2 usque repetens, hunc video mihi principem, 'et ad suscipiendam, et ad ingrediendam rationem horum studiorum exstitisse. Quodsi haec vox, hujus hortatu praeceptisque conformata, nonnullis aliquando saluti fuit: a quo id accepimus, quo ceteris opitulari et alios servare possemus, huic profecto ipsi, quantum est situm in nobis, et opem, et salutem ferre debemus. Ac, ne quis a nobis hoc ita dici forte miretur, quod alia quaedam in hoc facultas sit ingenii, neque haec dicendi ratio aut disciplina: ne nos quidem a huic uni studio penitus umquam dediti fuimus. Etenim omnes artes, quae ad humanitatem pertinent, habent quoddam commune vinculum, et quasi cognatione 2 quadam inter se continentur. Sed ne cui vestrûm mirum esse videatur, me in quaestione legitima, et in judicio publico, cum res agatur apud praetorem populi Romani, lectissimum virum, et apud severissimos judices, tanto conventu hominum ac frequentia, hoc uti genere dicendi, quod non modo a consuetudine judiciorum, verum etiam a 3 forensi sermone abhorreat quaeso a vobis, ut in hac causa mihi detis hanc veniam, accommodatam huic reo, vobis, quemadmodum spero, non molestam; ut me pro summo poëta atque eruditissimo homine dicentem, hoc concursu 1 et ad suscipiendam et ad ingred.] Suscipiendam pertinet ad consilium discendi artes dicendi: ingrediendam ad actum discendi. Illud spectat mox hortatu, hoc praeceptis. 2 huic uni studio.] Sic legendum esse, res et ratio docet. Respondent sibi uni et penitus. Vidit et Puteanus, sed volebat huicce ; idque recepit Lambinus: nempe ut facilius origo cuncti, quae est vulgata lectio, appareret: quod non erat necesse: nam et sic cuncti nasci potuit in cohaerente scriptura. 3 forensi sermone.] A genere verborum, quo in forensibus causi utimur, nempe e jure et similibus rebus: cum in illo, quo hie usus est, sint multa scholae et eruditionis verba, quae in foro non audiebantur. 4 hominum litteratissimorum, hac vestra humanitate, hoc denique praetore, exercente judicium, patiamini de studiis humanitatis ac litterarum paullo loqui liberius et in ejusmodi persona, quae, propter otium ac studium, minime in judiciis periculisque tractata est, uti prope novo quodam et inusitato genere dicendi. Quod si mihi a vobis tribui concedique sentiam: perficiam profecto, ut hunc A. Licinium non modo non segregandum, cum sit civis, a numero civium; verum etiam, si non esset, putetis adsciscendum fuisse. 5 Nam ut primum ex pueris excessit Archias, atque 3 ab iis artibus, quibus aetas puerilis ad humanitatem informari solet, se ad scribendi studium contulit: primum Antiochiae (nam ibi natus est, loco nobili, celebri quondam urbe et copiosa, atque eruditissimis hominibus liberalissimisque studiis affluenti) celeriter antecellere omnibus ingenii gloria contigit. post in ceteris Asiae partibus, cunctaeque Graeciae, sic ejus adventus celebrabantur, ut famam ingenii exspectatio hominis, exspectationem ipsius adventus admiratioque superaret. Erat Italia tunc plena graecarum artium ac disciplinarum: studiaque haec et in Latio vehementius tum colebantur, quam nunc iisdem in oppidis, et hic Romae, propter tranquillitatem reipublicae, non negligebantur. Itaque hunc et Tarentini, et Rhegini, et Neapolitani, civitate 4 propter otium ac st.] otium est vitae genus a negotiis liberum : studium genus doctrinae, quod colitur. Hoc pertinere clarum est ad Archiam ad quem adeo et tractata est pertinet, non ad oratorem, ut putabat Passeratius. v. Clav. in h. v. 5 celeriter antecellere contigit.] Non satis hoc consentit initio. Arbitror aut ei excidisse post celeriter, aut pro contigit legendum coepit. 272 usque repetens, hunc video mihi princip suscipiendam, et ad ingrediendam ra studiorum exstitisse. Quodsi haec tatu praeceptisque conformata, r saluti fuit: a quo id ac PRO ARCHIA POETA. itteratissimorum, hac vestra humanitate, persona, quae, judiciis periculisque tractata et inusitato genere dicen- a numero civium; propter otium et alios servare possemus, 2 quadam inte mirum esse judicio p Roman judice uti jur T Jam vero, et Drusum, et otam Hortensiorum domum, udine cum teneret, afficiebatur e: quod eum non solum colebant, qui fcipere atque audire studebant, verum etiam, forte simulabant. Interim satis longo intervallo, esset cum L. Lucullo in Siciliam profectus, et cum ex ea provincia cum eodem Lucullo decederet, venit Heracleam. Quae cum esset civitas aequissimo jure ac foedere, adscribi se in eam civitatem voluit: idque, cum ipse per se dignus putaretur, tum auctoritate et gratia Luculli ab Heracleensibus impetravit. Data est civitas Silvani lege et Carbonis, si QUI FOEDERATIS CIVITATIBUS ADSCRIPTI FUISSENT: jam absentibus notus.] Usitatius foret jam absens notus. nam absentia illa non Romanis, sed Archiae convenit, qui absens Roma tum erat. An in terminatione aliquid latet? 