Immagini della pagina
PDF
ePub

TITI LIVI

AB URBE CONDITA LIBRI XXVI PERIOCHA.

Hannibal ad tertium lapidem ab urbe Roma super Anienem castra posuit. ipse cum duobus milibus equitum usque ad ipsam Capenam portam, ut situm urbis exploraret, obequitavit. et cum per triduum in aciem utrimque exercitus omnis descendisset, certamen tempestas diremit; nam cum in castra redisset, statim serenitas erat. Capua capta est a Q. Fulvio 5 et Ap. Claudio consulibus. principes Campanorum veneno sibi mortem consciverunt. cum senatus Campanorum deligatus esset ad palos, ut securi feriretur, literas a senatu missas Q. Fulvius consul, quibus iubebatur parcere, antequam legeret, in sinu posuit et lege agi iussit et supplicium peregit. cum comitiis apud populum quaereretur, cui man- 10 daretur Hispaniarum imperium, nullo id volente suscipere P. Scipio, P. filius eius, qui in Hispania ceciderat, professus est se iturum et suffragio populi consensuque omnium missus Novam Carthaginem expugnavit, cum haberet annos xxIII videreturque divina stirpe creatus, quia et ipse, postquam togam acceperat, cotidie in Capitolio erat, et in cubiculo matris 15 eius anguis saepe videbatur. res praeterea gestas in Sicilia continet et amicitiam cum Aetolis iunctam bellumque gestum adversus Acarnanas et Philippum, Macedoniae regem.

2. Capenam] vermutlich Schreibfehler für Collinam; s. Liv. 26, 10, 3; Plin. 15, 76.

ABWEICHUNGEN

DES PUTEANUS VON DEM GEGEBENEN TEXTE NACH EINER VON HERRN DR. GUSTAV BECKER BESORGTEN KOLLATION.

Über die Handschrift ist kurz in den Vorbemerkungen zum Anhang des 24. und 25. Buches gesprochen worden. In dem daselbst Gesagten sind die Worte 'mit Ausnahme von q. oder q statt que und b. oder b statt bus zu streichen. Diese Ausnahme ist in der 1. Auflage allerdings gemacht worden; aber schon in der zweiten finden sich diese Zeichen wieder eingesetzt, und man kann wohl voraussetzen, dafs sie sämtlich wieder Aufnahme gefunden haben.

Die im Folgenden aufgeführten Varianten haben viele Zusätze erhalten. Dieselben bestehen teils in den Lesarten der Spirensisgruppe (30, 9-31, 2; 41, 18-43, 8; 46, 2-51, 14), teils sind sie durch die neue, von Luchs in seiner Ausgabe der Bücher 26-30 neben den Abweichungen des (allgemeine Bezeichnung der dem P entgegengesetzten Überlieferung) publizierten Kollation des Puteanus veranlafst worden. Eine Vergleichung der Luchsschen Kollation mit der Beckerschen fällt zu Ungunsten Beckers aus, vielleicht aber ohne Verschulden desselben; denn es unterliegt keinem Zweifel, dafs schon in der 1. Auflage die handschriftlichen Angaben durch viele Druckfehler entstellt waren. Manche von diesen sind zwar in der 3. Ausgabe verbessert worden, leider aber ist eine weit gröfsere Anzahl neuer Versehen hinzugekommen, so dafs der 1. Auflage, in welcher aufserdem die Varianten vollständiger angegeben und die Druckfehler selbst im allgemeinen weniger schlimme sind, eine gröfsere Zuverlässigkeit in dieser Beziehung zugesprochen werden mufs als der dritten. Aus diesem Grunde ist auch die 1. Auflage Weifsenborns im Folgenden berücksichtigt worden, und zwar deutet ein den Luchsschen Angaben über die Lesarten des Puteanus beigefügtes Sternchen an, dafs diese von Wfsb.3 abweichenden Angaben Luchs' mit Wfsb.1 genau übereinstimmen, d. h. zugleich, dafs sie gegenüber Wfsb.3 die gröfsere Glaubwürdigkeit für sich in Anspruch nehmen können. Letzteres folgt auch daraus, dafs Weissenborn das Ende der Zeile kenntlich zu machen mehrfach verabsäumt, das Ende der Seite aber überhaupt nicht markiert hat. Da dies nicht ohne Wichtigkeit ist, so sind die diesbezüglichen Angaben Luchs' verzeichnet, und zwar in eckigen Klammern. Eine in solcher Weise aufgeführte Variante (dies kommt nur vor bei Wörtern, in deren Mitte das Zeichen | oder || || steht) bedeutet also, dafs die Angabe des Zeilen-, resp. Seitenendes von Luchs herrührt, dafs sonst aber Luchs mit Wfsb.3 übereinstimmt; z. B. [mar ||

