A. C. 193. nem elegantius loca cepisse, præsidia disposuisse. artem etiam U. C. 559. conciliandi sibi homines eam habuisse, ut Italicæ gentes regis externi, quam populi Romani, tamdiu principis in ea terra, imperium esse mallent. Exsequenti, quem tertium duceret ? haud dubie semet ipsum dixisse. Tum risum obortum Scipioni, et subjecisse. Quidnam tu diceres, si me vicisses? Tum me vero, inquit, et ante Alexandrum, et ante Pyrrhum, et ante omnes alios imperatores esse. Et perplexum Punico astu responsum, et inprovisum adsentationis genus Scipionem movisse, quod e grege se imperatorum velut inæstimabilem secrevisset. XV. Villius ab Epheso Apameam processit. eo et Antiochus, audito Romanorum legatorum adventu, obcurrit: Apameæ congressis disceptatio eadem ferme fuit, quæ Romæ inter Quinctium et legatos regis fuerat. mors nunciata Antiochi, Moritur filii regis, quem missum paullo ante dixeram in Syriam, dire- regis filius. mit conloquia. Magnus luctus in regia fuit, magnumque ejus juvenis desiderium. id enim jam specimen sui dederat, ut, si vita longior contigisset, magni justique regis in eo indolem fuisse adpareret. Quo carior acceptiorque omnibus erat, eo mors ejus suspectior fuit, gravem successorem eum instare senectuti suæ patrem credentem, per spadones quosdam, talium ministeriis facinorum acceptos regibus, veneno sustulisse. Eam quoque caussam clandestino facinori adjiciebant, quod, quum Seleuco" filio Lysimachiam dedisset, Antiocho quam similem daret sedem, ut procul ab se honore eum quoque ablegaret, non habuisset. Magni tamen luctus species per aliquot dies regiam tenuit: legatusque Romanus, ne alieno tempore incommodus obversaretur, Pergamum concessit. Rex Ephesum, omisso, quod inchoaverat, bello, rediit. ibi, per luctum regia clausa, cum Minione quodam, qui princeps amicorum ejus erat, secreta consilia agitavit. Minio, ignarus omnium externorum, viresque æstimans regis "ex rebus in Syria aut Asia gestis, non caussa modo superiorem esse Antiochum, quod nihil æqui postularent Romani, sed bello quoque superaturum credebat. Fugienti regi disceptationem cum legatis, seu jam experto eam minus prosperam, seu morore recenti confuso, professus Minio, se, quæ pro caussa essent, dicturum, persuasit, ut a Pergamo arcesserentur legati. 47 rum Rom. ConloquiXVI. Jam convaluerat Sulpicius: itaque ambo Ephesum um legatovenerunt. Rex a Minione excusatus, et absente eo res agi cœpta est. Ibi præparata oratione Minio; Specioso titulo, Minione. u quod Seleuco Ead. t alios omnes Bekk. simul prodit illa Romanæ gloriæ admiratio, quam ubique præferunt Romanorum scripta. His adde quod Plutarchus in Pyrrho de hoc eodem colloquio agens, aliter omnino rem narrat. Apud eum, nulla Alexandri mentione facta, Pyrrhus ab Annibale primus, secundus Scipio, tertius Annibal ipse nominatur: quomodo perit omnis hujus sermonis, a Livio laudatus, lepos. cum 47 Ut procul ab se honore eum quoque ablegaret] Honore, id est, per honorem, per speciem honoris. 48 Ex rebus in Syria aut Asia gestis] Res gestæ Antiochi, partim adversus rebelles, partim adversus Ptolemæum Philopatora regem Egypti, haud sane contemnendæ, memorantur a Polybio, libb. IV. et V. U. C. 559. A. C. 193. 