pars, ut si quis ei, qui vestitum aut ornatum sumptuosum ostentet, dicat: ostentas mihi divitias et locupletis copias 45 iactas. ab uno plura hoc modo intellegentur: Poeno fuit Hispanus auxilio, fuit inmanis ille Transalpinus, in Italia quo5 que non nemo sensit idem togatus. a pluribus unum sic intellegetur: atrox calamitas pectora moerore pulsabat; itaque anhelans ex imis pulmonibus prae cura spiritum ducebat. nam in superiore plures Hispani et Galli et togati, et hic unum pectus et unus pulmo intellegitur, et erit illic deminu10 tus numerus festivitatis hic adauctus gravitatis gratia.

Abusio est, quae verbo simili et propinquo pro certo et proprio abutitur, hoc modo: vires hominis breves sunt; aut: parva statura; aut: longum in homine consilium; aut: oratio magna; aut: uti pauco sermone. nam hic facile est 15 intellectu finituma verba rerum dissimilium ratione abusionis esse traducta.

XXXIV Translatio est, quom verbum in quandam rem transfertur ex alia re, quod propter similitudinem recte videbitur posse transferri. ea utimur rei ante oculos ponendae causa, 20 sic: hic Italiam tumultus expergefecit terrore subito; brevitatis causa, sic: recens adventus exercitus extinxit subito civitatem; obscoenitatis vitandae causa, sic: cuius mater co

1. aut si sic ut si q vestimentum l3vo31 ornamentum 73 2. ostendet ufbo2 ostendas ostendis go3 3. hoc mod. int. 1,2,tl13ogo int. hoc mod. intelliguntur g intelligantur d pene h 4. inman. vo12 ille imm. illis c transalpinis u 5. non sens. id. nem. tog. f intell. om. vo3 intellegetur 1,dl11 intelligitur 5 6. atque dl pectaora u1,a1 7. ex unis pulm. spiritum ducebat e spiritus duc. hp1u ducebatur sp. r 8. in superiore 1,2,toro3 in superioribus 5 ille illic om. b dimin. fLVPg

a (not. in ras.)

sp. ducebatur s

ctus unus vo3

et erat o

11. sim. verb. t
pro om, h
henb 13. concilium h1 14.
fac. hic g 15. diss. rer. fin.
borum μ1

9. pe

abutimur d in hominem

12. qua
parvo serm. dl1
verb. g

16. tractanda f

17. ver

quo u

transferetur hерл 18. ex re al. q re om. a1ft videbatur e1dvo3 19. ea utimur rei e erit itur rei p1 ea igitur rei hu a1n eam igitur erit igitur rei p2 ea ig. ei ftr1dl13±vo2,q1(pr. m.) ea rei d ea igitur sumitur rei a2r2xvo13,01(alt. m.)2vg,3 causa fit sic tl1a causa fit and causa sit u,q1(pr. m.) 20. hic om. 1 hic in italia tum. 1(p1), dl tumultu h1 tumultum h2 errore heл brevitas a1

brev. caus. om. u1 21. sit h exercitus om. n 22. obcen. a causa

om. a't

cotid. ne cottid. hepatg

tidianis nuptiis delectatur; augendi causa, sic: nullius univorse calamitas istius explere inimicitias et nefariam crudelitatem saturare potuit; minuendi causa, sic: magno se praedicat auxilio fuisse, quia paululum in rebus non difficillumis aspiravit; ornandi causa, sic: aliquando rei puplicae rationes, quae 5 malitia nocentium exaruerunt, virtute optimatium revirescent. translationem pudentem dicunt esse oportere, ut cum ratione in consimilem rem transeat, ne sine delectu temere et cupide videatur in dissimilem transcurrisse.

monstrans.

