res simul inopinatæ perculerunt eum: una, præoccupatus, U. C. 560. quem petebat, locus: altera, quod primo agmini obcurrisse A. C. 192. hostem cernebat, ubi, quum per loca confragosa iter esset, sine levis armaturæ præsidio signa ferri non videbat posse. solertia et XXVIII. Erat autem Philopomen præcipuæ in ducendo Philopoagmine locisque capiendis solertiæ atque usus: nec belli tan- menis tum temporibus, sed etiam in pace, ad id maxime animum usus in locis exercuerat. Ubi iter quopiam faceret, et ad difficilem transitu capiendis. saltum venisset, contemplatus ab omni parte loci naturam, 94 95 ** quum solus iret, secum ipse agitabat animo; quum comites haberet, ab iis quærebat, Si hostis eo loco adparuisset, quid, si a fronte, quid, si ab latere hoc aut illo, quid si ab' tergo adoriretur, capiendum consilii foret? Posse instructos recta acie, posse inconditum agmen, et tantummodo aptum viæ, obcurrere. Quem locum ipse capturus esset, cogitando aut quærendo exsequebatur; aut quot armatis, aut quo genere armorum (plurimum enim interesse) usurus; quo inpedimenta, quo sarcinas, quo turbam inermem rejiceret; quanto ea, aut quali præsidio custodiret; et utrum pergere, qua cœpisset ire via, 9 an eam 8, qua venisset, repetere melius esset; castris quoque quem locum caperet, quantum munimento amplecteretur loci, qua opportuna aquatio, qua pabuli lignorumque copia esset. qua postero die castra moventi tutum maxime iter, quæ forma agminis foret. His curis cogitationibusque ita ab ineunte ætate animum agitaverat, ut nulla ei nova in tali re cogitatio esset. Et tum omnium primum agmen constituit: dein Cretenses auxiliares et, quos Tarentinos vocabant, equites, binos secum trahentes equos, ad prima signa misit: et, jussis equitibus subsequi, super torrentem, unde aquari possent, rupem occupavit. Eo inpedimenta omnia et calonum turbam conjectam armatis circumdedit, et pro natura loci castra communivit. tabernacula statuere in aspretis et inæquabili solo difficile erat. Hostes quingentos passus aberant. ex eodem rivo utrimque cum præsidio levis armaturæ aquati sunt: et, priusquam (qualia in' propinquis castris solent) contraheretur certamen, nox intervenit. Postero die adparebat pugnandum pro aquatoribus circa rivum esse. nocte in valle a conspectu hostium aversa, quantam multitudinem locus occulere poterat, condidit, cætratorum. 96 h XXIX. Luce orta, Cretensium levis armatura et Tarentini Prolium equites super torrentem prælium commiserunt. Telemnastus k inter PhiloCretensis popularibus suis, equitibus "Lycortas Megalopo- et Nabin. pœmenem 96 Ex eodem rivo utrimque . . . aquati sunt] Andreas, utrique : quod magis placet. 97 Lycortas Megalopolitanus] Is est procul dubio Polybii historiarum scriptoris pater. U. C. 560. 99 litanus præerat. 98 Cretenses et hostium auxiliares, e tumque idem genus Tarentini, præsidio aquatoribus e Aliquamdiu dubium prælium fuit, ut eodem ex parte utr hominum genere, et armis paribus. Procedente certan et numero vicere tyranni auxiliares, et quia ita præceptu Philopomene præfectis erat, ut, modico edito prælio, in fu inclinarent, hostemque ad insidiarum locum pertraher Effuse secuti fugientes per convallem, plerique et vulne et interfecti sunt, priusquam occultum hostem viderent. trati ita, quantum latitudo vallis patiebatur, instructi seder ut facile per intervalla ordinum fugientes suos acciper Consurgunt deinde ipsi integri, recentes, instructi: et hostes inordinatos, effusos, labore etiam et vulneribus fes inpetum faciunt. Nec dubia victoria fuit. extemplo to dedit tyranni miles : et haud paullo concitatiore cursu, q secutus erat, fugiens, ad castra est compulsus. multi captique in ea fuga sunt. Et in castris quoque foret tr datum, ni Philopomen receptui cani jussisset; loca m confragosa, et, quacumque temere