mutato, ne minores octonum denum annorum, neu maiores 16 quinum quadragenum. si qui sociorum populi Romani ultro bellum inferent Antiocho, vim vi arcendi ius esto, dum ne quam urbem aut belli iure teneat aut in amicitiam accipiat. 17 controversias inter se iure ac iudicio disceptanto, aut si utrisque 5 18 placebit, bello.“ de Hannibale Poeno et Aetolo Thoante et Mnasilocho Acarnane et Chalcidensibus Eubulida et Philone dedendis in hoc quoque foedere adscriptum est; et ut si quid postea addi demi mutarive placuisset, ut id salvo foedere fieret. 19 consul in hoc foedus iuravit: ab rege qui exigerent iusiuran- 10 dum, profecti Q. Minucius Thermus et L. Manlius, qui tum forte ab Oroandis rediit. Polyb. ήν δε τοιαύτη τις ή των κατά μέρος διάταξις. φιλίαν υπάρ χειν 'Αντιόχω και Ρωμαίοις εις άπαντα τον χρόνον, ποιούνται also nicht wörtlich genau wieder- 17. χορηγείν, commenbello hat Pol. nicht. 8. quoque, tum aliamve opem praebere. - 18. Úr' wie bereits in dem Präliminarver- εκείνον, warum nicht εκείνω? vgl. trag: 10. consul, also nicht ein Liv. 25. εξ ων = έκ τούτων &ς. Fetialis. 11. Q. Minucius, einer – 26. τούτους – αποκαταστησάτωder decem legati. 12. Oroandis, σαν, 1st corrupt; vielleicht αποκαin Isaurien. ταστησάτω; der Plural ware intr. 13. τοιαύτη τις, die Urkunde soll redeunto, wofür aber P. sonst 1. λίδαν και Φίλωνα Χαλκιδείς, και των Αιτωλών όσοι κοινάς ειλήφασιν αρχάς. και τους ελέφαντας τους έν'Απαμεία πάντας, και μηκέτι άλλους εχέτω. αποδότω δε και τάς ναύς τας μακράς και τα εκ τούτων άρμενα και τα σκεύη, και μηκέτι εχέτω πλην και δέκα καταφράκτων μηδε τριακοντάκωπον εχέτω ελαυνόμενον, μηδέ πολέμου ένεκεν, ου αυτός κατάρχει. μηδέ πλείτωσαν επί τάδε του Καλυκάδνου ακρωτηρίου, ει μή φόρους ή πρέσβεις ή ομήρους άγοιεν. μη εξέστω δε Αντιόχω μηδέ ξενολογείν εκ της υπό Ρωμαίους ταττομένης, μηδ' υποδεχέσθω τους φεύγοντας. 10 όσαι δε οικίαι Ροδίων ή των συμμάχων ήσαν εν τη υπό βασιλέα Αντίοχον ταττομένη, ταύτας είναι Ροδίων ως και προ του τον πόλεμον εξενεγκείν. και εί τι χρήμα ωφείλετο αυτούς, ομοίως έσται πράξιμον και εί' τι απελήφθη απ' αυτών, αναζητηθέν αποδοθήτω. ατελή δε ομοίως ως και προ του πολέμου τα προς 15 τους Ροδίους υπαρχέτω. ει δέ τινας των πόλεων, ας αποδού ναι δεϊ 'Αντίοχον, ετέροις δέδωκεν 'Αντίοχος, εξαγέτω και εκ τούτων τας φρουράς και τους άνδρας. εάν δέ τινες ύστερον αποτρέχειν βούλωνται, μη προσδεχέσθω. άργυρίου δε δότω 'Αντίοχος Αττικού Ρωμαίοις αρίστου τάλαντα μύρια δισχίλια εν 20 έτεσι δώδεκα, διδούς καθ' έκαστον έτος χίλια (μή έλαττον δ' ελκέτω το τάλαντον λιτρων Ρωμαϊκών όγδοήκοντα) και του σίτου ή και μ. τν εν έτεσι τοϊς πρώτους πέντε, ο' κατά το M. ' έτος, το επιβαλλομένω καιρώ, ω και τοΐς Ρωμαίοις αποδίδωσιν. και του σίτου, καθώς ετίμησεν ο βασιλεύς 'Αντίοχος, τάλαντα 25 εκατόν είκοσι επτά και δραχμάς χιλίας διακοσίας οκτώ & συνεχώρησεν Ευμένης λαβείν, γάζαν ευαρεστουμένην εαυτώ. ομήρους δε είκοσι διδότω 'Αντίοχος, δι' έτων τριών άλλους ανταποστέλλων, μη νεωτέρους ετών οκτωκαίδεκα μηδε πρεσβυ τέρους τετταράκοντα πέντε. εάν δέ τι διαφωνήση των απο30 διδομένων χρημάτων, τω εχομένω έτει αποδότωσαν. άν δέ τινες das Passiv gebraucht. 1. κοινας 4. άρμενα, αrma- 13. πράξιμον Histor. Quellenbuch. II, 2. 2. Aufl. exactio esto. 14. ατελή, ιnmunia. 13 . των πόλεων ή των εθνών, πρός & γέγραπται μη πολεμείν 'Αντίοχον, πρότεροι εκφέρωσι πόλεμον, εξέστω πολεμείν 'Αντιόχω. των δε εθνών και πόλεων τούτων μη εχέτω την κυρίαν αυτός, μηδ' εις φιλίαν προσαγέσθω. περί δε των αδικημάτων των προς αλλήλους γιγνομένων εις κρίσιν προκαλείσθωσαν. εάν δε και τι θέλωσι προς τας συνθήκας αμφότεροι κοινό δόγματι προστεθήναι η αφαιρεθήναι απ' αυτών, εξέστω. τμηθέντων δε των ορκίων επί τούτοις, ευθέως και στρατηγός Κόιντον Μινούκιον Θέρμον και Λεύκιον τον αδελφόν, άρτι κεκομικότας τα χρήματα παρά τών 'Οροανδέων, είς Συρίας 10 εξαπέστειλε, συντάξας κομίζεσθαι τους όρκους παρά του βασιλέως και διαβεβαιώσασθαι τα κατά μέρος υπέρ των συνθηκών. προς δε Κόιντον Φάβιον τον επί του ναυτικού στρατηγόν εξέπεμψε γραμματοφόρους, κελεύων πάλιν πλείν αυτόν εις Πάταρα και παραλαβόντα τας υπαρχούσας αυτόθι ναύς διαπρήσαι. 