esse.

B) Die Seeschlachten bei Corycus und Myonnesus (Liv. XXXVI, 41—45;

XXXVII, 26-31). XLI. Dum haec in Italia geruntur, Antiochus Ephesi securus admodum de bello Romano erat tamquam non transit

uris in Asiam Romanis. quam securitatem ei magna pars 5 2 amicorum aut per errorem aut adsentando faciebat. Hannibal

unus, cuius eo tempore vel maxima apud regem auctoritas

erat, magis mirari se aiebat, quod non iam in Asia essent 3 Romani, quam venturos dubitare. propius esse ex Graecia in

Asiam quam ex Italia in Graeciam traicere, et multo maiorem 10

causam Antiochum quam Aetolos esse, neque mari minus quam 4 terra pollere Romana arma. iam pridem classem circa Maleam

audire sese nuper novas naves novumque imperatorem 5 rei gerendae causa ex Italia venisse. itaque desineret Antio

chus pacem sibi ipse spe vana facere. in Asia et de ipsa Asia 15 brevi terra marique dimicandum ei cum Romanis esse, et aut

imperium adimendum orbem terrarum adfectantibus aut ipsi 6 regnum amittendum. unus vera et providere et fideliter prae

dicere visus. itaque ipse rex navibus, quae paratae instructae

que erant, Chersonesum petit, ut ea loca, si forte terra veni- 20 7 rent Romani, praesidiis firmaret, ceteram classem Polyxenidam

parare et deducere iussit; speculatorias naves ad omnia exploranda circa insulas dimisit.

XLII. C. Livius praefectus Romanae classis, cum quinquaginta navibus tectis profectus ab Roma Neapolim, quo ab 25

sociis eius orae convenire iusserat apertas naves, quae ex 2 foedere debebantur, Siciliam inde petit, fretoque Messanam

praetervectus, cum sex Punicas naves ad auxilium missas accepisset et ab Reginis Locrisque et eiusdem iuris sociis debitas exegisset naves, lustrata classe ad Lacinium altum

petit. Corcyram, quam primam Graeciae civitatium adiit, cum 3 5 venisset, percunctatus de statu belli necdum enim omnia in Graecia perpacata erant - et ubi classis Romana esset, 4

, postquam audivit circa' Thermopylarum saltum in statione consulem ac regem esse, classem Piraei stare, maturandum

ratus omnium rerum causa, pergit protinus navigare Pelopon10 nesum. Samen Zacynthumque, quia partis Aetolorum malue- 5

rant esse, protinus depopulatus Maleam petit, et prospera navigatione usus paucis diebus Piraeum ad veterem classem pervenit. ad Scyllaeum Eumenes rex cum tribus navibus occur- 6

rit, cum Aeginae diu incertus consilii fuisset, utrum ad tuen15 dum rediret regnum

audiebat enim Antiochum Ephesi navales terrestresque parare copias — , an nusquam abscederet ab Romanis, ex quorum fortuna sua penderet. a Piraeo A. 7 Atilius, traditis successori quinque et viginti navibus tectis,

Romam est profectus. Livius una et octoginta constratis 8 20 navibus, multis praeterea minoribus, quae aut apertae ro

stratae aut sine rostris speculatoriae erant, Delum traiecit. XLIII, eo fere tempore consul Acilius Naupactum oppugnabat. Livium Deli per aliquot dies — et est ventosissima regio inter

Cycladas fretis alias maioribus alias minoribus divisas 25 adversi venti tenuerunt. Polyxenidas certior per dispositas 2

speculatorias naves factus Deli stare Romanam classem, nuntios ad regem misit. qui omissis quae in Hellesponto agebat 3 cum rostratis navibus, quantum accelerare poterat, Ephesum

rediit, et consilium extemplo habuit, faciendumne periculum 30 navalis certaminis foret. Polyxenidas negabat cessandum, et 4

factas inmobiles esse, tum etiam, ut quae in terram hostium 7 veniant, oneratas conmeatu venire: suas autem, ut pacạta

omnia circa se relinquentis, nihil praeter militem atque arma habituras. multum etiam adiuturam notitiam maris terrarum

que et ventorum, quae omnia ignaros turbatura hostis essent. 5 8 movit omnes auctor consilii, qui et re consilium exsecuturus

erat. biduum in apparatu morati, tertio die centum navibus,

quarum septuaginta tectae, ceterae apertae, minoris omnes 9 formae erant, profecti Phocaeam petierunt. inde cum audisset

appropinquare iam Romanam classem rex, quia non inter- 10

futurus navali certamini erat, Magnesiam quae ad Sipylum 10 est concessit ad terrestris copias conparandas. classis ad Cis

suntem portum Erythraeorum, tamquam ibi aptius exspecta11 tura hostem, contendit. Romani, ubi primum aquilones ii

