eingehende und zusammenhängende Darstellung dieser wichtigen Kämpfe um die Weltherrschaft fehlen. 17. Den Gegensatz zu Polybius bildet Appian von Alexandria. Ueber sein Leben hatte er selbst ein Buch geschrieben, welches jedoch verloren gegangen ist; doch gibt er uns am Ende der Vorrede zu seiner Römischen Geschichte die Notiz, dass er in seiner Vaterstadt die höchsten Ehrenämter bekleidete, dann als Vertreter derselben in Rom lebte und Prozesse führte und schliesslich das Amt eines Kaiserlichen Procurator erhielt. Wir wissen von seinem Leben weiter nichts als dass er in Rom unter Hadrian*) und Antoninus Pius lebte und hier mit dem Redner M. Cornelius Fronto **) sehr befreundet war. Den Gegensatz zu Polybius bildet Appian dadurch, dass er keinen Sinn hat für den Zusammenhang und den Verlauf der Universalgeschichte, sondern nur die Geschichte der einzelnen Länder und Völker für sich behandelt, insoweit sie einen Bestandtheil des Römischen Kaiserreiches bilden. Sein Plan ist ähnlich dem der Origines des M. Porcius Cato (Ethnographische Behandlung der Geschichte). Das grosse Werk des Appian umfasste 22 Bücher Römischer Geschichte ("Pouaïná), wovon uns etwa die Hälfte erhalten ist. Das I. Buch hiess: Ρωμαϊκῶν βασιλική, das II.: Ρωμαϊκῶν Ἰταλική, das III.: Ρωμαϊκῶν Σαυνιτική, dann Κελτική, Σικελική, Ιβηρική, ̓Αννιβαϊκή, Λιβυκή, Μακεδονική etc. Am wichtigsten ist für uns die Behandlung der Bürgerkriege (Ρωμαϊκῶν ἐμφυλίων 5 Bücher), weil es das einzige ausführliche Werk ist, welches uns über diese wichtige Periode der Geschichte erhalten ist. Appian benützte die besten Schriftsteller für sein Sammelwerk: Bis auf den I. Punischen Krieg Dionysios von Halikarnassos, dann Polybius, weiter Sallust's Historien und die Geschichte der Bürgerkriege des Asinius Pollio. Die Eroberung von Karthago, welche wir zunächst aus der Libyschen Geschichte mittheilen, ist ganz dem Augenzeugen Polybius entlehnt (καὶ τάδε μὲν Πολύβιος αὐτὸς ἀκούσας συγγράφει p. 133). Der Stil ist dem des Polybius ähnlich, aber noch einfacher und schlichter, der Ausdruck ist nirgends gekünstelt oder schwülstig, immer klar und deutlich. Dass er wie alle Griechen, welche