Immagini della pagina
PDF
ePub

quae sine ordine venerat, agmen magis quam acies aptiorque itineri quam pugnae, vixdum in iugum evaserat. in hos incom- 6 positos Quinctius, quamquam pedem referentes in laevo cornu. suos cernebat, elephantis prius in hostem actis impetum facit, 5 ratus partem profligatam cetera tracturam. non dubia res fuit: 7 extemplo terga vertere Macedones, terrore primo bestiarum aversi. et ceteri quidem hos pulsos sequebantur; unus e tri- 8 bunis militum ex tempore capto consilio, cum viginti signorum militibus, relicta ea parte suorum quae haud dubie vincebat, 10 brevi circuitu dextrum cornu hostium aversum invadit. nullam 9 aciem ab tergo adortus non turbasset: ceterum ad communem omnium in tali re trepidationem accessit quod phalanx Macedonum gravis atque immobilis nec circumagere se poterat, nec 10 hoc qui a fronte paulo ante pedem referentes tunc ultro ter15 ritis instabant patiebantur. ad hoc loco etiam premebantur, quia iugum ex quo pugnaverant, dum per proclive pulsos in- 11 secuntur, tradiderant hosti ad terga sua circumducto. paulisper in medio caesi, deinde omissis plerique armis capessunt fugam. X. Philippus cum paucis peditum equitumque primo tumulum 20 altiorem inter ceteros cepit, ut specularetur, quae in laeva parte suorum fortuna esset; deinde postquam fugam effusam 2 animadvertit et omnia circa iuga signis atque armis fulgere hostium, et ipse acie excessit. Quinctius cum institisset ceden- 3 tibus, repente quia erigentes hastas Macedonas conspexerat, 25 quidnam pararent incertus, paulisper novitate rei constituit signa; deinde ut accepit hunc morem esse Macedonum traden- 4 tium sese, parcere victis in animo habebat. ceterum ab ignaris 5 militibus omissam ab hoste pugnam, et quid imperator vellet, impetus in eos est factus, et primis caesis ceteri in fugam 30 dissipati sunt. rex effuso cursu Tempe petit. ibi ad Gonnos 6 diem unum substitit ad excipiendos, si qui proelio superessent. Romani victores in castra hostium spe praedae irrumpunt: ea

[merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

7 magna iam ex parte direpta ab Aetolis inveniunt. caesa eo die octo milia hostium, quinque capta. ex victoribus septin8 genti ferme ceciderunt. si Valerio qui credat, omnium rerum immodice numerum augenti, quadraginta milia hostium eo die sunt caesa; capta - ibi modestius mendacium est quinque 5 milia septingenti, signa militaria ducenta undequadraginta. 9 Claudius quoque duo et triginta milia hostium caesa scribit, 10 capta quattuor milia et trecentos. nos non minimo potissimum numero credidimus, sed Polybium secuti sumus, non incertum auctorem cum omnium Romanarum rerum tum praecipue in 10 Graecia gestarum.

XI. Philippus conlectis ex fuga, qui variis casibus pugnae dissipati vestigia eius secuti fuerant, missisque Larisam ad commentarios regios comburendos, ne in hostium venirent 2 potestatem, in Macedoniam concessit. Quinctius captivis prae- 15 daque venum datis, partim militi concessis, Larisam est profectus, hauddum satis gnarus, quam regionem petisset rex 3 quidve pararet. caduceator eo regius venit, specie ut indutiae essent donec tollerentur ad sepulturam qui in acie cecidissent, re vera ad petendam veniam legatis mittendis. utrumque ab 20 4 Romano impetratum. adiecta etiam illa vox, bono animo esse regem ut iuberet; quae maxime Aetolos offendit, iam tumentis 5 querentisque mutatum victoria imperatorem. ante pugnam omnia magna parvaque communicare cum sociis solitum: nunc 6 omnium expertes consiliorum esse; suo ipsum arbitrio cuncta 25 agere; cum Philippo iam gratiae privatae locum quaerere, ut dura atque aspera belli Aetoli exhauserint, pacis gratiam et

