U. C. 561. Consulis Exasperan ita permittatis. Tum decretum Phæneas, in quo id di scriptum erat, ostendit. Quando ergo, inquit, ita permit postulo, ut mihi Dicæarchum civem vestrum, et Menestam k rotam, (Naupactum is cum præsidio ingressus ad defectio compulerat) et Amynandrum cum principibus Athamanum, rum consilio ab nobis defecistis, sine mora dedatis. P dicentem interfatus Romanum Phæneas, Non in servit inquit, sed in fidem tuam nos tradidimus. et certum habe inprudentia labi, qui nobis imperes, quæ moris Græcorum sint. Ad hæc consul, Nec Hercle, inquit, magnopere nunc quid Ætoli satis ex more Græcorum factum esse censeant : ego more Romano 98 imperium inhibeam in deditos modo de suo, ante armis victos. Itaque, ni propere fit, quod impero, ciri vos jam jubeo: adferrique catenas, et circumsistere lic jussit. Tum fracta Phæneæ ferocia, Ætolisque aliis est tandem, cujus conditionis essent, sensere. et, se quidem, I neas, et qui adsint Ætolorum, scire facienda esse, quæ imp tur, dixit: sed ad decernenda ea concilio Ætolorum opus ad id petere, ut decem dierum inducias daret. Petente F pro Ætolis, induciæ datæ; et Hypatam reditum est. quum in consilio' delectorum, quos Apocletos vocant, I neas, et quæ imperarentur, et quæ ipsis prope accidis exposuisset; ingemuerunt quidem príncipes conditioni parendum tamen victori censebant, et ex omnibus op convocandos Etolos ad concilium. XXIX. Postquam vero omnis coacta multitudo eadem tur Ætoli. audivit, adeo sævitia imperii atque indignitate exasperati a sunt, ut, si in pace fuissent,illo inpetu iræ concitari potuerin bellum. Ad iram accedebat et difficultas eorum, quæ imp rentur: quonam modo enim utique regem Amynandrum se tro posse? Et spes forte oblata, quod Nicander, eo ipso tem ab rege Antiocho veniens, inplevit exspectatione vana m tudinem, terra marique ingens parari bellum. Is duode diem, quam conscenderat navem, in Ætoliam, perfecta tione, rediens Phalara " in sinu Maliaco tenuit. inde Lan pecuniam quum devexisset, ipse cum expeditis vespera p inter Macedonum Romanaque castra medio agro, dum H tam notis callibus petit, in stationem incidit Macedon deductusque ad regem est, nondum convivio dimisso. ubi nunciatum est, velut hospitis, non hostis, adventu m Philippus, adcumbere eum epularique jussum o, atque ind missis aliis, solum retentum, ipsum quidem de se timere o quam vetuit. Ætolorum prava consilia, atque in ipsorum c semper recidentia, accusavit. qui primum Romanos, de k Menetam Gron. Crev. m Duodecimo is die Kreyss. Bekk. 98 Imperium inhibeam] Hoc est a certissima Gronovii conjectura, quum vulgati habeant imperium id habeam, scripti adhibeam. Impe 1 concilio Gron. n Phaleram Gron. o jussit Gron. rium inhibere est exercere imperium, u perio. Vid. supra III. 38, et adde not. 1. III. c. 59. Antiochum in Græciam adduxissent. Sed præteritorum, quæ U. C. 561. magis reprehendi, quam corrigi, possint, oblitum se, non factu- A. C. 191. rum, ut insultet adversis rebus eorum. Ætolos quoque finire tandem adversus se odia debere; et Nicandrum privatim ejus diei, quo servatus a se foret, meminisse. Ita datis, qui in tutum eum prosequerentur, Hypatam Nicander consultantibus de pace Romana supervenit. XXX. M'. Acilius, vendita, aut concessa militi circa Heracleam præda, postquam nec Hypatæ pacata esse consilia, et Naupactum concurrisse Ætolos, ut inde totum inpetum belli sustinerent, audivit; præmisso Ap. Claudio cum quatuor millibus militum ad occupanda juga, qua difficiles transitus montium erant, ipse Etam adscendit, Herculique sacrificium fecit in eo loco, quem