U. C. 560. A. C. 192. Ætolos, meritorumque in universam Græciam T. Qu admonuerunt, ne temere eam celeritate nimia consiliorum ei rent. 11 Consilia calida et audacia prima specie læta, 12 tra dura, eventu tristia esse. legatos Romanos, et in iis T. Quinc haud procul inde abesse. Dum integra omnia essent, potius 13 de iis, quæ ambigerentur, disceptarent, quam Europamque ad funestum armarent bellum. XXXIII. Multitudo avida novandi res, Antiochi tota et ne admittendos quidem in concilium Romanos cense principum maxime seniores auctoritate obtinuere, ut da Legati Ro- iis concilium. Hoc decretum Athenienses quum retulis mani in Ætoliam eunt. Ætoli vocandum Antiochum decernunt. eundum in Ætoliam Quinctio visum est. Aut enim mot XXXIV. Quinctius legatique Corinthum redierunt. 16 ut quæque de Antiocho, nihil per se ipsi moti, et sed x moturi Kreyss. 11 Consilia calida] Sic legi jussit Gronovius, quum prius haberetur callida. Firmant hanc emendationem unus e MSS. Hearnii, et noster Vict. Et ipse Livius supra 1. XXII. c. 24. Agitabanturque pro ingenio ducis consilia calidiora. 12 Tractatu dura] Dum tractantur, dum ad effectum perducuntur, difficilia et molesta. 13 De iis quæ ambigerentur] Vid. quæ hac de re memoravit Livius, 1. XXXIII. capp. 34 et 49, et l. XXXIV. c. 23. 14 Lanistis Ætolis] Ætolis committentibus, subornantibus in certamen; quemadr lanista gladiatorum paria inter se comp et depugnare jubent. Sic in Ep. Antoni Cic. Phil. XIII. n. 40. Ne videret unius c duas acies, lanista Cicerone, dimicantes. 15 Ne dilato quidem concilio et abs Romanis] Ne dilato quidem concilio, ne quidem interposita mora, donec absentes Romani. Statim, coram ipsis Romanis, tum fit quo arcessatur in Græciam Anti bellumque proinde cum Romanis sumatu 16 Ut quæque de Antiocho] Locus f 18 exspectare adventum viderentur regis, concilium quidem uni- U. c. 560. versæ gentis post dimissos Romanos non habuerunt: per A. C. 192. "apocletos autem (ita vocant sanctius consilium': ex delectis constat viris) id agitabant, quonam modo res in Græcia novarentur. Inter omnes constabat in civitatibus principes, optimum quemque, Romanæ societatis esse, et præsenti statu gaudere. multitudinem, et quorum res non ex sententia ipsorum essent, omnia novare velle. Etoli consilium uno die "spei quoque non audacis modo, sed etiam inpudentis, ceperunt, Demetriadem, Chalcidem, et Lacedæmonem occupandi. Singuli in singulas missi sunt principes: Thoas Chalcidem, Alexamenus Lacedæmonem, Diocles Demetriadem. DemetriaHunc exsul Eurylochus, de cujus fuga caussaque fugæ ante dem occudictum est, quia reditus in patriam nulla spes alia erat, adjuvit. pant. Literis Eurylochi admoniti propinqui amicique, et qui ejusdem factionis erant, liberos et conjugem ejus cum sordida veste, tenentes velamenta supplicum, concionem frequentem adire jubent, singulos universosque obtestantes, ne insontem, indemnatum consenescere in exsilio sinerent. Et simplices homines misericordia, et inprobos seditiososque 20 inmiscendi res tumultu Ætolico spes movit: pro se quisque "1 revocare jubebant. His præparatis, Diocles, cum omni equitatu (et erat tunc præfectus equitum) specie reducentis exsulem hospitem profectus, die ac nocte ingens iter emensus, quum millia sex ab urbe abesset, luce prima tribus electis turmis, cetera multitudine equitum subsequi jussa, præcessit. postquam portæ adpropinquabat, desilire omnes ex equis jussit, et loris ducere