[blocks in formation]

Plünderung beginnen. Polyb. fügt hinzu: ἤρξαντο καταμέμφεσθαι τοὺς Αἰτωλούς, καὶ λέγειν πρὸς τὸν στρα τηγόν, ὅτι τοὺς μὲν κινδύνους αὐτοῖς ἐπιτάττει, τῆς δ ̓ ὠφελείας ἄλλοις παρακεχώρηκεν. — 3. Valerio] Einl. 6, 11. 7. Claudius] Quadrigarius, ibid. 6, 10. - 9. non incertum auctorem] Wie Römische Annalisten behauptet haben mochten, deren Uebertreibung und Lügenhaftigkeit Polybius allerdings im Wege stand. So sagt Liv. auch XXX, 45 Polybius haudquaquam spernendus auctor. Und in der That wurde Polyb. von den Römern nicht gerade viel benützt.

12. Philippus] Er zog durch den

Pass Tempe nach Macedonien.
14. commentarios regios] natanavoαι
τὰ βασιλικὰ γράμματα· σαφῶς γὰρ
ᾔδει διότι πολλὰς ἀφορμὰς δώσει τοῖς
ἐχθροῖς καὶ καθ ̓ ἑαυτοῦ καὶ κατὰ
τῶν φίλων, ἐὰν κρατήσωσι Ῥωμαῖοι
τῶν ὑπομνημάτων. 19. donec tol-
lerentur nach allgemeiner Sitte
aller Hellenen. Es war darum diese
Bitte kein Schein oder Vorwand,
wenn sich damit auch ein anderer
Zweck vereinigen liess. 22. tu-
mentis] Die bereits grollten.
26. gratiae privatae locum] Die
Aetoler wollten immer die Ver-
nichtung ihrer Feinde. Sie konnten
sich nicht vertraut machen mit dem
Römischen Grundsatz: Tu regere
inperio populos, Romane, memento;
Hae tibi erunt artes; pacisque in-
ponere morem, Parcere subiectis

fructum Romanus in se vertat. et haud dubie decesserat iis 7 aliquantum honoris: sed cur neglegerentur ignorabant. donis regis imminere credebant invicti ab ea cupiditate animi virum: sed et succensebat non immerito Aetolis ob insatiabilem avi- 8 5 ditatem praedae et arrogantiam eorum, victoriae gloriam in se 9 rapientium, qua vanitate et superbia omnium aures offendebant; et Philippo sublato, fraetis opibus Macedonici regni Aetolos habendos Graeciae dominos cernebat. ob eas causas multa 10 sedulo, ut viliores levioresque apud omnis essent et videren10 tur, faciebat.

XII. Indutiae quindecim dierum datae hosti erant, et cum ipso rege constitutum conloquium; cuius priusquam tempus veniret, in consilium advocavit socios: rettulit quas leges pacis 2 placeret dici. Amynander Athamanum rex paucis sententiam 15 absolvit: ita componendam pacem esse, ut Graecia etiam absentibus Romanis satis potens tuendae simul pacis libertatisque esset. Aetolorum asperior oratio fuit, qui pauca prae- 3 fati, recte atque ordine imperatorem Romanum facere, quod quos belli socios habuisset, cum iis communicaret pacis con20 silia, falli aiunt eum tota re, si aut Romanis pacem aut 4 Graeciae libertatem satis firmam se credat relicturum nisi Philippo aut occiso aut regno pulso; quae utraque proclivia esse, si fortuna uti vellet. ad haec Quinctius negare Aetolos aut 5 moris Romanorum memores esse, aut sibi ipsis convenientem 25 sententiam dixisse. et illos prioribus omnibus conciliis conlo- 6 quiisque de condicionibus pacis semper, non ut ad internecionem bellaretur, disseruisse, et Romanos, praeter vetustissimum 7 morem victis parcendi, praecipuum clementiae documentum dedisse pace Hannibali et Carthaginiensibus data. omittere se 8 30 Carthaginienses: cum Philippo ipso quotiens ventum in conloquium? nec umquam, ut cederet regno, actum esse. an quia victus proelio foret, inexpiabile bellum factum? cum armato 9 hoste infestis animis concurri debere: adversus victos mitissimum quemque animi maximi haberi. libertati Graeciae videri 10 35 graves Macedonum reges. si regnum gensque tollatur, Thracas Illyrios, Gallos deinde, gentes feras et indomitas, in Ma