Pyram, quod ibi mortale corpus ejus Dei sit crematum, adpellant. inde toto exercitu profectus reliquum iter satis expedito agmine fecit. Ut ad Coracem est ventum, (mons est altissimus inter Callipolin et Naupactum) ibi et jumenta multa ex agmine præcipitata cum ipsis oneribus sunt, et homines vexati. Et facile adparebat, quam cum inerti hoste res esset, qui tam inpeditum saltum nullo præsidio, ut clauderet transitum, insedisset. "Tum quoque vexato ex- Cos. Nauercitu, ad Naupactum descendit: et, uno castello adversus pactum arcem posito, ceteras partes urbis, divisis copiis pro situ mœnium, circumsedit. nec minus operis laborisque ea obpugnatio, quam Heracleæ, habuit. XXXI. Eodem tempore et Messene in Peloponneso ab Achæis, quod concilii eorum recusaret esse, obpugnari cœpta est. Etenim duæ civitates, Messene et Elis, extra concilium Achaicum erant: cum Ætolis sentiebant. Elei tamen, post fugatum ex Græcia Antiochum, legatis Achæorum lenius responderant; dimisso præsidio regio, cogitaturos se, quid sibi faciendum esset. Messenii, sine responso dimissis legatis, moverant bellum; trepidique rerum suarum, quum jam ager effuso exercitu passim ureretur, castraque prope urbem poni viderent, legatos Chalcidem ad T. Quinctium, auctorem libertatis, miserunt, qui nunciarent, Messenios Romanis, non Achæis, et aperire portas, et dedere urbem paratos esse. Auditis legatis, extemplo profectus Quinctius, a Megalopoli ad Diophanem prætorem Achæorum misit, qui extemplo reducere eum a Messene exercitum, et venire ad se juberet. Dicto paruit Diophanes: et, soluta obsidione, expeditus ipse, prægressus agmen, circa Andaniam, parvum oppidum, inter Megalopolim Messenenque positum, Quinctio obcurrit; et, quum caussas obpugnationis exponeret, castigatum leniter, quod tantam rem sine auctoritate sua conatus esset, dimittere exercitum jussit, nec pacem omnium bono partam turbare. Mes P Id Gron. Crev. obsidet. 99 Tum quoque] Sic quoque, id est, quamvis citus est. Frustra itaque Gronovius pro tum nulli hostes occurrerent, vexatus tamen exer- legi jubet tam. U. C. 561. seniis imperavit, ut exsules reducerent, et Achæorum c A. C. 191. essent. si qua haberent, de quibus aut recusare, aut in rum caveri sibi vellent, Corinthum ad se venirent. phanem concilium Achæorum extemplo sibi præbere Zacynthum Ibi, de Zacyntho intercepta per fraudem insula questus repetunt ab tulavit, ut restitueretur Romanis. Philippi Macedonum Zacynthus fuerat: eam mercedem Amynandro dederat, Romani. Athamaniam ducere exercitum in superiorem partem A Achæis liceret. qua expeditione fractis animis, Ætolos compu petendam pacem. Amynander Philippum Megalopolit insulæ præfecit: postea per bellum, quo se Antiocho adv Romanos conjunxit, Philippo ad munia belli revocato, I clem Agrigentinum successorem misit. t XXXII. Is, post fugam ab Thermopylis Antiochi, nandrumque a Philippo Athamania pulsum, missis ult Diophanem prætorem Achæorum nunciis, pecuniam p insulam Achæis tradidit. Id præmium belli suum æquum censebant Romani. non enim M'. Acilium con legionesque Romanas Diophani et Achæis ad Thermopylas nasse. Diophanes adversus hæc interdum ses purgare temque; interdum de jure facti disserere. Quidam Acha et initio cam se rem adspernatos testabantur, et tunc pe ciam increpitabant prætoris: auctoribusque iis decretu ut T. Quinctio ea res permitteretur. Erat Quinctius, adversantibus asper, ità, si cederes, idem placabilis. igitur contentione vocis vultusque, Si utilem, inquit, sionem ejus insulæ censerem Achæis esse, auctor essem s populoque Romano, ut eam vos habere sinerent. ceterum