τικές δυνάμεις εξηγε, και συμβάλλει τοΐς πολεμίοις εν τω Μυλαίω πεδίω περί τον Λογγανός καλούμενον ποταμόν. τροπήν δε ποιήσας αυτών ισχυράν, και των ηγεμόνων εγκρατής γενό

μενος ζωγρία, την μεν των βαρβάρων κατέπαυσε τόλμαν, αυτός 5 δε παραγενόμενος εις τας Συρακούσας βασιλεύς υπό πάντων προσηγορεύθη των συμμάχων.

Οι δέ Μαμερτίνοι, πρότερον μέν έστερημένοι της επικου- 10 ρίας της εκ του Ρηγίου, καθάπερ ανώτερον είπον, τότε δε και

τοίς ιδίοις πράγμασιν έπταικότες ολοσχερώς, οι μεν επί Καρχη10 δονίους κατέφευγον, και τούτοις ενεχείριζον σφάς αυτούς και

την άκραν, οι δε προς Ρωμαίους έπρέσβευον, παραδιδόντες την 2 πόλιν και δεόμενοι βοηθείν σφίσιν ως ομοφύλοις υπάρχουσι. Ρωμαίοι δε πολύν μέν χρόνον ηπόρησαν διά το δοκείν εξό- 3

φθαλμον είναι την αλογίαν της βοηθείας. το γαρ μικρό πρό- 4 15 τερον τους ιδίους πολίτας μετά της μεγίστης ανηρηκότας τιμω

ρίας παραχρήμα Μαμερτίνοις βοηθείν τοϊς τα παραπλήσια πεποιηκόσιν οι μόνον εις την Μεσσηνίων αλλά και την Ρηγί

V. Chr.

2. Der Λογγανός (Todtenau) ist im βοηθείν (τους Ρωμαίους), ανηρηNordosten Siciliens im Gebiet von κότας μικρά πρότερον, δυσαπολοΜυλαί (Mühlhausen). 5. βασι- γητον είχε την αμαρτίαν. - 17. Die λεύς .. προσηγορεύθη] Im Jahr 269 Mamertiner hatten sich an Regium

vergangen durch Unterstützung der 7. πρότερον μέν, vorher schon, legio Campαnα, cf. ΙΙΙ 26, 6: ει κατά vor dem mit τότε δε eingeführten τούτό τις επιλαμβάνεται Ρωμαίων Ereigniss. 9. έπταικότες] αttriti, περί της είς Σικελίαν διαβάσεως, attenuati. ολοσχερής, oniuersus, ότι καθόλου Μαμερτίνους προσέλα

, ολοσχερώς, penitus, ganz und gar, βον εις την φιλίαν και μετά ταύτα vollständig, sind dem P. sehr ge- δεομένοις εβοήθησαν, οίτινες ου läufige Ausdrücke, cf. p. 20, 3. 23, 2. μόνον της Μεσσηνίων πόλιν αλλά 33, 17. – 10. ενεχείριζον] Impf. = , .

και την Ρηγίνων παρεσπόνδησαν, wollten übergeben. - 12 ως ομο

.

είκότως αν δόξειε δυσαρεστεϊν (ure φύλοις, tamquam propinquis et con- offendi videtur) ει δε παρά τους sanguineis. = 13. εξόφθαλμον είναι .

όρκους και τας συνθήκας (mit CarWeil man glaubte, dass das Miss- thago) υπολαμβάνει τις αυτούς liche (ihrer bisherigen Moral πεποιήσθαι την διάβασιν, αγνοεί u. Politik Widersprechende) προφανώς. In der That war auch einer solchen Hülfeleistung das Verhältniss der Campaner in augenfallig sei. – 15. τους ιδίους Regium und der Mamertiner in πολίτας] Die Cam paner waren Messana sehr verschieden: jene römische Halbbürger, wenn sie waren von Rom Regium zu Hülfe nicht vielleicht wegen ihrer Ver- gesandt und standen unter "römi. dienste im Kriege das volle Römi- scher Militärhoheit, ihr Verbrechen sche Bürgerrecht erhalten hatten; war zugleich Insurrection; die Maindessen spricht Liv. wohl von einer mertiner stammten zwar aus CamCamp. Legion, nennt aber ihren panien, standen aber nicht unter Führer Decius Vibellius doch nur römischer Hoheit und verletzten praefectus. 15. Verbinde το γαρ kein römisches Recht. Bedenklich Histor. Quellenbuch. II, 2.