[blocks in formation]

11 cedoniam se et in Graeciam effusuras. ne proxima quaeque amoliendo maioribus gravioribusque aditum ad se facerent. 12 interfanti deinde Phaeneae praetori Aetolorum, testificantique, si elapsus eo tempore Philippus foret, mox gravius eum rebel13 laturum, „desistite tumultuari", inquit „ubi consultandum est. 5 non iis condicionibus illigabitur rex, ut movere bellum possit."

F) Befreiung Griechenlands (Liv. XXXIII, 30-33).

XXX. Paucos post dies decem legati ab Roma venerunt, 2 quorum ex consilio pax data Philippo in has leges est, ut omnes Graecorum civitates, quae in Europa quaeque in Asia 10 3 essent, libertatem ac suas haberent leges; quae earum sub dicione Philippi fuissent, praesidia ex eis Philippus deduceret, vacuasque traderet Romanis ante Isthmiorum tempus. deduceret et ex eis, quae in Asia essent, Euromo Pedasisque et Bargyliis et Iaso et Myrina et Abydo et Thaso et Perintho: 15 4 eas quoque enim placere liberas esse. de Cianorum libertate Quinctium Prusiae Bithynorum regi scribere quid senatui et

[merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

gebung der griechischen Städte in
Kleinasien, deren sich Philipp vor-
dem bemächtigt hatte, greift in die
Rechte Aegypten's und Syrien's ein,
die Pergamenischen Könige dagegen
behalten die ihnen unterworfenen
Städte. Der Zusatz quae in Asia
essent passt nicht auf Thasos und
Perinthos. Euromus, Pedasa, Bar-
gylia, Iasus liegen in Carien und
gehörten zu Peraea (ἡ περαία τῶν
Podiov). Diese Städte gehörten den
Rhodiern und Philipp hatte sich
ihrer bemächtigt nach der Schlacht
bei Lade (zuerst wurde Ph. ge-
schlagen bei Chios, dann blieb er
Sieger bei Lade 201). Myrina auf
der Insel Lemnos (auch eine äoli-
sche Stadt in Kleinasien am sinus
Cumaeus), Perinth und Abydos in
Thracien.
16. eas quoque enim]
Dies wird besonders betont, weil
man die Rückgabe an Rhodos oder
Aegypten hätte erwarten sollen.
Cianorum] cf. zu XXXII, 21, 22.
17. scribere und die folgenden Infi-
nitive sind von einem zu denkenden
placere abhängig, cf. p. 162, 22, deut-
licher Polyb.: περὶ δὲ τῆς τῶν Κια-

decem legatis placuisset. captivos transfugasque reddere Phi- 5 lippum Romanis, et navis omnis tectas tradere praeter quinque et regiam unam inhabilis prope magnitudinis, quam sedecim versus remorum agebant. ne plus quinque milia armatorum 6 5 haberet, neve elephantum ullum. bellum extra Macedoniae fines ne iniussu senatus gereret. mille talentum daret populo 7 Romano, dimidium praesens, dimidium pensionibus decem annorum. in haec obsides accepti, inter quos De metrius Philippi filius.

10 XXXI. Omnibus Graeciae civitatibus hanc pacem approbantibus soli Aetoli decretum decem legatorum clam mussantes carpebant. litteras inanis vana specie libertatis adumbratas 2 esse: cur enim alias Romanis tradi urbes, nec nominari eas, alias nominari et sine traditione liberas iuberi esse, nisi quod, 3 15 quae in Asia sint, liberentur, longinquitate ipsa tutiores, quae in Graecia sint, ne nominatae quidem intercipiantur, Corinthus

....

