serent, et quocumque alio poterat ad copias contrahendas, in unum iam consilium, ut acie dimicaret, intentus misit. C) Die Schlacht bei Magnesia (Liv. XXXVII, 37—44). XXXVII. Consul omnibus praeparatis ad proposita exsequenda cum ex stativis movisset, Dardanum primum, deinde 5 2 Rhoeteum, utraque civitate obviam effusa, venit. inde Ilium processit, castrisque in campo, qui est subiectus moenibus, positis in urbem arcemque cum escendisset, sacrificavit Miner3 yae praesidi arcis, et Iliensibus tum omni rerum verborumque honore ab se oriundos Romanos praeferentibus et Romanis 10 4 laetis origine sua. inde profecti sextis castris ad caput Caici amnis pervenerunt. eo et Eumenes rex, primo conatus ab Hellesponto reducere classem in hiberna Elaeam, adversis deinde ventis cum aliquot diebus superare Lecton promunturium non potuisset, in terram egressus, ne deesset prin- 15 cipiis rerum, qua proximum fuit, in castra Romana cum parva 5 manu contendit. ex castris Pergamum remissus ad conmeatus expediendos, tradito frumento quibus iusserat consul in eadem stativa rediit. inde plurium dierum praeparatis cibariis consilium erat ire ad hostem, priusquam hiems opprimeret. Regia castra circa Thyatiram erant. ubi cum audisset Antiochus P. Scipionem aegrum Elaeam delatum, legatos, qui 20 6 Der König ist also immer noch nicht vollständig gerüstet. Es scheint fast, als wünschte er eine Niederlage, um mit Rom Frieden zu schliessen und seine Besitzungen in Europa sowie die griechischen Städte Kleinasiens mit Ehren abtreten zu können. 5. ex stativis] Nach dem ungehinderten Uebergange des Römischen Heeres über den Hellespont bewerkstelligt durch die Schiffe des Eumenes, blieb dieses eine Zeit lang am Hellespont (bei Abydos?) in Standquartieren (April 190). 9. omni rerum verborumque honore] unter jeder Art von Ehrenbezeugungen. 11. origine sua] Der Glaube an die Troische Abstammung der Römer war schon zur Zeit des ersten punischen Krieges in Rom allgemein. Bereits 205 v. Chr, wurde die Idäische Mutter von Pessinus geholt, wobei die Römer ihr Begehren durch Hinweisung auf ihre Abstammung vom Phryger Aeneas begründeten. Flamininus bezeichnete auf Weihgeschenken die Römer als Aeneaden. Vollends populär wurde die Sage durch die Dichtungen des Naevius u. Ennius. Vgl. Schwegler I, 306. – 14. Lecton] Vorgebirge des Ida, am Eingang in den adramyttischen Meerbusen. 20. hiems] Es war etwa April (189); dieser Monat fiel aber damals in die Zeit des December (190). 21. Thyatira (Ovátelpa) lag etwa auf der Mitte des Weges von Pergamum nach Sardes, nordöstlich von Magnesia am Sipylus. 22. Antiochus hatte bereits vorher Friedensanerbietungen gemacht u. sich zur Abtretung der Ionischen u. Aeolischen Städte bereit erklärt, aber die Römer forderten bereits die Räumung des ganzen Gebiets filium ad eum reducerent, misit. non animo solum patrio 7 gratum munus, sed corpori quoque salubre gaudium fuit; satiatusque tandem conplexu filii „renuntiate“ inquit „gratias 8 regi me agere: referre aliam gratiam nunc non posse, quam 5 ut suadeam, ne ante in aciem descendat, quam in castra me redisse audierit. quamquam sexaginta duo milia peditum, 9 plus duodecim milia equitum animos interdum ad spem certaminis faciebant, motus tamen Antiochus tanti auctoritate viri, in quo ad incertos belli eventus omnis fortunae posuerat 10 subsidia, recepit se, et transgressus Phrygium amnem circa Magnesiam quae ad Sipylum est posuit castra; et ne, si extra- 10 here tempus vellet, munimenta Romani temptarent, fossam sex cubita altam, duodecim latam cum duxisset, extra duplex 11 vallum fossae