namque per aliquot dies tenuerant - ceciderunt, ab Delo 15 Phanas, portum Chiorum in Aegaeum mare versum, petunt;

inde ad urbem circumegere naves, conmeatuque sumpto Pho12 caeam traiciunt. Eumenes Elaeam ad suam classem profectus,

paucis post inde diebus cum quattuor et viginti navibus tectis,

apertis pluribus paulo Phocaeam ad Romanos parantis instruen- 20 13 tisque se ad navale certamen rediit. inde centum quinque

tectis navibus, apertis ferme quinquaginta profecti, primo aquilonibus transversis cum urgerentur in terram, cogebantur tenui agmine prope in ordinem singulae naves ire; deinde ut lenita paululum vis venti est, ad Corycum portum, qui super 25 Cissuntem est, conati sunt traicere. XLIV. Polyxenidas, ut appropinquare hostis adlatum est, occasione pugnandi laetus sinistrum ipse cornu in altum extendit, dextrum cornu praefectos navium ad terram explicare iubet, et aequa fronte ad 2 pugnam procedebat. quod ubi vidit Romanus, vela contrahit 30

malosque inclinat, et simul armamenta conponens opperitur 3 insequentis navis. iam ferme triginta in fronte erant, quibus

ut aequaret laevum cornu, dolonibus erectis altum petere intendit, iussis qui sequebantur adversus dextrum cornu prope

nen.

Vortheile. 12. Cissuntem portum, cf. v. 25. Strabo 644: noiv do łageiv επί τας Ερυθράς, πρώτον μεν "Έραι πολίχνιόν εστι Τηίων· είτα Κώρυκος όρος υψηλόν και λιμήν υπ' αυτό Κασύστης και άλλος Ερυθράς λιμήν καλούμενος και εφεξής πλείους έτεPOL. 25. ad Corycum portum] Der Hafen und das Vorgebirge von Teos führen den gleichen Namen.

alle in einer Linie. 30. vela, zur Schlacht brauchte man nicht mehr die Segel, sondern die Ruder.

31. armamenta, Segelstangen etc., conponere zusammenlegen, entfer

33. aequaret laevum] Den linken Flügel zu einer Linie ausdehnen. Das dolon, ein kleineres Segel, wurde an der Spitze des Hauptmastes angebracht, um die Schnelligkeit des unter vollen Segeln laufenden Schiffes zu erhöhen. Vgl. Smith. 21. 34. adversus dextrum]

terram proras dirigere. Eumenes agmen cogebat. ceterum ut 4 demendis armamentis tumultuari primum coeptum est, et ipse, quanta maxima celeritate potest, concitat naves. iam omnibus 5

in conspectu erant. duae Punicae naves antecedebant Romanam 5 classem, quibus obviae tres fuerunt regiae naves. et ut in 6

numero inpari, duae regiae unam circumsistunt, et primum ab utroque latere remos detergunt, deinde transcendunt armati, et deiectis caesisque propugnatoribus navem capiunt. una, 7

quae conpari Marte concurrerat, postquam captam alteram 10 navem vidit, priusquam ab tribus simul circumveniretur, retro

ad classem refugit. Livius indignatione accensus praetoria 8 nave in hostes tendit. adversus quam eadem spe duae, quae Punicam unam navem circumvenerant, cum inferrentur, demit

tere remos in aquam ab utroque latere remiges stabiliendae 15 navis causa iussit, et in advenientis hostium naves ferreas 9

manus inicere, et ubi pugnam pedestri similem fecissent, meminisse Romanae virtutis nec pro viris ducere regia mancipia. haud paulo facilius quam ante duae unam, tunc una duas

naves expugnavit cepitque. et iam classes quoque undique 10 20 concurrerant, et passim permixtis navibus pugnabatur. Eume- 11

nes, qui extremus commisso certamine advenerat, ut animadvertit laevum cornu hostium ab Livio turbatum, dextrum ipse, ubi aequa pugna erat, invadit. XLV. neque ita multo post

primum ab laevo cornu fuga coepit. Polyxenidas enim ut 25 virtute militum haud dubie se superari vidit, sublatis doloni

bus effuse fugere intendit; mox idem et qui prope terram cum Eumene contraxerant certamen fecerunt. Romani et Eumenes, 2 quoad sufficere remiges potuerunt et in spe erant extremi

agminis vexandi, satis pertinaciter secuti sunt. postquam cele- 3 30 ritate navium, utpote levium, suas conmeatu onustas eludi

frustra tendentis viderunt, tandem substiterunt, tredecim captis navibus cum milite ac remige, decem demersis. Romanae 4 gegen den feindlichen rechten Flü- - 20. passim permixtis navibus) gel. 2. tumultuari] Passiv, cf. επειδή γαρ προσβάλοιεν αλλήλοις, Caes. b. g. VII, 61.

