10 Patres Conscripti, "me1 esse clementem; cupio in tantis rei publicae periculis me1 non dissolutum videri; sed jam me ipse inertiae nequitiaeque condemno. 5. Castra sunt in Italia contra populum Romanum 12in 5 Etruriae faucibus collocata: crescit in dies singulos hostium numerus; eorum autem 13castrorum imperatorem ducemque hostium intra moenia 1atque adeo in senatu videmus intestinam aliquam quotidie perniciem rei publicae molientem. Si te jam, Catilina, comprehendi, si interfici, jussero; "credo, 10 erit verendum mihi, nes non hoc potius omnes boni serius a me, quam quisquam crudelius factum esse dicat. Verum ego hoc, quod jampridem factum esse oportuit, "certa de causa, nondum adducor, ut faciam. Tum denique interficiere, quum jam nemo tam improbus, tam perditus, tam 18tui" simi15 lis inveniri poterit, qui id non jure factum esse fateatur. 6. Quamdiu quisquam erit, qui te defendere audeat, vives; et vives ita, ut vivis, multis meis et firmis praesidiis obsessus, ne commovere te contra rem publicam possis. Multorum te etiam oculi et aures non sentientem, sicut adhuc fecerunt, 20 speculabuntur atque custodient. III. Etenim quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si neque nox tenebris obscurare coetus 'nefarios, nec 2privata domus parietibus continere voces conjurationis [tuae] potest? si illustrantur, si erumpunt omnia? Muta jam istam 25 mentem; mihi crede: obliviscere caedis atque incendio K. II. 106, R. 4.- 94, 7.- 88, 5.singulos dies. V. Caes. I. 16, n. 2. —P 102, R. 3. Dist. bet. quotidie and in - Dist. bet. audeo, conor, 107, 3. — Explain the use 31, & R. 1. — " 88, 6. Dist. and molior. V. Caes. II. 8, n. 3. — 113, 2. — of quisquam and dist. bet. quisquam and ullus. bet. mei and mihi similis. V. n. 18. — 110, 3, b). —▾ Explain quisquam as here used. V. n. 19. III. 110, 3, b), 4). W Dist. bet. scelestus, sceleratus, nefarius, impius, and nefandus. V. 1.- Dist. bet. murus, moenia, and paries. V. Caes. I. & n. 4.488, 3. -V. R. K 7,- V. R. K. A. & S.-II. 1271, R. 4. - 207, R. 28, (a). -" 217. - rum. Teneris undique : luce sunt clariora nobis tua consilia omnia; quae etiam mecum licet recognoscas. 7. 'Meministine me ante diem XII. Kalendas Novembres, dicerei in senatu, fore in armis certo die, qui 10dies futurus esset "ante diem VI. Kalendas Novembres, C. Manlium, audaciae 5 satellitem atque administrum tuae? Num me fefellit, Catilina, 12non modo res tanta, tam atrox tamque incredibilis, verum, 13id quod multo magis est admirandum, dies? Dixi ego h idem' in senatu, 14caedem te optimatium contulisse in ante diem V. Kalendas Novembres, tum quum multi principes 10 civitatis Romam non tam 15sui conservandi quam tuorum consiliorum reprimendorum causa profugerunt. Num infitiari potes te illo ipso die meis praesidiis, mea diligentia circumclusum commovere te contra rem publicam non potuisse, quum tu "discessu ceterorum nostra tamen, qui remansissemus,° 15 caede te contentum esse dicebas? 8. 19Quid? quum te "Praeneste "Kalendis ipsis Novembribus occupaturum nocturno impetu esse confideres, sensistine illam coloniam meo jussu meis praesidiis, custodiis, vigiliis esse munitam? Nihil agis, nihil moliris, nihil cogitas, quod 20 non ego non modo audiam, sed etiam videam" planeque sentiam." IV. Recognosce tandem mecum 'noctem illam superiorem jam intelliges multo me vigilare acrius ad salutem quam te ad perniciem rei publicae. Dico te priore nocte 25 venisse inter falcarios (non agam obscure) in M. Laecae domum: convenisse eodem complures ejusdem amentiae scelerisque socios. Num negare audes? Quid taces? "Con m K.