi ita funt, Reri non potuit, ut P. Cornelius, Ti. Sempronius confules fuerint, ad quos et principiò oppugnationis legati Saguntini missi sint, et qui in fuo magiftratu cum Hanni. bale, alter ad Ticinum amnem, ambo aliquanto poft ad Trebiam, pugnaverint. Aut omnia breviora aliquanto fuere: aut Saguntum principio anni, quo P. Cornelius, Ti. Sempronius confules fuerunt, non coe. ptum oppugnari eft, fed captum. Nam exceffiffe pugna ad Trebiam in annum Cn. Servilii et C. Flaminii non poteft: quia Flaminius Arimini confulatum iniit, creatus ab Ti. Sempronio confule; qui, poft pugnam ad Tre Trebiam ad creandos confules Romain cum veniffet, comitiis perfectis ad exercitum in hiberna rediit. XVI. Sub idem fere tempus et legati, qui redierant a Carthagine, Romam retulerunt, omnia hoftilia effe, et Sagunti excidium nuntiatum eft: tantusque fimul moeror Patres, mifericordiaque fociorum peremtorum indigne, et pudor non lati auxilii, et ira in Carthaginienfes, metusque de fumma rerum cepit, velut fi jam ad portas hoftis effet; ut, tot uno tempore motibus animi turbati, trepidarent magis, quam confulerent. Nam neque hoftem acriorem bellicofioremque fecuin congref fum; nec rem Romanam tam defidem unquam fuille atque imbellem. Sardos, Corfosque, et Iftros, atque Illyrios, laceffiffe magis, quam exercuiffe Romana arma? et cum Gallis tumultuatum verius, quam belligeratum. Poenum, hoftem veteranum, trium et viginti annorum inilitia duriffima inter Hifpanas gentes femper victorem, primum Hamilcare, deinde Hasdrubale, nunc Hannibale duce acerrimo affuetum, recentem ab excidio opulentiffimae urbis, Iberum transire: trahere fecum tot excitos Hifpanorum populos: conciturum avidas femper arinorum Gallicas, gentes. cum orbe terrarum. bellum gerenduin in Italia ac pro moenibus Romanis effe. XVII. Nominatae jam antea confulibus provinciae erant; tum fortiri juffi. Cornelio Hifpania, Sempronio Africa cum Sicilia evenit. Sex in eum annum decretae legiones, et fociùm quantum ipfis videretur, et claffis quanta parari poffet. Quatuor et viginti peditum Romanorum millia funt fcripta, et mille octingenti equi tes: fociorum quadraginta millia peditum, quatuor mil lia et quadringenti equites: naves ducentae viginti quinqueremes, celoces viginti deductae. Latum inde ad populum, vellent, juberent, populo Carthaginienfi bellum indici. Ejusque belli caufa fupplicatio per urbem habita, atque adorati Dii, ut bene ac feliciter eveniret, quod bellum populus Romanus juffiffet. Inter confules ita copiae divifae. Sempronio datae legiones duae, (ea quaterna millia erant peditum, et trecenti equites) et |