equos, itineris maxime modo, solutis ordinibus: ut comitatus magis præfecti videretur, quam præsidium. Ibi una ex turmis ad portam relicta, ne excludi subsequens equitatus posset, media urbe ac per forum, manu Eurylochum tenens, multis obcurrentibus gratulantibusque, domum deduxit. Mox equitum plena urbs erat, et loca opportuna occupabantur. tum in domos missi, qui principes adversæ factionis interficerent. Ita Demetrias Ætolorum facta est. Y concilium Gron. cujus tamen sensus appareat. Hæc enim videtur fuisse mens Livii. Ætoli, ne, tanquam omnia reponentes in Antiocho, nihil per se ipsi moti, ac sedentes compressis, quod aiunt, manibus exspectare adventum regis viderentur, etsi concilium universæ gentis non habuerunt, per apocletos tamen id agitabant, quonam modo res in Græcia novarentur. Ætoli, pro insita genti ferocia et vanitate, indignum ducebant, si omnia debere viderentur Antiocho, eique probare voluerunt sese posse per se ipsos facere operæ pretium. Hic sensus optime quadrat cum sequentibus: sed ad eum verba Livii refingere non opis est nostræ sine libris. 17 Apocletos] Quos Latine diceres selectos: 21 U. C. 560. pias Lace 22 XXXV. Lacedæmone non urbi vis adferenda, sed tyra A. C. 192. dolo capiendus erat: quem, spoliatum maritimis oppi Mittunt co- Romanis, tunc intra monia etiam Lacedæmonis ab Ac dæmonem. compulsum, qui occupasset occidere, eum totius gratian apud Lacedæmonios laturum. Caussam mittendi ad habuerunt, quod fatigabat precibus, ut auxilia sibi, quum auctoribus rebellasset, mitterentur. Mille pedites Alexan dati sunt, et triginta delecti ex juventute equites. "Ii prætore Damocrito in consilio arcano gentis, de quo dictum est, denunciatum, Ne se ad bellum Achaicum aut ullam, quam sua quisque opinione præcipere posset, cred missos esse. quidquid Alexamenum res monuisset subiti co capere, ad id, quamvis inopinatum, temerarium, audax, dienter exsequendum parati essent, ac pro eo acciperent, quam ad id unum agendum missos ab domo se scirent. his ita præparatis Alexamenus ad tyrannum venit, quem a Alexameni niens extemplo spei inplevit. Antiochum jam in Euro tio ad transisse, mox in Græcia fore; terras, maria, armis, viris Ætoli ora Nabin. pleturum. Non cum Philippo rem esse credituros Rom numerum iniri peditum equitumque ac navium non posse : phantorum aciem conspectu ipso debellaturam. Etolos toto exercitu paratos esse venire Lacedæmonem, quum res pos sed frequentes armatos ostendere advenienti regi voluisse. N quoque et ipsi faciendum esse, ut, quas haberet copias, non ret sub tectis marcescere otio: sed educeret, et in armis de rere cogeret, simul animos acueret, et corpora exerceret. suetudine leviorem laborem fore: et comitate ac benignitate a etiam non injucundum fieri posse. Educi inde frequenter urbem in campum ad Eurotam amnem cœpere. Satel tyranni media fere in acie consistebant, tyrannus cum tr summum equitibus, inter quos plerumque Alexamenus ante signa vectabatur, cornua extrema invisens; in de cornu Ætoli erant, et qui ante auxiliares tyranni fuerant qui venerant mille cum Alexameno. Fecerat sibi mo Alexamenus, nunc cum tyranno inter paucos ordines circ eundi, monendique eum, quæ in rem esse videbantur; n in dextrum cornu ad suos adequitandi; mox inde, velut im rato, quod res poposcisset, recipiendi se ad tyrannum. quem diem patrando facinori statuerat, eo paullisper cum ranno vectatus, quum ad suos concessisset, tum equiti ab domo secum missis, Agenda, inquit, res est, juvenes, aud daque, quam me duce inpigre exsequi jussi estis. Parate ani dextrasque, ne quis in eo, quod me viderit facientem, ces a His Crev. b denunciatur Bekk. 22 His a prætore Damocrito] Triginta equitibus, ut patet ex iis quæ memorabuntur infra. Atque, ut id melius intelligatur, reposuimus his, quomodo habet codex Victorinus, pro iis. 23 с c cum Gron. 23 Tum equitibus] Mendum hoc loco novianas editiones insederat, cum equit Correximus ex vetustioribus et Vict. libro. 