-III. 91, 2, b).-90, 1.8 107, R. 4.-124, 2. - ' Why present infin.? V. n. 9.-116, 3, b, c).— 110, R. 1.-194, 6. — 92, 1. — 91, 10. — 117, 3. —P91, 4, b). — 491, 4. — '91, 1. IV. 91, 3, a). — 27. 13 k h A. & S. 256, 2. —222, R. 1.—262, R. 4. — 326, 2, (5), (b). — 1V. R. K.—198, 11, R. (b). —* 206, (13), (a) & (b). —1207, R. 27, (a). — 255, 1. — 253, & N. 1. — 266, 2; 209, R. 6; 206, (12). —P 244. — 247, 1. — 247, 3. 14 IV. 256, R. 16. — 194, 1 & 2. vincam, si negas; video enim esse hic in senatu quosdam, qui tecum una fuerunt. 9. O dii immortales! ubinam gentium sumus? in qua urbe vivimus? quam rem publicam habemus? Hic, hic sunt 5 in nostro numero, Patres Conscripti, in hoc orbis terrae sanctissimo gravissimoque consilio, qui de "nostro omnium interitu, qui de hujus urbis atque adeo de orbis terrarum exitio cogitent. Hosce ego video [consul] et de re publica sententiam rogo; et quos ferro trucidari oportebat, 1oeos nondum 10 voce vulnero. Fuisti "igitur apud Laecam illa nocte, Catilina: distribuisti partes Italiae: statuisti quo quemques proficisci placereth: 13delegisti quos Romae relinqueres, quos tecum educeres1: descripsisti urbis partes ad incendia: 1confirmasti te ipsum jam esse exiturum: dixisti 1paulum tibij 15 esse etiam nunc morae, quod ego viverem. Reperti sunt 16duo equites Romani, qui te ista cura liberarent," et sese illa ipsa nocte paulo ante lucem me in meo lectulo interfecturos pollicerentur. 10. Haec ego omnia, "vix dum etiam coetu" vestro dimisso, 18 comperi: domum meam majoribus praesidiis 20 munivi atque firmavi: exclusi eos, quos tu 19ad me salutatum° miseras, quum illi ipsi venissent, quos ego jam multis ac summis viris ad me id temporis venturos esse praedixeram. m V. Quae quum ita sint," Catilina, perge, quo coepisti: egredere aliquando ex urbe: patent portae: proficiscere. 25 Nimium diu te imperatorem 1tua illa Manliana castra desiderant. Educ tecum etiam omnes tuos; si minus, quam plurimos: purga urbem. Magno me metu liberabis, dummodo inter me atque te murus intersit. Nobiscum versari K.-IV. 88, 13, c), 5).—86, 8. — 110, 3, b), 3). — × 106, 2, c). — 104, 2, b). —1110, 3, b). — 90, 4. — 109, 1.- Dist. bet. invenio, reperio, deprehendo, nanciscor, adipiscor, consequor, and assequor. V. Caes. I. 18, n. 19. - 110, 3, b). " Dist. bet. concilium, concio, comitia, coetus, and conventus. V. Sall. XLIII. n. 2. -° 97, 1. -P 86, R. 7. V. 111, 1. b 94, R. 2. — 113, 4. A. & S.-IV. 212, R. 4, N. 2, (a). — 205, R. 13, (a). € 239. h 265.264, 1.—226. — 266, 3.-V. R. K.- — (a) & (b). —" V. R. K—276, II. — P 205, R. 16, (b). ⚫264, 6. 264, 1, jam diutius non potes: non feram, non patiar, non sinam. 11. 'Magna diis immortalibus habenda est atque huic ipsi Jovi Statori, antiquissimo custodi hujus urbis, gratia, quod hanc tam tetram, tam horribilem, tamque infestam rei publicae pestem toties jam effugimus. Non est saepius in uno homine 5 summa salus periclitanda rei publicae. Quamdiu mihi, consuli designato, Catilina, insidiatus es, non publico me praesidio, sed privata diligentia defendi. Quum 'proximis comitiis consularibus me consulem in campo et competitores tuos interficere voluisti, compressi conatus nefarios tuos amicorum 10 praesidio et copiis, nullo tumultu publice concitato: denique, quotiescumque me petisti, per me tibi obstiti ; quamquam videbam perniciem meam cum magna calamitate rei publicae esse conjunctam. 