quam lingua; sed suo quisque periculo in commune consultum non volt. forsitan ego quoque tacerem, si privatus essem: nunc praetori video aut non dandum concilium legatis fuisse, aut III. die sine responso eos non dimittendos esse. respon- 2 5 dere autem, nisi ex vestro decreto, qui possum? et quoniam nemo vestrum, qui in hoc concilium advocati estis, pro sententia quicquam dicere volt aut audet, orationes legatorum hesterno die pro sententiis dictas percenseamus, perinde ac 3 non postulaverint quae e re sua essent, sed suaserint quae 10 nobis censerent utilia esse. Romani Rhodiique et Attalus 4 societatem amicitiamque nostram petunt, et in bello, quod adversus Philippum gerunt, se a nobis adiuvari aequom censent. Philippus societatis secum admonet et iurisiurandi; et 5 modo postulat, ut secum stemus, modo, ne intersimus armis, 15 contentum ait se esse. nulline venit in mentem, cur qui non- 6 dum socii sunt, plus petant quam socius? non fit hoc neque modestia Philippi neque impudentia Romanorum, Achaei: fortuna et dat fiduciam postulantibus et demit. Philippi praeter 7 legatum videmus nihil: Romana classis ad Cenchreas stat, 20 urbium Euboeae spolia prae se ferens; consulem legionesque eius, exiguo maris spatio diiunctas, Phocidem ac Locridem pervagantis videmus: miramini, cur diffidenter Cleomedon le- 8 gatus Philippi, ut pro rege arma caperemus adversus Romanos, modo egerit? qui, si ex eodem foedere ac iureiurando, cuius 9 25 nobis religionem iniciebat, rogemus eum, ut nos Philippus et ab Nabide ac Lacedaemoniis et ab Romanis defendat, non modo praesidium quo tueatur nos, sed ne quid respondeat 10 quidem nobis sit inventurus, non hercule magis quam ipse 1. suo quisque periculo] der Ein- Ansichten der Achäer vorgebracht sind, so will Aristaenus diese Forderungen jetzt als die verschiedenen Ansichten der Achäer selbst behandeln. 13. et iurisiurandi] ἔτι γὰρ ἔνορκος ἔμενε πᾶσιν ἡ γεγενημένη συμμαχία δι' ̓Αντιγό νου κατὰ τοὺς Κλεομενικούς καιρούς Axalois. Polyb. IV, 9. Dieser Eid (für Aufrechterhaltung des Bündnisses mit Macedonien) war jährlich erneuert worden. 20. Euboeae] Oreus war von der Römischen Flotte zum zweiten Male verwüstet, Eretria und Karystos mit Gewalt genommen und gänzlich ausgeplündert worden, viele der trefflichsten Kunstwerke wanderten von da nach Rom. 24. modo, soeben, gestern. 25. iniciebat, vorhielt. Philippus priore anno, qui pollicendo se adversus Nabidem bellum gesturum cum temptasset nostram iuventutem hinc 11 in Euboeam extrahere, postquam nos neque decernere id sibi praesidium neque velle illigari Romano bello vidit, oblitus societatis eius quam nunc iactat, vastandos depopulandosque 5 12 Nabidi ac Lacedaemoniis reliquit. ac mihi quidem minime conveniens inter se oratio Cleomedontis visa est. elevabat Romanum bellum, eventumque eius eundem fore qui prioris 13 belli, quod cum Philippo gesserint, dicebat. cur igitur nostrum ille auxilium absens petit potius quam praesens nos socios 10 veteres simul ab Nabide ac Romanis tueatur? nos dico? quid ita passus est Eretriam Carystumque capi? quid ita tot Thessaliae urbes? quid ita Locridem Phocidemque? quid ita nunc 14 Elateam oppugnari patitur? cur excessit faucibus Epiri claustrisque illis inexpugnabilibus super Aoum amnem, relictoque 15 15 quem insidebat saltu penitus in regnum abiit? si sua voluntate tot socios reliquit hostibus diripiendos, qui recusare potest, quin et socii sibi consulant? si metu, nobis quoque ignoscat timentibus. si victus armis cessit, Achaei Romana arma sustinebimus, Cleomedon, quae vos Macedones non sustinuistis? 