Immagini della pagina
PDF
ePub

ripitque. Quo metu perculfae minores civitates, stipendio impofito, imperium accepere. victor exercitus, opu lentusque praeda, Carthaginem novam in hiberna est deductus. Ibi large partiendo praedam, ftipendio praeterito cum fide exfolvendo, cunctis civium fociorum que animis in fe firmatis, vere primo in Vaccaeos pro motum bellum. Hermandica e Arbocala urbes vi captae. Arbocăla et virtute et multitudine oppidanorum diu defenfa. Ab Herica profugi exfulibus Olcadum, priore aestate do gentis, cùm fe junxiffent, concitant Carpetanos: ado que Hannibalem, regreffum' ex Vaccaeis, haud procul Tago flumine agmen grave praeda turbavere. Hannibal proelio abstinuit; caftrisque fuper ripam pofitis, cum prima quies filentiumque ab hoftibus fuit, amnem vado trajecit: valloque ita pro ducto, ut locum ad transgrediendum hoftes haberent, invadere eos transeuntes ftatuit. Equitibus praecepit, ut,, cum ingreffos aquam viderent, adorirentur. Peditum agmen in ripa, elephantos ante quadraginta dispofuit. Carpetanorum cum appendicibus Olcadum Vaccaeorum que centum millia fuere: inviota acies, fi aequo dimica? retur campo. Itaque et ingenio feroces, et multitudine freti, et quod metu ceffiffe credebant hoftem, id morari victoriam rati, quod intereffet amnis, clamore fublato, paffim fine ullius imperio, qua cuique proximum eft, in amnem ruunt. Et ex parte altera ripae vis ingensTM equitum in Blumen immiffa, medioque alveo haudquaquam pari certamine concurfum; quippe ubi pedes inftabilis, ac vix vado fidens, vel ab inermi equite, equo temere acto, perverti poffet: eques, corpore armisque liber, equo vel per medios gurgites ftabili, cominus eminusque rem gereret. Pars magna flumine abfumta quidam, vorticolo amni delati in hoftes, ab elephantis obtriti funt: poftremi, quibus regreffus in fuam ripam tutior fuit, ex varia trepidatione quum in unum colligerentur, priusquam ex tanto pavore reciperent animos, Hannibal, agmine quadrato amnem ingreffus, fugam ex ripa fecit: vastatisque agris, intra paucos dies Carpetanos quoque in deditionem accepit. Et jam omnia trans Therum, praeter Saguntinos, Carthaginienfium erant.

7

A 3

VI.

U. C. 534. a. C. N. 218.

VI. Cum Sanguntinis bellum nondum erat: ceterum jam belli caufa certamina cum finitimis ferebantur,, maxime Turdetanis, quibus cum adeffet idem, qui litis erat fator, nec certamen juris, fed vim quaeri appareret; legati a Saguntinis Romam miffi, auxilium ad bellum. jam haud dubie imininens orantes. * Confules tune Romae erant P. Cornelius Scipio et Ti. Sempronius Longus: qui cum, legatis in fenatum introductis, de republica retuliffent, placuiffe nitti legatos in Hifpa niam, ad res fociorum infpics; quibus fi videretur, digna caufa, et Hannibali denuntiarent, ut,ab Sagun. tinis, fociis populi Romani, abstineret, et Carthaginem in Africam trajicerent, ac fociorum populi Romani querimonias deferrent. Hac legatione decreta, necdum miffa, omnium fpe celerius Saguntum oppugnari allatum eft. Tunc relata ex integro res ad fenatum. Alii, provincias confulibus Hifpaniam atque Africam decer nentes, terra marique rem gerendam cenfebant; alii totum in Hifpaniam Hannibalemque intendebant bellum, Erant, qui non temere movendam rem tantam, exfpectandosque ex Hifpania legatos cenferent. Haec fententia, quae tutiffima videbatur, vicit: legatique eo matu rius mifli, P. Valerius Flaccus et Q. Baebius Tamphilus, Saguntum ad Hannibalem, atque inde Carthaginem, fi non abfifteretur bello, ad ducem ipfum in poenam foederis rupti depofcendum,

