mus; si, quid nostris parentibus liberis ceteris necessariis casurum sit propter nostras calamitates, aperiemus et simul ostendemus illorum nos solitudine et miseria, non nostris incommodis dolere; si de clementia humanitate misericordia nostra, qua in alios usi simus, aperiemus; si nos semper aut 5 diu in malis fuisse ostendemus; si nostrum fatum aut fortunam conqueremur; si animum nostrum fortem patientem incommodorum ostendemus futurum. conmiserationem brevem esse oportet, nihil enim lacruma citius arescit. Fere locos obscurissumos totius artifici tractavimus in hoc 10 libro, quapropter huic volumini modus hic sit; reliquas praeceptiones, quoad videbitur, in tertium librum transferemus. haec si, ut conquisite conscripsimus, ita tu diligenter fueris consecutus, et nos industriae fructus ex tua scientia capiemus et tute nostram diligentiam laudabis tuaque perceptione laeta- 15 bere; tu scientior eris praeceptorum artifici, nos alacriores ad relicuom persolvendum. verum haec futura satis scio, te 1. quod f in nostr. 14,01(pr. m.) praesentibus h proximis pa rentibus rvo13,1(alt. m.)2,3 (par. lib. proximis' 12) et cet. ol1vol 2. causarum лk1 3. sollicitudine ерлμ1a2ftrо12v ceterisque vo? h dolore ufv nvq3q fuerimus d 6. ostendimus h sit et cordi miseria t1 et misericordia t2 4. dolores simus e fuimus (sic) et si o 5. visi π aut divinu malis fuisse h aut divini fuisse malis e factum πμιε 7. pacientem h ac pat. 1 in commoditer ul 8. ost. futuram hрлμ1 ost. fuisse rldl4 9. lacrima he acrescit h 12. quoad iudicabitur t in tercium add. μ2 sicut 1(u)od sicum bo1 13. conquisitae n ita ut hep1k itа p2 ftol340023 dilienter f diligenter et nobis hep1ñk1‚a1 ('inter dil,' atque et nos 30 fere litt. eras.) dil. fueris consecutus u1a2op dil. fu. exsecutus 13 dil. prosec. fu. t dil. a te vel perlecta vel descripta fuerint k2u2 fnvo3 dil. vel perl. a te vel descr. fu. c dil. a te vel perl. vel persc. fueris consecutus r dil. et nobiscum et sine nobis considerabis vo11,3, dl (nobiscum sine') dil. fueris consecutus nobiscum et sine nobis q2 14. et nos om. μl et tua sententia cap. u conscientia h ('con' in 17. ad reliquum ❤ (ad periculum reliventura d facienda enim non ignoro. nos deinceps ad cetera praecepta transe mus, ut, quod lubentissume faciemus, tuae rectissumae volu tati morem geramus. 1. sed nos vol3c,3 deinceps cavere praec. h deinc. addere pr. z 2. ut id quod q'dl vo130,3 faciamus hen faciemus pu1 dl vo1301,3 fascimus e facimus a voluntatis ep' vol. rectissime 2,to regeramus е morigeremus p2μ12 3. mo CORNIFICI RHETORICORUM AD C. HERENNIUM LIBER III. Ad omnem iudicialem causam quem ad modum conveni- I 1 ret inventionem rerum adcommodari, satis abundanter, arbitror, superioribus libris demonstratum est; nunc earum rationem rerum inveniendarum, quae pertinebant ad causas deliberativas et demonstrativas, in hunc librum transtulimus, ut omnis 5 inveniundi praeceptio tibi quam primum persolveretur. relicuae quattuor partes erant artifici: de tribus partibus in hoc libro dictum est: dispositione pronuntiatione memoria: de elocutione, quia plura dicenda videbantur, in quarto libro scribere maluimus, quem, ut arbitror, tibi librum celeriter apso- 10 lutum mittemus, ne quid tibi rhetoricae artis deesse possit. interea prima quaeque et nobiscum, quom voles, et interdum sine nobis legendo consequere, ne quid inpediare, quin ad hanc utilitatem pariter nobiscum progredi possis. nunc tu fac attentum te praebeas: nos proficisci ad instituta pergemus. 