20 3. in Euboeam extrahere] Philipp lung der Flotte vor Korinth und an tibi credamus Romanos non maioribus copiis nec viribus 16 nunc bellum gerere, quam antea gesserint, potius quam res ipsas intueamur? Aetolos tum classe adiuverunt; nec duce 17 consulari nec exercitu bellum gesserunt; sociorum Philippi 5 maritimae tum urbes in terrore ac tumultu erant; mediterranea adeo tuta ab armis Romanis fuerunt, ut Philippus Aetolos nequiquam opem Romanorum implorantis depopularetur: nunc 18 autem defuncti bello Punico Romani, quod per XVI annos velut intra viscera Italiae toleraverunt, non praesidium Aetolis 10 bellantibus miserunt, sed ipsi duces belli arma terra marique simul Macedoniae intulerunt. tertius iam consul summa vi gerit bellum. Sulpicius in ipsa Macedonia congressus fudit 19 fugavitque regem, partem opulentissimam regni eius depopulatus: nunc Quinctius tenentem claustra Epiri, natura loci 20 15 munimentis exercitu fretum, castris exuit; fugientem in Thessaliam persecutus praesidia regia sociasque eius urbes prope in conspectu regis ipsius expugnavit. ne sint vera quae Athe- 21 niensis modo legatus de crudelitate avaritia libidine regis disseruit, nihil ad nos pertineant quae in terra Attica scelera in 20 superos inferosque deos sunt admissa, multo minus quae Ciani 22 Abydenique, qui procul ab nobis absunt, passi sunt; nostrorum ipsi volnerum, si voltis, obliviscamur, caedes direptionesque 23 bonorum Messenae in media Peloponneso factas, et hospitem Cyparissiae Charitelen contra ius omne ac fas inter epulas 25 prope ipsas occisum, et Aratum patrem filiumque Sicyonios, cum senem infelicem parentem etiam appellare solitus esset, interfectos, Polycratiam eius uxorem libidinis causa in Mace- 24 doniam asportatam; cetera stupra virginum matronarumque oblivioni dentur: ne sit cum Philippo res, cuius crudelitatis 25 30 metu obmutuistis omnes: nam quae alia tacendi advocatis in concilium causa est? cum Antigono, mitissimo ac iustissimo rege et de nobis omnibus optime merito, existimemus disceptationem esse: num id postularet facere nos quod fieri 26 non posset? paeninsula est Peloponnesus, angustis Isthmi faucibus continenti adhaerens, nulli apertior neque opportunior 27 quam navali bello. si centum tectae naves et quinquaginta leviores apertae et triginta Issaici lembi maritimam oram 5 vastare et expositas prope in ipsis litoribus urbes coeperint oppugnare, in mediterraneas scilicet nos urbes recipiemus, tamquam non intestino et haerente in ipsis visceribus uramur 28 bello! cum terra Nabis et Lacedaemonii, mari classis Romana urgebunt undique, regiam societatem et Macedonum praesidia 10 implorabimus? an ipsi nostris armis al hoste Romano tutabimur urbes, quae oppugnabuntur? egregie enim Dymas priore 29 bello sumus tutati! satis exemplorum nobis alienae clades praebent, ne quaeramus, quem ad modum ceteris exemplo 30 simus. nolite, quia ultro Romani petunt amicitiam, id quod 15 optandum vobis ac summopere petendum erat, fastidire. metu 31 enim videlicet compulsi et deprensi in aliena terra, quia sub un.bra vestri auxilii latere volunt, in societatem vestram confugiunt, ut portibus vestris recipiantur, ut commeatibus utantur! 32 mare in potestate habent, terras, quascumque adeunt, extemplo 20 dicionis suae faciunt: quod rogant, cogere possunt; quia pepercisse vobis volunt, committere vos cur pereatis non patiuntur. 33 nam quod Cleomedon modo tamquam mediam et tutissimam vobis viam consilii, ut quiesceretis abstineretisque armis, osten34 debat, ea non media sed nulla via est. etenim praeterquam 25 quod aut accipienda aut spernenda vobis Romana societas est, quid aliud quam nusquam gratia stabili, velut qui eventum exspectaverimus, ut fortunae applicaremus nostra consilia, praeda victoris erimus? nolite, si quod omnibus votis petendum 35 erat ultro offertur, fastidire. non quemadmodum hodie utrum- 30 que vobis licet, sic semper liciturum est. nec saepe nec diu 36 eadem occasio erit. liberare vos a Philippo iam diu magis des Antigonus Gonatas. Vgl. Nieb. Vorl. Gr. Gesch. III, 400. 