Immagini della pagina
PDF
ePub

cum plures facti referrent, omnibus fere populis haud dubie

approbantibus relationem, ac prae se ferentibus quid decreturi 9 essent, Dymaei ac Megalopolitani et quidam Argivorum, prius

quam decretum fieret, consurrexerunt ac reliquerunt concilium, 10 neque mirante ullo nec improbante. nam Megalopolitanos 5

avorum memoria pulsos ab Lacedaemoniis restituerat in patriam Antigonus, et Dymaeis captis nuper direptisque ab exercitu Romano, cum redimi eos, ubicumque servirent, Phi

lippus iussisset, non libertatem modo sed etiam patriam red11 diderat: iam Argivi, praeterquam quod Macedonum reges ab 10

se oriundos credunt, privatis etiam hospitiis familiarique ami12 citia plerique illigati Philippo erant. ob haec concilio, quod

inclinaverat ad Romanam societatem iubendam, excesserunt; veniaque iis huius secessionis fuit et magnis et recentibus obligatis beneficiis. XXIII. ceteri populi Achaeorum cum sen- 15

tentias perrogarentur, societatem cum Attalo ac Rhodiis prae2 senti decreto confirmarunt: cum Romanis quia iniussu populi

non poterat rata esse, in id tempus, quo Romam mitti legati 3 possent, dilata est; in praesentia tris legatos ad L. Quinctium

mitti placuit, et exercitum omnem Achaeorum ad Corinthum 20 admoveri captis Cenchreis iam urbem ipsam Quinctio oppugnante.

E) Die Schlacht bei Scotusa (Kynoskephalae) (Liv. XXXIII, 5–12).

V. Quinctius ad Thebas Phthioticas castra cum movisset, spem nanctus per Timonem principem civitatis prodi urbem,

cum paucis equitum levisque armaturae ad muros successit. 25 2 ibi adeo frustrata spes est, ut non certamen modo cum erum

pentibus sed periculum quoque atrox subiret, ni castris exciti

[ocr errors]

bracht wissen wollten. 6. pulsos]
Cleomenes hatte Megalopolis er-
obert und zum Theil zerstört, die
Einwohner hatten sich nach Messene
geflüchtet (226). 8. servirent]
die Einwohner waren also nach der
damaligen barbarischen Sitte in
die Sklaverei verkauft worden.
11. ab se oriundos] Vgl. Herod. V,
22; VIII, 137. - 17. secessionis] Ab-
sonderung, Trennung.

15. ceteri populi] Ihre Gesinnung drückt Appian richtiger aus, wenn er sagt: οι πλείονες ηρούντο τα Φιλίππου και απεστρέφοντο Ρωuaiovs. Man bedenke ferner, dass Aristaenus der Vorwurf der προδοσία

gemacht wurde. 16. praesenti decreto] Mit Attalus, der anwesend war, und den Rhodiern, welche wahrscheinlich bevollmächtigte Gesandte geschickt hatten, trat das Bündniss sofort in Kraft, L. Quinctius dagegen hatte keine Vollmacht, ein solches förmlich abzuschliessen. 20. exercitum] die Achäer hofften sofort von den Römern Korinth zu erhalten (c. 19,5).

23. ad Thebas] Am Pagasäischen Meerbusen. 24. prodi, das Präsens von der sicheren Erwartung.

26. frustrata] die Bürgerschaft war eben so gut macedonisch gesinnt wie auf Euboea und in Ko

repente pedites equitesque in tempore subvenissent. et post- 3 quam nihil conceptae temere spei succedebat, urbis quidem amplius temptandae in praesentia conatu absistit: ceterum satis 4

gnarus iam in Thessalia regem esse, nondum comperto, quam 5 in regionem venisset, milites per agros dimissos vallum caedere et parare iubet.

VI. Quinctius postero die vallum secum ferente milite ut paratus omni loco castris ponendis esset, progressus modicum 2

iter, sex ferme milia a Pheris cum consedisset, speculatum, in 10 qua parte Thessaliae hostis esset quidve pararet, misit. circa 3 Larisam erat rex.

certior iam factus Romanum ab Thebis Pheras movisse, defungi quam primum et ipse certamine cupiens ducere ad hostem pergit, et quattuor milia fere a Pheris

posuit castra. inde postero die cum expediti utrimque ad 4 15 occupandos super urbem tumulos processissent, pari ferme

intervallo ab iugo quod capiendum erat, cum inter se conspecti essent, constiterunt, nuntios in castra remissos, qui 5 quid sibi, quoniam praeter spem hostis occurrisset, faciendum

esset consulerent, quieti opperientes. et illo quidem die nullo 6 20 inito certamine in castra revocati sunt: postero die circa

eosdem tumulos equestre praelium fuit, in quo non minimum Aetolorum opera regii fugati atque in castra compulsi sunt. magnum utrisque impedimentum ad rem gerendam fuit ager 7