2

zu

5 νων πόλιν, δυσαπολόγητον είχε την αμαρτίαν. ου μην αγνο

ουντές γε τούτων ουδέν, θεωρούντες δε τους Καρχηδονίους ου μόνον τα κατά την Λιβύης, αλλά και της Ιβηρίας υπήκοα πολλά μέρη πεποιημένους, έτι δε τών νήσων απασών εγκρατείς

υπάρχοντας των κατά το Σαρδώον και Τυρρηνικόν πέλαγος, 5 6 ηγωνίων, ει Σικελίας έτι κυριεύσαιεν, μή λίαν βαρείς και φο

βεροί γείτονες αυτοϊς υπάρχoιεν, κύκλο σφάς περιέχοντες και 7 πάσι τοίς της Ιταλίας μέρεσιν επικείμενοι. διότι δε ταχέως υφ'

αυτούς ποιήσονται την Σικελίαν, μη τυχόντων επικουρίας των 8 Μαμερτίνων, προφανές ήν. κρατήσαντες γαρ εγχειριζομένης 10

αυτούς της Μεσσήνης έμελλον εν ολίγω χρόνω τας Συρακούσας επανελέσθαι διά τό πάσης σχεδόν δεσπόζειν της άλλης Σικελίας. 9 δ προορώμενοι Ρωμαίοι, και νομίζοντες αναγκαίον είναι σφίσι

το μη προέσθαι την Μεσσήνην, μηδ' εάσαι Καρχηδονίους οίον

ει γεφυρώσαι την εις Ιταλίαν αυτούς διάβασιν, πολύν μέν χρό- 15 11 νον έβουλεύσαντο, και το μεν συνέδριον ουδ' εις τέλος έκύρωσε

την γνώμην. έδόκει γαρ τα περί την αλογίαν της τοΐς Μαμερ

τίνοις επικουρίας ισορροπείν τοϊς εκ της βοηθείας συμφέρουσιν. 2 οι δε πολλοί, τετρυμένοι μέν υπό των προγεγονότων πολέμων

war nur ihre Hülfeleistung gegen die Stadt Regium, also auch gegen Rom. - 1. δυσαπολόγητον είχε

. την αμαρτίαν] eine solche That wäre ein Vergehen gewesen,

welches vom rechtlichen u. moralischen Gesichtspunkte aus schwer zu vertheidigen war. Dazu kam, dass man nicht die Verträge mit Karthago verletzen wollte, welche erst während des Krieges mit Pyrros erneuert worden waren. 6. ηγωνίων] αγωνιάν sich beanruhigen, angstigen. - 8. διότι δε]

, . ότι δε.

11. έμελλον] mussten bezwingen (επανελέσθαι), Nothwendigkeit der Verhältnisse. 14. οίον εί γεφυρώσαι] gewisgermagen die Brücke schlagen zum Uebergang. 16. το μέν συνέδριον] Der Senat.

ουδ' εις τέλος έκύρωσε την γνώunv] konnte zu keinem entscheidenden Entschlusse kommen. 19. οι δε πολλοί] Das Volk; in der Volksversammlung unterstützen die Consuln (στρατηγοί) das Bittgesuch der

Mamertiner. Aehnlich ist der Vorgang Liv. XXXI, 7. Die Consuln, App. Claudius u. M. Fulvius Flaccus, theilten die moralischen Rücksichten des Senates nicht, sie stimmten für das Bündniss und säumten nicht, das Volk für ihre Ansichten u. Wünsche zu gewinnen. Das Volk war durch die letzten schweren Kriege erschöpft (τετρυμένοι), es sehnte sich nach Entschädigung für die Verluste (επανορθώσεως). Die Consuln entwarfen nun ein glänzendes Bild von dem Nutzen, welcher nicht blos dem Staate im Allgemeinen aus diesem Bündniss erwachsen würde, sondern auch den einzelnen Bürgern selbst. Von der Macht der Karthager, von der Dauer u. den Opfern, welche ein Krieg um Sicilien nöthig machte, davon hatte die Masse des Volkes keinen Begriff. „Das Geschlecht der Claudier machte sich die Förderung der Verkehrsinteressen der Stadt- u. Marktbevölkerung gegenüber der einfachen bäuerlichen Politik (plebs

και προσδεόμενοι παντοδαπής επανορθώσεως, άμα δε τοις άρτι οηθείσι περί του κοινή συμφέρειν τον πόλεμον και κατ' ιδίαν εκάστους ωφελείας προδήλους και μεγάλας υποδεικνύντων των στρατηγών, έκριναν βοηθείν.

