U. C. 559. Prodigia. Multi et potentes candidati loca plana urbis inundavit. Circa portam Flumentanam etia b 26 24 X. In exitu jam annus erat, et ambitio magis, quam un quam alias, exarserat consularibus comitiis. multi et potent petebant patricii plebeiique: P. Cornelius Cn. filius Scipi consulatus. qui ex Hispania provincia nuper decesserat magnis reb gestis, et L. Quinctius Flamininus, qui classi in Græcia pr fuerat, et Cn. Manlius Vulso. hi patricii. Plebeii aute C. Lælius, Cn. Domitius, C. Livius Salinator, M'. Aciliu sed omnium oculi in Quinctium Corneliumque conjecti. na et in unum locum petebant ambo patricii, et rei militaris glor recens utrumque commendabat. Ceterum ante omnia cert men accendebant fratres candidatorum, duo clarissimi ætat suæ imperatores. major gloria in Scipione: et, quo major, propior invidiam. Quinctii recentior, ut qui eo anno triun phasset. Accedebat, quod alter decimum jam prope annu assiduus in oculis hominum fuerat; quæ res minus verende magnos homines ipsa satietate facit: consul iterum post d victum Hannibalem, censorque fuerat. In Quinctio 25 nova 27 a et del. Gron. Crev. 28 b castrum Bekk. 24 Coloniam Latinam] Vid. not. 85, ad l. XXXIV. c. 53. 25 In agrum Thurinum] Scripti cum vetustioribus editis in castrum Ferentinum. Recte videtur Sigonius reposuisse Thurinum ex 1. XXXIV. c. 53, supra. Sed nihil vetat retineri vocem castrum, legique in castrum Thurinum, qui fortasse est is ipse pagus Thurinus, de quo Suet. in Aug. c. 2. Hæc fere Gronovius. 26 Q. Elius Tubero] Vid. not. 86 ad locum modo memoratum. 27 Propior invidia] Sigonii liber, et unus e Gronovianis, exhibent invidiam. Et alludunt plurimi, inter quos Victorinus, præ c Scipionis Gron. Crev. Bek victus a recentia omnia ad gratiam erant: nihil nec petierat a populo U. C. 559. post triumphum, nec adeptus erat: pro fratre germano, non A. C. 193. patruele, se petere aiebat: pro legato et 30 participe administratia belli. se terra, fratrem mari, rem gessisse. His obtinuit, ut Scipio præferretur candidato, quem Africanus frater ducebat ; quem Quinctio. Cornelia gens, Cornelio consule comitia habente; " quem tantum præjudicium senatus, virum e civitate optimum judicatum, qui matrem Idæam Pessinunte venientem in urbem acciperet. L. Quinctius et Cn. Domitius Ahenobarbus consules facti. adeo ne in plebeio quidem consule, quum pro C. Lælio niteretur, Africanus valuit. Postero die prætores creati L. Scribonius Libo, M. Fulvius Centumalus, A. Atilius Serranus, M. Bæbius Tamphilus, L. Valerius Tappo, Q. Salonius Sarra. Edilitas insignis eo anno fuit M. Æmilii Lepidi et L. Æmilii Paulli. Multos pecuarios damnarunt: ex ea pecunia clipea inaurata in fastigio Jovis ædis posuerunt. Porticum unam extra portam Trigeminam, emporio ad Tiberim adjecto; alteram a porta Fontinali ad Martis aram, qua in Campum iter esset, perduxerunt. res. XI. Diu nihil in Liguribus dignum memoria gestum erat. Res gesta Extremo ejus anni bis in magnum periculum res adducta est. apud Ligunam et castra consulis obpugnata, ægre sunt defensa: et non ita multo post per saltum angustum quum duceretur agmen Romanum, ipsas fauces exercitus Ligurum insedit. qua quum exitus non pateret, converso agmine redire institit consul: et ab tergo fauces saltus occupatæ a parte hostium erant, Caudinæque cladis memoria non animis modo, sed prope oculis, obversabatur. Numidas octingentos ferme equites inter auxi- Numidalia habebat. eorum præfectus consuli pollicetur, Se parte, utra rum equitavellet, cum suis erupturum. Tantum uti