'consitus crebris arboribus, hortique ut in suburbanis locis, et 25 coartata itinera maceriis et quibusdam locis interclusa. itaque 8

pariter ducibus consilium fuit excedendi ea regione, et velut

rinth. 2. conceptae temere spei]
der schnell gefasste Plan.
4. nondum conpertoj die beiden
Participien sind dem Griech. nach-
gebildet: τούτο μεν σαφώς ειδώς,
το δε ου δυνάμενος γνώναι etc.
5. vallum caedere et parare] = sich
mit Schanzpfählen versehen.

zum

nördlichem Fusse Pherae liegt, früher Herrschersitz des Tyrannen Iason und seiner Dynastie. Der Hafenplatz der Stadt war das 4 Stunden weiter östlich gelegene Pagasae. Vgl. Bursian, Geogr. von Griech. I, 69. 21. non minimum] griech. ούχ ήκιστα. Die Form ist ungewöhnlich; fugati entspricht nicht der Wahrheit. Die Macedonier wurden zwar hart bedrängt, zogen sich aber geordnet zurück. Polyb.: των δε περί τον Ευπόλεμον τον Αιτωλόν ευρώστως κινδυνευόν

και συνεκκαλουμένων τους Ιταλικούς προς την χρείαν, θλίβεσθαι συνέβαινε τους Μακεδόνας. και τότε μεν επί πολύν χρόνον ακροβολισάμενοι διεχωρίσθησαν εις τας αυτών παρεμβολάς. 24. hortique) der Quelle répela verdankt die Stadt die herrlichen Gärten, welche sich noch jetzt im Norden

7. postero die] Gehört Hauptverbum speculatum misit, cf. Polyb. XVIII, 2 xarà d è inv επιούσαν υπό την εωθινήν εξέπεμπε τους κατοπτεύσοντας και διερευνησομένους, εί τινα δυνηθειες λαβεϊν αφορμήν εις το γνώναι, πού ποτεισί και τι πράττουσιν οι πολέulol. 10. circa Larisam] Nordwestlich von Pherae am Peneus. Die Form circa Larissam rex ist griechisch. 15. super urbem tumulos] Es ist το Χαλκηδόνιον όρος gemeint, der Bergzug, an dessen

των

[ocr errors]
[ocr errors]

ex praedicto ambo Scotusam petierunt, Philippus spe frumen

tandi inde, Romanus, ut praegressus corrumperet hosti fru9 menta. per diem totum, quia colles perpetuo iugo intererant, 10 nullo conspecta inter se loco agmina ierunt. Romani ad Ere

triam Phthiotici agri, Philippus super amnem Onchestum po- 5 11 suit castra. ne postero quidem die, cum Philippus ad Melam

bium quod vocant Scotusaei agri, Quinctius circa Thetidium

Pharsaliae terrae posuisset castra, aut hi aut illi, ubi hostis 12 esset, satis compertum habuerunt. tertio die primo nimbus

effusus, dein caligo nocti simillima Romanos metu insidiarum 10 tenuit. VII. Philippus maturandi itineris causa, post imbrem

nubibus in terram demissis nihil deterritus, signa ferri iussit. 2 sed tam densa caligo occaecaverat diem, ut neque signiferi

viam nec signa milites cernerent, agmen ad incertos clamores 3 vagum velut errore nocturno turbaretur. insuper ingressi 15

tumulos qui Cynoscephalae vocantur, relicta ibi statione firma 4 peditum equitumque, posuerunt castra. Romanus eisdein ad

. Thetidium castris cum se tenuisset, exploratum tamen, ubi hostis esset, decem turmas equitum et mille pedites misit monitos,

ut ab insidiis, quas dies obscurus apertis quoque locis tecturus 20 5 esset, praecaverent. ubi ventum ad insessos tumulos est, pa

vore mutuo iniecto velut torpentes quieverunt: dein nuntiis

retro in castra ad duces missis, ubi primus terror ab nec6 opinato visu consedit, non diutius certamine abstinuere. prin

cipio a paucis procurrentibus lacessita pugna est, deinde sub- 25 sidiis tuentium pulsos aucta. in qua cum haudquaquam pares

[ocr errors]

1, 70 sq.

der Stadt ausbreiten. 1. Seo- die Berghügel kam, konnte das Heer tusam] Exótovoa westlich von Phe- nicht weiter marschiren. Dies stimmt rae, Nördlich davon sind die rauhen mit Polyb.: δυσχρηστούμενος δε καund steilen Hügel, in deren Gestalt τα την πορείαν δια την ομίχλης, die Alten eine gewisse Aehnlichkeit βραχύν τόπον διανύσας την μεν δύmit Hundsköpfen zu erkennen glaub- ναμιν εις χάρακα παρενέβαλε, την ten. Hier wurde auch Pelopidas δ' εφεδρείαν απέστειλε, συντάξας von den Söldnern des Alexander επί τούς άκρους επιβαλείν των μεvon Pherae erschlagen. Cf. Bursian ταξύ κειμένων βουνών (Hügelkette).