51 49 inquit, uti vos, Romani, Græcarum civitatium liberand video: sed facta vestra orationi non conveniunt; et " aliu tiocho juris statuistis, alio ipsi utimini. Qui enim magis § næi Lampsacenique Græci sunt, quam Neapolitani, et Rh et Tarentini, a quibus stipendium, a quibus naves ex fœder igitis? Cur Syracusas, atque in alias Siciliæ Græcas urbes torem quotannis, cum imperio et virgis et securibus, mit nihil aliud profecto dicatis, quam armis superatis vos ii leges inposuisse. Eamdem de Smyrna et Lampsaco civitatibu quæ Ioniæ aut Eolidis sunt, caussam ab Antiocho ac Bello superatas a majoribus, et 50 stipendiarias ac vect factas, in antiquum jus repetit. itaque ad hæc ei respo velim, si ex æquo disceptatur, et non belli caussa quæritur. ea Sulpicius, Fecit verecunde, inquit, Antiochus, qui, s pro caussa ejus non erant, quæ dicerentur, quemlibet ista, se, dicere maluit. Quid enim simile habet civitatium e quas comparasti, caussa? Ab Rheginis, et Neapolitan Tarentinis, ex quo in nostram venerunt potestatem, u perpetuo tenore juris, semper usurpato, numquam inter quæ ex fœdore debent, exigimus. Potesne tandem dicere populi non per se, non per alium quemquam fœdus mutar sic Asiæ civitates, ut semel venerunt in majorum An potestatem, in perpetua possessione regni vestri perman et non alias earum in Philippi, alias in Ptolemæi fuisse pote alias per multos annos nullo ambigente libertatem usurp Nam si, quod aliquando servierunt, temporum iniquitate p jus post tot 52 sæcula adserendi eos in servitutem faciet q abest, quin actum nobis nihil sit, quod a Philippo libera Græciam, et repetant posteri ejus Corinthum, Chalcidem, triadem, et Thessalorum totam gentem? Sed quid ego ca civitatium ago, quam, ipsis agentibus, et nos et regem ipsur noscere æquius est? XVII. Vocari deinde civitatium legationes jussit, p ratas jam ante et instructas ab Eumene, qui quantumcu virium Antiocho decessisset, suo id accessurum regno du Admissi plures, dum suas quisque nunc querelas, nunc e tulationes inserit, et æqua iniquis miscent, e discept altercationem fecerunt. itaque, neque remissa ulla re, Rex consi- inpetrata, æque ac venerant, omnium incerti legati R lium habet redierunt. Rex, dimissis iis, consilium de bello Roma buit. Ibi 5 alius alio ferocius (quia quo quisque asperiu de Romano bello. 53 versus Romanos locutus esset, eo spes gratiæ major erat) alius U. C. 559. superbiam postulatorum increpare, tamquam Nabidi victo, sic A. C. 193, Antiocho, maximo Asia regum, inponentium leges. quamquam Nabidi tamen dominationem in patriam suam, et patriam Lacedæmonem, remissam. 54 Antiocho si Smyrna et Lampsacus imperata faciant, indignum videri. alii, parvas et vix dictu dignas belli caussas tanto regi eas civitates esse. sed initium semper 55 a parvis injusta imperandi fieri3: nisi crederent, Persas, quum aquam terramque ab Lacedæmoniis petierunt, 5 gleba terræ et haustu aquæ eguisse. Per similem tentationem 57 Romanis de duabus civitatibus agi. et alias civitates, simul duas jugum exuisse vidissent, ad liberatorem populum defecturas. Si non libertas servitute potior sit, tamen omni præsenti statu spem cuique novandi res suas blandiorem esse. 58 56 XVIII. Alexander Acarnan in consilio " erat, Philippi quondam amicus, nuper relicto eo secutus opulentiorem regiam Antiochi: et, tamquam peritus Græciæ, nec ignarus Romanorum, in eum gradum amicitiæ regis, ut consiliis quoque arcanis interesset, acceptus erat. Is tamquam non, utrum bellandum esset, nec ne, consuleretur, sed ubi et qua ratione bellum gereretur, Victoriam se haud dubiam proponere animo adfirmabat, si in Europam transisset rex, et in aliqua Græciæ parte sedem bello cepisset. Jam primum Etolos, qui umbilicum Græciæ incolerent, in armis eum inventurum, antesignanos ad asperrima quæque belli paratos. In duobus velut cornibus Græciæ, Nabin a Peloponneso concitaturum omnia, repetentem Argivorum