ex

4 et Chalcis et Oreus cum Eretria et Demetriade. nec tota

vano criminatio erat. dubitabatur enim de Corintho et Chalcide et Demetriade, quia in senatus consulto, quo missi

decem legati ab urbe erant, ceterae Graeciae atque Asiae urbes 5 haud dubie liberabantur, de iis tribus urbibus legati, quod 5

tempora rei publicae postulassent, id e re publica fideque sua 6 facere ac statuere iussi erant. Antiochus rex erat, quem

transgressurum in Europam, cum primum ei vires suae satis

placuissent, non dubitabant. ei tam opportunas ad occupandum 7 patere urbes nolebant. ab Elatia profectus Quinctius Anti- 10

cyram cum decem legatis, inde Corinthum traiecit. ibi con8 silia de libertate Graeciae dies prope totos agitabantur. iden

tidem Quinctius liberandam omnem Graeciam, si Aetolorum

linguas retundere, si veram caritatem ac maiestatem apud 9 omnis nominis Romani vellent esse, si fidem facere ad libe- 15

randam Graeciam, non ad transferendum a Philippo ad se 10 imperium sese mare traiecisse. nihil contra ea de libertate

urbium alii dicebant: ceterum ipsis tutius esse manere paulisper

sub tutela praesidii Romani quam pro Philippo Antiochum 11 dominum accipere. postremo ita decretum est, Corinthus red- 20

deretur Achaeis, ut in Acrocorintho tamen praesidium esset; Chalcidem ac Demetriadem retineri, donec cura de Antiocho decessisset.

XXXII. Isthmiorum statum ludicrum aderat, semper quidem et alias frequens cum propter spectaculi studium insitum 25

genti, quo certamina omnis generis artium viriumque et per2 nicitatis visuntur, tum quia propter opportunitatem loci per

duo diversa maria omnium rerum usus ministrantis humano 3 generi, concilium Asiae Graeciaeque is mercatus erat: tum

vero non ad solitos modo usus undique convenerant, sed 30

exspectatione erecti, qui deinde status futurus Graeciae, quae sua fortuna esset. et alii alia non taciti solum opinabantur sed sermonibus etiam ferebant Romanos facturos: vix cuiquam

persuadebatur Graecia omni cessuros. ad spectaculum conse- 4 5 derant; et praeco cum tubicine, ut mos est, in mediam aream,

unde solemni carmine ludicrum indici solet, processit, et tuba silentio facto ita pronuntiat , senatus populusque Romanus et 5 T. Quinctius imperator Philippo rege Macedonibusque devictis

liberos, immunes, suis legibus esse iubet Corinthios Phocenses 10 Locrensesque omnis et insulam Euboeam et Magnetas, Thessalos, Perrhaebos, Achaeos Phthiotas." percensuerat omnis 6

“ gentis, quae sub dicione Philippi regis fuerant. audita voce praeconis maius gaudium fuit, quam quod universum homines

acciperent. vix satis credere se quisque audisse, et alii alios 7 15 intueri mirabundi velut ad somni vanam speciem: quod ad

quemque pertinebat, suarum aurium fidei minimum credentes, proximos interrogabant. revocatus praeco, cum unusquisque 8 non' audire modo sed videre libertatis suae nuntium averet,

iterum pronuntiavit eadem. tum ab certo iam gaudio tantus 9 20 cum clamore plausus est ortus totiensque repetitus, ut facile

appareret nihil omnium bonorum multitudini gratius quam libertatem esse. ludicrum deinde ita raptim peractum est, 10 ut nullius nec animi nec oculi spectaculo intenti essent: adeo

unum gaudium praeoccupaverat omnium aliarum sensum vo25 luptatium. XXXIII. ludis vero dimissis cursu prope omnes

tendere ad imperatorem Romanum, ut ruente turba in unum 2 adire contingere dextram cupientium, coronas lemniscosque iacientium, haud procul periculo fuerit. sed erat trium ferme 3

et triginta annorum; et cum robur iuventae, tum gaudium ex 30 tam insigni gloria et fructu virtutis vires suppeditabat.

praesens tantummodo effusa est laetitia, sed per multos dies

er

ratu totius Graeciae celebritate etc.

2. alia facturos ist Object zu opinabantur u. sermonibus ferebant. 5. et praeco]

cum mit Ind. Perf. oder Praes. ist mehr griech. Sprachgebrauch. aream] = σταδιον. 6. carmine, Formel, Gebet.

-'9. inmunes, éqpoveňtovs ágopoloyńtous Polyb. Mit der Gewährung der Selbständigkeit u. Autonomie war die Freiheit von Besteuerung nicht immer verbunden.

ad quemque pertinebat] Jeder über sein eigenes Geschick, wenn

inem der genannten Staaten angehörte. Nicht etwa attinebat. 20. Polyb. einfacher: @ote un gaδίως αν υπό την έννοιαν αγαγείν τοϊς νύν ακούουσι το γεγονός. 24. praeoccupaverat] Denn die Verkündigung geschah vor den Spielen.