testudinem, ubi conlecta in suum tegumen est, tutam ad ictus video esse; ubi exserit partes aliquas, quodcumque ni obnoxium atque infirmum habere; haud dissimiliter vos, clausos undique mari, quæ intra Peloponnesi sint termin et jungere vobis, et juncta tueri facile; simul aviditate amplectendi hinc excedatis, nuda vobis omnia, quæ extra s exposita ad omnes ictus esse. Adsentiente omni concili Diophane ultra tendere auso, Zacynthus Romanis tradit XXXIII. Per idem tempus Philippus rex, proficisc consulem ad Naupactum percunctatus, si se interim qua cissent ab societate Romana urbes recipere vellet, permi se Philippo eo, ad Demetriadem copias admovit, haud ignarus, qu ibi tum perturbatio esset. Destituti enim ab omni spe, r munera Kreyss. Bekk. t igitur del. Ead. u quanti Gron. 1 Sicut adversantibus asper, ita] Observat annotat Jac. de Wilde, p. 79, Pelop Gronovius scriptos et vett. editos habere asper testudini assimilatur. THO. HEARNI ira, ita. (Et sic quoque noster Vict.) Non alludere videtur Quintius. absurda est ejus conjectura: sicut adversantibus asperior, ita. Nomen comparativum hic rem mitigat et mollit. Demetrias dedit. a cavere Gron. Crev. 2 Sicut testudinem] In nummis antiquis, ut 3 s interdum del 3 Destituti enim ab omni spe] Ma Gronovius ab omni ope. Nec immerito jucunda repetitio occurrat. Sequitur spem nullam in Ætolis esse. desertos se ab Antiocho, spem nullam in Ætolis esse cerne- U. C. 561. rent, dies noctesque aut Philippi hostis adventum, aut infes- A. C. 191. tiorem etiam, quo justius irati erant, Romanorum exspectabant. Turba erat ibi incondita regiorum: qui, primo pauci in præsidio relicti, postea plures, plerique inermes, ex prælio adverso fuga delati, nec virium, nec animi satis ad obsidionem tolerandam habebant. itaque præmissis a Philippo, qui spem inpetrabilis venia ostendebant, responderunt, patere portas regi. Ad primum ejus ingressum principum quidam urbe excesserunt; Eurylochus mortem sibi conscivit. Antiochi milites (sic enim pacti erant) per Macedoniam Thraciamque, prosequentibus Macedonibus, ne quis eos violaret, Lysimachiam deducti sunt. Erant et paucæ naves Demetriade, quibus præerat Isidorus: eæ quoque cum præfecto suo dimissæ Inde Dolopiam, et Aperantiam, et Perrhæbiæ quasdam civitates recepit. 4 tum. XXXIV. Dum hæc a Philippo geruntur, T. Quinctius, Quinctius it recepta Zacyntho ab Achaico concilio, Naupactum trajecit; Naupacquæ jam per duos menses (sed prope excidium erat) obpugnabatur, et, si capta vi foret, omne ibi nomen Ætolorum ad internecionem videbatur venturum. Ceterum, quamquam merito iratus erat Ætolis, quod solos obtrectasse gloriæ suæ, quum liberaret Græciam, meminerat, et nihil auctoritate sua motos esse, quum, quæ tum maxime acciderant, casura præmonens, a furioso incepto eos deterreret; tamen, sui maxime operis esse credens, nullam gentem liberatæ a se Græciæ funditus everti, obambulare muris, ut facile nosceretur ab Ætolis, cœpit. Confestim a primis stationibus cognitus est, vulgatumque per omnes ordines, Quinctium esse. itaque, concursu facto undique in muros, manus pro se quisque tendentes, consonante clamore nominatim Quinctium orare, ut opem ferret ac servaret. Et tum quidem, quamquam moveretur his vocibus, Opem ejus inplorant manu tamen abnuit, quidquam opis in se esse. Ceterum, Ætoli. postquam ad consulem venit: Utrum fefellit", inquit, te, M'. Acili, quid agatur? an, quum satis pervideas, nihil id magnopere ad summam rem pertinere censes? Erexerat exspectatione consulem; et, Quin expromis, inquit, quid rei sit? Tum Quinctius: Ecquid vides, te, devicto Antiocho, in duabus urbibus obpugnandis tempus terere, quum jam prope annus circumactus sit imperii tui? Philippum autem, qui non aciem, non signa hostium vidit, non solum urbes, sed tot jam gentes, Athamaniam, Perrhæbiam, Aperantiam, Dolopiam, sibi t quiddam Gron. Crev. u fallit Eæd. 4 Quod solos] Melius cum Gronovio legas, quos solos. 