15 V. Der Dritte Macedonische Krieg (171-167). A) Perseus Bestrebungen in Griechenland (Liv. XLI, 22-24). 4 XXII. Perseus per id tempus, quia quidam Dolopum non parebant, et de quibus ambigebatur rebus disceptationem ab rege ad Romanos recovabant, cum exercitu profectus sub ius 20 5 iudiciumque suum totam coegit gentem. inde per Detaeos montes transgressus, religionibus quibusdam animo obiectis, oraculum aditurus Delphos escendit. cum in media repente Graecia apparuisset, magnum non finitimis modo urbibus terrorem praebuit, sed in Asiam quoque ad regem Eumenen 25 nuntii tumultuosi missi. triduum non plus Delphis moratus 6 per Phthiotidem Achaiam Thessaliamque sine damno iniuriaque populorum, per quorum fines iter fecit, in regnum rediit. nec 7 8. στρατηγός, consul, eigentlich proconsul. 18. Dolopum] Von Flamininus waren sie für frei erklärt, hatten sich aber im Kriege mit Antiochus an die Aetoler angeschlossen und waren von Philipp mit Zustimmung der Römer unterworfen worden. Die Doloper begaben sich nun unter den Schutz der Römer (174), wozu sie kein Recht hatten. 22. religionibus - obiectis] unter dem Vorgeben religiöser Verpflichtungen. 24. terrorem praebuit] d. h. sein Er scheinen wirkte mächtig auf die Bewohner, die allmählich begriffen, dass der Rest der griechischen Freiheit untergehen werde, wenn der macedonische Thron umgestürzt würde. Die Römischen Quellen behandeln diese nationale Erregung Griechenlands als Furcht vor Macedonien! 25. ad regem Eumenen] Es war dies der unablässige Spion Roms im Osten. Als er (172) im Senat erschien und zum Krieg gegen Perseus aufforderte, sagte er von sich selbst: Haec adfero ad vos earum tantum civitatium, per quas iturus erat, satis habuit 5 animos sibi conciliare, sed circa omnes Graeciae civitates aut legatos aut litteras dimisit, petens ne diutius simultatium, quae cum patre suo fuissent, meminissent: nec enim tam atroces fuisse eas, ut non cum ipso potuerint ac debuerint finiri; secum quidem omnia illis integra esse ad instituendam 8 10 fideliter amicitiam. cum Achaeorum maxime gente reconciliandae gratiae viam quaerebat. XXIII. Haec una ex omni Graecia gens et Atheniensium civitas eo processerat irarum, ut finibus interdiceret Macedoni bus. itaque servitiis ex Achaia fugientibus receptaculum Mace- 2 15 donia erat, quia, cum finibus suis interdixissent, intrare regni terminos ipsi non audebant. id cum Perseus animadvertisset, 3 conprensis omnibus litterae** ceterum ne similis fuga servorum postea fieret, cogitandum et illis esse. recitatis his 4 litteris per Xenarchum praetorem, qui privatae gratiae aditum 20 apud regem quaerebat, et plerisque moderate et benigne scriptas esse censentibus litteras, atque eis maxume qui praeter spem recepturi essent amissa mancipia, Callicrates ex eis qui in eo 6 verti salutem gentis crederent, si cum Romanis inviolatum foedus servaretur, „parva" inquit „aut mediocris res, Achaei, 25 quibusdam videtur agi: ego maxumam gravissimamque omnium 6 non agi tantum arbitror, sed quodam modo actam esse. qui regibus Macedonum Macedonibusque ipsis finibus interdixissemus, caventes per id decretum scilicet, ne legatos, ne 7 nam conperta et explorata, haud secus Nachricht, dass er die Sklaven, wahrscheinlich an die Landesversammlung, zurückzuschicken versprach, und zugleich der grösste Theil des Briefes. 19. Xenarchus war 175/4 Strateg. 