VII. Dum ea Romani parant confultantque, jam, Saguntum fumma vi oppugnabatur, Civitas ea longe opulentiflima ultra Iberum fuit, fita paffus mille ferme a mari. Oriundi a Zacyntho infula dicuntur, mixtique etiam ab Ardea Rutulorum quidam generis. ceterum in tantas brevi creverant opes, feu maritimis, feu terrestri bus fructibus, feu multitudinis incremento, feu fanctitate disciplinae, qua fidem focialem usque ad perniciem fuam coluerunt, Hannibal, infefto exercitu ingreffus fines, pervastatis passim agris, urbem tripartito aggreditur. Angulus muri erat in planiorem patentioremque, quam cetera circa, vallem vergens. adverfus eum yineas agène inftituit, per quas aries moenibus admoveri poffet.

Sed

U. C. 534. a. C. N. 218.

Sed ut locus procul muro fatis aequus agendis vineis fuit; ita haudquaquam profpere, poftquam ad effectum operis ventum eft, coeptis fuccedebat. et turris ingens immine. bat: et murus, ut in fufpecto loco, fupra ceterae modum altitudinis emunitus erat: et juventus delecta, ubi plurimum periculi ac laboris oftendebatur, ibi vi majore obfiftebant. Ac primo miffilibus fubmovere hostem, nec quidquam fatis tutum munientibus pati. Deinde jam non pro moenibus modo atque turri tela micare, fed ad erunpendum etiam in ftationes operaque hoftium animus erat, quibus tunultuariis certaminibus haud ferme plures Saguntini cadebant, quam Poeni. Ut vero Hannibal ipfe, dam murun incautius fubit, adverfum femur tragula graviter ictus cecidit; tanta circa fuga ac trepidatio fuit, ut non multum abeffetquin opera ac vineae defererentur. X

VIII. Obfidio deinde per paucos dies magis, quam oppugnatio, fuit, dum vulnus ducis curaretur, per quod tempus ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum ac munitionum nihil ceffatum. Itaque acrius de integro obortum eft bellum, pluribusque partibus, vix accipientibus quibusdam opera locis, vineae coeptae agi, admoverique aries. Abundabat multitudine hominum Poenus: ad centum enim quinquaginta millia habuiffe in armis creditur. Oppidani ad omnia tuenda atque obeunda multifariam distineri coepti funt: et non fufficiebant (jam enim feriebantur arietibus) muri, quaffataeque multae partes erant, una continentibus ruinis nudaverat urbem: tres deinceps turres, quantumque inter eas muri erat, cum fragore ingenti prociderant; captumque oppidum ea ruina crediderant Poeni; qua, velut i pariter utrosque murus texiffet, ita utrinque in pugnam procurfum eft. Nihil tumultuariae pugnae fimile erat, quales in oppugnationibus urbium per occafionem partis alterius conferi folent: fed juftae acies, velut patenti campo, inter ruinas muri tectaque urbis modico diftantia intervallo conftiterant, hine fpes, hine defperatio animos irritat: Poeno cepiffe jain fe urbem, fi paululum annitatur, credente; Saguntinis pro nudata moe

[ocr errors]

A 4

nibus

1

[blocks in formation]

nibus patria corpora opponentibus, nec ullo pedem referente, ne in relictum a fe locum hoftem immitteret. Itaque quo acrius et conferti magis utrinque pugnabant, eo plures vulnerabantur, nullo inter arma corporaque vano intercidente telo. Falarica erat Sanguntinis, miffile telum hastili abiegno, et cetera tereti, praeter quam ad extremum, unde ferrum exftabat. id, ficut in, pilo, quadratum ftuppa circumligabant, liniebantque, pice. Ferrum autem tres longum habebat pedes, ut cum armis transfigere corpus poffet. Sed id maxime, etiamfi haefiffet in fcuto, nec penetraffet in corpus, pa-, vorem faciebat; quod, cum medium accenfum mitteretur, conceptumque ipfo motu multo majorem ignem ferret, arma omitti cogebat, nudumque militem ad infequentes ictus praebebat. X

IX.

