XIII 17 Cum veter occubuit Priamus sub Marte Pelasgo XIV 18 Doctusque Anchisesque Venus quem pulchra dearum Fari donavit, divinum pectus habere XV 20 Tum face vero quod tecum precibus pater orat g XIII (17) Priscianus ш p. 97, 8 H. 'veterrimus quasi a veter positivo, quod Capri quoque approbat auctoritas et usus antiquissimorum. Ennius «cum veter (uter Paris. P). . . Pelasgo (pelasco Bern. phelargo Lugd.)».' Ars anon. Bern. Hagen. anecd. Helv. p. 81, 1 'vetus veteris veterrimus quasi a veter positivo. Ennius «cum . . . pelasco».' Aldhelmus epist. ad Acircium p. 310 Giles. 'antiquissimi non vetus sed veter, ut Ennius «cum Pelasgo».' XIV (18) Probus in Verg. ecl. 6, 31 p. 14, 2 Keil. cur ibi (Aen. vi 724) Anchisen facit disputantem quod hic Silenum deum, nisi quod poeta Ennius Anchisen augurii ac per hoc divini quiddam habuisse praesumit sic «doctusque Anchisesque V. q. pulchra dearum fari donavit, d. p. habere». Naevius belli Punici libro tertio sic «postquam avem aspexit in templo Anchisa»>> eqs. Schol. Veron. in Aen. 1 687 p. 90 Keil. 1 p. 10 Herrm. 'peritum multarum disciplinarum Anchisen fuisse ssunt Naev(ius) — | qui ita de eo ait «doctus Anchisa V. q. pulcherrima diu (diuum Maius dium Fleckeisenus) fata docet (fari add. Bernaysius; possis Fari fata d. ut fatis fandis scen. 58; sed neutrum voluit qui illud scripsit: cf. Aen. xI 111 fata docens et vi 759) divinum ut p. haberet».' Cynthius Cenetensis in Aen. 1 687 (A. Mai class. auct. vII p. 386 p. 59 ed. Dozio) 'Anchises vates fuit auctorque divinandi. Ennius «doctusque Anchises venis» et Naevius belli Punici lib. II «templo Anchisa».' Cf. Marii Plotii Sacerdotis ad XXXVIII adscripta. XV (20) Festus ex apogr. 1. xiv p. 234, 27 Th. 'orare antiquos dixisse pro agere (cf. p. 202, 12 Th.) testimonio sunt quod et oratores (causarum actores ex Paulo addendum) et qui nunc quidem legati tunc vero oratores 18. 19 A Cynthio si discesseris vix digno qui afferatur, duas esse formas traditas apparet, quae non miscendae inter se, quod doctis placuit, sed segregandae sunt: e quibus eam quae Probi est in textu posui, non quod vindicare totam possem, sed quia ex ea alteram suis rationibus effictam esse agnoscere videor. Confer Saturnia sancta dearum, Saturnia magna dearum ann. 64. 491; dia dearum (dia deάwv) ann. 22, et ex altera parte divinare etenim magnus mihi donat Apollo (Hor. sat. 11 5, 60 cf. Tibull. I 4, 48) et armaque Lauso donat habere (Aen. x 701 v 262, cf. Ix 360) 20 Tum addidi Tu face vero A. Augustinus. Cf. Catullus 64, 231 tum vero facito ut memori tibi corde haec vigeant mandata; Aen. XII 438 tu facito mox.. sis memor. Sic Ennius tum face vero quod AENEAS XIII-XXVII quod rei p. mandatas partis agebant. Ennius quoque quom dixit in l. 1 annalium «facere vero quod te cum p. p. orat».' Coniicio annalium tum face vero fuisse. XVI (21) Servius Vatic. in georg. Iv 59 p. 325, 1 Thil. 'et aliter: nare pro volare ut apud Ennium in primo «transnavit ... auras». proprietas tamen vocis aptior est natantibus quam volantibus.' I XVII (22) Festus p. 428, 12 Th. 'sos pro eos antiqui dicebant ut Ennius 1. 1 «constitit... sos de adiarum» et l. 1 [v], 1. vi [xvII], 1. x1 [11].' XVIII (23) Macrobius Sat. vi 1, 11 est locus, Hesperiam Grai cognomine dicunt (Aen. 1 530. Î 163). Ennius in 1 «est... perhibebant».' Unde idem versus Ennii in Servii comm. in Aen. 1 530 p. 163, 5 Thil. appictus est ab interpolatore. I XIX (24) Varro de 1. L. vII 28 cascum vetus esse significat Ennius quod ait «quam... genuere Latini».' Cicero Tusc. disp. 1 12, 27 unum illud erat insitum priscis illis, quos cascos appellat Ennius, esse in morte sensum.' Hieronymus epist. 