Immagini della pagina
PDF
ePub

16 nalis estis'. spectatae deinde integritatis viro tradidit eas tuerique haud secus verecunde ac modeste quam hospitum coniuges ac matres iussit.

50 Captiva deinde a militibus adducitur ad eum adulta virgo adeo eximia forma, ut quacumque incedebat, converteret om2 nium oculos. Scipio percunctatus patriam parentesque inter cetera accepit desponsam eam esse principi Celtiberorum; adulescenti 3 Allucio nomen erat. extemplo igitur parentibus sponsoque ab domo accitis, cum interim audiret deperire eum sponsae amore, · ubi primum venit, accuratiore eum sermone quam parentis ad4 loquitur: 'iuvenis' inquit 'iuvenem appello, quo minor sit inter nos huius sermonis verecundia. ego, cum sponsa tua capta a militibus nostris ad me ducta esset audiremque tibi eam cordi 5 esse et forma faceret fidem, quia ipse, si frui liceret ludo aetatis praesertim in recto et legitimo amore et non res publica animum nostrum occupasset, veniam mihi dari sponsam impen6 sius amanti vellem, tuo, cuius possum, amori faveo. fuit sponsa tua apud me eadem qua apud soceros tuos parentisque suos verecundia; servata tibi est, ut inviolatum et dignum me teque

die Prosa eingeführt worden; vgl. zu 1, 28, 1.

16. verecunde ac modeste] so dafs die Sittsamkeit und Schicklichkeit nicht verletzt wird; s. 50, 6.

50. 1. converteret] näml. in se; s. zu 1, 7, 9 und 1, 12, 10; vgl. 18,8; Front. Strat. 2, 11, 5: omnium oculos in se verteret.

2. patriam parentesque] Allitteration, wie 22, 3, 10 u. a. Allucio] ebenso bei Frontin und bei Dio Cass. fr. 58, 2: Allovxíw; Polybios nennt den Namen nicht, fügt aber hinzu: συνειδότες φιλογύνην ὄντα τὸν Πό πλιον ἧκον αὐτὴν ἄγοντες.

3. deperire.. amore] dichterischer Ausdruck, wie 27, 15, 9; bei den Komikern gewöhnlich deperire aliquem. accuratiore] sorgfältiger überdacht, 'einstudiert'; s. zu 35, 31, 4; vgl. Cic. de or. 2, 233: accuratus sermo.

=

4. cum.. ducta esset.. faceret] läfst eine andere Form des Nachsatzes als faveo erwarten, oder dies setzt einen Vordersatz voraus wie: cum sciam sponsam tuam tibi cordi

[ocr errors]

esse, quia ipse. . vellem, faveo;
das, was genau genommen zu tuo
amori gehörte (ego tuo amori, qui
quantus sit.. scio, faveo, quia . .),
ist als historisches Faktum voraus-
geschickt. cordi esse] s. zu 8, 7, 6.
5. ludo aetatis] s. Hor. Carm. 3,
12,1: neque amori dare ludum; vgl.
37, 20, 5.- praesertim in recto..]
vertritt einen zweiten, untergeordne-
ten Bedingungssatz, praesertim si
amanti]
quod oder
si amare vellem, amarem; vgl. Pol.
10,19, 4: θαυμάσας τὸ κάλλος, ἰδιώ
της μὲν ὢν οὐδεμίαν ἥδιον ἂν ἔφη
δέξασθαι ταύτης τῆς δωρεᾶς, στρα-
τηγὸς δ ̓ ὑπάρχων οὐδ ̓ ὁποίαν
ήττον. faveo] man erwartete,
dem Vorhergehenden entsprechend,
tuo, cuius poteram, amori favi; das
Präsens besagt, dafs er diese Stim-
mung auch gegenwärtig noch hat.

[ocr errors]

esset.

[ocr errors]

=

6. qua] näml. fuisset oder fuerat. -soceros] 'die Schwiegereltern'. verecundia] wie 49, 16; anders § 4. inviolatum et dignum . .] vgl. Tac. Germ. 18: accipere se, quae liberis inviolata ac digna reddat . .