Permutatio est oratio aliud verbis aliud sententia de- 46 ea dividitur in tris partis: similitudinem argu- 11 mentum contrarium. per similitudinem sumitur, quom translationes plures frequenter ponuntur a simili ratione ductae, sic: nam quom canes fungentur officiis luporum, quoinam

1. delectetur 1,(μ1), hich nullius om. uneforse cal. hр1π ('unaef.' hπ) une fors et cal. ku1 hunc fors et calamitas e urbis cal. p2u2fntudl1vo2 verborum cal. a1 urbis meror et cal. a2b,Lamb. urbis et cal. ('meror' suprasc.) r meror urbis cal. § mer. urb. et cal. v moeror cal. q1 meror et cal. co verbis maior et cal. 2 verbum moeror et cal. 3 verbi cal. 13vo3 Sc. nullius univorse calamitas amicitias f 2. inimicitia et nefaria h sat. crud. c 3. sit hл 4. qui paul. μ in reb. diff. C in reb. non diff. Klotz

5. gravandi causa 1,2(a1)dl134 gravandi a2 (sic del.) ordinandi bo1 'sic nam cum canes per argumentum tractatur ornandi causa sic aliquando.' Sic verba ex 14 huc translata sunt in 1,2(a1), dl134 illiquando b res publicas h res reip. 023 resp. o RPμ rationes 1,2,a1bę1 vires 5(x) 6. nocentum a2rd exaruerunt expcd exaruerent h exaruerint rb exaruerant 5(Lamb.) optimatum to 23 obtimatum uo̟1 revirescunt eul134v02 revirdescerunt h (sic) revirdescent revirescent o1(alt. m.)vo13c,3 reviridescent r reviridesceret '(pr. m.) reviviscent reviruere p2(in ras.),2 reviruerunt g 7. dicunt pud. g prudentem ep1μ,2,b cum ratione om. h cum rationem p1 cum ratio (eras. 'nem') p2,μ2,2(a1) 8. in sim. 23d transeant π dilectu n deluctu f delicto hepa1 delictu c 9. atur μ1 ('vide' add. μ2) rem transc. toq13vd, Lamb. 10. permult. ha verbo h sententiis e 12. tr. una aut pl. ftl13,02 ('unae') tr. vel plures v trans

lationibus plures π tione 1,2,co12bdg❤ 5 leguntur 'sicut'

a om. f nam

13. a simili a2rvo13co12v,3 a simplici 5 oraductae si cum a persona 1,2 (om. med. quae supra 'sic cum' p2a2 sic sicum' ua' sic' f)

credemus a2 in mg. nam om. t

gerentur pal. 6 fungantur eq2 funguntur 5

14.

fungentur hu'a1 funofficio ogo12 quoniam

12

hp,f1 (quorum'f2) quonam ex quoiam u1 quorum iam μ273 quo pal.4

cui vel quo vel cui'n cuinam 5

CORNIFICIUS.

12

praesidio pecua credemus? per argumentum tractatur, quom a persona aut loco aut re aliqua similitudo augendi aut minuendi causa ducitur, ut si quis Drusum Gracchûm nitorem obsoletum dicat. ex contrario ducitur sic, ut si quis homi5 nem prodigum et luxuriosum prudens parcum et diligentem appellet. et in hoc postremo, quod ex contrario sumitur, et in illo primo, quod a similitudine ducitur, per translationem argumento poterimus uti: per similitudinem sic: quid ait hic rex atque Agamemnon noster, sive, ut crudelitas est, potius 10 Atreus? ex contrario, ut si quempiam, qui patrem verberarit, Aeneam vocemus, intemperantem et adulterum Hippolytum nominemus. haec sunt fere, quae dicenda videbantur de verborum exornationibus: nunc res ipsa monet, ut deinceps ad sententiarum exornationem transeamus.

XXXV 47 Distributio est, quom in pluris res aut personas negotia 16 quaedam certa dispertiuntur, hoc modo: qui vostrum, iudicés, nomen senatus diligit, hunc oderit necesse est: petulan

1. рecua hрлuk,2(pal.4) pecora 113 peculia pal. pecualia ro3 penuria vo2 pertuta 1 pecuaria 5(e) committemus r 2. loco aut re hepn a loco aut re afv a loco aut a re 5 similitudine u aut aug. r2 min. aut aug. c immin. aut aug. 2 3. drosum grecum h nitorem hpku,2 ('mitorem' pal.6), o1,l1(pr. m.) nidorem л numitorem etop,l1(alt. m.)3*vo2g numitoremque 5(a2 Lamb. minutoremque' o38) 4. obsolutum f dicat om. hep1μ dicitur t ut om. u 5 prod. luxuriosumque o1 prod. lux. 2 prudens parcum p'x inprudens parc. hep2 impudentemque parc. μ2a1ftl31 illuderet parc.

g illudens parc. a2,3,po2 impudentem illudens v illudens impudentemque illudens pr. et lux. dicat parcum et d. appellando appellat & appellasset s

Ꮄ

dicitur u ducetur h
u2a11 quidem at b

ex om.