die Römische Geschichte behandelt haben, für die Römer begeistert und oft einseitig für sie eingenommen ist, ist natürlich und thut der Glaub *) Appian schrieb also ein Menschenalter nach Plutarch. **Fronto schreibt an Antonius (ep. IX): cum primum pro Appiano petivi, ita benigne admisisti preces meas, ut sperare deberem. Dabei lobt er seine honestas und probitas. Auch ist ein Brief des Appian an Fronto (und umgekehrt) erhalten (p. 244 Naber). haftigkeit seiner Geschichte keinen Abbruch. Wichtiger ist, dass man strenge Forschung und Prüfung bei ihm vermisst, wenn er sich nicht ganz an eine zuverlässige Quelle wie Polybius anlehnen kann. '5 II. Die Republik. C. Aeussere Kämpfe der Republik. 3. Zeitalter der Punischen Kriege. I. Der Erste Punische Krieg (264241). A) Veranlassung und Ursache des Krieges (Polyb. I, 7—11). Ἴδιον γάρ τι συνέβη καὶ παραπλήσιον ἑκατέραις ταῖς περὶ 7 τὸν πορθμὸν ἐκτισμέναις πόλεσιν· εἰσὶ δ ̓ αὗται Μεσσήνη καὶ Ρήγιον. Μεσσήνην μὲν γὰρ οὐ πολλοῖς ἀνώτερον χρόνοις τῶν 2 νῦν λεγομένων καιρῶν Καμπανοὶ παρ' Αγαθοκλεῖ μισθοφο 10 ροῦντες, καὶ πάλαι περὶ τὸ κάλλος καὶ τὴν λοιπὴν εὐδαιμονίαν τῆς πόλεως ὀφθαλμιώντες, ἅμα τῷ λαβεῖν καιρὸν εὐθὺς ἐπεχείρησαν παρασπονδεῖν· παρεισελθόντες δ ̓ ὡς φίλιοι, καὶ κατασχόντες τὴν 4 πόλιν, οὓς μὲν ἐξέβαλον τῶν πολιτῶν, οὓς δ ̓ ἀπέσφαξαν. πράξαντες δὲ ταῦτα, τὰς μὲν γυναῖκας καὶ τὰ τέκνα τῶν ἠκληρη 15 κότων, ὥς ποθ ̓ ἡ τύχη διένειμε παρ' αὐτὸν τὸν τῆς παρανομίας 7. τὸν πορθμόν, fretum Siculum. 8. τῶν νῦν λεγομένων καιρῶν] Polyb. hatte im Vorausgehenden zuletzt die Unterwerfung Tarents (272) und Unteritaliens (Sallentiner 266) erwähnt. — 9. παρ' Αγαθοκλεί] Tyrann von Syrakus, der zuerst (310) den Weg zeigte, Karthago in Afrika zu bekämpfen. Nach seinem Tode (289) erfolgen die Parteikämpfe in Syrakus, welche Pyrrhos nach Sicilien riefen. παρ' Α. μισθοφοροῦντες, Agathoclis mercennarii. — 11. ὀφθαλμιᾶν περί τι, ἰηυίdis oculis aliquid suspicere, oculos invidos ad aliquid retorquere, eigentlich propter aliquam rem oculis dolere. ἅμα τῷ — λαβεῖν, sogleich wie sie (ubi primum) fanden, 12. occasionem nacti. Polybius liebt = = .... qua. καιρὸν ἑκάστοις, οὕτως ἔσχον· τοὺς δὲ λοιποὺς