dari tibi donum posset. hanc mercedem unam pro eo munere 7 paciscor: amicus populo Romano sis et si me virum bonum credis esse, qualis patrem patruumque meum iam ante hae gentes norant, scias multos nostri similes in civitate Romana esse nec ullum in terris hodie populum dici posse, quem minus tibi 8 hostem tuisque esse velis aut amicum malis.' cum adulescens si- 9 mul pudore et gaudio perfusus, dextram Scipionis tenens, deos omnis invocaret ad gratiam illi pro se referendam, quoniam sibi nequaquam satis facultatis pro suo animo atque illius erga se merito esset, parentes inde cognatique virginis appellati; qui, quoniam 10 gratis sibi redderetur virgo, ad quam redimendam satis magnum attulissent auri pondus, orare Scipionem, ut id ab se donum acci- 11 peret, coeperunt haud minorem eius rei apud se gratiam futuram esse adfirmantes, quam redditae inviolatae foret virginis. Scipio, 12 quando tanto opere peterent, accepturum se pollicitus poni ante pedes iussit vocatoque ad se Allucio 'super dotem' inquit, 'quam accepturus a socero es, haec tibi a me dotalia dona accedent' aurumque tollere ac sibi habere iussit. his laetus donis honori- 13 busque dimissus domum implevit popularis laudibus meritis Scipionis: venisse dis simillimum iuvenem vincentem omnia cum ar

7. populo Romano] den Dativ hat Liv. oft bei amicus und ähnlichen Begriffen; s. 38, 6; 24, 40, 4: hostem Romanis; 25, 3, 15; zu 10, 41, 6. sis..scias] statt des Imperativs; s. 3, 48, 4: sinas; 6, 12, 10: teneas; 22, 53, 11: adficias; 25, 29, 6: tradas; Cicero gebraucht diese Form aufser im Briefstil nur bei unbestimmtem Subjekte. Der ganze Satz fügt zwei Motive hinzu, welche den Allucius bestimmen können, sich an die Römer anzuschliefsen. et] knüpft an das Vorhergehende locker an, steht aber auch mit nec in Beziehung.

[merged small][ocr errors][merged small]

illi referendam zu denken, und darauf bezieht sich pro suo. erga se merito] ebenso 31, 31, 9; vgl. 3,56, 9: merita in rem publicam; 40, 15, 10 u. a. — inde] markiert die zeitliche Folge des im Nachsatz Gesagten; s. zu 21, 43, 1.

=

[ocr errors]

=

11. inviolatae] gehört zu redditae, 'unverletzt zurückgegeben'; s. zu 1, 14, 4; vgl. 2, 13, 8: sic deditam inviolatamque redditurum. 12. super] praeter; s. zu 2, 27, 10. dotalia dona] das Geschenk soll, da es von den Eltern der Braut kommt, als ein Teil der Mitgift betrachtet werden; vgl. Val. Max.: summae dotis adiecit; Frontin: pro nuptiali munere. sibi habere] als Eigentum behalten'; sonst auch wegwerfend: 'für sich behalten'; s. zu 9, 11, 8.

13. honoribusque] gemeint ist der ehrenvolle Empfang bei Scipio. Über laetus.. dimissus s. 1, 21, 1.

dis simillimum] vgl. 5, 41, 8; Verg. Aen. 1, 589; und so gewöhnlich der Dat. bei äufserer Ähn

14 mis, tum benignitate ac beneficiis. itaque dilectu clientium habito cum delectis mille et quadringentis equitibus intra paucos dies ad Scipionem revertit.

51

Scipio retentum secum Laelium, dum captivos obsidesque 2 et praedam ex consilio eius disponeret, satis omnibus compositis data quinqueremi e captivis atque Magone et quindecim fere senatoribus, qui simul cum eo capti erant, in navem inpositis 3 nuntium victoriae Romam mittit. ipse paucos dies, quibus morari Carthagine statuerat, exercendis navalibus pedestribusque 4 copiis absumpsit. primo die legiones in armis quattuor milium spatio decurrerunt; secundo die arma curare et tergere ante tentoria iussi; tertio die rudibus inter se in modum iustae pugnae

lichkeit; aber auch sonst, z. B. 39,

[ocr errors]

15, 9; 44, 4, 9 u. a. benignitate ac beneficiis] Gesinnung (Herzensgüte) und That.

14. clientium] vgl. Caes. BG. 6, 15, 2: ut quisque est genere copiisque amplissimus, ita plurimos circum se ambactos clientesque habet. Liv. hat die Scene auf die für Scipio ruhmvollste Art dargestellt; weniger ideal Pol.: τὸν τῆς παρθένου πατέρα καλέσας καὶ δοὺς αὐτὴν ἐκ χειρὸς ἐκέλευε συνοικίζειν, ᾧ ποτ' ἂν προαιρῆται τῶν πολιτῶν. Nach Gellius 7, 8, 6 hatte Valerius Antias, den also Liv. hier nicht benutzte, berichtet: eam puellam captivam non redditam, .. sed retentam a Scipione atque in deliciis amoribusque..usurpatam; vgl. Val. Max. 6, 7, 1; Aur. Vict. 49, 8.