Cum diu anceps fuiffet certamen, et Saguntinis, quia praeter fpem refifterent, creviffent animi; Poenus, quia non viciffet, pro victo effet; clamorein repente oppidani tollunt, hoftemque in ruinas muri expellunt; inde impeditum trepidantemque exturbant ; poftremo fulum fagatumque in caftra redigunt. Inter. im ab Roma legatos veniffe nuntiatum eft. quibus obviam ad mare mifli ab Hannibale, qui dicerent, nec tu to eos adituros inter tot tam efferatarum gentium arma: nec Hannibali, in tanto discrimine rerum, operae effe legationes audire. Apparebat, non admiffos protinus Carthaginem ituros. literas igitur nuntiosque ad princi pes factionis Barcinae praemittit, ut praepararent fuorum. animos, ne quid pars altera gratificari pro Romanis poffet.

X. Itaque, praeterquam quod admiff auditique, funt, ea quoque vana atque irrita legatio fuit. Hanno unus adverso senatu caufam foederis, magno filentio propter auctoritatem fuam, non affenfu audientium, egit. Per Deos, foederum arbitros ac teftes, monuiffe, praedixiffe fe, ne Hamilcaris progeniem ad exercitum mitterent. non manes, non ftirpem ejus conquiefcere viri: nec unquam, donec fanguinis nominisque Barcini quis quam fuperfit, quietura Ramana foedera. Juvenem

fla.

U. C. 534. a. C. N. 218.

"

flagrantem cupidine regni, viamque unam ad id cernentem, fi ex bellis bella ferendo fuccinctus armis legionibusque vivar, velur materiam igni praebentes, ad exercitus mififtis duiftis ergo hoc incendium, quo nunc ardetis. Saguntum vefiri circumfident exercitus, unde arcentur foedere: mox Carthaginem circumfidebunt Romanae legiones, ducibus iisdem Diis, per quos priore bello rupta foedera funt ulti. Utrum hoftem, an vos, an fortunam utriusque populi ignoratis? Legatos, ab fociis et pro fociis venientes, bonus imperator vefter in caftra non admifit, jus gentium fustulit. hi tamen, unde ne hoftium quidem legati arcentur, pulfi ad vos veniunt, res ex foedere repetunt. publica fraus abfit: auctorem culpae et reum criminis depofcunt. Que lenius agunt, fegnius incipiunt; eo, cum coeperint, vereor, ne perfeveran tius faeviant. XAcgates infulas Erycemque ante oculos proponite; quae terra marique per quatuor et viginti annos paffi fitis. Nec puer hic dux erat, fed pater ipfe Hamil car, Mars, alter, ut ifti volunt. Jed Tarento, id eft, Italia, non abstinueramus ex foedere: ficut nunc Sagunto non abstinemus. Vicerunt ergo Dii hominesque; et, id de quo verbis ambigebatur, uter populus foedus rupiffet, eventus belli, velut aequus judex, unde jus stabat, ei victoriam dedit. Carthagini nunc Hannibal vineas turresque admover: Carthaginis moenia quatic ariete. Sagunii ruinae (falfus utinam vares fim!) noftris capitibus incident: fusceptumque cum Saguntinis bellum, kabendum cum Romanis eft. Dedemus ergo Hannibalem? dicet aliquis. Scio, meam levem effe in eo auctoritatem propter paternas inimicitias. Sed ct Hamilearem periffe laeratus fum, quod, fi ille viverct, bellum jam cum Romanis haberemus; et hunc juvenem, tanquam furiam facemque hujus belli, adi ac deteftor. Nec dedendum folum id piaculum rupti faederis; fed, fi nemo depofcat, devehendum in ultimas maris terrarumque oras, ablegandumque eo, unde nec ad nos nomen famaque ejus accedere, neque follicitare quietae civitatis ftatum poffit. Ego ita cenfeo, legatos extemplo Romam mittendos, qui fenatui fatisfaciant: alios, qui Hannibali nunțiens, uk exercitum ab Sagunto abducat, ipfumque Hannibalem ex

A 51

eo

foede

[ocr errors]
« IndietroContinua »