νῶν ἐλευθερώσεως Τίτον γράψαι
πρὸς Προυσίαν κατὰ τὸ δόγμα τῆς
συγκλήτου. – 2. praeter quin-
que] Polyb. πλὴν πέντε σκαφῶν,
wahrscheinlich sind es Trieren.
4. versus remorum] Ruderreihen.
Das Kriegsschiff des Ptolemaeus
Philopator hatte (nach Plut. Demetr.
43. Plin. VII, 56) vierzig Reihen
von Rudern. Die Länge wird auf
420 Fuss, die Breite auf 57 Fuss
angegeben. Cf. Smith p. 50 sq.
ne plus V milia arm. gereret]
Beide wichtige Punkte hat Polyb.
nicht. Liv. mag sie aus den römi-
schen Annalisten oder nach Ana-
logie des Friedens mit Karthago
hinzugefügt haben. Philipp_er-
scheint indessen bald mit 6000 Mann
in Athamanien, dann hält er eine
Armee von 30000 Mann Infanterie
und 5000 Kavallerie, ohne dass dies
als eine Verletzung des Vertrags
angeführt wird. Ebenso wenig
brauchte Philipp zu den Grenz-
kriegen gegen die Thraker etc. die
Erlaubniss des Senats. Vgl. die
verständige Aeusserung des Flami-
ninus c. 12, 10.

..

12. Litteras adumbratas] Es sei ein inhaltloser Tractat skizzirt (=annehmbar gemacht) durch ein trügerisches Bild der Freiheit, d. h. der Friedenstractat sei nicht so bestimmt und scharf ausgeführt, dass

Histor. Quellenbuch. II, 2. 2. Aufl.

die darin versprochene Freiheit
zur Wirklichkeit werden könne.
13. alias, ἔφασκον γὰρ εἶναι δύο
γνώμας ἐν τῷ δόγματι περὶ τῶν
ὑπὸ Φιλίππου φρουρουμένων πόλεων,
τὴν μὲν μίαν ἐπιτάττουσαν ἐξάγειν
τὰς φρουρὰς τὸν Φίλιππον, τὰς δὲ
πόλεις παραδιδόναι Ρωμαίοις, τὴν
δ ̓ ἑτέραν, ἐξάγοντα τὰς φρουράς
ἐλευθεροῦν τὰς πόλεις. τὰς μὲν οὖν
ἐλευθερουμένας ἐπ ̓ ὀνόματος δη-
λοῦσθαι, ταύτας δ ̓ εἶναι τὰς κατὰ
τὴν ̓Ασίαν, τὰς δὲ παραδιδομένας
Ρωμαίοις φανερὸν ὅτι τὰς κατὰ τὴν
Εὐρώπην Polyb. c. 28. 16. Co-
rinthus Demetriade] In Rom
hatten die griechischen Gesandten
früher erklärt: διότι τῆς πλκίδος
καὶ τοῦ Κορίνθου καὶ τῆς Δημη-
τριάδος ὑπὸ τῷ Μακεδόνι (also auch
ὑπὸ τῷ Ῥωμαίῳ!) ταττομένων οὐχ
οἷόν τε τοὺς Ἕλληνας ἔννοιαν
λαβεῖν ἐλευθερίας. ὁ γὰρ αὐτὸς
Φίλιππος ἔφη τοὺς προειρημένους
τόπους εἶναι πέδας Ελληνικάς.
οὔτε γὰρ Πελοποννησίους ἀναπνεῦ-
σαι δυνατὸν ἐν Κορίνθῳ βασιλικῆς
φρουρᾶς ἐγκαθημένης, οὔτε Λοκρούς
καὶ Βοιωτοὺς καὶ Φωκέας θαρσῆσαι
Φιλίππου Χαλκίδα κατέχοντος καὶ
τὴν ἄλλην Εὔβοιαν, οὐδὲ μὴν Θεττα-
λοὺς οὐδὲ Μάγνητας δυνατὸν ἐναύ-
σασθαι (eig. = sich Feuer anzünden,
als erste Bedingung des Lebens)
τῆς ἐλευθερίας οὐδέποτε Δημη-

11

« IndietroContinua »