Immagini della pagina
PDF
ePub

TITI LIVI

AB URBE CONDITA

LIBRI.

ERKLÆRT

VON

W. WEISSENBORN.

ACHTER BAND:

BUCH XXXV-XXXVIII.

ZWEITE, VERBESSERTE AUFLAGE.

BERLIN,

WEIDMANNSCHE BUCHHANDLUNG.

1873.

XPD

COLLEGE LIBRARY D 5196 (8) ARVARD COL

JUL 12 1910

CAMBRIDGE, MASS
From the estate

*

[ocr errors]

TITI LIVI

AB URBE CONDITA

LIBER XXXV.

Principio anni, quo haec gesta sunt, Sex. Digitius praetor 1 in Hispania citeriore cum civitatibus iis, quae post profectionem M. Catonis permultae rebellaverant, crebra magis quam digna dictu proelia fecit, et adeo pleraque adversa, ut vix dimi- 2 dium militum, quam quod acceperat, successori tradiderit. nec 3 dubium est, quin omnis Hispania sublatura animos fuerit, ni alter praetor P. Cornelius Cn. F. Scipio trans Iberum multa secunda proelia fecisset, quo terrore non minus quinquaginta oppida ad eum defecerunt. praetor haec gesserat Scipio; idem pro 4 5 praetore Lusitanos, pervastata ulteriore provincia cum ingenti

35-38. Die Kriege gegen König Antiochus und die gleichzeitigen Ereignisse.

35, 1-2. Der Krieg in Hispanien. Oros. 4, 20.

[ocr errors]

iis

1-2. Sex. Digitius, wahrscheinlich der Sohn des 26, 48 genannten, der Nachfolger Catos, s. 34, 43, 7. post prof., 34, 46, 2. permultae, s. 37, 6, 3; zu 4, 13, 4; 39, 8, 3: quas multas; wenn permultae, was nur die Mainzer Hds. hat, richtig ist, so müssen sich die Einrichtungen Catos 34, 21, 7 schlecht bewährt haben. dign. dictu hat erst L. so verbunden. proel. fec., § 3; 34, 19, 2; dimid. 40, 16, 8. quam q., 45, 18, 7: dimidium tributi, quam quod; 34, 19, 4: quam quantum ; b. 52, 4: plura, quam quae; 32,

Tit. Liv. VIII.

[ocr errors]

13, 7; 30, 23, 2; vgl. 24, 42, 5: minus dimidio quam; 41, 13, 8; 7, 8, 1: multiplex quam u. ä.

3-6. Cornel., 29, 14; 34, 42. quo terr., 1, 30, 4, das Motiv, wie oft bei L. ohne Particip. idem pro pr., 10, 16, 2: Decius consul, proconsul idem. pro pr., vgl. 38, 37, 1; er behält das Commando, bis sein Nachfolger kommt, ohne dass ihm das imperium, wie es bisweilen geschieht, s. 40, 36, 7; 41, 14, 11; vgl. 41, 21, 1; 32, 28, 9; 27, 22, 13, förmlich verlängert ist. Gewöhnlich heissen die Befehlshaber in Spanien proulter. consules, s. 33, 25, 8. prov., zu der später, s. 32, 28, 11; CIL. II. 436; Marq. 3, 1, 82, das jetzt noch nicht eroberte, s. 40, 47, 1, Lusitanien nicht gehörte.

1

[ocr errors]

praeda domum redeuntis, in ipso itinere adgressus ab hora tertia diei ad octavam incerto eventu pugnavit, numero militum im6 par, superior aliis: nam et acie frequenti armatis adversus longum et impeditum turba pecorum agmen et recenti milite ad7 versus fessos longo itinere concurrerat. tertia namque vigilia. exierant hostes; huic nocturno itineri tres diurnae horae accesserant, nec ulla quiete data laborem viae proelium exceperat. 8 itaque principio pugnae vigoris aliquid in corporibus animisque fuit, et turbaverant primo Romanos; deinde aequata paulisper pugna est. in hoc discrimine ludos Iovi, si fudisset cecidissetque hostis, propraetor vovit. tandem gradum acrius intulere Romani, cessitque Lusitanus, deinde prorsus terga dedit; et cum institissent fugientibus victores, ad duodecim milia hostium sunt 10 caesa, capti quingenti quadraginta, omnes ferme equites, et signa militaria capta centum triginta quattuor. de exercitu Romano 11 septuaginta et tres amissi. pugnatum haud procul Ilipa urbe est; eo victorem opulentum praeda exercitum P. Cornelius reduxit. ea omnis ante urbem exposita est, potestasque dominis suas res cognoscendi facta est; cetera vendenda quaestori data; quod inde refectum est militi divisum.

9

12

aliis, 1, 53, 1.

--

freq. arm., s. c. 5, 6; 11, 4; 21, 34, 1: ad frequentem cultoribus populum: in welcher die Soldaten dicht gedrängt standen, im Gegensatze zu dem longum agmen und der Trennung der Soldaten durch Gepäck. advers. concurr., 4, 18, 5: adversus Faliscos intulit arma; 1, 59, 4; 40, 32, 4; bell. Afr. 6, 2: equites contra multitudinem concurrunt; der gewöhnliche Ausdruck ist concurrere cum. longum, c. 27, 15, vgl. 10, 20, 8; ib. 35, 17. excep., schloss sich an; 31, 1, 6, vgl. 32, 3, 1; 38, 40, 6; § 7 könnte auch als Parenthese gefasst werden.