B. Erste Periode des Krieges 264-261 (Polyb. Ι, 11. 12. 16--19).

Κυρωθέντος δε του δόγματος υπό του δήμου, προχειρισά- 3 μενοι τον έτερον των υπάτων στρατηγόν "Αππιον Κλαύδιον εξαπέστειλαν, κελεύσαντες βοηθείν και διαβαίνειν εις Μεσσή

νην. οι δε Μαμερτίνοι τον μεν των Καρχηδονίων στρατηγόν, 4 10 ήδη κατέχοντα την άκραν, εξέβαλον, τα μεν καταπληξάμενοι,

τα δε παραλογισάμενοι τον δ' "Αππιον έπεσπώντο, και τούτω την πόλιν ενεχείριζον. Καρχηδόνιοι δε τον μεν στρατηγόν 5 αυτών ανεσταύρωσαν, νομίσαντες αυτόν άβούλως, άμα δ' ανάν

δρως προέσθαι την ακρόπολιν αυτοί δε τη μεν ναυτική δυνά- 6 15 μει περί Πελωριάδα στρατοπεδεύσαντες, το δε πεζό στρατεύματι

περί τας Σύνεις καλουμένας, ενεργώς προσέκειντο τη Μεσσήνη.

waren

rustica) zur Hauptaufgabe. Fasst zu sein. - τα μεν καταπληξάμενοι

. man die Claudische Politik von die- etc.] vel metu, vel fraude, sie ser Seite, so erklärt es sich erst, wussten dem Hanno Furcht einzudass derselbe gewaltige Patron des jagen und ihn zu täuschen. Als Römischen Handels und der Römi- der Legat C. Claudius plötzlich nach schen Libertiner der war, der gegen Messana übergesetzt war, berief er jeden nachgiebigen Frieden mit T'a- eine Volksversammlung und Hanno rent stimmte, dass ferner sein En- liess sich bestimmen, ebenfalls zu kel bei den Comitien die Kriegs- erscheinen. Die Römer nahmen erklärung (?) gegen Karthago durch- nun Hanno gefangen, bis die Karsetzte, die zu beschliessen der Se- thager die Burg geräumt hatten. nat nicht den Muth hatte.“ K. W. – 12. ενεχείριζον] Impf. Nitzsch, Annalistik 285.

bereit dazu, denn der Consul Ap6. κυρωθέντος δέ τού δόγμα- pius Claudius war noch nicht über τος] in den Centuriatcomitien. die Meerenge gegangen.

13. άνε8. κελεύσαντες βοηθεϊν] Der Con- σταύρωσαν] schlugen ihn ans Kreuz, sul erhält also noch nicht Auftrag vgl. Liv. XXII, 61 qui (Terentius zum Kriege gegen Syrakus und Varro) si Carthaginiensium ductor Karthago, sondern nur

zur Be

fuisset, nihil recusandum supplicii setzung von Messana. 10. κατέ- foret. - 15. περί Πελωριάδα] bei

. χοντα την άκραν] Hanno hatte dem Vorgebirge Pelorus im Norwährend der Unterhandlungen mit den von Messana; der Berg Σύνεις Rom die Burg von Messana besetzt ist in der Nähe des Vorgebirges. und die ganze Stadt beherrscht. Wegen καλουμένας 1st wohl die Appius Claudius scheint der Bru- Lesart Eóveis (cubilia) richtiger; dersohn oder Enkel des App. Clau- man hat von dem Berge aus eine dius Caecus (Censor 312) gewesen ruhige, bequeme Aussicht auf

7 κατά δε τον καιρόν τούτον Ιέρων, νομίσας ευφυώς έχειν τα

παρόντα προς το τους βαρβάρους τους την Μεσσήνην κατ

έχοντας ολοσχερώς εκβαλείν εκ της Σικελίας, τίθεται προς τους 8 Καρχηδονίους συνθήκας. και μετά ταύτα αναζεύξας εκ των

Συρακουσών έποιείτο την πορείας επί την προειρημένην πόλιν 5 καταστρατοπεδεύσας δ' εκ θατέρου μέρους περί το Χαλκιδικών

όρος καλούμενον απέκλεισε και ταύτης της εξόδου τους εν τη 9 πόλει. ο δε στρατηγός των Ρωμαίων "Αππιος νυκτός και παρα10 βόλως περαιωθείς τον πορθμόν ήκεν εις την Μεσσήνην. ορών

δε πανταχόθεν ενεργώς προσημεικότας τους πολεμίους, και 10 συλλογισάμενος άμα μεν αισχράν, άμα δ' επισφαλή γίγνεσθαι

την πολιορκίαν αυτώ, της τε γης των πολεμίων επικρατούντων 11 και της θαλάττης, το μεν πρώτον διεπρεσβεύετο προς αμφοτέ

ρους, βουλόμενος εξελέσθαι του πολέμου τους Μαμερτίνους 12 ουδενός δε προσέχοντος αυτώ, τέλος επαναγκαζόμενος έκρινε 15 13 διακινδυνεύειν και πρώτον εγχειρείν τοϊς Συρακοσίοις. εξαγαγών