22. recepturi essent] erhalten sollten. Callicrates] Seinen Charakter erkennt man aus Pol. XXVI, 1: ov (die Gesandten, wozu Call. gehörte), xal παραγενομένων εις την Ρώμην, εισελθών ο Καλλικράτης εις την σύγκλητον τοσούτον απέσχε του ταϊς εντολαϊς (Auftrag) ακολούθως διδάσκειν το συνέδριον, ώστε τουναντίον έκ καταβολής επεχείρησεν ου μόνον των αντιπολιτευομένων κατηγορείν θρασέως, αλλά και την σύγκλητον νουθετεϊν. 27. qui .. interdixissemus] obgleich wir ausge 8. cum ipso] mit seinem Tode. 9. integra esse] hätten sie in jeder Beziehung freie Hand. 12. Atheniensium civitas] cf. XXXI, 44. 13. finibus interdiceret] d. h. jedes Rechts- und Schutzverhältniss (z. B. conmercium) hörte gegenseitig auf. 15. intrare] d. h. sie konnten in Macedonien den fugitivus nicht vindiciren, weil sie kein Klagerecht hatten. 17. litterae] Es ist Vieles ausgefallen, zunächst die > nuntios admitteremus regum, per quos aliquorum ex nobis animi sollicitarentur, ii contionantem quodam modo absentem audimus regem, et, si dis placet, orationem eius probamus. 8 et cum ferae bestiae cibum ad fraudem suam positum plerum que aspernentur et refugiant, nos caeci specie parvi beneficii 5 inescamur, et servolorum minimi pretii recipiendorum spe 9 nostram ipsorum libertatem subrui et temptari patimur. quis enim non videt viam regiae societatis quaeri, qua Romanum foedus, quo nostra omnia continentur, violetur? nisi hoc dubium alicui est, bellandum Romanis cum Perseo esse, et 10 quod vivo Philippo exspectatum, morte eius interpellatum est, 10 id post mortem Philippi futurum. duos, ut scitis, habuit filios Philippus, Demetrium et Perséa. genere materno virtute, ingenio favore Macedonum longe praestitit Demetrius. sed 11 quia in Romanos odii regnum posuerat praemium, Demetrium 15 nullo alio crimine quam Romanae amicitiae initae occidit, Persea, quem belli cum populo Romano prius paene quam 12 regni heredem futurum sciebat, regem fecit. itaque quid hic post mortem patris egit aliud quam bellum paravit? Bastarnas primum ad terrorem omnium in Dardaniam inmisit; qui si 20 sedem eam tenuissent, graviores eos accolas Graecia habuisset 13 quam Asia Gallos habebat. ea spe depulsus non tamen belli consilia omisit: immo, si vere volumus dicere, iam inchoavit bellum. Dolopiam armis subegit nec provocantes de controversiis ad disceptationem populi Romani audivit. inde trans- 25 gressus Oetam, ut repente in medio umbilico Graeciae con14 spiceretur, Delphos escendit. haec usurpatio itineris insoliti seus schlossen haben. 3. si dis placet] am Ende gar noch. – 10.bellandum Romanis) Call. weiss sehr gut, dass der Krieg gegen Perseus in Rom so gut wie beschlossen war, mochte nun dieser handeln wie er wollte. 15. Demetrium .. occidit] „Zwischen Demetrius und Perseus war ein tragischer Bruderhass; Per war nichts weniger als ein edler Charakter, aber es ist ein gewöhnlicher Paralogismus, dass wenn zwischen Zweien Feindschaft besteht und der Eine von Beiden unedel ist, der Andere tüchtig sein muss: dies ist ein falscher Schluss. Ohne bösen Willen liess, wie es scheint, Demetrius sich von Rom gewinnen gegen seinen Vater zu wirken. Dass Perseus ihn anklagte und der Vater ihn als Verräther betrachtete, scheint mir nicht Un recht. Demetrius starb und die allgemeine Meinung ist, dass der Vater ihm durch Gift habe 'das Leben nehmen lassen.“. Nieb. Vorl. Gr. Gesch. III, 496. 19. Bastarnas] Noch Philipp hatte, wie man ihm Schuld gab, die Bastarner am unteren Ister aufgewiegelt und bestimmt, über die Donau zu kommen, zur Schwächung der Dardanier. Die Absicht war: die Bastarner sollten über die Alpen in Italien eindringen und sich mit den Cenomanen und Insubręrn verbinden, um die Römischen Consuln zu beschäftigen, welche durchaus Triumphe feiern wollten. 24. Dolopiam, d. h. eine Partei im Lande, welche sich Macedonien nicht fügen wollte, cf. c. 22, 4. 27. usurpatio] das Einschlagen des Weges, nicht Anspruch auf die Strasse wie auf |