8. argumentum hpμ1 9. rex hic tg atque

13

parcum u1nl 6. appellet vg2 7. ad similitudinem q quid agit eV,0pc quod ait om. fvq2 non noster f ut om. cvo2 credulitas hрre1μ2,a1l1avo2q13 crudeli est u1 (sic) 10. autreus ul acreos h atreos π aut si k sicutsi 002 quempiam neula2nrd,q1(pr. m.)38 quem pium hp,a1 quem impium 5 (u2a3) verberavit kdvo2 q2v1 11. aenean ha1 volemus h item intemp. e adulterum qui castus fuit b ippolit. hop yppolyt. ea yppolit. prufьv ipolit. typolit. ngo13 hypolit. c yppolium a1 12. ferme o❤ 13. res hinc amm. ul 14. exornationem ерлμ1гbvæ,10 exornationes (h,2) redeamus h transeamus om, n 15. distributionem cum e plures hp'ulb in pl. p2u2,2,ropcg P,Lamb. per plures etdl (n?) res om. еx 16. certa om. 2(a1) dispertiantur b quicumque vo23 quod o (ut 179,1) vestri p2 iudicat h iudices om. 1301 17. sena tusque nom. vol senatoris et dil. h dil, sen. co13vd

tissume enim semper iste oppugnavit senatum; qui equestrem locum splendidissumum cupit esse in civitate,, is optet istum maxumas poenas dedisse, ne ista sua turpitudine ordini honestissumo maculae atque dedecori sit; qui parentes habetis, ostendite istius supplicio vobis homines inpios non pla- 5 cere; quibus liberi sunt, statuite exemplum, quantae poenae sint in civitate hominibus istius modi conparatae. item: senatus est officium consilio civitatem iuvare; magistratus est officium opera et diligentia consequi senatus voluntatem; populi est officium res optumas et homines idoneos maxume 10 suis sententiis deligere et probare. item: accusatoris officium est inferre crimina; defensoris diluere et propulsare; testis dicere, quae sciat aut audierit; quaesitoris est unum quemque horum in officio suo continere: qua re, L. Cassi, si testem, praeterquam quod sciat aut audierit, argumentari et con- 15 1. iste om. 1403 iste semp. n obp. gb eq. in loc. π 2. spl. oportet ut is optet ist. m. p. dedisse e is oportet ist. m. p. ist. m. p. ded. p2μ,2(pal.46 bruil.),tr ('obteť ded. velit 5 (maxime pene' hl 'maxima pene' maximam penam ) ne ista h,2,3 ne iste 5. nobis μlf hominem impium μ favere up2 non fuere f (suprasc. 'favere' ‘pla6. qui libertis constat vite u quibus lib. constat vitae h (linea per b ducta) qu. liber constat vitae p1n qu, liberum constat vite e qu. libertas constat vite p2μ2,2(a1),q1(pr. m.: 'constant') qu. libertas constatuite 113403 qu. liberi sunt constituite r

om. f
ded. π, ('his') is optet
μ) is oportet ist. m. p.
μa maximae poenae p'
S 4. parentis epμ2
non facere help1 non
cere') non placare e2

nr

qu. 1. s. ite comparare u1

cons,

7. hom. huiusm. g
8. off. est r offitio μ
sen, volunt. om. e1(pr. m.)