7 studium atque aures.] Ipse versus scribere (studium) et sentire pulchritudinem carminum posset TMM LEX FEREBATUR, IN ITALIA DOMICILIUM ; et, SI SEXAGINTA DIEBUS APUD PRAEPROFESSI. Cum hic domicilium Roannos haberet, professus est apud *ellum, familiarissimum suum. Si civitate ac lege, dicimus, nihil licta est. quid enim horum Heracleaene esse tum ad PRO ARCHIA POETA. •xercente judicium, patiamini asimorum, hac vestra humanitate, lae, propter otium litterarum paullo loqui lisque tractata tiam : ere dicen 273 summa auctoritate, et ui se non opinari, sed se non interfuisse, enses legati, nobi - causa, cum mandatis, -alo venerunt; qui hunc 9 [ad 9 censem dicunt. Hic tu tabulas desi .acleensium publicas; quas Italico bello, enso tabulario, interisse scimus omnes. Est ridi culum, ad ea, quae habemus, nihil dicere; quaerere, quae habere non possumus: et de hominum memoria tacere, litterarum memoriam flagitare : et, cum habeas amplissimi viri religionem, integerrimi municipii jusjurandum fidemque ea, quae depravari nullo modo possunt, repudiare; tabulas, quas idem dicis solere corrumpi, desiderare. At domicilium 10 in Italia non 3 de civitate ac lege.] Maluere quidam hac lege; non bene. Dicendum erat de civitate Heracleensi, ut patet e seqq. non de civitate Romana hic sermo est: deinde de lege Carbonis, an ea in Archiam conveniret, ut jure civis Rom. esset. 9 adscriptum Heracleensem.] Sensit unus Lambinus, hic inesse aliquid duri, correxitque Heraclcae esse: quod et ipsum habere mihi videtur aliquid duri. Ego adscriptum esse a glossatore puto, repetitum e lege quif. c. adscripti fuissent. Sie infra c. s. semper se Heracleensem esse voluit. Mihi res ita manifesta videtur, ut adscriptum uncis incluserim. 10 Romae non habuit.] Sic vulgo. Sed hoc non erat opus. Lex domicilium in Italia postulabat, non Romae. Fuit enim absurdum, hoc postulare. Argumentatio est hujusmodi: Si Romae multis annis ceterisque praemiis donarunt: et omnes, qui aliquid de ingeniis poterant judicare, cognitione atque hospitio dignum existimarunt. Hac tanta celebritate famae cum esset 6 jam absentibus notus, Romam venit, Mario consule et Catulo. nactus est primum consules eos, quorum alter res ad scribendum maximas, alter cum res gestas, tum etiam 7 studium atque aures adhibere posset. Statim Luculli, cum praetextatus etiam tum Archias esset, eum domum suam receperunt. sed etiam hoc non solum ingenii ac litterarum, verum etiam naturae atque virtutis, ut domus, quae hujus adolescentiae prima fuerit, eadem esset familiarissima senectuti. Erat temporibus illis jucundus Q. Metello, illi Numidico, et ejus Pio filio. audiebatur a M. Aemilio vivebat cum Q. Catulo, et patre, et filio. a L. Crasso colebatur: Lucullos vero, et Drusum, et Octavios, et Catonem, et totam Hortensiorum domum, devinctam consuetudine cum teneret, afficiebatur summo honore: quod eum non solum colebant, qui aliquid percipere atque audire studebant, verum etiam, 4 si qui forte simulabant. Interim satis longo intervallo, cum esset cum L. Lucullo in Siciliam profectus, et cum ex ea provincia cum eodem Lucullo decederet, venit Heracleam. Quae cum esset civitas aequissimo jure ac foedere, adscribi se in eam civitatem voluit idque, cum ipse per se dignus putaretur, tum auctoritate et gratia Luculli ab Heracleensibus impetravit. Data est civitas Silvani lege et Carbonis, si QUI FOEDERATIS CIVITATIBUS ADSCRIPTI FUISSENT: 6 jam absentibus notus.] Usitatius foret jam absens notus. nam absentia illa non Romanis, sed Archiae convenit, qui absens Roma tum erat. An in terminatione aliquid latet? 7 studium atque aures.] Ipse versus scribere (studium) et sentire pulchritudinem carminum posset. |