δε την δύναμιν παρέταξε πρός μάχην, ετοίμως εις τον αγώνα 14 συγκαταβάντος αυτό και του των Συρακοσίων βασιλέως επί

πολύν δε χρόνον διαγωνισάμενος επεκράτησε των πολεμίων,

και κατεδίωξε τους υπεναντίους έως εις τον χάρακα πάντας. 20 15 "Αππιος μέν ούν σκυλεύσας τους νεκρούς επανήλθε πάλιν εις

την Μεσσήνην. ο δε Ιέρων, όττευσάμενός τι περί των όλων πραγμάτων, επιγενομένης της νυκτός ανεχώρησε κατά σπουδών

εις τας Συρακούσας. τη δε κατά πόδας ημέρα γνούς "Αππιος 12 την απόλυσιν των προειρημένων, και γενόμενος ευθαρσής, έκρινε μη μέλλειν αλλ' εγχειρείν τοϊς Καρχηδονίοις. παραγ- 2

γείλας ούν τους στρατιώταις εν ώρα γίγνεσθαι την θεραπείας, 5 άμα τώ φωτί την έξοδον εποιείτο. συμβαλών δε τοίς υπεναν- 3

τίοις πολλούς μέν αυτών απέκτεινε, τοις δε λοιπούς ήνάγκασε φυγείν προτροπάδην εις τας παρακειμένας πόλεις. χρησάμενος 4 δε τοίς ευτυχήμασι τούτοις και λύσας την πολιορκίαν, λοιπόν

επιπορευόμενος αδεως επόρθει την τε των Συρακοσίων και την 10 των συμμαχούντων αυτοϊς χώραν, ουδενός αντιποιουμένου των

υπαίθρων" το δε τελευταίον προσκαθίσας αυτάς επεβάλετο πολιορκείν τας Συρακούσας.

Προσπεσόντων δ' εις την Ρώμην εκ της Σικελίας των 16 περί τον "Αππιον και τα στρατόπεδα προτερημάτων, καταστή15 σαντες υπάτους Μάνιον Ότακίλιον και Μάνιον Ουαλέριον τάς

τε δυνάμεις απάσας εξαπέστελλον και τους στρατηγούς αμφοτέρους εις την Σικελίαν. έστι δε παρά Ρωμαίοις τα πάντα τέτ- 2 ταρα στρατόπεδα Ρωμαϊκά χωρίς των συμμάχων, & κατ’ ενιαυ

τον προχειρίζονται τούτων έκαστον ανά τετρακισχιλίους πεζούς, 20 ιππείς δε τριακοσίους. ων παραγενομένων από τε των Καρχη- 3

δονίων αι πλείους αφιστάμεναι πόλεις προσετίθεντο τοΐς Ρωμαίοις από τε των Συρακοσίων. ο δε Ιέρων θεωρών την δια- 4 τροπής και κατάπληξιν των Σικελιωτών, άμα δε το πλήθος και το βάρος των Ρωμαϊκών στρατοπέδων, εκ πάντων συνελογίζετο

1. τη δε κατά πόδας ημέρα] vgl. Zu p. 14, 3.

2. απόλυσιν των προειρημένων) der Abzug der Genannten (Syr.); 80 απολύεσθαι αναχωρείν. ευθαρσής, zuversichtlich, mathig. - 4. εν ώρα, η ,

tempore, rechtzeitig. την θεραnelav] Nicht blos curatio corporum, sondern auch arma expedire etc. 7. προτροπάδης] effuse, effusa fugα. εις τας παρακειμένας πόλεις] in die benachbarten Städte der Seekiate. – 9. επιπορευόμε

. vos] hier und dorthin kriegerische Ausflüge machen. 10. των υπαίθρων] ύπαιθρα das freie offene Feld (opp. feste Plätze), das nur durch Heeresmacht behauptet werden kann (κρατήσαι, εκχωρείν, εις ύπαιθρα

εξελθεϊν). -- 11. επεβάλετο] schichte sich an, Syracusas oppugnare adortus est.

13. προσπεσόντων] προσπίπτει τι oder προσπ. λόγος nuntius alicuius rei adfertur häufig bei Polyb. und Plutarch. 17. τέτταρα στρατόπεδα] 4 Legionen bilden Zwei consularische Heere. 19. προχειρίGovtal] im Sinne von eligere, conscribere, inperare: ad socios Latinumque nomen ad milites ex formula accipiendos mittunt Liv. XXII, sc. έχει, wie III 107, 9. 21. αι πλείους, Diod. XXIII 6: ήσαν δ' εξήκοντα επτά. 22. διατροπήν] Bestürzung, synon. mit xatánangis, consternatio. 24. βάρος, υη αο