ου ραδίως απελύοντο υπό τε πλήdetergunt] Infolge des drénalovs, θους και όχλου των νεών και μάλd. h. man schiffte durch die Reihe λόν τι πιστεύοντες τους επί του καder Gegner, um die Seiten und ταστρώματος οπλίταις ες την νίκην, Ruder der Schiffe zu beschädigen οι καταστάντες εμάχοντο ησυχαζουund schnell gewendet sie von hin- σών των νεων. Τhuc. 21. extreten anzugreifen. Vgl. Thuc. 1, 49. mus] nam agmen cogebat. 11. praetoria nave] das Admiralschiff.

15. ferreas manus] Wahr- 27. contraxerant certamen] in scheinlich hatte das Schiff zwei Kampf gerathen waren; denn von Enterbrücken. - 16. pedestri simi- Anfang an standen sie Eumenes lem] ήν τε η ναυμαχία καρτερά, τη nicht gegenüber, er griff später in μεν τέχνη ούχ ομοίως, πεζομαχία das Treffen ein und gab die Entδε το πλέον προσφερής ούσα. Τhuc. scheidung - 28. sufficere] absolut

7. remos

classis una Punica navis, in primo certamine ab duabus cir

cumventa, periit. Polyxenidas non prius quam in portu Ephesi 5 fugae finem fecit. Romani eo die, unde egressa regia classis

erat, manserunt; postero die hostem persequi intenderunt.

medio fere in cursu obviae fuere iis quinque et viginti tectae 5 6 Rhodiae naves cum Pausistrato praefecto classis. his adiunctis,

Ephesum hostem persecuti ante ostium portus acie instructa

steterunt. postquam confessionem victis satis expresserunt, 7 Rhodii et Eumenes domos dimissi; Romani Chium petentes,

Phoenicuntem primum portum Erythraeae terrae praetervecti, 10 nocte ancoris iactis, postero die in insulam ad ipsam urbem

traiecerunt. ubi paucos dies remige maxime reficiendo morati 8 Phocaeam tramittunt. ibi relictis ad praesidium urbis quattuor

quinqueremibus, ad Canas classis venit; et cum iam hiems appeteret, fossa valloque circumdatis naves subductae.

Exitu anni comitia Romae habita, quibus creati sunt consules L. Cornelius Scipio et C. Laelius, Africanum intuentibus cunctis ad finiendum cum Antiocho bellum.

XXVI. Antiochus postquam a spe societatis Prusiae decidit, Ephesum ab Sardibus est profectus ad classem, quae per 20

15

9

ausdauern. 4. manserunt] ibi manserunt, denn bei der Correlation kann das Demonstrativum im Hauptsatze ausgelassen werden.

5. quinque et viginti] értà nai Eixool. Appian Syriaca. c. 21, der ebenfalls (nach Polyb.) die Schlacht beschreibt. 10. Phoenicuntem portum, an der Westseite der Halbinsel, auf welcher Erythrae liegt. - praetervecti] sie konnten, scheint es, in den Hafen nicht einlaufen, der vielleicht verschlossen war. 14. Canas] In Aeolis, gegenüber von Mytilene, . in der Nähe der Arginusen, nicht weit von Elaea und Pergamum. 17. C. Laelius, Freund des Scipio Africanus; er hatte in den Consulwahlen für 192 eine repulsa erlitten. App. Syr. c. 21: οι Ρωμαίοι δε Μανίω μεν αιρούνται διάδοχον έπι την στρατηγίαν Λεύκιον Σκιπίωνα, δς τότε αυτοίς ύπατος ήν, άπράκτω δ' όντι και απειροπολέμω σύμβουλον αιρούνται τον αδελφόν Πούπλιον Σκιπίωνα. Africanum intuentibus cunctis] cf. XXXVII, 1: Tum de consulum provinciis coeptum est agi. ambo Graeciam cupiebant. multum Laelius in

senatu poterat. is, cum senatus aut sortiri aut conparare inter se provincias consules iussisset, elegantius facturos dixit, si iudicio patrum quam si sorti eam rem permisissent. Scipio responso ad hoc dato, cogitaturum quid sibi faciendum esset, cum fratre uno locutus, iussusque ab eo permittere audacter senatui, renuntiat collegae facturum se quod is censeret. cum res aut nova aut vetustate exemplorum memoriae iam exoletae relata exspectatione certaminis senatum erexisset, P. Scipio Africanus dixit, si L. Scipioni fratri suo provinciam Graeciam decrevissent, se legatum iturum. haec vox magno adsensu audita sustulit certamen. experiri libebat, utrum plus regi Antiocho in Hannibale victo an in victore Africano consuli legionibusque Romanis auxilii foret; ac prope omnes Scipioni Graeciam, Laelio Italiam decreverunt.