circumdedit, interiore labro murum cum turribus 15 crebris obiecit, unde facile arceri transitu fossae hostis posset. XXX VIII. Consul circa Thyatiram esse regem ratus, continuis itineribus quinto die ad Hyrcanum campum descendit. inde cum profectum audisset, secutus vestigia citra Phrygium 2 amnem, quattuor milia ab hoste, posuit castra. eo mille 3 20 ferme equites – maxima pars Gallograeci erant, et Dahae quidam aliarumque gentium sagittarii equites intermixti tumultuose amni traiecto in stationes impetum fecerunt. primo 4 turbaverunt incompositos: deinde cum longius certamen fieret et Romanorum ex propinquis castris facili subsidio cresceret 25 numerus, regii fessi iam et pluris non sustinentes, recipere se conati circa ripam amnis, priusquam flumen ingrederentur, ab instantibus tergo aliquot interfecti sunt. biduum deinde 5 silentium fuit neutris transgredientibus amnem. die Romani simul omnes transgressi sunt, et duo milia fere 30 et quingentos passus ab hoste posuerunt castra. metantibus 6 et muniendo occupatis tria milia delecta equitum peditumque regiorum magno terrore ac tumultu advenere. aliquanto pau- 7 tertio post diegseit des Taurus. ιδία δ' ο Πού- tiocbus. 14. interiore labro] Caes. πλιος έφη το Ηρακλείδη (des A. b. g. VII, 72. Unterhandler) Ρωμαίους, ει μεν έτι 16. P. Scipio hatte während seiΧερρονήσου και Λυσιμαχείας κρα- ner Krankheit seinem Bruder den των ο Αντίοχος ταύτα προύτεινεν, Cn. Domitius als Berather beige. ασμένως αν λαβείν τάχα δ' ει και geben: Δομέτιος, δε φιλοτιμούμενος μόνον έτι του Ελλησπόντου τον τον πόλεμον εφ' εαυτού κριθήναι, διάπλουν εφύλασσε· νυν δ' ουκ τον ποταμόν επέρα μάλα θρασέως. ανέξεσθαι διαλύσεων επ' ολίγοις. App. 30. Dabei bleibt der Consul App. 29. – 1. filium] der in Sy- eine Null, Domitius ist de facto rische Gefangenschaft gerathen war. Feldherr. 17. ad Hyrcanum cam 2. corpori quoque) denn Afri- pum] in der Nähe von Thyatira. canus war kränklich. 10. Phry- 20. Gallograeci, mercede congium amnem] Hom. Il. XX, 392. ducti, in quibus plurimum terroris 12. munimenta] das Lager des An- erat. 31. occupatis] der Bedeu ciores in statione erant; hi tamen per se, nullo à munimento castrorum milite avocato, et primo aequum proelium sustinue runt, et crescente certamine pepulerunt hostis centum ex eis 8 occisis, centum ferme captis. per quadriduum insequens in structae utrimque acies pro vallo stetere. quinto die Romani 5 9 processere in medium campi, Antiochus nihil promovit signa, ita ut extremi minus mille pedes a vallo abessent. XXXIX. Consul postquam detractari certamen vidit, postero die in consilium advocavit, quid sibi faciendum esset, 2 si Antiochus pugnandi copiam non faceret. instare hiemem: 10 aut sub pellibus habendos milites fore, aut si concedere in 3 hiberna vellet, differendum esse in aestatem bellum. nullum umquam hostem Romani aeque contempserunt. conclamatum undique est, duceret extemplo et uteretur ardore militum; 4 qui tamquam non pugnandum cum tot milibus hostium sed 15 par numerus pecorum trucidandus esset, per fossas per vallum castra invadere parati erant, si in proelium hostis non exiret. 