tis] = martis Luchs, martis Wfsb.3 Luchs' Angaben sind den Weifsenbornschen in runden Klammern beigefügt, und zwar wegen ihrer grofsen Anzahl ohne Nennung des Namens; stimmte dagegen Luchs mit einer abweichenden (also schon in runden Klammern angeführten) Angabe Alschefskis oder eines anderen überein, so wurde innerhalb dieser Klammern auch Luchs' Name in Kursivschrift aufgeführt. Nicht verzeichnet sind die Abweichungen Luchs' in der Angabe der verschiedenen Hände; im ganzen entspricht Luchs' Pa bei Weifsenborn man. 3 und

man. 2.

=

U
Bk.
ed. v.
Fr. 2 =

[ocr errors]
[ocr errors]

=

=

Kein Zeichen hinter der handschriftlichen Lesart ist = verbessert in den jüngeren Handschriften; || = Ende der Zeile in der Hdschr.; Ende der Seite in der Hdschr.; Ald. = Aldus; Alsch. Alschefski; Bekker; Crev. Crevier; Drak. Drakenborch; Duk. — Duker; editiones veteres vor Aldus; Fr. 1 ed. Frobeniana 1531; ed. Frobeniana 1535; Glar. Glareanus; Gr. I. F. Gronov; JGr. Jacob Gronov; Htz. Hertz; HJM. H. J. Müller; Mog. ed. Moguntina 1518; Mg. Madvig; Mms. Th. Mommsen; Rhen. Rhenanus; Sig. Sigonius; Wfl. Wölfflin; Wfsb. Wsbg.

=

=

Wesenberg.

=

[ocr errors]

=

[ocr errors]

=

[ocr errors]

Weissenborn;

XXVI, 1, 1. Cn. bis einschliesslich capito mit roter Dinte | p. [mar || tis, í über i] | rep. | 2. ap. | apscederentpriusquam [oppugnas || sent] 3. curam cura | quaeinullamumqua | 4. aliquod | [respec || tusm] | 5. iunionetruria | ingallia, in durchstrichen und Punkte darüber | 6. prorogatu 7. supplemento || pus, klein o nach t (vor pus*) hinzugesetzt | propr. 8. milite | 9. [c. pu || piocui] | p. | cn. | foedae | 10. eunde | [ignominiaest] 11. quib | 12. totacilio | m.ualerio praerant | (grae || cia) | sicilicum, u über i, Alsch. 13. tribusetxx.

2, 1. annicu cum (annicu || cum *) | nō | propr. (pro. pr.) | 2. [au||spiciatorum] Mg. 3. senatu | 4. uestimētis | [pro | pr.] | relin || querant | 5. (dimissiequitibus Alsch. Luchs) | cũ | quoq. | 7. plaesus cn. exercitu (exercitu) multo | praeduxisse | 8. cn. itaq. | abamnisbale (abamnisbale*), n über m | 9. permittit, a über i | 10. interti.semproniumcum Gebhard. Mg. | bene || uolentum, ol radiert | populor. restituisse | 11. cn. effecisseetferoces 12. essemilites Gr. | 13. paulu | cn.acp. cn. | unū | idē || incñ.fuluilegionib. 15. cn. | acturu | 16. qua | impe

ratores.

14.

3, 1. locoaeq. || instructos (instructo) | famā | nō | 2. [ef || fusae] | [fugerunt] quoq. | uarronecannense | 3. aute | reip. | (esse) | [potuis || set] 4. commentusnonin Döring | incautaincautaedeductum | [cir || cumuiaperta *] 5. fuge | 6. timoremuociscrederent Ald. | tan | taitaaccensa | 8. tribunipl. quodminus || quodeimortemaiorum, t radiert | legibuseu || moribus 9. diemq | [pr. || urb.]petit | 10. adessem (in Gr.) iudicioquintusfulus capuaei(capuaet)poti || undae | 11. [scrib || tas] | negassentquae | rep. [absce | de, i von man. 1 über e] | 12. essesquid || plebs.

4, 1. plepspoterant || autpoterant | 2. seprofectus || praestaretpromissū midia, e von man. 3 über i | 3. pedites Gr. | [superabun || tur, a von man. 3 über u] | nequaqdā, aus d durch Rasur a gemacht (aus nequaq.dā durch Rasur nequaquã gemacht) | [uin || ceulla, über eu ist re geschrieben und radiert] | opsessoetet | 5. postsesetdesilere, s radiert | 6. postquamadsuetudine HAKoch | 7. uētum | 8. atq. tragemque, s von man. 3 über t | 9. quoq | 10. quiinnauium (quiinnauium*), uiin radiert.