12. "Nunc jam aperte rem publicam universam petis: templa deorum immortalium, tecta urbis, vitam 15 omnium civium, Italiam denique] totam ad exitium et vastitatem vocas. Quare quoniam id, quod est primum et quod hujus imperiis disciplinaeque majorum proprium est, facere nondum audeo; faciam id, quod est ad severitatem lenius et ad communem 20 salutem utilius. Nam si te interfici jussero, residebit in re publica reliqua conjuratorum manus; sin tu, quod te jamdu dum hortor, exieris, exhaurietur ex urbe "tuorum comitum magna et perniciosa sentina rei publicae. 13. 18Quid est, Catilina? num dubitas id, me imperante, facere, quod jam tua 25 sponte faciebas? Exire ex urbe jubet hostem consul. Interrogas me, num 19in exsilium? Non jubeo, sed, si me consulis, suadeo. VI. Quid est enim, Catilina, quod te jam in hac urbe delectare possit"? in qua nemo est extra istam conjuratio- 30 K. — V. Dist. bet. fero, patior, sino, &c. V. Caes. II. 25, n. 6. — •Dist. bet. gratias agere, habere, referre; grates; gratari; gratulari. V. Caes. I. 35, n. 3. —191, 10. — 88, 6. — 1 86, 3. — 188, R. 11. — Dist. bet. sponte, sua sponte, ultro, voluntate, and libenter. V. Caes. I. 44, n. 3. VI. 110, 3, b), 4). 18 A. & S.-V. R. K. — V. R. K.-253, N. 1.— 222, R. 2, (a). — 205, R. 17.211, R. 10.- V. R. K. b non nem perditorum hominum, qui te non metuat: nemo, qui non oderit. Quae3 nota domesticae turpitudinis non inusta vitae tuae est? quod privatarum rerum dedecus non haeret infamiae? quae libido ab oculis, quod facinus a manibus 5 umquam tuis, quod flagitium a toto corpore, abfuit? Cui tu adolescentulo, quem corruptelarum illecebris irretisses, aut ad audaciam ferrum aut ad libidinem facem praetulisti? 14. Quid vero? nuper quum morte superioris uxoris 'novis nuptiis domum vacuefecisses, nonne etiam alio incredibili 10 scelere hoc scelus cumulasti? quod ego praetermitto et facile patior sileri, ne in hac civitate tanti facinoris immanitas aut exstitisse aut non vindicata esse videatur. Praetermitto ruinas fortunarum tuarum, quas omnes impendere tibi proximis Idibus senties: ad illa venio, quae non ad privatam 15 ignominiam vitiorum tuorum, non ad 1odomesticam tuam difficultatem ac turpitudinem, sed "ad summam rem publicam atque ad omnium nostrum vitam salutemque pertinent. 15. Potestne tibis haec lux, Catilina, aut 12hujus coeli spiritus esse jucundus, quum scias1 horum esse neminem, qui nesciat 20 te 13pridie Kalendas Januarias, "Lepido et Tullo consulibus, stetisse in comitiol 16cum telo? "manum consulum et principum civitatis interficiendorum causa paravisse? sceleri ac furorib tuo 18non mentem aliquam, aut timorem, sed fortunam populi Romani obstitisse? Ac jam illa omitto; (19neque enim 25 sunt aut obscura, aut non multa commissa): quotiens tu me designatum, quotiens consulem interficere conatus es! quot ego tuas petitiones ita conjectas, ut vitari non posse viderentur, parva quadam declinatione et, ut aiunt, corpore effugi! [Nihil agis,] nihil assequeris, [nihil moliris,]; neque tamen co 21 K. VI. nefas. V. Sall. 90, R. 5. Dist. bet. maleficium, facinus, flagitium, and Cat. XIV. n. 5. — 110, 3, b). — 91, 1, e). —191, 10. — 90, 1, b). .— Dist. bet. gratus, jucundus, and acceptus. V. Caes. I. 3, n. 11.111, 1.124, R.-'Dist. bet. comitium and comitia. V. n. 15. I. A. & S. VI. 224.-V. R. K.-264, 1, (a) & (b). — 249, 253. 222, R. 1. — V. R. K. —1 263, 5. B 238, 1, (b). IV. R. K. |