5 Cn. Domitius ad explorandum iter, et qua parte adiri hostium vallum posset, missus, postquam omnia certa rettulit, postero die propius admoveri castra placuit; tertio signa in medium 20 6 campi prolata et instrui acies coepta est. nec Antiochus ultra tergiversandum ratus, ne et suorum animos minueret detractando certamen et hostium spem augeret, et ipse copias eduxit, tantum progressus a castris ut dimicaturum appareret. Romana acies unius prope formae fuit et hominum et 25 armorum genere. duae legiones Romanae, duae socium ac Latini nominis erant; quina milia et quadringenos singulae 8 habebant. Romani mediam aciem, cornua Latini tenuerunt: hastatorum prima signa, deinde principum erant; triarii po9 stremos claudebant. extra hanc velut iustam aciem a parte 30 dextra consul Achaeorum caetratis inmixtos auxiliares Eumenis, tria milia ferme peditum, aequata fronte instruxit; ultra eos equitum minus tria milia opposuit, ex quibus Eumenis octin10 genti, reliquus omnis Romanus equitatus erat; extremos Trallis 7 1. a tung nach munimento] partic. praes. a muniendo. 9. advocavit quid faciendum esset, wie ist die Breviloquenz (Brachylogie) zu erklären ? 13. conclamatum, asyndeton consecutivum (das Specielle als Folge des Allgemeinen, als in diesem enthalten) durch Voranstellung des Verbi gebildet. - 18. Cn. Domitius] Appian: . ο μεν δη Πούπλιος υπεχώρει, σύμβουλον τώ αδελφώ Γαιον Δομίτιον. καταλιπών. 24. tantum progressus] weit genug. 26. duae socium] Sonst immer als alae, nicht als legiones bezeichnet. Hier wohl nur Kürze des Ausdrucks. 27. et quadringenos] Gewöhnlich sind in dieser Zeit 5200 Mann in der Legion. 28. Die Gesammtstärke des römischen Heers war nach Appian 30000 Mann. Latini socii; an sie reihen sich die auxilia, welche nicht mit zur iusta acies der Römer gerechnet werden. 31. cae S а et Cretensis quingentorum utrique numerum explebant statuit. laevum cornu non videbatur egere talibus auxiliis, 11 quia flumen ab ea parte ripaeque deruptae claudebant: quattuor tamen inde turmae equitum oppositae. haec summa copiarum 12 5 erat Romanis; et duo milia mixtorum Macedonum Thracumque, qui voluntate secuti erant; hi praesidio relicti sunt castris. sedecim elephantos post triarios in subsidio locaverunt. nam 13 praeterquam quod multitudinem regiorum elephantorum erant autem quattuor et quinquaginta sustinere non vide10 bantur posse, ne pari quidem numero Indicis Africi resistunt, sive quia magnitudine longe enim illi praestant sive robore animorum vincuntur. XL. Regia acies varia magis multis gentibus, dissimilitudine armorum auxiliorumque erat. decem et sex milia peditum 15 more Macedonum armati fuere, qui phalangitae appellabantur. haec media acies fuit, in fronte in decem partes divisa. partes 2 eas interpositis binis elephantis distinguebat. a fronte introrsus in duos et triginta ordines armatorum acies patebat. hoc 3 et roboris in regiis copiis erat, et perinde cum alia specie 20 tum eminentibus tantum inter armatos elephantis magnum terrorem praebebat. ingentes ipsi erant: addebant speciem 4 frontalia et cristae et tergo inpositae turres turribusque superstantes praeter rectorem quaterni armati. ad latus dextrum 5 phalangitarum mille et quingentos Gallograecorum pedites 25 opposuit. his tria milia equitum loricatorum cataphractos ipsi appellant - adiunxit. addita his ala mille ferme equitum: 6 agema eam vocabant: Medi erant, lecti viri, et eiusdem regionis mixti multarum gentium equites. continens his grex sede cim elephantorum est oppositus in subsidiis. ab eadem parte, 7 30 paullum producto cornu, regia cohors erat: argyraspides a genere armorum appellabantur. Dahae deinde, equites sagit- 8 tarii , mille et ducenti. tum levis armatura trium milium, pari tratis] Peltasten. 4. turmae, schmuck der Pferde. cristae, wahrscheinlich als delecta manus Federbüsche. 27. agemal die inperatoris, nach Appian unter dem Leibwache: το καλούμενον άγημα Befehl des Domitius. 