diceret, utra pars frequentior vicis esset. in eos se inpetum facturum : et nihil prius quam flammam tectis injecturum, ut is pavor cogeret Ligures excedere saltu, quem obsiderent, et discurrere ad opem ferendam suis. Conlaudatum eum consul spe præmiorum onerat. Numidæ equos conscendunt, et obequitare stationibus hostium, neminem lacessentes, cœperunt. Nihil primo adspectu contemtius. equi hominesque 32 paulluli et graciles : discinctus et inermis eques, præterquam quod jacula secum portat: equi d administrandi Crev. Bekk. 1 Tappus, et sic infra, Eæd. cundo consulatu censuraque remunerata viderentur, aut recentia, utpote decimum jam annum habentia. 30 Participe administrandi belli] Hic vulgo legitur administrati. Sed putamus Sigonium, auctorem illius lectionis quam eliminavimus, nimis credidisse libro suo, editores Sigonio. Quod dedimus præferebant editi ante Sigonium, et servat Vict. codex. Atque hoc nobis elegantius videtur. e deducebat Gron. Crev. tus. 31 Quem tantum præjudicium senatus virum] Quem commendabat tantum præjudicium senatus, quod nempe ab amplissimo ordine judicatus esset vir e civitate optimus. Unicum verbum deducebat in omnia hujus periodi membra sufficere Livio visum est, ex more a nobis notato ad l. III. c. 67. 32 Paululi] Parvuli. Supra 1. VIII. c. 11, pro paulula via. U. C. 559. sine frenis, deformis ipse cursus rigida cervice et ext capite currentium. Hunc contemtum de industria auger labi ex equis, et per ludibrium spectaculo esse. Itaque primo intenti paratique, si lacesserentur, in stationibus fue jam inermes sedentesque pars maxima spectabant. Nun adequitare, dein refugere, sed propius saltum paullatim ev 33 velut quos inpotentes regendi equi invitos efferrent. tremo subditis calcaribus inter h medias stationes hos erupere et, in agrum latiorem evecti, omnia propinqua tecta incendunt. proximo deinde vico inferunt ignem, flammaque omnia pervastant. Fumus primo conspe deinde clamor trepidantium in vicis auditus, postremo Romanum. ores puerique refugientes tumultum in castris fecerunt. it sine consilio, sine imperio, pro se quisque currere ad tutanda: momentoque temporis castra relicta erant, et dione liberatus consul, quo intenderat, pervenit. Liberat exercitum Ætolorum molitiones. XII. Sed neque Boii, neque Hispani, cum quibus eo bellatum erat, "tam inimici infestique erant Romanis q Ætolorum gens. li post deportatos ex Græcia exer primo in spe fuerant, et Antiochum in vacuam Europæ sessionem venturum; nec Philippum, aut Nabin quiet Ubi nihil usquam moveri viderunt, agitandum aliquid cendumque rati, ne cunctando senescerent consilia, conci Naupactum indixerunt. Ibi Thoas prætor eorum, conqu injurias Romanorum statumque Ætoliæ, quod omnium Gr gentium civitatiumque inhonoratissimi post eam victoriam es cujus caussa ipsi fuissent, legatos censuit circa reges mitter qui non solum tentarent animos eorum, sed suis quer Concitant stimulis moverent ad Romanum bellum. Damocritus ad reges ad bin, Nicander ad Philippum, Dicæarchus frater prætor Romanum. Antiochum est missus. Tyranno Lacedæmonio Damoc ademtis maritimis civitatibus enervatam tyrannidem, di inde militem, inde naves navalesque socios habuisse. incl suis prope muris Achæos videre dominantes in Pelopon numquam habiturum recuperandi sua occasionem, si eam, tum esset, prætermisisset. Nullum exercitum Romanum in nec propter Gythium, aut maritimos alios Lac dignam caussam existimaturos Romanos, cur legiones in Gra rursus' transmittant. Hæc ad incitandum animum tyr dicebantur, ut, quum in Græciam Antiochus trajeci k tam inimice infesti bellum 35 cia esse: h 36 per Gron. Crev. i tuenda Crev. 33 Velut quos] Quasi impotentes regendi ab equis inviti efferrentur. 