processisset, iniqua, qu hostem, metuens. Inde et ex fortuna pugnæ, et ex inge ducis conjectans, in quo tum is pavore esset, unum de au aribus specie transfugæ mittit ad eum, qui pro comp adferret: Achæos statuisse postero die ad Eurotam amn qui prope ipsis adfluit moenibus, progredi, ut intercluder iter; ne aut tyrannus, quum vellet, receptum ad urbem ha ret; aut commeatus ab urbe in castra portarentur: 'si etiam tentaturus m, si quorum animi sollicitari ad defection Castra de a tyranno possent. Non tam fidem dictis perfuga fecit, qu serit tyran- perculso metu relinquendi castra caussam probabilem p buit. Postero die Pythagoram cum auxiliaribus et equit stationem agere pro vallo jussit. ipse, tamquam in aciem robore exercitus egressus, signa ocius ferri ad urbem jussi XXX. Philopomen, postquam citatum agmen per ang tam et proclivem viam duci raptim vidit, equitatum omnen Cretensium auxiliares in stationem hostium, quæ pro cas nus. k pertraherent; effuse Gron. m tentaturos Crev. 98 Cretenses et hostium] Cretenses, qui erant et hostium, id est, hostium quoque, auxiliares, equitumque idem genus, sive genus equitum simile iis equitibus, qui pro Achæis pugnabant, nempe equites Tarentini, præsidio erant aquatoribus Nabidis. Intelligendum est igitur utrimque, tum apud Achæos, tum apud Nabidem, et Cretenses, et Tarentinos equites militasse. Itaque hic Cretenses adversus Cretenses, Tarentini equites adversus equites Tarentinos pugnant. Sic et in pugna Philopomenis adversus Machanidam apud Polyb. 1. XI. utrimque equites Tarentini conspiciuntur. 1 procedere Gron. Crev. 99 Et numero vicere tyranni auxiliare quia] Duplicem ob causam vicere tyranni iliares, quod nempe et numero superabar præceptum a Philopomene præfectis erat, fugam inclinarent. Itaque absolvitur sens verbo pertraherent. In vulgatis editionibu locus mala interpunctione laborabat. 1 Simul etiam tentaturos] Revocamus rum editorum lectionem, quam tuetur Eam Modius immutaverat, jusseratque tentaturus: quæ nobis parum felix emen visa est. Phi tus. erat, emittit. Illi, ubi hostes adesse, et a suis se desertos U. C. 560. viderunt, primo in castra recipere se conati sunt: deinde, A. C. 192. postquam instructa acies tota Achæorum admovebatur, metu ne cum ipsis castris caperentur, sequi suorum agmen aliquantum prægressum insistunt. Extemplo cætrati Achæorum 'in castra inpetum faciunt et diripiunt "; ceteri ad persequendos hostes ire pergunt. Erat iter tale, per quod vix tranquillum ab hostili metu agmen expediri posset. Ut vero ad postremos Funditus prælium ortum est, clamorque terribilis a tergo paventium ad ejus exerciprima signa est perlatus, pro se quisque, armis abjectis, in circumjectas itineri silvas diffugiunt, momentoque temporis strage armorum septa via est, maxime hastis; quæ, pleræque ' adversæ cadentes, velut vallo objecto iter inpediebant. lopœmen, utcumque possent, instare et persequi auxiliaribus jussis, ('utique enim equitibus haud facilem futuram fugam) ipse gravius agmen via patentiore ad Eurotam amnem deduxit. ibi castris sub occasum solis positis, levem armaturam, quam ad persequendum reliquerat hostem, opperiebatur. quí ubi prima vigilia venerunt, nunciantes, tyrannum cum paucis ad urbem penetrasse, ceteram multitudinem inermem toto sparsam vagari saltu, corpora curare eos jubet. ipse ex cetera copia militum (qui, quia priores in castra venerant, refecti et cibo sumto, et modica quiete erant) delectos, nihil præter gladios secum ferentes, extemplo educit, et duarum portarum itineribus, quæ Pheras, quæque Barbosthenem ferunt, eos instruxit; qua ex fuga recepturos sese hostes credebat. Nec eum opinio fefellit. nam Lacedæmonii, quoad lucis superfuit quidquam, deviis callibus medio saltu se recipiebant. Primo vespere ut lumina in castris hostium conspexere, e regione eorum occultis