7. elephan- κράτιστον είναι δοκούν σύστημα tos, cf. p. 155, 25. tõ v intéwv (bei den Macedoniern). Polyb. - 30. argyraspides Tev ) 16. Appian 32: ιστη δ' αυτούς τάγμα διαφέρον τη τε των όπλων εν μέσω, διελών ανά χιλίους και launpornti (mit "Silberblech beεξακοσίους ές δέκα μέρη (Abthei- schlagene Schilde) και τη των ανlungen), και τούτων εκάστου μέρους dov Qern. Diodor. - 31. equites åpetī. ήσαν επί μέν του μετώπου πεντή- sagittarii] ίπποτοξόται. Die Daher κοντα άνδρες, ές δε το βάθος δύο waren ein skythischer Volksstamm, και τριάκοντα, ές δε τα πλευρά an der Südostseite des Kaspischen - εκάστου μέρους ελέφαντες δύο και Meeres, cf. Verg. Aen. VIII, 728 είκοσιν. 22. frontalia] Stirn- indomitique Dahae et pontem indi ferme numero pars. Cretenses pars Tralles. duo milia et quin9 genti Mysi sagittarii his adiuncti erant. extremum cornu clau debant quattuor milia mixti Cyrtii funditores et Elymaei sagit10 tarii. ab laevo cornu phalangitis adiuncti erant Gallograeci pedites mille et quingenti, et similiter his armati duo milia 5 11 Cappadocum, ab Ariarathe missi rege; inde auxiliares mixti omnium generum duo milia septingenti, et tria milia cataphractorum equitum, et mille alii equites, regia ala levioribus tegumentis suis equorumque, alio haud dissimili habitu: Syri 12 plerique erant Phrygibus et Lydis inmixti. . ante hunc equi- 10 tatum falcatae quadrigae et cameli, quos appellant dromadas. his insidebant Arabes sagittarii, gladios tenuis habentes, lon gos quaterna cubita, ut ex tanta altitudine contingere hostem 13 possent. inde alia multitudo, par ei quae in dextro cornu erat, primi Tarentini, deinde Gallograecorum equitum duo 15 milia et quingenti, inde Neocretes mille, et eodem armatu Cares et Cilices mille et quingenti, et totidem Tralles, et quattuor milia caetratorum: Pisidae hi erant et Pamphylii et Lycii . 14 tum. Cyrtiorum et Elymaeorum paria in dextro cornu loca tis auxilia, et sedecim elephanti modico intervallo distantes. 20 XLI. rex ipse in dextro cornu erat; Seleucum filium et Antipatrum fratris filium in laevo praeposuit: media acies tribus permissa, Minnioni et Zeuxidi et Philippo magistro elephan torum. 2 Nebula matutina, crescente die levata in nubes, caliginem 25 dedit; umor inde ab austro velut tempestas perfudit omnia. quae nihil admodum Romanis, eadem perincommoda regiis 3 erant. nam et obscuritas lucis in acie modica Romanis non adimebat in omnis partes conspectum, et umor toto fere gravi 4 armatu nihil gladios aut pila hebetabat: regii tam lata acie 30 gnatus Araxes. 3. Cyrtii] „02 sind die Galater, an die der Brief εν τη Περσίδι Κύρτιοι και Μάρ- des h. Paulus gerichtet ist. dot. "Strabo. - Elymaei] „tà d di 11. falcatae quadrigae] cf. c. 41. επί τας άρκτους της Μηδίας τετραμ- 12. gladios tenues] App.: nał, uaμένα μέρη περιέχεται μεν Ελιμαίους. χαίραις, ότε πλησιάζουεν επιμήκεσι Polyb. η Ελυμαΐς τραχεία ή πολλή και στεναΐς έχρώντο. – 15. Ταren . και ληστρική. Strabo. 4. Gallo- toni] δύο δ' είχον ούτοι ίππους, και graeci] die Gallier wurden durch ο έτερος προσήρτητο θατέρω και Nikomedes von Bithynien nach μεμελετήκεσαν μεταπηδαν εις εκάAsien gezogen. Sie behaupteten Tepov. Mit Tarent hatten sie nichts lange ihre Sprache und ihre Sitten als den Namen gemein (wahrsch. gegen die Macht des Hellenismus, zwei). aber dennoch verlor sich mit der 21. Rex ipse etc.] der rechte FlüZeit ihre Eigenthümlichkeit. Nach gel ist etwas nach dem Flusse dem Kriege mit Antiochus hatten vorgeschoben, sonst stehen alle in die Römer heftige Kämpfe (unter gleicher Linie, Sichelwagen u. KaManlius) mit ihnen zu bestehen, mele vor der Front. 29. toto wobei die Mehrzahl der Gallier armatu, da das Heer fast nur aus vertilgt wurde. Ihre Nachkommen Schwerbewaffneten bestand, welche von dvå |