urbem, repetentem maritimas civitates: quibus eum depulsum Romani Lacedæmonis muris inclusissent; a Macedonia Philippum, ubi primum bellicum cani audisset, arma capturum. Nosse se spiritus ejus, nosse animum: scire, ferarum modo, quæ claustris aut vinculis teneantur, ingentes jam diu iras eum in pectore volvere. meminisse etiam se, quoties in bello precari omnes Deos solitus sit, ut Antiochum sibi darent adjutorem. cujus voti si compos nunc fiat, nullam moram rebellandi facturum. Tantum non cunctandum, neque cessandum esse. in eo enim victoriam verti, 59 si et loca opportuna, et socii præoccuparentur. * semper per jus injusta impetrandi fieri: Gron. t petierint Bekk. u concilio Gron. Crev. inter adverbium ferocius, et hoc membrum, superbiam postulatorum increpare. *Itaque sensus erit: omnes increpare incipiunt superbiam postulatorum, certantes inter se quis ferocissime et audacissime loqueretur. 54 Antiocho si... imperata faciant] Si Antiocho pareant. 55 A parvis injusta imperandi] Sic Rubenius e conjectura emendaverat, quum prius legeretur per jus injusta impetrandi. Firmant emendationem duo MSS. Dujatio, duo Hearnio inspecti, cum nostro Victor. nisi quod particula a non in omnibus reperitur, sed in duobus tantum e quinque memoratis. x nec Bekk. 56 Gleba terræ et haustu aquæ] Haud fortasse accommodatum ad rem præsentem exemplum. Quum enim Persæ aquam et terram peterent, non sibi aditum a parvis ad ulteriora præstruebant: sed volebant plane se dominos agnosci, ut constat ex multis passim Herodoti locis. 57 Romanis... agi] Lege cum Gronovio, a Romanis. 58 Et alias] Mallemus sed alias. 59 Si... socii præoccuparentur] Si maturaret Antiochus sibi socios adsciscere Græciæ populos, antequam Romani in Græciam venirent, et Græcorum secum societatem firmarent. U. C. 559. Hannibal suspectus regi. Hannibalem quoque sine mora mittendum in Africam esse distringendos Romanos. 61 XIX. Hannibal non adhibitus in consilium", propter loquia cum Villio suspectus regi, et in nullo postea ho habitus, primo eam contumeliam tacitus tulit: deinde m esse ratus, et percunctari caussam repentinæ alienationi purgare se, tempore apto, quæsita simpliciter iracu Se purgat. caussa auditaque, Pater Hamilcar, inquit, Antioche, par admodum me, quum sacrificaret, altaribus admotum jurejur adegit, numquam amicum fore populi Romani. Sub hoc s mento sex et triginta annos militavi: hoc me in pace 62 p mea expulit: hoc patria extorrem in tuam regiam add hoc duce, si tu spem meam destitueris, ubicumque vires arma esse sciam, huc veniam, toto orbe terrarum quærens al Romanis hostes. Itaque, si quibus tuorum 63 meis crimin apud te crescere libet, 64 aliam materiam crescendi ex mey rant. Odi, odioque sum Romanis. id me verum dicere, 1 Hamilcar et Dii testes sunt. Proinde, quum de bello Ro cogitabis, inter primos amicos Hannibalem habeto. si qua r 65 ad pacem compellet, in id consilium alium, cum quo delib quærito. Non movit modo talis oratio regem, sed etiam re ciliavit Hannibali. Ex consilio ita discessum est, ut be gereretur. U. C. 560. Cn. Domitio Coss. divisæ. XX. Romæ destinabant quidem sermonibus hostem A A. C. 192. chum, sed nihildum ad id bellum præter animos paral L. Quinctio, Consulibus ambobus Italia provincia decreta est: ita ut i se compararent, sortirenturve, uter comitiis ejus anni præe Provinciæ ad utrum ea non pertineret cura, ut paratus esset, si quo extra Italiam opus esset ducere legiones. Huic consuli missum, ut duas legiones scriberet novas, et sociûm La nominis viginti millia, et equites octingentos. Alteri suli duæ legiones decretæ, quas L. Cornelius consul super anni habuisset: et 6 sociûm ac Latini nominis ex eodem ercitu quindecim millia, et equites quingenti. Q. Min cum exercitu, quem in Liguribus habebat, prorogatum in a u concilium Gron. 2 sociúm ac Crev. eins. pedites Eæd. 66 x extulit Ead. citiæ gradum sese extollere. 