51. 1. disponeret.. compositis] s. 44, 2. Die Häufung der Abl. abs. findet sich auch sonst bei Liv.; s. 29, 35, 4.

2. data quinqueremi. .] Pol. 10, 19, 8: ἐξέπεμψε . . Λαίλιον ἐπὶ πεντήρους εἰς τὴν Ῥώμην, τούς τε Καρχηδονίους συστήσας καὶ τῶν ἄλλων αἰχμαλώτων τοὺς ἐπιφανεOTάtovs; ungenau sagt Liv. 27, 7, 4: Laelium cum quibus venerat navibus redire iussit; vgl. App. 23: τὰ δὲ λοιπὰ ἐς Ῥώμην ἔπεμψεν ἐπὶ τῶν εἰλημμένων νεῶν. captivis] s. 47, 3; zu 1, 53, 3. quindeciim senatoribus] vgl.

[ocr errors]
[ocr errors]

-

Pol. 10, 18, 1: δύο μὲν ἦσαν κατειλημμένοι τῶν ἐκ τῆς γερου σίας, πέντε δὲ καὶ δέκα τῶν ἐκ τῆς συγκλήτου. Die ersteren hat Liv. übergangen; vgl. zu 21, 2, 4. Über fere s. 10, 14, 21; 21, 59, 10. Wenn übrigens richtig ist, was 27, 7, 1 erzählt wird: exitu huius anni (also etwa im Februar des Kalenderjahres 209) die quarto et tricesimo, quam ab Tarracone profectus erat, C. Laelius.. Romam venit, und Lälius noch vor den § 3. genannten Übungen abgesegelt ist, so müfsten die vorher erwähnten Anordnungen, da die Eroberung Karthagos im Frühjahr 210 (s. 41, 1; nach Polybios erst 209) erfolgt ist, sehr lange Zeit in Anspruch genommen haben; oder Liv. folgt dort einer anderen Nachricht, nach welcher im Sommer 210 noch anderes ausgeführt und Lälius erst nach seiner Ankunft in Tarrako abgeschickt ist.

3. paucos dies] Pol. 10, 20, 1: xeóνον μέν τινα ἐγύμναζε, und da die fünftägigen Übungen sich mehrmals wiederholen (s. § 5), so wird allerdings längere Zeit als 'nur wenige Tage vorausgesetzt. quibus] s. zu 1, 29, 6. pedestribusque copiis] gewöhnlicher Gegensatz zu der Seemacht; s. 37, 53, 15; vgl. jedoch 29, 22, 2.

4. decurrerunt] s. zu 25, 17, 4. rudibus] wie die Gladiatoren

concurrerunt praepilatisque missilibus iaculati sunt; quarto die quies data; quinto iterum in armis decursum est. hunc ordinem 5 laboris quietisque, quoad Carthagine morati sunt, servarunt. re- 6 migium classicique milites tranquillo in altum evecti agilitatem navium simulacris navalis pugnae experiebantur. haec extra ur- 7 bem terra marique corpora simul animosque ad bellum acuebant; urbs ipsa strepebat apparatu belli fabris omnium generum in publica officina inclusis. dux cuncta pari cura obibat: nunc 8 in classe ac navali erat, nunc cum legionibus decurrebat, nunc operibus aspiciendis tempus dabat, quaeque in officinis quaeque in armamentario ac navalibus fabrorum multitudo plurima in singulos dies certamine ingenti faciebat. his ita incohatis refectisque, 9 bei ihren Übungen; Pol. 10, 20, 3: 28, 19, 14. apparatu belli] hier τῇ δὲ μετὰ ταύτην (dem vierten ; abstrakt Zurüstung'; anders 43,6. denn nach ihm haben sie am dritten Tage gerastet) τοὺς μὲν μαχαιρομαχεῖν ξυλίναις ἐσκυτωμέναις μετ ̓ ἐπισφαιρῶν μαχαίραις, τοὺς δὲ τοῖς ἐσφαιρωμένοις γρόσφοις ἀκοντίζειν. Ζu diesem Fechterspiel vgl. 40, 6, 5 f. praepilatisque] 'vorn mit einer pila versehen'; vgl. 4, 4. Die pila (opaioa) war eine Kugel aus Kork oder Leder, die an der Spitze der Waffe befestigt wurde; vgl. Dio Cass. 71, 29: 01δήριον οὐδέποτε οὐδενὶ αὐτῶν (der Gladiatoren) ὀξὺ ἔδωκεν, ἀλλὰ καὶ ἀμβλέσιν (abgestumpfte) ώςπερ ἐσφαιρωμένοις πάντες ἐμάχοντο. 6. remigium] s. 39, 7. quillo] 'bei ruhiger See'; s. zu 24, 8, 13. navalis pugnae] der Plural simulacris zur Bezeichnung der wiederholt vorgenommenen Ubung, wie 35, 26, 2: cotidie remigem militemque simulacris navalis pugnae exercebat; dagegen bei einem einmaligen Gefechte 29, 22, 2: simulacrum navalis pugnae; vgl. 40, 6, 5.