semitis se tenuerunt: ubi ea sunt prægressi", jam tutum rati, in patentes vias descenderunt. ibi excepti ab insidente hoste passim ita multi cæsi captique sunt, ut vix quarta pars de toto exercitu evaserit. Philopomen, incluso tyranno in urbem, insequentes dies prope triginta vastandis agris Laconum absumsit, debilitatisque ac prope fractis tyranni viribus, domum rediit, æquantibus eum gloria rerum n et diripiunt del. Crev. • recipiebant se Bekk. P ubi prætergressi ea sunt Gron. Crev. ubi prægressi sunt ea Bekk. 2 In castra impetum faciunt : ceteri] Editi post rò faciunt inserunt duas voces et diripiunt. Sed illæ et male nexæ sunt cum præcedentibus, nec eas ullus e Gronovianis MSS. agnoscit, non Vict. non Hearnii codd. non Andres editio. Itaque delendas duximus. 3 Adversæ cadentes] Adversa hasta intelligi debet ea quæ ita sita est, ut ferrum objiciat. Itaque adversa cadentes hasta sunt eæ quæ directo in terram ferro cadunt: atque ex iis sic temere in terram fortuito casu infixis efficitur illa imago cujusdam velut valli, quo impe ditum fuisse iter dicit Livius. 4* Utique enim equitibus] Jubet Philopœmen auxiliares suos instare fugientibus hostibus, et confidit eos facturos operæ pretium, quum fuga per sylvas difficilis futura esset omnibus quidem hostibus, sed maxime equitibus. 5 * Duarum portarum] Urbis Lacedæmonis. Præviderat Philopamen repetentes urbem Laconas per duo maxime itinera venturos esse, a duabus Lacedæmonis portis Pheras Barbosthenemque ferentia. U. C. 560. Achæis imperatori Romano, et, quod ad Laconicum bel adtineret, præferentibus etiam. 6 XXXI. Dum inter Achæos et tyrannum bellum erat, le Romanorum circumire sociorum urbes, solliciti, ne A partis alicujus animos ad Antiochum avertissent. minin operæ in Achæis adeundis consumserunt; quos, quia Na infesti erant, ad cetera quoque satis fidos censebant Athenas primum, inde Chalcidem, inde in Thessaliam i adlocutique concilio frequenti Thessalos, Demetriadem flexere. eo Magnetum concilium indictum est. Adcura ibi habenda oratio fuit, quod pars principum alienati a manis, totique Antiochi et Ætolorum erant: quia, quum r filium obsidem Philippo adlatum esset, stipendiumque ir situm remitti, inter cetera vana adlatum erat, Demetria quoque ei reddituros Romanos esse. Id ne fieret, Euryloc princeps Magnetum, factionisque ejus quidam, omnia no Adloquun- Ætolorum Antiochique adventu malebant. Adversus eos tur Magne- disserendum erat, ne timorem vanum iis demendo, spes in tas. Philippum abalienaret: in quo plus ad omnia momenti, qu in Magnetibus, esset. Illa tantum commemorata, quum to Græciam beneficio libertatis obnoxiam Romanis esse, tum civitatem præcipue. Ibi enim non præsidium modo Macedo fuisse, sed regiam exædificatam, ut præsens semper in oc habendus esset dominus. Ceterum nequidquam ea facta Etoli Antiochum in Philippi regiam adducerent, et novu incognitus pro vetere et experto habendus rex esset. Mag archen summum magistratum vocant. is tum Euryloc erat. ac potestate ea fretus, negavit dissimulandum sib Eurylochi Magnetibus esse, quæ fama vulgata de reddenda Demetr Magnetar- Philippo foret. id ne fieret, omnia et conanda et audenda M chæ respon- netibus esse. Et inter dicendi contentionem inconsul et inconsul- evectus projecit, Tum quoque specie liberam Demetriadem e re vera omnia ad nutum Romanorum fieri. Sub hanc vo fremitus 'variantis multitudinis fuit, partim adsensum, par indignationem, dicere id ausum eum. Quinctius qui adeo exarsit ira, ut, manus ad cœlum tendens, Deos te ingrati ac perfidi animi Magnetum invocaret. Hac voce territis omnibus, Zeno, ex principibus unus, magnæ tum eleganter actam vitam auctoritatis, tum quod semper Ro sum audax tum. P partim assentientium, partim indignantium Crev. partim assensu partim in natione Bekk. 6 Demetriadem iter flexere] Scripti et olim editi iter direxere. Sed parum interest. 