Immagini della pagina
PDF
ePub

incerta exspectatione eventus civitas fuerat, nec quo victoriae 4 famam accepit. numquam per omnes dies, ex quo Claudium consulem profectum fama attulit, ab orto sole ad occidentem aut senator quisquam a curia atque ab magistratibus abscessit, 5 aut populus e foro. matronae, quia nihil in ipsis opis erat, 5 in preces obtestationesque versae, per omnia delubra vagae 6 suppliciis votisque fatigare deos. tam sollicitae ac suspensae civitati fama incerta primo accidit, duos Narnienses equites in castra, quae in faucibus Umbriae opposita erant, venisse 7 ex proelio nuntiantes caesos hostes. et primo magis auribus 10 quam animis id acceptum erat ut maius laetiusque, quam quod mente capere aut satis credere possent; et ipsa celeritas 8 fidem impediebat, quod biduo ante pugnatum dicebatur. litterae deinde ab L. Manlio Acidino missae ex castris adferuntur 9 de Narniensium equitum adventu. hae litterae per forum ad 15 tribunal praetoris latae senatum curia exciverunt; tantoque certamine ac tumultu populi ad fores curiae concursum est, ut adire nuntius non posset, traheretur a percunctantibus vociferantibusque, ut in rostris prius quam in senatu litterae 10 recitarentur. tandem summoti et coerciti a magistratibus; 20 dispensarique laetitia inter inpotentes eius animos potuit: in 11 senatu primum, deinde in contione litterae recitatae sunt; et pro cuiusque ingenio aliis iam certum gaudium, aliis nulla ante futura fides erat, quam legatos consulumve litteras audissent. LI. ipsos deinde adpropinquare legatos adlatum est. 25 tunc enim vero omnis aetas currere obvii, primus quisque 2 oculis auribusque haurire tantum gaudium cupientes. ad Mulvium usque pontem continens agmen pervenit. legati — erant 3 L. Veturius Philo P. Licinius Varus Q. Caecilius Metellus circumfusi omnis generis hominum frequentia in forum per- 30 venerunt, cum alii ipsos, alii comites eorum quae acta essent 4 percunctarentur. et ut quisque audierat exercitum hostium imperatoremque occisum, legiones Romanas incolumes, salvos consules esse, extemplo aliis porro impertierant gaudium suum.

[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]

cum aegre in curiam perventum esset, multo aegrius summota 5 turba, ne patribus misceretur, litterae in senatu recitatae sunt. inde traducti in contionem legati. L. Veturius litteris recitatis 6 ipse planius omnia quae acta erant exposuit cum ingenti 5 adsensu, postremo etiam clamore universae contionis, cum vix gaudium animis caperent. discursum inde ab aliis circa templa 7 deum, ut grates agerent, ab aliis domos, ut coniugibus liberisque tam laetum nuntium impertirent. senatus, quod M. Livius 8 et C. Claudius consules incolumi exercitu ducem hostium le10 gionesque occidissent, supplicationem in triduum decrevit. eam supplicationem C. Hostilius praetor edixit. celebrata a 9 viris feminisque est: omnia templa per totum triduum aequalem turbam habuere, cum matronae amplissima veste cum liberis, perinde ac si debellatum foret, omni solutae metu deis 15 inmortalibus grates agerent. statum quoque civitatis ea victo- 10 ria firmavit, ut iam inde haud secus quam in pace res inter se contrahere emendo vendendo, mutuum dando creditum solvendo auderent.

C. Claudius consul cum in castra redisset, caput Hasdru- 11 20 balis, quod servatum cum cura attulerat, proici ante hostium stationes, captivosque Afros vinctos, ut erant, ostendi, duos etiam ex eis solutos ire ad Hannibalem et expromere quae acta essent iussit. Hannibal, tanto simul publico familiarique 12

que audierat: Kaum hatten sie es
gehört, so hatten sie es auch schon
weiter erzählt.
1. summota

turba] Abl. abs., ne misceretur ist
final. 4. planius, zugleich aus-
führlicher als die litterae es ver-
mochten, cf. Hor. Ep. I, 2, 4: pla-
nius ac melius Chrysippo et Cran-
tore dicit. 10. in triduum] Was
bis jetzt nicht vorgekommen war,
gewöhnlich nur in unum diem. Vgl.
dagegen die spätere Zeit Caes. b. g.
11, 35 dies quindecim supplicatio
decreta est. Bei dem Siege des
Pompeius über Mithridates waren
es 12 Tage. Cic. de prov. cons. 10:
Caesari supplicationes decrevistis,
numero ut nemini uno ex bello,
honore, ut omnino nemini. Das
Letztere bezieht sich auf den In-
halt des Decrets. 13. amplissima
veste, Feierkleidung; die Männer in
der toga cretata oder nivea, die
Frauen mit der stola u. der tunica
mit der instita. 15. statum quo-
que civitatis] In Bezug auf die

Creditverhältnisse; denn während des Krieges war bei der Unsicherheit des Besitzes aller Credit geschwunden. Mit dem Vertrauen auf die politischen Verhältnisse steigt nun auch wieder der Credit.