βίους καὶ τὴν χώραν μετὰ ταῦτα διελόμενοι κατεῖχον. ταχὺ δὲ καὶ ῥᾳδίως καλῆς χώρας καὶ πόλεως ἐγκρατεῖς γενόμενοι, παρὰ πόδας εὗρον 6 μιμητὰς τῆς πράξεως. Ρηγίνοι γάρ, καθ ̓ ὃν καιρὸν Πύρρος εἰς Ἰταλίαν ἐπεραιοῦτο, καταπλαγεῖς γενόμενοι τὴν ἔφοδον αὐτοῦ, κ δεδιότες δὲ καὶ Καρχηδονίους θαλαττοκρατοῦντας, ἐπεσπάσαντο 7 φυλακὴν ἅμα καὶ βοήθειαν παρὰ Ῥωμαίων. οἱ δ ̓ εἰσελθόντες χρόνον μέν τινα διετήρουν τὴν πόλιν καὶ τὴν ἑαυτῶν πίστιν, ὄντες τετρακισχίλιοι τὸν ἀριθμόν, ὧν ἡγεῖτο Δέκιος Καμπανός 8 τέλος δὲ ζηλώσαντες τοὺς Μαμερτίνους, ἅμα δὲ καὶ συνεργοὺς 10 λαβόντες αὐτούς, παρεσπόνδησαν τοὺς Ρηγίνους, ἐκπαθεῖς ὄντες ἐπί τε τῇ τῆς πόλεως εὐκαιρίᾳ καὶ τῇ τῶν Ρηγίνων περὶ τοὺς ἰδίους βίους εὐδαιμονίᾳ· καὶ τοὺς μὲν ἐκβαλόντες, τοὺς δ ̓ ἀποσφάξαντες τῶν πολιτῶν, τὸν αὐτὸν τρόπον τοῖς Καμπανοῖς 9 κατέσχον τὴν πόλιν. οἱ δὲ Ῥωμαῖοι βαρέως μὲν ἔφερον τὸ 15 γεγονός· οὐ μὴν εἶχόν γε ποιεῖν οὐδὲν διὰ τὸ συνέχεσθαι τοῖς 10 προειρημένοις πολέμοις. ἐπεὶ δ ̓ ἀπὸ τούτων ἐγένοντο, συγκλεί 11 σαντες αὐτοὺς ἐπολιόρκουν το Ρήγιον. κρατήσαντες δὲ τοὺς μὲν πλείστους ἐν αὐτῇ τῇ καταλήψει διέφθειραν, ἐκθύμως ἀμυνομένους διὰ τὸ προορᾶσθαι τὸ μέλλον, ζωγρίᾳ δ ̓ ἐκυρίευ- 20 12 σαν πλειόνων ἢ τριακοσίων. ὧν ἀναπεμφθέντων εἰς τὴν Ῥώμην, οἱ στρατηγοὶ προαγαγόντες εἰς τὴν ἀγορὰν καὶ μαστιγώσαντες = lem esse. 1. βίος = res familia- 9. 5 ἅπαντας κατὰ τὸ παρ ̓ αὐτοῖς ἔθος ἐπελέκισαν, βουλόμενοι διὰ τῆς εἰς ἐκείνους τιμωρίας, καθ ̓ ὅσον οἷοί τ ̓ ἦσαν, διορθοῦσθαι παρὰ τοῖς συμμάχοις τὴν αὑτῶν πίστιν. τὴν δὲ χώραν καὶ τὴν 13 πόλιν παραχρῆμα τοῖς Ρηγίνοις ἀπέδοσαν. Οἱ δὲ Μαμερτίνοι, τοῦτο γὰρ τοὔνομα κυριεύσαντες οἱ 8 Καμπανοὶ τῆς Μεσσήνης προσηγόρευσαν σφᾶς αὐτούς, ἕως μὲν συνεχρῶντο τῇ τῶν Ῥωμαίων συμμαχίᾳ τῶν τὸ Ρήγιον κατασχόντων, οὐ μόνον τῆς ἑαυτῶν πόλεως καὶ χώρας ἀσφαλῶς κατεκράτουν, ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς συνορούσης οὐχ ὡς ἔτυχε 10 παρηνώχλουν τοῖς τε Καρχηδονίοις καὶ τοῖς Συρακοσίοις, καὶ πολλὰ μέρη τῆς Σικελίας ἐφορολόγουν. ἐπεὶ δ ̓ ἐστερήθησαν 2 τῆς προειρημένης ἐπικουρίας, συγκλεισθέντων τῶν τὸ Ρήγιον κατεχόντων εἰς τὴν πολιορκίαν, παρὰ πόδας ὑπὸ τῶν Συρακο σίων αὐτοὶ πάλιν συνεδιώχθησαν εἰς τὴν πόλιν διά τινας