7 Variantis multitudinis, partim assentientium, partim indignantium] Varie agitatæ, variis animi motibus æstuantis. Verbum variare ovderéρoc sumptum a Livio est, l. I. c. 43. Ibi si variaret. Sic et Lucret. 1. V. v. 823, variantibus formis. Gronovius ex duobus MSS. dedit partim assensum, partim indignationem, ita ut hæc duo nomina pendeant a verbo antis. Fremitus multitudinis fuit variantis est, alternantis, inter se confundentis, p assensum, partim indignationem, quod id d esset ausus. Sed hujus loquendi formæ a cia, quæ blandita est Gronovio abruptioris monis amanti, nobis non ita placuit, ut v tam lectionem, cui favet Vict. codex, qua simplicior et clarior est, abjiceremus. r norum haud dubie partis fuerat, ab Quinctio legatisque aliis u, c. 560. flens petiit, ne unius amentiam civitati adsignarent. Suo quem- A. c. 192. que periculo furere. Magnetas non libertatem modo, sed omnia, quæ hominibus sancta caraque sint, T. Quinctio et populo Romano debere. Nihil quemquam ab Diis inmortalibus precari posse, quod non Magnetes ab illis haberent; et in corpora sua citius per furorem sævituros, quam ut Romanam amicitiam violarent. u nudant. XXXII. Hujus orationem subsecutæ multitudinis preces sunt. Eurylochus ex concilio itineribus occultis ad portam, atque inde protinus in Ætoliam profugit. Jam enim, et id magis in dies, Ætoli defectionem nudabant: eoque ipso forte Etoli detempore Thoas, princeps gentis, quem miserant ad Anti- fectionem ochum, redierat, indeque Menippum secum adduxerat, regis legatum. Qui, priusquam concilium iis daretur, inpleverant omnium aures terrestres navalesque copias commemorando; ingentem vim peditum equitumque venire: ex India elephantos: ' ante omnia (quo maxime moveri credebant multitudinis animos) tantum advehi auri, ut ipsos emere Romanos possit. Adparebat, quid ea oratio in concilio motura esset. nam et venisse eos, et, quæ agerent, omnia Romanis legatis deferebantur: et, quamquam prope abscisa " res erat, tamen non ab re esse Quinctio visum est, sociorum aliquos legatos interesse ei concilio, qui admonerent Romanæ societatis Ætolos, qui vocem liberam mittere adversus regis legatum auderent. Athenienses maxime in eam rem idonei visi sunt, 10 propter et * civitatis dignitatem, et vetustam societatem cum Ætolis. ab iis Quinctius petiit, ut legatos ad Panatolicum concilium mit- Concilium terent. Thoas primus in eo concilio renunciavit legationem. Menippus post eum intromissus, Optimum fuisse omnibus, qui Græciam Asiamque incolerent, ait, integris rebus Philippi potuisse intervenire Antiochum: sua quemque habiturum fuisse, neque omnia sub nutum ditionemque Romanam perventura. Nunc quoque, inquit, si modo vos, quæ inchoastis, consilia constanter perducitis ad exitum, poterit, Diis juvantibus, et Ætolis sociis, Antiochus quamvis inclinatas Græciæ res restituere in pristinam dignitatem. Ea autem in libertate posita est, quæ suis stat viribus, non ex alieno arbitrio pendet. Athenienses, quibus primis, post regiam legationem, dicendi, quæ vellent, potestas facta est, mentione omni regis prætermissa, Romanæ societatis * Magnetes Eæd. u abscissa Gron. Crev. 9 ab T. Quinctio Gron. Crev. t posset Bekk. 8 Thoas... quem miserant ad Antiochum] Supra, c. 12, Dicæarchus frater prætoris, id est, Thoantis, ad Antiochum missus esse dicitur, nulla facta Thoantis ipsius mentione. Sed intelligendum est, et ipsum, circumacto magistratus annui spatio, ad Antiochum profectum esse, ut majore auctoritate moveret regem. $ ad Eæd. * et propter Gron. Panætoli cum. 9 Ad omnia] Præter hæc omnia. Forsitan tamen quis malit, quod editi quidam habent, ante omnia. 10 Propter et civitatis] Vulgo nunc et propter. Nos restituimus eum ordinem vocularum, qui habetur in Vict. cod. et in priscis editis. |