5, 2. hostiumq. 3. om || nis (om || nis*) | aptissimis(aptissimus) | (seuti) tresetxxx | 4. pos | tifata | 5. praemissisnaque | [adgressu || ros] | omnib || esseeffunderent terrore | 7. una | partōaliquit (partealiquit*) | 8. (annibali Alsch. Luchs) propr. | uiaquaessuessulam, s radiert equitato, u von man. 3 über o uolturni, u über o, (uolturni*) | 9. proeliunonsoluto | equoru sonu cumaeiuscrepuit (cumaeriscrepitu) qua || lis | clamore | pugnatium 11. utru includeretur | 12. pauore quenaui || um | (prioresque) | hos|| tiumsu(su)buallopugnā || teminu(minu)adant, su und minu sind verlöscht | 13. damdam, n über m | [inru | pissent] Crev. | 14. utrique | 15. ademptu parte | 16. adspeculum | 17. aciesuerased.

6, 1. eade | [in || ferni, r von man. 3 über n] | coegitet Ruperti | praeraut (prae || rant Luchs. praerant Wsb. in der ersten und zweiten Auflage) | 2. perstragem Ussing | 4. nequeiamarmati | resista bantquamquoporta Gr. 5. [pectuscaesoic || tu] | tame | 6. cohortisspa || norum | summaq. oppugtione | acmen | 7. utrumq. isset, e über i | 8. caeseo, a von man. 3 über se | [mil || lia] | 9. aput | tanta inue || niplusq., ri von man. 3 über ip | qua | 10. abrupentium | uinculariu || mentorum 11. adiectaminuissis | quiha | buitalicocnari(gnari)latinae Wsb. | consulumueruis | 12. fraudē | cede | 13. ultimumuicun(cum*)que || initiumfinitumque mediatuticus Hier. Columna | sumus | aput | locopscuro, op ist von man. 1 aus up gemacht, a über co (locopscuro, das o vor p ist von man. 1 aus u gemacht) | 14. peruenturu | 15. spemado || noscentem notu campanoru | 16. super || essetsistiinspem Alsch., ed. Colon. | 17. campanorucoepit (camporucepit).

7, 2. quoq. abscendere | 3. praetermissa | aliifremebant (aliiuulgofremebant) 4. (posseeisi) | 5. omissurus | 6. ab || scesisset | omniaauden || daque Alsch. [spe || ciae] | 7. plene | apstractura | oppugnada | atq. | 8. tolerando pacemdies | opsidionem | 9. conpre || hensasubigladio || quod Gr. 10. noc || teettraici | dieru | fluuiū.

8, 1. uariae | 2. ta | exteplo | p. | memorrad | 4. uictortyretamen, t radiert | spe | 5. obsidēdam | foederumrum || torum | 6. p. | uicitquiquiutrisque, qui radiert essequantas | hannibale (hannibale*) | capua 7. siet aromam Alsch. | [opsiderentur] | 8. campararent | opsidenda | 9. hocs.c. quintusfuluiusprocons. aegrediundumromam, über di Punkte, Wfsb. quindecimillia | 10. ituru | quaeq. | suntsed || iamcoramlauinium Mog. | 11. resp..

9, 1. quodeuultur || numesttran [gres || sus] | 2. suessulam[al || lifanumq.] Cluver | casinumbiduo Ussing | 3. integramnam, g radiert (ganz verblafst) | 4. cōparantem | 5. aliusaliam | 6. fregellanusnustius | nocteque quamallatum Wfsb. | cursuhominum HJM. | urbĕconciliat 7. criminibuspassis 9. magistratib. | praestostsi || quitconsuleuelint urbē | arceaefulana 10. procos. | urbē | 11. etagninumagrũ, na von man. 3 über agn | 12. millia | 13. proprius.

10, 1. contedit | 2. rep | ponerent | c. | pr.urbanum | praessaeetsenatum quit | tasubitis | 3. (annibal Alsch. Luchs) | millia | millibus | equituacportam tēplum | 4. atq. | 5. milleetcc (milleetcc.*) | 6. esquilia | [sepulchra] cliuopublico, i von man. 1 über co | uidisset, e von man. 1 über et coclamauerunt | 7. [puni || cam] | effusase | suoshostibuslapidib. telisq. 8. cōprimi | itinerib. | urbe | 9. summotiq. | eratqui | recessisseetamoris, u von man. 3 über o| 10. reliquüfuitetnotiinsequēti, c von man. 3 über ot | exer || citati.