1. Polybius' Vertheidigung des Aristänus gegen gegen den Vorwurf der лоSooía zeigt zur Genüge, dass die Nationalpartei wenigstens die Einmischung Roms als einen Angriff auf die Freiheit u. Selbständigkeit Griechenlands betrachtete, ohne jedoch zu wissen, wie man sich ihrer erwehren konnte. Die Darstellung des Aristaenus ist also parteiisch. 5. Issaici lembi] Von der Insel Issa an der Küste von Dalmatien, deren Bewohner tüchtige Seeleute waren, so benannt. voltis quam audetis. sine vestro labore et periculo qui vos in libertatem vindicarent, cum magnis classibus exercitibusque mare traiecerunt. hos si socios aspernamini, vix mentis sanae 37 estis: sed aut socios aut hostes habeatis oportet." 5 XXII. Secundum orationem praetoris murmur ortum aliorum cum adsensu, aliorum inclementer adsentientes increpantium; et iam non singuli tantum sed populi universi inter se 2 altercabantur. tum inter magistratus gentis damiurgos vocant; decem numero creantur - certamen nihilo segnius 10 quam inter multitudinem esse. quinque relaturos de societate 3 Romana se aiebant suffragiumque daturos; quinque lege cautum testabantur, ne quid, quod adversus Philippi societatem esset, aut referre magistratibus aut decernere concilio ius esset. is quoque dies iurgiis est consumptus. 15 Supererat unus iusti concilii dies: tertio enim lex iubebat 4 decretum fieri. in quem adeo exarsere studia, ut vix parentes ab liberis temperaverint. Risias - Pellenensis erat filium 5 damiurgum nomine Memnonem habebat, partis eius quae decretum recitari perrogarique sententias prohibebat. is diu 6 20 obtestatus filium, ut consulere Achaeos communi saluti pateretur, neu pertinacia sua gentem universam perditum iret, postquam parum proficiebant preces, iuratus se eum sua manu 7 interempturum nec pro filio sed pro hoste habiturum, minis pervicit, ut postero die coniungeret iis se qui referebant. qui 8 Hegemonie über den Achäischen Bund übertragen lassen, das Bündniss war also Abhängigkeit. 9. decem numero] Ursprünglich waren es 10 Bundesstaaten. Diese Zahl der Damiurgen blieb nun bestehen, auch als die Zahl der Bundesstaaten grösser wurde. Livius hat zwei verschiedene Dinge durcheinandergeworfen, den Bundesrath und die Landesversammlung. Daher erklärt sich auch c. 21 die Anrede principes Achaeorum und die Bezeichnung advocati, gleich als ob Aristaenus vor dem Bundesrathe spräche. Dieser hat die Befugniss ein προβούλευμα zu fassen und nur wenn sich die Mehrzahl für einen Antrag an das Volk aussprach, konnte der Strateg diesen zur Verhandlung bringen. Eine Landesversammlung wurde aber nicht berufen, ohne dass der Bundesrath schon vorher ein Probuleuma gefasst hat. Dies muss auch im vor liegenden Falle geschehen sein. Denn wollte man annehmen, dass die fremden Gesandten sofort in den Landtag eingeführt wurden u. dass der Bundesrath während der Versammlung einen Vorbeschluss fasste, so sieht man nicht ein, warum dies nicht sofort am zweiten Tage geschieht, ehe die Debatte eröffnet wird. 11. suffragiumque daturos] zur Abstimmung bringen lassen, dagegen suffragium ferre selbst abstimmen. 12. ne quid referre aut decernere ius esset] Aehnliche Bestimmungen wurden den Gesetzen auch von den Athenern häufig beigefügt. Vgl. XXXI, 44, 8. 19. recitari] Zum Zweck der Relation. Der Ausdruck ist der Römischen Sitte entlehnt, da die Volkstribunen in der Regel bei der Recitation gegen eine Rogation zu intercediren pflegten. 21. perditum iret, ebenso urtheilt Polyb. in der p. 144, 5 angeführten Stelle. 24. referebant, den Antrag einge |