τοι15 αύτας αἰτίας. χρόνοις οὐ πολλοῖς πρότερον αἱ δυνάμεις τῶν 3 Συρακοσίων διενεχθεῖσαι πρὸς τοὺς ἐν τῇ πόλει, καὶ διατρίβουσαι περὶ τὴν Μοργάνην, κατέστησαν ἐξ αὑτῶν ἄρχοντας, Αρτεμίδωρόν τε καὶ τὸν μετὰ ταῦτα βασιλεύσαντα τῶν Συρακοσίων Ιέρωνα, νέον μὲν ὄντα κομιδῇ, πρὸς δ ̓ ἕκαστόν τι γένος 20 εὐφυῆ βασιλικῆς καὶ πραγματικῆς οἰκονομίας. ὁ δὲ παραλαβὼν 4 τὴν ἀρχὴν καὶ παρεισελθὼν εἰς τὴν πόλιν διά τινων οἰκείων καὶ κύριος γενόμενος τῶν ἀντιπολιτευομένων, οὕτως ἐχρήσατο πράως καὶ μεγαλοψύχως τοῖς πράγμασιν, ὥστε τοὺς Συρακοσίους, καίπερ οὐδαμῶς εὐδοκουμένους ἐπὶ ταῖς τῶν στρατιωτῶν 25 ἀρχαιρεσίαις, τότε πάντας ὁμοθυμαδὸν εὐδοκῆσαι στρατηγὸν zwingen. 15. αἱ δυνάμεις] das 5 αὑτῶν ὑπάρχειν Ιέρωνα. ὃς ἐκ τῶν πρώτων ἐπινοημάτων εὐθέως δῆλος ἦν τοῖς ὀρθῶς σκοπουμένοις μειζόνων ὀρεγόμενος Ὁ ἐλπίδων ἢ κατὰ τὴν στρατηγίαν. θεωρῶν γὰρ τοὺς Συρακο σίους, ἐπειδὰν ἐκπέμψωσι τὰς δυνάμεις καὶ τοὺς ἄρχοντας μετὰ 2 τῶν δυνάμεων, αὐτοὺς ἐν αὑτοῖς στασιάζοντας καὶ καινοτο- 5 μοῦντας ἀεί τι, τὸν δὲ Λεπτίνην εἰδὼς καὶ τῇ προστασίᾳ καὶ τῇ πίστει πολὺ διαφέροντα τῶν ἄλλων πολιτῶν, εὐδοκιμοῦντα δὲ καὶ παρὰ τῷ πλήθει διαφερόντως, συνάπτεται κηδείαν πρὸς αὐτόν, βουλόμενος οἷον ἐφεδρείαν ἀπολιπεῖν ἐν τῇ πόλει τοῦτον, ὅτε αὐτὸν ἐξιέναι δέοι μετὰ τῶν δυνάμεων ἐπὶ τὰς πράξεις. 10 3 γήμας δὲ τὴν θυγατέρα τοῦ προειρημένου, καὶ συνθεωρῶν τοὺς ἀρχαίους μισθοφόρους καχέκτας ὄντας καὶ κινητικούς, ἐξάγει στρατείαν ὡς ἐπὶ τοὺς βαρβάρους τοὺς τὴν Μεσσήνην κατα4 σχόντας. ἀντιστρατοπεδεύσας δὲ περὶ Κεντόριπα, καὶ παραταξάμενος περὶ τὸν Κυαμόσωρον ποταμόν, τοὺς μὲν πολιτικοὺς 15 ἱππεῖς καὶ πεζοὺς αὐτὸς ἐν ἀποστήματι συνεῖχεν, ὡς κατ ̓ ἄλλον τόπον τοῖς πολεμίοις συμμίξων, τοὺς δὲ ξένους προβαλόμενος 5 εἴασε πάντας ὑπὸ τῶν βαρβάρων διαφθαρῆναι· κατὰ δὲ τὸν τῆς ἐκείνων τροπῆς καιρὸν ἀσφαλῶς αὐτὸς ἀπεχώρησε μετὰ τῶν 6 πολιτῶν εἰς τὰς Συρακούσας. συντελεσάμενος δὲ τὸ προκείμενον 20 πραγματικῶς, καὶ παρῃρηκὼς πᾶν τὸ κινητικὸν καὶ στασιῶδες τῆς δυνάμεως, ξενολογήσας δι' αὑτοῦ πλῆθος ἱκανὸν μισθοφό ρων, ἀσφαλῶς ἤδη τὰ κατὰ τὴν ἀρχὴν διεξῆγε. θεωρῶν δὲ τοὺς βαρβάρους ἐκ τοῦ προτερήματος θρασέως καὶ προπετῶς ἀναστρεφομένους, καθοπλίσας καὶ γυμνάσας ἐνεργῶς τὰς πολι- 25 |