[ocr errors]

tran

7. haec] diese Übungen'. — extra urbem] Pol. 10, 20,6: xατà тoùs пÒ τῆς πόλεως τόπους. corpora.. acuebant] die Truppen Scipios waren wenigstens zum Teil neu ausgehoben, und gerade der Krieg in Spanien erforderte tüchtig geübte, gestählte' (acuebant) Soldaten; vgl.

fabris] s. 47, 2; 29, 35, 8: multis talium operum artificibus de industria inclusis. publica officina] ist kollektiv zu nehmen; s. Cic. de off. 1, 150: nec quidquam ingenuum potest habere officina; denn § 8 werden mehrere Arten von Werkstätten und besondere officinae erwähnt, in welchen die 2000 Arbeiter beschäftigt

waren.

=

8. obibat] hier im eigentlichen Sinne, beschritt (inspizierte); vgl. 42, 37, 1. operibus] die nachher im einzelnen angeführt werden; vgl. Pol. 10, 20, 4. aspiciendis] in Augenschein nehmen'; s. 32, 5, 10: cum situm omnem regionis adspexisset; 42, 5, 8. quaeque quaeque] s. zu 1, 55, 6. armamentario] Zeughäuser mufsten die Römer in den Provinzen haben, damit sich die Soldaten immer mit den nötigen Waffen versehen konnten, wofür ihnen ein Abzug am Solde gemacht wurde; s. 29, 22, 3. 35, 8; vgl. 3, 15, 8; Tac. Ann. 1, 17.

[ocr errors]

9. incohatis] wahrscheinlich in Bezug auf paucos dies, und weil später diese Übungen fortgesetzt werden sollten; Pol. § 8: Enεi davτų πάντα καλῶς ἐδόκει καὶ δεόντως ἐξησκῆσθαι τὰ πρὸς τὰς χρείας, μetà tauta tais te quλaxaïs xai

qua quassati erant, muris dispositisque praesidiis ad custodiam urbis Tarraconem est profectus a multis legationibus protinus in 10 via aditus, quas partim dato responso ex itinere dimisit, partim distulit Tarraconem, quo omnibus novis veteribusque sociis edixerat conventum. et cuncti fere qui cis Hiberum incolunt populi, multi 11 etiam ulterioris provinciae convenerunt. Carthaginiensium duces primo ex industria famam captae Carthaginis compresserunt; deinde ut clarior res erat, quam ut tegi ac dissimulari posset, elevabant 12 verbis: necopinato adventu ac prope furto unius diei urbem unam Hispaniae interceptam, cuius rei tam parvae praemio elatum insolentem iuvenem inmodico gaudio speciem magnae victoriae inpo13 suisse; at ubi adpropinquare tres duces, tres victores hostium exercitus audisset, occursuram ei extemplo domesticorum fune14 rum memoriam. haec in vulgus iactabant haudquaquam ipsi ignari, quantum sibi ad omnia virium Carthagine amissa decessisset.

ταῖς τῶν τειχῶν κατασκευαῖς ἀσφα λισάμενος τὰ κατὰ τὴν πόλιν, άvéšεvšε.. — quassata] s. 21, 8, 5: quassatae multae partes erant; 23, 34, 17; 33, 17, 10. Karthago scheint von jetzt an die Hauptstadt der provincia ulterior geworden zu sein; s. CIL. II p. 462. Tarraconem..] wohl um nicht die Bundesgenossen diesseits des Ebro preis zu geben. protinus] 'sofort, als er weiter zog; s. 24, 9, 2; 28, 13, 4; vgl. 31, 38, 4.aditus] s. 21, 1, 5.

10. ex itinere] gleich unterwegs'; s. 27, 18, 2. distulit] er verschob die Audienz bis auf seine Ankunft in Tarrako; s. 33, 5; 25, 25, 4; 41, 8, 5; Tac. Ann. 2, 53. - novis] die, seit Scipio in Spanien war, sich angeschlossen hatten; s. 18, 1. conventum] vgl. 19, 12.

[blocks in formation]
« IndietroContinua »