6. Melambium] Wahr- 22. velut torpentes] επί βραχύ scheinlich ein Dorf in der Feldmark διαταραχθέντες αμφότεροι. - 25. . von Scotusa (nördlich). 7. The- Ιαcessita pugna] = ακροβολίζεται.

] tidium] Südlich von Scotusa.

26. Polyb. XVIII, 4: επειδή δε 9. nimbus] επιγενομένου δε όμβρου κατά την συμπλοκήν οι Ρωμαίοι και βροντών εξαισίων (= effusw8). κατεβαρούντο και κακώς έπασχον Polyb.

υπό της των Μακεδόνων εφεδρείας, 13. ut neque signifero etc.] Polyb. πέμποντες εις την εαυτών παρεμ

] . hat nur die Worte: ώστε δια τον βολήν έδέοντο σφίσι βοηθείν. ο δε έφεστώτα ζόφον μηδέ τούς έν ποσί Τίτος παρακαλέσας τους περί τον δύνασθαι βλέπειν. 15. nsuper 'Αρχέδαμον και τον Ευπόλεμον Alingressi tumulos] der Marsch war τωλούς και δύο των παρ' αυτού schon gehindert durch die Dunkel- χιλιάρχων εξέπεμψε μετά πεντακοheit; als man nun dazu noch auf σίων ιππέων και δισχιλίων πεζών.

[ocr errors]

Romani alios super alios nuntios ad ducem mitterent premi sese, quingenti equites et duo milia peditum, maxime Aeto- 7 lorum, cum duobus tribunis militum propere missa rem incli

natam restituerunt, versaque fortuna Macedones laborantes 5 opem regis per nuntios implorabant. rex ut qui nihil minus 8

illo die propter effusam caliginem quam proelium exspectasset, magna parte hominum omnis generis pabulatum missa aliquamdiu inops consilii trepidavit; deinde postquam nuntii 9

instabant, et iam iuga montium detexerat nebula, et in con10 spectu erant Macedones in tumulum maxime editum inter alios

compulsi, loco se magis quam armis tutantes, committendam 10 rerum summam in discrimen utcumque ratus, ne partis indefensae iactura fieret, Athenagoram ducem mercede militantium

cum omnibus praeter Thracas auxiliis et equitatu Macedonum 15 ac Thessalorum mittit. eorum adventu depulsi ab iugo Romani 12

non ante restiterunt quam in planiorem vallem perventum est. ne effusa detruderentur fuga, plurimum in Aetolis equitibus 13 praesidii fuit. is longe tum optimus eques in Graecia erat:

pedite inter finitimos vincebantur. VIII. laetior res quam pro 20 successu pugnae nuntiata, cum alii super alios recurrentes ex

proelio clamarent fugere pavidos Romanos, invitum Philippum et cunctabundum et dicentem rem temere fieri, non locum 2 sibi placere, non tempus, perpulit, ut educeret omnes copias

in aciem. idem et Romanus, magis necessitate quam occasione 25 pugnae inductus, fecit. dextrum cornu elephantis ante signa 3

instructis in subsidiis reliquit; laevo cum omni levi armatura in hostem vadit, simul admonens cum isdem Macedonibus pugnaturos, quos ad Epiri fauces, montibus fluminibusque 4

saeptos, victa naturali difficultate locorum expulissent acieque 30 expugnassent; cum iis, quos P. Sulpicii prius ductu obsidentes 5

in Eordaeam aditum vicissent. fama stetisse, non viribus Macedoniae regnum.

eam quoque famam tandem evanuisse. Demnach muss maxime Aetolorum folg des Kampfes wirklich war. bei Livius corrupt sein, denn ein 22. rem temere fieri] das UnternehMissverständniss der Worte des men geschehe übereilt. Polyb. war nicht möglich; vgl. pulit] Subject ist laetior res nunauch v. 17. 7. pabulatum] tri tiata. - 25. elephantis, cf. XXXVII, zoproloylov. - 18. Polyb. c.5. Alχορτολογίαν.