24 Qui cunctatus fuerit, et suum consilium meo interponet, sciat U. C. 560. sibi reditum ad penates non esse. Horror cunctos cepit: et A. C. 192. meminerant, cum quibus mandatis exissent. Tyrannus ab lævo cornu veniebat. 25 Ponere hastas equites Alexamenus jubet, et se intueri. colligit et ipse animum confusum tantæ cogitatione rei. Postquam adpropinquabat, inpetum facit, et transfixo equo, tyrannum deturbat. Jacentem equites confo- Occiditur diunt. multis frustra in loricam ictibus datis, tandem in Nabis. nudum corpus vulnera pervenerunt: et, priusquam a media acie subcurreretur, exspiravit. 27 XXXVI. Alexamenus cum omnibus Ætolis citato gradu ad regiam occupandam pergit. Corporis custodes, quum res in oculis gereretur, pavor primo cepit: deinde, postquam abire Ætolorum agmen videre, concurrunt ad relictum tyranni corpus: " et spectatorum turba ex custodibus vitæ mortisque ultoribus est facta. Nec movisset se quisquam, "7 si extemplo, positis armis, vocata in concionem multitudo fuisset, et oratio habita tempori conveniens; frequentes inde retenti in armis Ætoli sine injuria cujusquam. sed, ut oportuit in consilio fraude cœpto, omnia in maturandam perniciem eorum, qui fecerant, sunt acta. Dux regia inclusus diem ac noctem in scrutandis thesauris tyranni consumsit: Ætoli, velut capta urbe, quam liberasse videri volebant, in prædam versi. Simul indignitas rei, simul contemtus, animos Lacedæmoniis ad coëundum fecit. alii dicere, exturbandos Ætolos, et libertatem, quum restitui videretur, interceptam repetendam. alii, ut caput agendæ rei esset, regii generis aliquem "in speciem adsumendum. Laconicus ejus stirpis erat puer admodum, Lacedæmoeducatus cum liberis tyranni. eum in equum inponunt, et, nii conciarmis adreptis, Ætolos vagos per urbem cædunt. Tum regiam Etolos. invadunt. ibi Alexamenum cum paucis resistentem obtrunÆtoli circa 29 Chalcioecon (Minervæ est templum cant. e est del. Gron. Crev. facta est Bekk. Etolis Gron. Crev. 24. Et suum consilium meo interponet] Et meum consilium non unice intuebitur, sed e suo aliquid afferret, quod moram faciat imperiis meis. 25 Ponere hastas] Intelligit Sigonius, reclinare ac demittere hastas, ut solent ii qui hostem invasuri sunt. Quod ut verum putamus ease, si rem ipsam spectemus, et Polybii sensum, quem hic procul dubio vertit noster; ita dubitamus an ea Livii mens fuerit. Ponere enim hastas ex vi Latini sermonis, est eas deponere et abjicere: ut, v. g. in illo loco libri XXXIII. c. 8, ubi itidem Livius parum feliciter interpretatus Polybium est: Macedonum phalangem, hastis positis, quarum longitudo impedimento erat, gladiis rem gerere jubet. Vid. not. 31 ad illum locum. 26 Et spectatorum turba] Hujus loci sanitas a frequentibus i. retentis i. a. e eductus Kreyss. Bekk. dunt debetur Gelenio, qui ex suo exemplari protulit eam lectionem quam editores postea recepere. Prius perpaucorum turba. Non absurde monet Jac. Gronovius recidi posse particulam et, ut totum hoc membrum intelligatur per appositionem adjunctum præcedentibus. 