[ocr errors]

16. haud secus quam in pace] Polyb.: καθόλου δ ̓ εἰς τοσαύτην εὐελπιστίαν παρεγένοντο καὶ θάρσος ὥστε πάντας τὸν ̓Αννίβαν, ὃν μάλιστα πρότερον ἐφοβήθησαν, τότε μηδ ̓ ἐν Ἰταλία νομίζειν παρεῖναι. Das Gedächtniss dieser Tage feiert Hor. IV, 4, 37: quid debeas, o Roma, Neronibus, testis Metaurum flumen et Hasdrubal devictus et pulcher fugatis ille dies Latio tenebris, qui primus alma risit adorea etc. 20. proici],,es war der Kopf des Bruders, den der Römer den feindlichen Posten hinwerfen hiess, um also dem grossen Gegner, der den Krieg mit Todten verschmähte, die ehrenvolle Bestattung des Paullus, Gracchus und Marcellus zu vergelten." Mommsen

ictus luctu, agnoscere se fortunam Carthaginis fertur dixisse; 13 castrisque inde motis, ut omnia auxilia, quae diffusa latius tueri non poterat, in extremum Italiae angulum Bruttios contraheret, et Metapontinos, civitatem universam, excitos sedibus suis, et Lucanorum, qui suae dicionis erant, in Bruttium 5 agrum traduxit.

E) Verhandlungen über die Verlegung des Kriegsschauplatzes nach
Afrika (Liv. XXVIII, 40-45).

XL. Tum de re publica, de exercitibus scribendis, de provinciis relatum. cum Africam novam provinciam extra 10 sortem P. Scipioni destinari homines fama ferrent, et ipse nulla iam modica gloria contentus non ad gerendum modo bellum sed ad finiendum diceret se consulem declaratum esse, 2 neque aliter id fieri posse quam si ipse in Africam exercitum transportaret, atque acturum se id per populum aperte ferret, 15 si senatus adversaretur, id consilium haudquaquam primoribus patrum cum placeret, ceteri per metum aut ambitionem mus3 sarent, Q. Fabius Maximus rogatus sententiam: scio multis

I, 658.
1. agnoscere se fortunam]
d. b. er sieht ein, dass der Kriegs-
plan im Ganzen gescheitert und
damit der Fall Karthago's unab-
wendbar ist. In diesen wenigen
Worten erkennt man die Grösse
und Vaterlandsliebė Hannibal's.
5. in Bruttium agrum] Er gab
Apulien und Lucanien, sogar Me-
tapont auf und zog sich mit seinen
Truppen zurück in das Bruttische
Land, dessen Häfen sein einziger
Rückzug waren. Diesen Theil be-
hauptete Hannibal bis zu seinem
Abzuge.

9. de provinciis relatum] darüber war bereits beschlossen (c. 38): nominatae consulibus provinciae sunt, Sicilia Scipioni extra sortem concedente collega, quia sacrorum cura pontificem maximum (P. Licinium Crassum) in Italia retinebat, Bruttii Crasso. Nun aber handelt es sich um die Ausführung dieses Beschlusses; bei dieser Gelegenheit mochte Scipio den Antrag gestellt haben: ut in Africam, si id e republica esse censeret, traicere liceret.

10. noram provinciam extra sor

[ocr errors]

tem] in Verbindung mit der provincia Siciliensis. 15. per populum] der Senat übte das Recht, die Provinzen zu vertheilen, nicht in Folge eines Gesetzes aus, sondern nur in Folge alter Ueberlieferung; denn der Senat war in Rom die oberste Regierungsbehörde. Gerieth der Consul mit dieser in Widerspruch, so war es natürlich, dass er sich an die Majestät des Volkes wandte. P. Scipio vertraute dabei auf seine Popularität. 16. primoribus patrum] Es war dies, wie es scheint, die Majorität. Die Führer der Senatspartei fürchten den ausserordentlichen jungen Mann, zumal da dieser nicht übel Lust bezeigte, wo immer Brauch und Verfassung mit seinen Absichten in Conflict geriethen, solche Hemmnisse bei Seite zu schieben und sich auf seine Popularität beim Volke und beim Heere zu stützen. Dazu kommt, dass Scipio einer plebeischen Familie angehörte und in seiner ganzen Bildung einen schroffen Gegensatz zu dem alten Römerthum darstellte. 18. rogatus sententiam] Er war princeps senatus.