:

Polyb. c. 6: tò uèv de τωλοί γαρ καθ' όσον εν τούς πεζι- ξιόν μέρος εκέλευε μένειν κατά κούς ελλιπείς είσι και το καθοπλισμό χώραν, και τα θηρία πρό τούτων, και τη συντάξει προς τους ολοσχε- τω δ' ευωνύμω μετά των ευζώνων ρεις αγώνας, κατά τοσούτον τοίς επήει σοβαρώς τους πολεμίοις. ιππικούς διαφέρουσι προς το βέλτιον 31. in Eordaeam] Oestl. von Lynτων άλλων Ελλήνων εν τοις κατά cestis, südlich von Pelagonien. Cf. μέρος και κατ' ιδίαν κινδύνοις.

23. pero

XI, 39: inde satis conperto Eor19. inter finitimos] unter den Grie- dacam petituros Romanos, ad occuchen.

pandas angustias, ne superare hostes 19. quam pro suCCESSu] als der Er- artis faucibus inclusum aditum pos

39, 13.

>

[ocr errors]

6 iam perventum ad suos in ima valle stantes erat, cum adventu

exercitus imperatorisque pugnam renovant, impetuque facto 7 rursus avertunt hostem. Philippus cum caetratis et cornu

dextro peditum, robore Macedonici exercitus, quam phalangem 8 vocabant, prope cursu ad hostem vadit: Nicanori ex purpura- 5

tis uni, ut cum reliquis copiis confestim sequatur, imperat. 9 primo ut in iugum evasit, et iacentibus ibi paucis armis cor

poribusque hostium proelium eo loco fuisse pulsosque inde

Romanos et pugnari prope castra hostium vidit, ingenti gaudio 10 est elatus: mox refugientibus suis et terrore verso, paulisper 10 11 incertus, an in castra reciperet copias, trepidavit; deinde ut

appropinquabat hostis, et praeterquam quod caedebantur aversi,

nec nisi defenderentur servari poterant, ne ipsi quidem in tuto 12 iam receptus erat, coactus nondum adsecuta parte suorum

periculum summae rerum facere, equites. levemque armaturam, 15 13 qui in proelio fuerant, dextro in cornu locat, caetratos et

Macedonum phalangem hastis positis, quarum longitudo impe14 dimento erat, gladiis rem gerere iubet. simul ne facile per

rumperetur acies, dimidium de fronte demptum introrsus porrectis ordinibus duplicat, ut longa potius quam lata acies esset, 20 simul et densari ordines iussit, ut vir viro, arma armis iun

gerentur. IX. Quinctius eis qui in proelio fuerant inter signa 2 et ordines acceptis tuba dat signum. raro alias tantus clamor

dicitur in principio pugnae exortus: nam forte utraque acies

simul conclamavere, nec solum qui pugnabant, sed subsidia 25 3 etiam quique tum maxime in proelium

veniebant. dextro cornu rex loci plurimum auxilio ex iugis altioribus pugnans vincebat; sinistro tum cum maxime appropinquante phalangis parte,

quae novissimi agminis fuerat, sine ullo ordine trepidabatur. 4 media acies, quae propior dextrum cornu erat, stabat specta- 30 5 culo velut nihil ad se pertinentis pugnae intenta. phalanx

sent, praecessit. 1. in ima valle giten trugen während des Marsches stantes] wohin sie zurückgedrängt die Sarissen auf der Schulter, beim waren, çf. c. 7, 12. 3. cum cae- Angriff aber nahmen sie dieselben tratis] αναλαβών τους πελταστάς. herab (watapaleiv) und hielten sie Deutlicher Polyb. και το δεξιόν της gerade vor sich

hastis prae se φάλαγγος. – 11. incertus, ήναγκά.

,

obiectis. 20. longa potius quam ζετο βοηθείν και κρίνειν εκ τού

lata] Vgl. zu XXVII, 48, 7. καιρού τα όλα, καίπερ έτι των πλεί- 21. Anspielung auf die Homerischen στων μερών της φάλαγγος κατά Verse, welche Polybius anführt: πορείαν όντων και προσβαινόντων άσπις αρασπίδ' έρειδε, κόρυς κόπρος τους βουνούς. Polyb. - 17. . ρυν, ανέρα δ' ανήρ ψαύον δ' ιπhastis positis], εδόθη παράγγελμα πόκομοι κόρυθες λαμπροϊσι φάλοικαταβαλούσι τας σαρίσσας επάγειν. . σιν νευόντων ως πυκνοί εφέστασαν Livius glaubte, diese Worte heissen, αλλήλοισιν. die Sarissen wurden abgeworfen; 22. inter signa et ordines] in die dies ist ein Irrthum. Die Phalan- Zwischenräume der Manipel

« IndietroContinua »