5 gratis et cogitationibus et sermonibus renovata: esse aliquam

in terris gentem, quae sua impensa, suo labore ac periculo 6 bella gerat pro libertate aliorum; nec hoc finitimis aut pro

pinquae vicinitatis hominibus aut terris continentibus iunctis 7 praestet, sed maria traiciat, ne quod toto orbe terrarum iniu- 5

stum imperium sit, ubique ius fas lex potentissima sint, una

voce praeconis liberatas omnis Graeciae atque Asiae urbes. 8 hoc spe concipere audacis animi fuisse, ad effectum adducere

et virtutis et fortunae ingentis.

10

IV. Der Syrische Krieg (192— 189).
A) Die Schlacht in den Thermopylen (Liv. XXXVI, 15-21).

XV. Cum haec agebantur, Chalcide erat Antiochus, iam tum cernens nihil se ex Graecia praeter amoena Chalcide hi2 berna et infames nuptias petisse. tunc Aetolorum vana promissa

incusare et Thoantem mendacem, Hannibalem vero non ut 15

gloriam, qui est fructus verae virtutis rum cura in conviviis et vinum honestissimus, repudiare. 4. aut sequentibus voluptatibus ac deinde terris continentibus iunctis] iunctis ex fatigatione magis quam satietate ist mit hominibus zu verbinden. earum in somno traduxit. Eadem Sinn: Die erste und nächste Auf- omnis praefectos cepit luxuria, in gabe ist es, die unmittelbaren eandem et milites effusi sunt nec Nachbarn zu befreien, dann fol- quisquam eorum aut arma induit gen die Völker, welche mit ihrem aut stationem aut vigilias servavit Gebiet das Römische inperium be- aut quicquam, quod militaris operis rühren; aber die Römer gehen so- aut muneris esset, fecit. 14. vana gar über das Meer, um als uneigen promissa] cf. XXXV, 42: Thoas nützige Befreier aufzutreten.

Aetolus omnibus in Graecia tumultu 12. cum haec agebantur, der Con- conpletis Demetriadem adferebat in sul M'. Acilius Glabrio war mit potestate esse et quibus mendaciis einer Armee von 22000 Mann und de rege multiplicando verbis 15 Elephanten in Griechenland er- copias eius erexerat multorum in schienen u. bezwang nun mit Phi- Graecia animos, eisdem et regis lipp vereint schnell nacheinander spem inflabat. ibid. 49: quod si Athamanien u. Thessalien, eroberte quis, antea ignorasset, quae. die Stadt der Thaumaker u. ver- Antiochum et Aetolos coniunwüstete das Gebiet von Hypata xisset, ex legatorum sermone po(191 v. Chr.). 13. amoena Chal- tuisse apparere: mentiendo in cide hiberna] c. 11: Rex Chalcidem vicem iactandoque vires, quas a Demetriade profectus, amore captus non haberent, inflasse vana spe virginis Chalcidensis, cum patrem atque inflatos esse. 15. Hanprimo adlegando, deinde coram ipse nibalem] Die Höflinge des Antiorogando fatigasset, invitum se gra- chus wussten ihn immer zu beseivioris fortunae condicioni inligan- tigen. Hann. wollte die Römische tem, tandem inpetrata re tamquam Macht nicht unterschätzt wissen in media pace nuptias celebrat et und drang auf ein Bündniss mit relicum hiemis omissa omnium re- Philipp von Macedonien. Dagegen

res

3

prudentem tantum virum, sed prope vatem omnium quae tum evenirent, admirari. ne tamen temere coepta segnitia insuper everteret, nuntios in Aetoliam misit, ut omni contracta iuven

tute convenirent Lamiam, et ipse eo decem milia fere peditum 5 ex eis qui postea venerant ex Asia expleta et equites quin

gentos duxit. quo cum aliquanto pauciores quam umquam 4 antea convenissent, et principes tantummodo cum paucis clientibus essent, atque ii dicerent omnia sedulo ab se facta, ut

quam plurimos ex civitatibus suis evocarent, nec auctoritate 5 10 nec gratia nec imperio adversus detractantes militiam valuisse,

destitutus undique et ab suis, qui morabantur in Asia, et ab sociis, qui ea in quorum spem vocaverant non praestabant, intra saltum Thermopylarum sese recepit. id iugum, sicut 6

Apennini dorso Italia dividitur, ita mediam Graeciam dirimit. 15 ante saltum Thermopylarum in septentrionem versa Epirus et 7

Perrhaebia et Magnesia et Thessalia est et Phthiotae Achaei et sinus Maliacus: intra fauces ad meridiem vergunt Aetoliae 8 pars maior et Acarnania et cum Locride Phocis et Boeotia

adiunctaque insula Euboea, et excurrente in altum velut pro20 munturio Attica terra, sita ab tergo et Peloponnesus. hoc 9

iugum ab Leucate et mari ad occidentem verso per Aetoliam ad alterum mare orienti obiectum tendens ea aspreta rupesque interiectas habet, ut non modo exercitus sed ne expediti qui

dem facile ullas ad transitum calles inveniant. extremos ad 10 25 orientem montis Oetam vocant, quorum quod altissimum est,

Callidromon appellatur; in cuius valle ad Maliacum sinum vergente iter est non latius quam sexaginta passus. haec una 11 militaris via est, qua traduci exercitus, şi non prohibeantur,

possint. ideo Pylae, et ab aliis, quia calidae aquae in ipsis 12 30 faucibus sunt, Thermopylae locus appellatur, nobilis Lacedaemoniorum adversus Persas morte magis memorabili quam pugna.