34 Tam inimici] Victor. una particula auctior, tam tunc inimici. 35 Ademptis maritimis civitatibus] Vid. not. 25 ad XXXIV. 35, supra. 36 Nec propter Gythium . . dignam cau Simile sam existimaturos] Tolle cum Gronovio ot et inelegans vocabulum propter. tamentum nobis ab aliena manu immissu visum est 1. XXIV. c. 8. Ob eamdem c • fuisse non negaverim. Ubi monuimu lendam esse voculam ob. "conscientia violatæ per sociorum injurias Romanæ amicitiæ, U. C. 559. conjungeret se cum Antiocho. Et Philippum Nicander haud A. C. 193. dissimili oratione incitabat. erat etiam major orationi materia, quo ex altiore fastigio rex, quam tyrannus, detractus erat, quoque plures ademtæ res. Ad hoc vetusta regum Macedoniæ fama, peragratusque orbis terrarum victoriis ejus gentis referebatur. Et tutum vel incepto, vel eventu se consilium adferre. nam neque, ut ante se moveat Philippus, quam Antiochus cum exercitu transierit in Græciam, suadere; et, qui sine Antiocho adversus Romanos Ætolosque tam diu sustinuerit bellum, ei, adjuncto Antiocho, sociis Ætolis, qui tum graviores hostes, quam Romani fuerint, quibus tandem viribus resistere Romanos posse? Adjiciebat de duce Hannibale, nato adversus Romanos hoste, qui plures et duces et milites eorum occidisset, quam quot superessent. Hæc Philippo Nicander. Alia Dicæarchus Antiocho: et omnium primum, prædam de Philippo Romanorum esse dicere, victoriam Ætolorum, et aditum in Græciam Romanis nullos alios, quam Etolos, dedisse; et ad vincendum vires eosdem præbuisse. deinde quantas peditum equitumque copias præbituri Antiocho ad bellum essent: quæ loca terrestribus copiis, quos portus maritimis. Tum de Philippo et Nabide libero mendacio abutebatur: paratum utrumque ad rebellandum esse: et primam quamque occasionem recuperandi ea, quæ bello amisissent, adrepturos. Ita per totum simul orbem terrarum Ætoli Romanis concitabant bellum. " reges tamen aut non moti, aut tardius moti sunt. 38 tur. XIII. Nabis extemplo circa omnes vicos maritimos dimisit, Nabis belad seditiones in iis miscendas: et alios principum donis ad lum molisuam caussam perduxit, alios pertinaciter in societate Romana manentes occidit. Achæis omnium maritimorum Laconum tuendorum a T. Quinctio cura mandata erat. itaque extemplo "et ad tyrannum legatos miserunt, qui admonerent fœderis eum Romani, denunciarentque, ne pacem, quam tantopere petisset, turbaret: et auxilia ad Gythium, quod jam obpugnabatur a tyranno, et Romam, qui ea nunciarent, legatos miserunt. Antiochus rex, ea hieme Raphiæ in Phoenice Ptolemæo regi Ægypti filia in matrimonium data, quum Antiochiam se recepisset, per Ciliciam, Tauro monte superato, extremo jam hiemis Ephesum pervenit: inde principio veris, Antiocho filio misso in Syriam ad custodiam ultimarum partium regni, ne 37 Conscientia violatæ... Romanæ amicitiæ conjungeret se cum Antiocho] Scripti hic corrupti sunt. Retineamus vulgatam lectionem, quæ jamdiu editos obtinet, donec melius quid aut certius e MSS. eruatur. 38 Libero mendacio abutebatur] Sine ullo modo ad utilitatem causæ suæ utebatur libertate mentiendi de Philippo et Nabide absentibas. Quum Philippus et Nabis abessent, Dicaarchus libere de iis mentiri poterat: et quod poterat, id licenter omnino, inserviens causæ suæ, faciebat. 