[ocr errors]
[ocr errors][merged small]

3, 3, 11, am Baetis, wo dieser
für grössere Fahrzeuge schiffbar
wird, Strabo 3, 2, 3, da wo jetzt
Alcala del Rio liegt, CIL. II. 141,
verschieden sind Ilipa minor und
Il. Laus. victorem ist durch
Zwischenstellung von opul. pr. von
dem sonst eng verbundenen exerc.
getrennt, s. 7, 24, 9: victorem
exercitum opulentumque etc.; 4, 34,
4, vgl. 1, 20, 2; 38, 52, 1.
est est, c. 14, 4; 36, 12, 3; 3,
5, 14. cognosc., 10, 36, 18:
noscendas; 5, 16, 7: recognoscen-
das. vendenda, wie 5, 16, 7;
25, 14, 13: praedam vendiderunt
diviseruntque; sonst verkaufen auch
die Soldaten die ihnen zugefallene
Beute, 10, 20, 16; ib. 17, 6: ven-
dite ista, der Quaestor, die für den
Staat zurückbehaltene und die Ge-
fangenen; 42, 56, 10; 37, 5, 3:
praeda partim vendita, partim divisa ;
38, 23, 10; 5, 22, 1. refect.,
gelöst, s. 1, 53, 3.

5

Nondum ab Roma profectus erat C. Flaminius praetor, 2 cum haec in Hispania gerebantur. itaque adversae quam secun- 2 dae res per ipsum amicosque eius magis sermonibus celebrabantur; et temptaverat, quoniam bellum ingens in provincia exar- 3 sisset, et exiguas reliquias exercitus ab Sex. Digitio atque eas ipsas plenas pavoris ac fugae accepturus esset, ut sibi unam ex urbanis legionibus decernerent, ad quam cum militem ab se ipso 4 scriptum ex senatus consulto adiecisset, eligeret ex omni numero sex milia et ducentos pedites, equites trecentos: ea se legione nam in Sex. Digiti exercitu haud multum spei esse -rem gesturum. seniores negare ad rumores a privatis temere in gratiam 6 magistratuum confictos senatus consulta facienda esse; nisi quod aut praetores ex provinciis scriberent aut legati renuntiarent, nihil ratum haberi debere; si tumultus in Hispania esset, pla- 7 cere tumultuarios milites extra Italiam scribi a praetore. mens ea senatus fuit, ut in Hispania tumultuarii milites legerentur. Valerius Antias et in Siciliam navigasse dilectus causa C. Flami- 8 nium scribit, et, ex Sicilia Hispaniam petentem, tempestate in Africam delatum vagos milites de exercitu P. Africani sacramento

[ocr errors]

2. 1-3. nondum сит, der Hauptsatz steht nachdrücklich vor dem Nebensatze; cum führt nicht, wie oft mit dem Perf. od. praes. hist., die eine andere unterbrechende oder sich an sie anschliessende Thätigkeit ein: da, s. 2, 46, 3; ib. 10, 10, vgl. 28, 14, 19: iam conflixerant cum venissent; anders ist 28, 2, 1; Cic. Verr. 32, 36, 89; über das Plusqpf. s. 21, 39, 4; über das Imperf. bei cum, c. 8, 1; 36, 5, 1; ib. 15, 1 u. a.

magis nachgestellt, 26, 41, 8. temptav., bevor das § 6 Erwähnte beschlossen wurde, hatte er den Antrag gestellt, zu erlangen versucht. fugae, Furcht und Verwirrung, wie sie gewöhnlich auf der Flucht eintritt, s. 1, 28, 5. urb. leg., der Reservelegionen.

ex sen. cs. gehört zu scriptum; 34, 56, 8 ist die Sache nicht so bestimmt erwähnt; vgl. zu 32, 8, 6. omni, der Legion und den von ihm ausgehobenen. sex mil.

leg., vgl. 29, 24, 14; 42, 31, 2.

6-9. in grat., s. zu 28, 21, 4; 40, 17, 2: in gratiam soceri dono dederat; 42, 43, 2. scriber., s. c. 6, 6. tumult., s. 29, 3, 6: Hispaniae rebellantis tumultu; 32, 7, 7; 41, 6, 6; 11: Histrico tumultu, wie sonst in Italien s. 32, 26, 11; daher im Folg. tumultuarii milites, wie c. 23, 8; 31, 2, 6 f. mens f. ut, 37, 17, 6. placere Hispania hat nur die Mz. Hds., die übrigen nur placere tumultuarii milites extra Italiam legerentur, vielleicht richtiger, S. c. 23, 8; 26, 10, 2; 22, 1, 17. Val. Ant., 3, 5, 12; von ihm scheint der Abschnitt c. 1-11 mit den detaillirten Schlachtschilderungen, Verhandlungen u. s. w. grossentheils entlehnt, Einleit. 33 f. de exerc., s. c. 1, 10; 27, 38, 11; diese hätten sich 8 Jahre, seit 201 a. Ch. in Afrika herumgetrieben, vgl. 37, 4, 3. sacram. rog., s.

« IndietroContinua »