15 Deliberationes partim sunt eius modi, ut quaeratur, utrum II 2 potius faciendum sit, partim eius modi, ut, quid potissumum 3. in sup. earum rerum pertinerent. Iunt. praescriptio hptv perscrih1tl3r 7. in hoc tercio 9. plurima r in quattuor suprasc. alt. m.) scribere absolutum add. μ2 1. iuridicialem Pith. oporteret p1 2. accommodare e hab. cbq 123v abund. arbitror 1,2,trv abund. ut arb. 5 dl1012v,3 dem. est libris bo2 est om. heantd/24v rat. e 4. pertinebunt co2 pertinebat & demonstr. om. 1,2,0 6. inveniundi hpant ptio neu,2,13 perceptio c quam plurimum libro c 8. dicendum erit co dicemus 3 libros h1 quarto vel tertio a (vel tertio' ht conscr. S 10. malumus f tibi om. col 11. reth. rationis b rationis vel artis vo1 b et nobis cum vol. t et nobis cum vales u2а1ƒ 13. legendum e legenduh legendo consequendo u1 hanc add. a2 (in ras.) 14. tu 15. pergamus Pith. 16. eiusm. hерrkafto hu factu u (sic corr.) iusm, ug1v,3 huiusm. rdq1bd CORNIFICIUS. 12. interea 17. faciund. eu1fe sit faciendum 09,3 qui pot. h1 quod pot. fl possis om. partium e1 6 faciundum sit, consideretur. utrum potius hoc modo: Karthago tollenda an relinquenda videatur; quid potissumum hoc pacto: ut si Hannibal consulat, quom ex Italia Karthaginem accersitur, in Italia remaneat an domum redeat an in Aegy5 ptum profectus occupet Alexandriam. item deliberationes partim ipsae propter se consultandae sunt, ut si deliberet senatus, captivos ab hostibus redimat an non; partim propter aliquam extraneam causam veniunt in deliberationem et consultationem, ut si deliberet senatus bello Italico, solvatne legibus 10 Scipionem, ut eum liceat ante tempus consulem fieri; partim et propter se sunt deliberandae et magis propter extraneam causam veniunt in consultationem, ut si deliberet senatus bello Italico, sociis civitatem det an non. in quibus causis rei natura faciet deliberationem, omnis oratio ad ipsam rem 15 adcommodabitur; in quibus extranea causa conficiet deliberationem, in iis ex ipsa causa erint adaugendae aut deprimendae omnes rationes. Eos, qui sententiam dicent, finem sibi conveniet utilitatis 1. sit fac. ulo2 Lamb. sideratur c potius om. a faciundum e sit considerandum kd conKartag. epanb 2. qui h1 quod π hoc modo u1tovo3 3. annib. h1c consulat 1,2,trvbq23 consultat я consulet 14 consultet u2q vel consultet u consul c quae ex It. e Kartag. An 4. arcersitur pul accersitur ko1cov,3 arcessitur q1(alt. m.) arcessatur h accersatur ñek1‚a2 (in ras.) arcessiatur μ2a1f accersiatur n in italia r an italia dl12 an in it. 1,2,top,3 perman. 11,3 Lamb. aut dom. in egiptum u in aegipt. e 5. alexandriam occ. r deliberationis eb partim in ipsa h 6. deliberat cb 7. captivosne ab legibus opinionem consule e 11. considerandae r3vo3 tuendum civ. det g1 det om. efficiet c 14. 