64 Aliam materiam crescendi quam ex Aliam aliquam materiam crescendi ex Aliam quam pro aliam aliquam, ut sæpe quid, et similia: quanquam hoc quidem videtur id esse paulo durius. Et omittu quam Gelenii liber, et noster Victorinus. 65 Ad pacem compellet] Thuan. et codices in pacem. 66 Sociúm ac Latini nominis pe quindecim millia] Sociúm, sive ex sociis, pe ad quindecim millia. Sic infra c. 23, tum ariorum militum ad duodecim millia pedit quadringentos equites. rium. additum, in supplementum ut quatuor millia peditum U. C. 560. Romanorum scriberentur, et centum quinquaginta equites; et A. C. 192. sociis eodem quinque millia peditum imperarentur, ducenti quinquaginta equites. Cn. Domitio extra Italiam, quo senatus censuisset, provincia evenit, L. Quinctio Gallia et comitia habenda. Prætores deinde provincias sortiti: M. Fulvius Centumalus urbanam, L. Scribonius Libo peregrinam, L. Valerius Tappo Siciliam, Q. Salonius Sarra Sardiniam, M. Bæbius Tamphilus Hispaniam citeriorem, A. Atilius Serranus ulteriorem. Sed his duobus primum senatusconsulto, deinde plebis etiam scito permutata provinciæ sunt. Atilio classis et Macedonia, Babio Bruttii decreti. Flaminio Fulvioque in Hispaniis prorogatum imperium. Bæbio Tamphilo in Bruttios duæ legiones decretæ, quæ priore anno urbanæ fuissent: 67 et ut sociis eodem millia peditum quindecim imperarentur, et quingenti equites. Atilius triginta naves quinqueremes Classis facere jussus, et ex navalibus veteres deducere, si quæ utiles paratur. essent, et scribere navales socios. Et consulibus imperatum, ut ei duo millia sociûm ac Latini nominis, et mille pedites darent Romanos. Hi duo prætores et duo exercitus, terrestris navalisque, adversus Nabin, aperte jam obpugnantem socios populi Romani, dicebantur parari. Ceterum legati ad Antiochum missi exspectabantur: et, priusquam ii redissent, vetuerat Cn. Domitium consulem senatus ab urbe discedere1. XXI. Prætoribus Fulvio et Scribonio, quibus, ut jus dicerent Romæ, provincia erat, negotium datum, ut, præter eam classem, cui Atilius præfuturus erat, centum quinqueremes pararent. Priusquam consul prætoresque in provincias proficiscerentur, supplicatio fuit prodigiorum caussa. Capram sex Prodigia. hædos uno fœtu edidisse, ex Piceno nunciatum est: et Arretii puerum natum unimanum: Amiterni " terra pluisse: Formiis portam murumque de cœlo tacta: et (quod maxime terrebat) consulis Cn. Domitii bovem locutum, ROMA CAVE TIBI. Ceterorum prodigiorum caussa supplicatum est: bovem cum cura servari alique aruspices jusserunt. Tiberis, 69 infestiore quam priore inpetu inlatus urbi, duo pontes, ædificia multa, maxime circa portam Flumentanam, evertit. Saxum ingens, sive imbribus, sive motu terræ leviore, quam ut alioqui sentiretur, labefactatum, in vicum Jugarium ex Capitolio procidit, et multos obpressit. In agris passim inundatis pecua ablata, villarum strages facta est. Priusquam L. Quinctius consul in provinciam perveniret, Q. Minucius in agro Pisano cum Ligu- Minucio. Ligures victi a 69 Infestiore quam priore impetu] Infestiore impetu, quam quo prius, anno scilicet supeVid. supra, riore, amnis urbi illatus fuerat. c. 9. Tan. Faber legit infestiore, quam priore anno, impetu. C |