39 Reges tamen] Ex duobus regibus alter, nempe Philippus, non motus est: alter, Antiochus, tardius motus est. 40 Et ad tyrannum legatos miserunt] Hic verbum miserunt supervacuum est, et odiose inculcatum, quum reperiatur idem in fine totius periodi. U. C. 559. Antio- quid, absente se, ab tergo moveretur, ipse cum omnibus t restribus copiis ad Pisidas, qui circa "Sidam m incolunt, pugnandos est profectus. Eo tempore legati Romani P. S picius et P. Villius, qui ad Antiochum (sicut ante dict est) missi erant, jussi prius Eumenem adire, Elæam vene inde "Pergamum (ibí regia Eumenis fuit) escenderun Cupidus belli adversus Antiochum Eumenes erat, grave si pax esset, adcolam tanto potentiorem regem credens; eu dem, si motum bellum esset, non magis parem Romanis fo quam Philippus fuisset: et aut funditus sublatum iri: aut pax victo daretur, multa illi detracta sibi accessura: ut fa deinde se ab eo sine ullo Romano auxilio tueri posset. Etia si quid adversi casurum foret, satius esse Romanis so quamcumque fortunam subire, quam solum aut imperi pati Antiochi, aut abnuentem vi atque armis cogi. Ob ha quantum auctoritate, quantum consilio valebat, incitabat H manos ad bellum. 43 44 XIV. Sulpicius æger Pergami substitit. Villius, quum sidiæ bello occupatum esse regem audisset, Ephesum p fectus, dum paucos ibi moratur dies, dedit operam, ut c Hannibale, qui tum ibi forte erat, sæpe congrederetur; animum ejus et tentaret, si qua posset, et metum deme periculi ei quidquam ab Romanis esse. His conloquiis ali quidem actum nihil est ; secutum tamen sua sponte e velut consilio petitum esset, ut vilior ob ea regi Hannibal suspectior ad omnia fieret. Claudius, secutus Græcos A lianos libros, P. Africanum in ea fuisse legatione tradit: eu que Ephesi conlocutum cum Hannibale. Et sermonem etia unum refert, quo quærenti Africano, quem fuisse maxim um Scipio- imperatorem Hannibal crederet? respondisse, Alexandr Hannibale. Macedonum regem: quod parva manu innumerabiles exerci fudisset quodque oras, quas visere supra spem humanam ess peragrasset. Quærenti deinde, quem secundum poneret? P rhum, dixisse, castra metari primum docuisse. ad hoc nen nis cum 45 m Sindam Bekk. Pet si qua posset Bekk. n et del. Gron. Crev. s ultimas oras Gron. Crev. Kreyss. Bekk. 41 Sidam] Scripti et veteres editi Sicam. Correxit Glareanus. est. 42 Pergamum... ascenderunt] Hoc Gelenii Jac. Gronovius, quum scripti et editi habeant descenderunt, emendat hic, ut jam ante aliquoties, escenderunt. 43 Secutum tamen sua sponte est] Victor. codex pro est substituit tum. Utrumque eradas licet. • ascenderunt E unum etiam E set, quemadmodum supra c. 12, peragratus Orbis terrarum victoriis ejus gentis. 46 Castra metari primum docuisse] Tot hoc Scipionis cum Annibale colloquium, qu aliunde fabellam non sane admodum ingeni fictam sapere videtur, tum duobus maxime locis indicat Romanum aliquem argumenti c ditorem. Primus est hic ipse, ubi Pyrr universim dicitur castra metari primus docuis quum id tantummodo verum sit de Roma qui, teste Frontino, 1. IV. Strategem. c. captis ejus castris ex eorum metatione su emendaverunt. Secundus est, qui mox seq 45 Quodque ultimas oras ... peragrasset] tur, ubi Pyrrhus propterea laudatur, qu Parce omnino laudatur Alexander, si ultimas effecerit ut Italicæ gentes ejus imperium oras peragrasse tantummodo, non et subegisse mallent, quam populi Romani, tamdiu princi dicatur. Videtur legendum victoriis peragras- in ea terra: qua in laude Pyrrho tributa s 44 Claudius secutus Græcos Acilianos libros] Acilianos libros e Græco in Latinum sermonem convertisse Claudius dicitur supra 1. XXV. c. 39. Vid. ea quæ ibi annotamus. |