[ocr errors]
[ocr errors]

vestrum videri, patres conscripti, rem actam hodierno die agi, et frustra habiturum orationem qui tamquam de integra re de Africa provincia sententiam dixerit. ego autem primum 4 illud ignoro, quem ad modum certa iam provincia Africa con5 sulis viri fortis ac strenui sit, quam nec senatus censuit in hunc annum provinciam esse nec populus iussit. deinde, si 5 est, consulem peccare arbitror, qui de re transacta simulando se referre senatum ludibrio habet, non senatorem, qui de quo consulitur suo loco dicit sententiam. atque ego certum habeo 6 10 dissentienti mihi ab ista festinatione in Africam traiciendi duarum rerum subeundam opinionem esse: unius, insitae in- 7 genio meo cunctationis, quam metum pigritiamque homines adulescentes sane appellent, dum ne paeniteat adhuc aliorum speciosiora primo aspectu consilia semper visa, mea usu me15 liora; alterius, obtrectationis atque invidiae adversus crescen- 8 tem in dies gloriam fortissimi consulis. a qua suspicione si 9 me neque vita acta et mores mei neque dictatura cum quinque consulatibus tantumque gloriae belli domique partae vindicat, ut propius fastidium eius sim quam desiderium, aetas saltem 20 liberet. quae enim mihi aemulatio cum eo esse potest, qui ne filio quidem meo aequalis sit? me dictatorem cum vige- 10 rem adhuc viribus et in cursu maximarum rerum essem, recusantem nemo aut in senatu aut apud populum audivit, quo minus insectanti me magistro equitum, quod fando numquam

2. tamquam de integra re] Weil Scipio offen hatte verlauten lassen, dass er sich im Falle eines ablehnenden Beschlusses von Seiten des Senats an das Volk wenden werde.

[ocr errors]

5. quam nec senatus etc.] obwohl weder der Senat etc. 6. si est] sc. certa, d. h. wenn er für ganz bestimmt annimmt, dass das Volk ihm Afrika (zum Geschäftskreis) zum Kriegsschauplatz anweisen werde; denn dann ist die Relation an den Senat nur eine simulatio, der Zweck ist auf andere Weise bereits erreicht. 9. atque, denn da er bereits eine Rede angekündigt hat, so ist das dissentire etc. jetzt ein zweites, d. h. mit atque geht der Redner zu dem Inhalt der angekündigten Rede über; wir: Nun weiss ich allerdings recht wohl etc. 11. duarum rerum opinionem] ein doppeltes Vorurtheil. 12. cunctationis] Vgl. die Charakteristik des Fabius XXX, 26: cautior tamen quam promptior

-

=

hinc (durch seine Kriegführung gegen Hannibal) habitus; et sicut dubites, utrum ingenio cunctator fuerit, an quia ita bello proprie aptum erat, sic nihil certius est, quam unum hominem nobis cunctando rem restituisse sicut Ennius ait. metum pigritiamque] cf. XXII, 39, 20 Sane timidum pro cauto, tardum pro considerato, inbellem pro perito belli vocent. Vgl. Hor. Sat. I 3, 55: at nos virtutes ipsas invertimus etc., denn die Tugend hält die Mitte zwischen zwei Extremen! 14. usu meliora] cf. ib. § 8-10. 17. Fabius Maximus war 217 dictator iterum. 21. cum vigerem adhuc viribus] Es sind seitdem 12 Jahre verflossen. 24. fando nunquam ante auditum] cf. XXII, 27 quod nulla memoria habeat annalium. Der Beschluss war allerdings unerhört, weil dadurch die Bedeutung und das Wesen der Dictatur wieder aufgehoben wurde, vielleicht war er auch nur möglich, weil Fabius

[ocr errors]

rebus quam

11 ante auditum erat, imperium mecum aequaretur verbis adsequi malui, ut qui aliorum iudicio mihi comparatus 12 erat, sua mox confessione me sibi praeferret : nedum ego

perfunctus honoribus certamina mihi atque aemulationem cum 13 adulescente florentissimo proponam: videlicet ut mihi iam 5 vivendo, non solum rebus gerendis fesso, si huic negata fuerit, Africa provincia decernatur. cum ea gloria, quae parta est, 14 vivendum atque moriendum est. vincere ego prohibui Hannibalem, ut a vobis, quorum vigent nunc vires, etiam vinci posset. XLI. illud te mihi ignoscere, P. Corneli, aequum 10 erit, si, cum in me ipso numquam pluris famam hominum quam rem publicam fecerim, ne tuam quidem gloriam bono 2 publico proponam, quamquam, si aut bellum nullum in Italia aut is hostis esset, ex quo victo nihil gloriae quaereretur, qui te in Italia retineret, etsi id bono publico faceret, simul cum 15 3 bello materiam gloriae tuae isse ereptum videri posset. cum vero Hannibal hostis incolumi exercitu quartum decimum annum Italiam obsideat, paenitebit te, P. Corneli, gloriae tuae, si hostem eum, qui tot funerum, tot cladium nobis causa fuit, tu consul Italia expuleris, et sicut penes C. Lutatium prioris 20 Punici perpetrati belli titulus fuit, ita penes te huius fuerit? 4 nisi aut Hamilcar Hannibali dux est praeferendus aut illud bellum huic aut victoria illa maior clariorque quam haec 5 modo contingat ut te consule vincamus futura est. a Drepanis aut Eryce detraxisse Hamilcarem quam Italia expulisse 25 6 Poenos atque Hannibalem malis? ne tu quidem, etsi magis paratam quam speratam gloriam amplecteris, Hispania potius 7 quam Italia bello liberata gloriatus fueris. nondum is est Hannibal, quem non magis timuisse videatur quam contem8 psisse qui aliud bellum maluerit. quin igitur ad hoc accinge- 30

[merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small]
« IndietroContinua »