XVI. Haudquaquam pari tum animo Antiochus intra portas loci eius castris positis munitionibus insuper saltum impe

diebat; et cum duplici vallo fossaque et muro etiam, qua res 2 35 postulabat, ex multa copia passim iacentium lapidum permu

sprachen die Höflinge in der leicht- die Thermopylen bilden. – 17. infertigsten Weise von den Römern, tra citra? 19. excurrente quia quo quisque asperius adversus terra ist Abl. der Ursache für sita Romanos locutus esset, eo spes gra- ab tergo et Peloponnesus. tiae maior erat!

5. ex eis,

aspreta] rauhe, steinige Höhen. der Zahl derer, welche erst nach 30. Thermopylae] Vgl. die Beschreidem Uebergang des Antiochus nach bung bei Herod. VÌI, 176. Griechenland aus Asien nachge- 32. intra portas, &vròs avlõv, kommen waren. 13. sese recepit] etwas östlich von den Lamia lag noch weiter nördlich Quellen; loci eius der ganzen eben am Malischen Meerbusen.

id

beschriebenen Oertlichkeit, des iugum, das Oetagebirg, dessen Ende Thermopylenpasses. — 33. inpedie

22.

aus

warmen

3 nisset omnia, satis fidens numquam ea vim Romanum exercitum facturum, Aetolos ex quattuor milibus

tot enim convene4 rant partim ad Heracleam praesidio obtinendam, quae ante

ipsas fauces posita est, partim Hypatam mittit, et Heracleam

haud dubius consulem oppugnaturum, et iam multis nuntian- 5 5 tibus circa Hypatam omnia evastari. consul depopulatus Hy

patensem primo, deinde Heracleensem agrum, inutili utrobique auxilio Aetolorum, in ipsis faucibus prope fontes calidarum

aquarum adversus regem posuit castra. Aetolorum utraeque 6 manus Heracleam sese incluserunt. Antiochum, cui, priusquam 10

hostem cerneret, satis omnia permunita et praesidiis obsaepta

videbantur, timor incessit, ne quas per imminentia iuga calles 7 inveniret ad transitum Romanus: nam et Lacedaemonios quon

dam ita a Persis circuitos fama erat, et nuper Philippum ab 8 iisdem Romanis. itaque nuntium Heracleam ad Aetolos mittit, 15

ut hanc saltem sibi operam eo bello praestarent, ut vertices

circa montium occuparent obsiderentque, ne qua transire Ro9 mani possent. hoc nuntio audito dissensio inter Aetolos orta

est. pars imperio parendum regis atque eundum censebant, 10 pars subsistendum Heracleae ad utramque fortunam, ut sive 20

victus ab consule rex esset, in expedito haberent integras

copias ad opem propinquis ferendam civitatibus suis, sive vin11 ceret, ut dissipatos in fugam Romanos persequerentur. utra

que pars non mansit modo in sententia sua, sed etiam exsecuta est consilium. duo milia Heracleae substiterunt, duo trifariam 25 divisa Callidromum et Rhoduntiam et Tichiunta

haec nonina cacuminibus sunt occupavere.

XVII. Consul postquam insessa superiora loca ab Aetolis vidit, M. Porcium Catonem et L. Valerium Flaccum consularis legatos cumbinis milibus delectorum peditum ad castella 30

Aetolorum, Flaccum in Rhoduntiam et Tichiunta, Catonem in 2 Callidromum mittit. ipse priusquam ad hostem copias admo

veret, vocatos in contionem milites paucis est adlocutus. „plerosque omnium ordinum, milites, inter vos esse video, bat] machte unzugänglich.

1. vim 29. M. Porcium Catonem] Der facturum] sich hier (ea) den Weg später den Beinamen Censorius ererzwingen. 2. Aetolos ex IV hielt. Seine Charakteristik bei Liv. milibus, denn die wenigen schon XXXIX, 40 sq. Sein Auftreten als früher bei ihm erschienenen Aetoler Consul für die lex Oppia (ne qua behielt er bei sich. Vgl. v. 25. mulier plus semunciam auri haberet 7. inutili] ohne dass die Aetoler neve vestimento versicolori uteretur es verhindern konnten. - 14. nuper neve iuncto vehiculo in urbe oppiPhilippum] Es ist an die Umgebung dove nisi sacrorum publicorum caudes Passes (fauces) am Aous gedacht. sa veheretur) XXXIV, c. 1-8. Sein

16. vertices circa montium] Die Feldzug in Spanien (195) als ConHöhen der umliegenden Berge.

sul ibid. c. 11-21. 32. Callidro20. ut sive sive ut, ähnlich wie mum, der Pfad 'Avónala Herod. VII, ut aut aut ut I p. 67, 14.

215. 34. omnium ordinum] Le