11, 1. consulesq. 2. utrinque | utraque | 4. aput | 5. etiamper || meiusetaliaeparuae Valla. Gr. Mg. | 6. quodeos | praetio | quodā | 7. su

perbū| habereq. (habereque *) | [exem || plo] | 8. tutiamfuluium | millia tempestatae | inclutum, y von man. 3 über u | 9. aliqueac || colae Gr. donaquae | exornatū | 10. scribtores | euntem || acfreto Sabellicus | cupiliisque 11. paeterque (pre || || terque) | 12. quod || tantiqueexercitus Wfsb. breuiuis, ui radiert | 13. abarbe, u von man. 3 über a | căpaniam.

12, 1. praemendam | 2. namque || etlucanos Luchs | acregiiseo | incautas, o von man. 1 über a 3. oppressapereos || difuerat | admiratiorta, o von man. 3 über io | 4. aput | 5. procos. (procos.) exsc. uulgatumqaput | 6. quamfine | 7. que | adostem | mediumconstitebatur 8. remp 9. quidē 10. summae [imbostha || rem] | praefectopraesidi 11. conscribtis | no sednequo || quepraesidium | 12. [bruti || os] | [ab || || trahi] | [opsiden || da] | 13. bellumq. 14. cumregnis, i von man. 3 über gn [tar sumennum] | temptado | 15. iamprofessopera, is von man. 1 über so, Duk. | [fa | mesquaeque] | tamdiu Sig. | capue | 16. numida | 17. aperuisse | [litterae || quae, a radiert] | 19. [mul || tati] | [manibus || quae, a radiert] | tristes | campanorū.

13, 2. romanosege || rentuiuius | 3. nequid | 4. cesetis | de || dimus Modius | 5. ap. r. (a p. r.) | 6. opsidentis recentissimu | oppugnandā | 7. agequa || contraqilli (contraq.illi) | alienigenaita || lia | 8. alterũ | periculaegrauissimos | fos || sasaepe | trucidatiae (trucidatiac [sic]) || propead | 9. (laboresaepericula [sic]) | odiiexecrabilisque || indicium Alsch. 11. quoq. | spraeuerunt | milliapassum | monia, y von man. 3 über on | 13. quoru 14. feciessemus | immortalib. quasperathostis | praeterqua| 15. claudiumeq.fuluium uictus, n über ic urbe | carcerem(car || carem)aut Alsch. palumde || ligatus matris | uirginesq | 16. albā | 17. uestrū qua totamacerba aput | (para || taequae) | 18. corpusaci(cs) cruciatu, ci (cs) radiert | exanimainluciant | 19. morte.

14, 1. uiri | 2. maiorparas | p. r. | dedendā | 3. uiuium | septemetxx | memtibus, n über m | 4. conplex u, u am Ende der Zeile zugesetzt, davor ein Buchstabe radiert (conplexiiu, i radiert) | aliut | 5. inplete cibusunoqueuene || minus | dieinsequentispar || temiscum | 6. [io || ui] procos. 7. capua | coferenda | [comprae || hendit] | capanum | 8. MMLXX millia | MCC 9. quinqueetxx | misit.

15, 1. haudquaqua | fuluio | 3. nominismunicipiorumet Mg. | forente (forente*) admunici || piorumadiuti | 4. sociorū | quisneq.quid || facerent 5. essenetappiusquauis collega | 6. tribunimil.ac | [duob.MM || equitum] | 7. atq. Tim(im*)perauitq. | 8. ones | pr.fuluioetsc.tradit | 9. [persua sit] 10. tuumlitteraelegatae, u radiert | ssenatusque .serum, s radiert | operaad(operad *)properata | 11. campanos | miramundus, man. 3 über m | 12. quã | apste | 13. uelletsc. | 14. [in || quid] | quidē | 15. moribusndus.

b von

16, 1. attinet || etcampanorum | pleraqaliadeplacciuni || us | ap. | 2. deligatusquia Wfsb. | uociferatur Harant | silntium, e von man. über In | 3. queante | 4. quoquesc. | insc.fuerit | er.p.duceret | 5. capuā | 6. LXX | ccc | campaniincarcerem Harant | aliaciumcăpanorum, bi von man. 3 über iu | 7. delendamsescentibusurbē | agrū | 8. aegeromnis, e radiert publicap.r. 9. tamqua frequentariq senatus Duk. 10. quodannis 11. nulla | 13. inannibaleauxilia | esse.

17, 1. capua | CCC | DCCC | 3. etmarcio | 5. saltus || faucesneroinartores essetsetcaduceatore, set radiert, Wfsb. | indemissus Mg. | 6. utromamle(le *)ges Mg. | detra || hendis Valla | diequae | 7. tenebrisa inde, zwischen a und i Rasur, vielleicht tq (tq. radiert) | euaderesal || uiussit

« IndietroContinua »