5 Abnuit quiddam opis in se esse] Imo, quidquam opis. 6 Ad summam rempublicam] Hæc quidem * provideas Eæd. elegans est lectio, sed dubiæ auctoritatis, et a Gronovii conjectura profecta, ut docet ipse in nota ad l. XXXVIII. c. 50. Hoc loco scripti plerique et editi ad summam reipublicæ: MSS. Modio inspecti ad summam rem. U. C. 561. A. C. 191. Legatos Romam mittunt. adjunxisse? Atqui non tantum interest nostra, Ætolorum ac vires minui, quantum, non supra modum Philippum cres et victoriæ tuæ præmium te militesque tuos nondum duas u Philippum tot gentes Græciæ habere a. b 7 1 XXXV. Adsentiebatur his consul: sed pudor, si i incepto abscederet obsidione, obcurrebat: tota inde Quir res permissa est. Is rursus ad eam partem muri, qua pa ante vociferati Ætoli fuerant, rediit. ibi quum inpensius rent, ut misereretur gentis Ætolorum, exire aliquos ad se ju Phæneas ipse principesque alii extemplo egressi sunt. qui provolutis ad pedes, Fortuna, inquit, vestra facit, ut et ira et orationi temperem. Evenerunt, quæ prædixi eventura. e hoc quidem reliqui vobis est, ut indignis accidisse ea videan Ego tamen, sorte quadam nutriendæ Græciæ datus, ne ingr quidem benefacere absistam. Mittite oratores ad consulem, inducias tantum temporis petant, ut mittere legatos Ron possitis, per quos senatui de vobis permittatis. Ego apud sulem deprecator defensorque vobis adero. Ita, ut censu Quinctius, fecerunt: nec adspernatus est legationem con induciisque in diem certam datis, qua legatio renunciari Roma posset, soluta obsidio est, et exercitus in Phoci missus. Consul cum T. Quinctio ad Achaicum concil Ægium trajecit. ibi de Eleis et de exsulibus Lacedæ niorum restituendis actum. et neutra perfecta res, quia gratiæ reservari eam Achæi, Elei per se ipsi, quam per manos, maluerunt Achaico contribui concilio. Epirota legati ad consulem venerunt, quos non sincera fide in ami fuisse satis constabat: militem tamen nullum Antiocho d rant. pecunia juvisse eum insimulabantur: legatos ad reg ne ipsi quidem misisse inficiabantur. Iis petentibus, u amicitia pristina esse liceret, respondit consul, Se utrum tium, an pacatorum eos numero haberet, nondum scire. S tum ejus rei judicem fore. Integram se caussam eorum Rom rejicere. inducias ad id dierum nonaginta dare. Epin Romam missi senatum adierunt. iis, magis, quæ non feciss hostilia, referentibus, quam purgantibus ea, de quibus arg bantur, responsum datum est, quo veniam inpetrasse, caussam probasse, videri possent. Et Philippi regis legati idem tempus in senatum introducti, gratulantes de victo iis petentibus, ut sibi sacrificare in Capitolio, donumque auro liceret ponere in æde Jovis Optimi Maximi, permiss Z nondum tot urbes, quot Philippum, gentes etc. Gron. Crev. a el victoriæ t. p. t. m. t. n. d. u. P. t. g. G. habere uncis incl. Bekk. b tanti Kreyss. Bekk. c de del. Gron. Crev. 7 Nutriende Græcia] Fovendæ, juvandæ. Sed id vocabulum non solet adhiberi in Vid. IV. 52, et VII. 4. 8 Quia suæ gratiæ reservari eam] Tò eam debet intelligi de re ad Lacedæmonios exsules pertinente, cui in sequentibus opponuntur Elei. titionibus. Possis legere alteram. S est: quia Achæi maluerunt Lacedæm exsules sibi obligari, quam Romanis, res tionis in patriam beneficio. |