15. faciet g3 9. se del. u1 (ut 12.) solvatne italico om. vd 10. licet h1 liceat eum op 13. ad tuendam det civitatem r ad faciat h omnis del. om. vg2 ratio Lamb. rem om. vo2 extraneamh (m in ras.) causa om. heрлa'fс conf. om. b 16. in iis op in his s ex ipsa 1,2,tool13 v023 c ipsa k erit ho1 erint pl adaugendam aut deprimendam gr12,hep1,p2 ('aut adaug.') aut adaugenda aut deprimenda p1ñ,k2 ('aut' suprasc.) adaugendae aut deprimendae u2anl3ovo23 aut augendae aut depr. ft2 aut augenda aut deprimenda 1alt. m. (add. 'est') dl*,3 17. omnes rationes eorum 139 orationem eor. gr12k omnem orationem eor. p2k2μ1c,3 memorationes eor. u2alf memorationem eor. hep omnes orationes eor. af1ntvo23q2 omnem eor. orationem q1(alt. m.) Sc.: eos, qui 18. dicent qui sent. dicet gr12 dicent is qui sent. dicet 2,tl3po2v dicent finem. is qu. s. dicet finem c finem igitur conv. util pr. 1 pr. m.) fines ibi finem conv. sibi ❤ proponere, ut omnis eodem totius orationis ratio confera tur. Utilitas in duas partes in civili consultatione dividitur: tutam honestam. tuta est, quae conficit instantis aut consequentis periculi vitationem qualibet ratione. haec tribuitur in 5 vim et dolum, quorum alterum separatim aut utrumque sumemus coniuncte. vis decernitur per exercitus classis arma tormenta evocationes hominum et alias huius modi res; dolus consumitur in pecunia pollicitatione dissimulatione maturatione mentione et ceteris rebus, de quibus magis idoneo tempore 10 loquemur, si quando de re militari aut de administratione rei puplicae scribere velimus. honesta res dividitur in rectum et laudabile. Rectum est, quod cum virtute et officio fit. id dividitur in prudentiam iustitiam fortitudinem modestiam: prudentia est 15 calliditas, quae ratione quadam potest delectum habere bonorum et malorum; dicitur item prudentia scientia cuiusdam artifici et appellatur prudentia rerum multarum memoria et usus conplurium negotiorum; iustitia est aequitas ius uni e 7. sumamus coni, μ coniuncte heл,2,t con 1. om. eodem tot. or. grl2ku,2 omn. eorundem t. or. hp1π omn. t. or. eodem e omnis eo tot. or. p2tr omn. ad eam t. or. l1(mg.)vo13p1,3 om. ad eandem t. or. v om. ad ipsam t. or. dl1 or. rat. conferantur c 4. in tut. ro1 tutam honestam 1,2,cvp2 tut. et in hon. g1 tut. et hon. 5 conficiet co2 5. tribuitur 1 (u1) distrib. 5 6. vim dolum g'(pr. m.) vim atque dol, b1(alt. m.) qu. aut alt. qdl*,3 consum. numerum coni, h simul coni. e iunctae p1k coniunctim p2udl24vo2c coniunctum o2 inconiuncte vo3 cernitur puatpal. 4611 discern. hekfco2d, Lamb. secern. ropblvo1,o secern. 13 8. evocationes b, Lamb. revoc. 5 alia huiusm. dol. dlq3 9. in pecuniae h in peccunia pac in pecuniam pollicitationes dissimulationes maturaciones mentiones et c. res bdl13±vo13μ3v in pec. pollicitationem dissimulationem mat. ment. '(alt. m.) dissimulatione μ (sic) diss. om. a1f mentitione 13,Lamb. mentione om. h et cet. res om. vo3 10. magis 3 de de id idon. b 11. loquimur bọ3 de ministr. e1,02 reipuplicae om. μ1 pupl. om. e 12. velimus ep(?)μ,2,trco P.Lamb. mus dl volemus o et in laud. 1 14 fit om. h i valemus h volu 15. in imprud. prud. om. rer. mult. n fort. temperantiam b 16. dilectum her delectum a delictum a1 (corr. a2) 17. mal. et bon. art. ducitur h scientia 18. et appell. 1,2,tl312 item app. 09,3 item et app. dl mem. 1,2,tro 13vd mult. mem. rer. co2b 19. ius suum uniuscuiusque πl3 suum o |