mag. est item mag. r

vo2 qu. 1. s. statuite 5 (a2) sen. iuvare om. n off. om. hрлμ,2(a1) cons. 9. off. est t onera ha opere 73 on. et diligentiam honore et dil. 2(a1),rdlo3 honorem et diligentiam p2u,o1(pr. m.) senat. om. a2(eras.), voluntate hрrf voluntatem pop. r populi vol. 8 sen. et populi vol. ф 10. est pop. off. r officiorum optima sed homines idoneum h obtim. u optum. л 11. dilig. heruntbvgq2 probare et acc. h prob. acc. Sc.: probare. item: acc. est off, togco2 12. deferre dil. u def. est doqv,3 testes h test. dic. 1,2,trd/34v02301 test. est dic. s 13. quae scierit vo3, Lamb. qu. sciant haut audierint h vel audierit n testis est qu. sc. aut aud. dicere q quaestoris u1,2,toorg,12v,3 questorum h 14. eorum op suo om. dl in suo off. og L. caussis e caussis ha in causis pμ,2(a1),tl11 luci cassi abg luci crassi e luci cassi in causis opg23d,Lamb. si om. μl testis h 15. scierit coniecturam p2u coniectura 5 Sc.: coniectu

12

argumentorum h

iecturam persequi patieris, ius accusatoris cum iure testimoni conmiscebis, testis inprobi cupiditatem confirmabis, reo duplicem defensionem parabis. est haec exornatio copiosa; conprehendit enim brevi multa suum uni cuique tribuens officium 5 et separatim res dividit pluris.

XXXVI 48 Licentia est, quom aput eos, quos aut vereri aut metuere

debemus, tamen aliquid pro iure nostro dicimus, quod eos minume offendat, quo eos aut quos ii diligunt, aliquo in errato vere reprehendere videamur, hoc modo: miramini, Quirites, 10 quod ab omnibus vostrae rationes deserantur? quod causam vostram nemo suscipiat? quod se nemo vostri defensorem profiteatur? id adtribuite vostrae culpae, desinite mirari. quid est enim, qua re non omnes istam rem fugere ac vitare debeant? recordamini, quos habueritis defensores; studia 15 eorum vobis ante oculos proponite; deinde exitus omnium considerate: tum vobis veniat in mentem, ut vere dicam, neg

3.

confirmabit

1. consequi topl3 pacieris a 2. commiscebit parabit h te haec h haec multa si unicuique mult. mult. et suum cuique 5 separatio g separat et

7. tamen om. g

ram persequi' ('perseq.' coni. Lamb.) patiaris p124,01(pr. m.),b(corr. ead. m.) parabit fn miscebis g еo heл est u2,aftorgb 4. est enim ul brevis h suum unicuique e mult. suum cuique aftro13 5. et separatim μ2,2,txorl131vo2 13 8 et om. 1 bl2vo 13c,Lamb. dividitur μ2 6. quos ver. fto3 pro velle nostro biure pro nostro quod eos minime offendat aut quos ea' trovo13c,Q'(alt. m.)2v,3 13 quod eos aut qu. hрæk1 quo eos aut qu. k2μ,2,1134v02,01(pr. m.) 8. diligunt h hi dil, nafto❤bg ei dil. e ipsi dil. n hii dil. μco13 aliquo in err. 1('aliquod' hπk1),2(a1),tl134 cum in al. err. 5 ('errore' d) in om. a2 iure 12 9. repr. videamur k2 reprehendere videantur hp(?)k1μ'o reprehendere posse videamur r reprehendi posse videantur ebc,o1(alt. m.)2,a2(reprehendi posse' sic not.) v('compr.') Sc.: quod eos minume offendat, quo eos, aut quòs ii diligunt, aliquo in errato vere reprehendere videamur 10. quos t ab hominibus h vere rat. u causam om. fi nemo om. a1 def. vestri π 12. confiteatur 2,g id adtrib. ep1lavo3 adtrib. ha id trib. s desinite ku,o'(pr. m.) nolite g istud des. hp,2(a),tl13 vo2,01(alt. m.) atque des. id dlv atque istud des. 5 (e,a2) 13. quid enim est bo2vd quid enim u quid id est d fugere avitare a fug. a civitate e 14. quod hab. vobis om. dv

buistis n

15. eorum om. t

Lamb. praepon. volv omn. exit. g,Lamb. veniat 1,2,g veniet s ven, vob. g

11.

vestram rem r1 defensorem h haponite 2(a),trl3o3g, 16. tunc u2afgo3