27 Si extemplo positis armis] Si ipse Alexamenus positis armis vocasset ad concionem Lacedæmonios, et orationem tempori convenientem habuisset: retinens tamen et hoc ipso tempore, et aliquamdiu postea, frequentes in armis Ætolos, sed ita ut nemini injuria fieret. 28 In speciem] Qui rei gerendæ nomen auctoritatemque commodaret. 29 Chalciccon (Minervæ est templum æreum)] Atque inde illi templo nomen. xáλoc enim as, οἶκος domus. U. C. 560. Philopœmen Laconas socie rum adjungit. lus frustra tentat. æreum) congregati cæduntur. Pauci, armis abjectis, Tegeam, pars Megalopolim perfugiunt. ibi, compreher magistratibus, sub corona venierunt. f XXXVII. Philopoemen, audita cæde tyranni, profe Lacedæmonem, quum omnia turbata metu invenisset ; tati Achæo- catis principibus, et oratione habita, qualis habenda ab A ameno fuerat, societati Achæorum Lacedæmonios adju eo etiam facilius, quod forte ad idem tempus A. Atilius quatuor et viginti quinqueremibus ad Gythium acc Thoas Eto- lisdem diebus circa Chalcidem Thoas, per Euthymidam Chalcidem cipem, pulsum opibus eorum, qui Romanæ societatis post T. Quinctii legatorumque adventum, et Herodo Cianum mercatorem, sed potentem Chalcide propter div præparatis ad proditionem iis, qui Euthymidæ factionis e nequaquam eamdem fortunam, qua Demetrias per E lochum occupata erat, habuit. Euthymidas ab Athenis domicilio delegerat locum) Thebas primum, " hinc Salg processit; Herodorus ad Thronium. Inde haud proc Maliaco sinu duo millia peditum Thoas et ducentos equ onerarias leves ad triginta habebat. eas cum sexcentis tibus Herodorus trajicere in insulam Atalantam jussus inde, quum pedestres copias adpropinquare jam Aulidi a Euripo sensisset, Chalcidem trajiceret. ipse ceteras co nocturnis maxime itineribus, quanta poterat celeritate, C cidem ducebat. 30 XXXVIII. Mictio et Xenoclides, penes quos tum su rerum, pulso Euthymida, Chalcide erat, seu ipsi per se su cati, seu indicata re, primo pavidi, nihil usquam spei, nis fuga, ponebant. deinde, postquam resedit terror, et pro deseri non patriam modo, sed etiam Romanorum societa cernebant, consilio tali animum adjecerunt. Sacrum ann sarium eo forte tempore Eretria 32 Amarynthidis Dianæ quod non popularium modo, sed Carystiorum etiam celebratur. Éo miserunt, qui orarent Eretrienses Carys que, Ut et suarum fortunarum in eadem insula geniti mi. rentur, et Romanam societatem respicerent. ne sinerent E rum Chalcidem fieri. Eubœam habituros, si Chalcidem habuis Graves fuisse Macedonas dominos; multo minus tolerabiles j f quod ad idem forte tempus Gron. Crev. Bekk. 30 Hinc Salganea processit; Herodorus ad Thronium. Inde] Hujus loci interpunctionem emendavimus, quæ valde vitiosa erat. Deinde edidimus duo millia peditum Thoas et ducentos equites; quum vulgo legatur peditum et Thoas, manifesto mendo. Vict. cod. omittit omnino rò et: nec magna est causa, cur retineamus. 31 Maliaco sinu] Maliacus sinus est et ipse sinus maris, et, quemadmodum jam obser h 8 processit. Her i Micythio Bekk vavimus ad XXVIII. 5, circumjacens ora duplici illo sensu accipitur. Nam dud millia peditum et ducenti equites terram nebant, onerariæ mare. 32 Amarynthidis Diana] Hoc Diana nomen inditum est ab Amaryntho op Eubœæ, haud procul distante ab Eretria. hoc eodem nomine Diana colebatur q Athenis, teste Pausania in Atticis. |