8 t. 1 p. 21 A Vallars. rudes illi Italiae homines, quos cascos Ennius appellat.' Cf. C. Gl. L. vi 1 p. 185. XX (25) Varro de 1. L. v 42 hunc (Capitolinum) antea montem Saturnium appellatum prodiderunt et ab eo late Saturniam (saturnam Flor.) terram, ut etiam Ennius appellat' scil. Saturnia terra; nam late ad hunc non pertinet. XXI (26) Nonius p. 197, 9 caelum neutro. masculino Lucretius [11 tecum agit ut memori mente teneas te cum Festus, sed intelligit tecum orat i. e. tecum agit; cf. Plautus Bacch. 554 tecum orarem ut faceres; asin. 662 iube petere atque orare mecum; Terentius hecyr. 686 egi atque oravi tecum ut 22 dia dearum A. Augustinus: dea diarum 24 tenuere Columna: genuere. Cf. Aen. 1 12 urbs antiqua fuit, Tyrii tenuere coloni; 1 532 XXII 28 Cum saevo obsidio magnus Titanu premebat XXIII 29 Qui caelum versat stellis fulgentibus aptum XXIV 30 «Assaraco natus Capys optimus isque pium ex se Anchisen generat XXV 32 «Accipe daque fidem foedusque feri bene firmum. XXVI 33 Olli respondit rex Albai longai 1097]. Varro... Ennius [546]. idem «Saturno ... genuit».' Charisius I p. 72, 13 K. 'caelum hoc, cum sit neutrum, etiam masculine veteres dixerunt, ut Ennius «quem C. genuit»; item [546].' XXII (28) Nonius p. 216, 28 obsidio feminino... neutro Ennius «cum suo o. m. titanum premebat».' I XXIII (29) Macrobius Sat. vi 1,9 (ubi maximus Atlas) axem humero torquet stellis ardentibus aptum (Aen. iv 482. vı 797): Ennius in 1 (libro vi Salisb.) «qui ... aptum» et in tertio [xi], in x [VIII].' Servius in Aen. I 741 'sane Atlas Graecum est, sicut et Nilus. nam Ennius dicit Nilum Melonem vocari, Atlantem vero Telamonem (inc. 43).' Idem ibid. IV 246 'sane Latine (Atlas) Telamon dicitur, ut Nilus Melo.' Cf. schol. Lucan. x 215. XXIV (30) Servius Vatic. in georg. m 35 p. 278, 6 Thil. 'Assaracus avus Anchisae, pater Capyis fuit..... alii sic: per Assaracum Troianos dicit; nam Assaracus avus Anchisae. Ennius «Assaraco n. Capis o. hisque ... generat».' Cf. idem in Aen. 1 273; vi 777 (ad xxvm adscr.): vi 130. XXV (32) Macrobius Sat. vi 1, 13 accipe daque fidem, sunt nobis fortia bello pectora (Aen. vi 150): Ennius in 1 «accipe ... firmum».' Cf. Porphyrio in Hor. carm. I 24, 50 scelerum si bene: (bene) pro valde positum, ut apud Ennium frequenter (cf. 234. 527).' XXVI (33) Atilius Fortunatianus G. L. K. vi p. 284, 20 maximus qui est versus, syllabas habet xvII. . ., minimus habet xII ut est Ennianus «olli Albai longai».' Donatus art. gr. G. L. K. iv p. 396, 19 diaeresis . . . ut «olli... Albai longai».' Pompeius comment. G. L. K. v p. 297, 30 'diaeresis est «Albai longai» pro eo quod est Albae longae.' Ars anon. Bern. Hagen. anecd. Helv. p. 94, 29 nomina feminina primae declinationis in a desinentia... apud veteres genetivum et dativum in ai mittebant. inde in Virgilio legitur «olli... aliba i longa i», «(aulai) in medio» (Aen. ш 354), <<vestis pictai» (Aen. 1x 26).' Explan. in Donat. e cod. Lavant. G. L. K. IV p. 548, 2 veteres pronomina aliter declinaverunt dativo illa ipsa, ut gene 28 seuo Iunius: suo. Cf. 487 Cum magno strepitu; 485 cum sonitu magno, ne de sis aut sos cogitetur Titanu' Merula: Titanum XXVII ILIA XXVIII-XXXIII 34 Quos homines quondam Laurentis terra recepit XXVIII 35 Et cita cum tremulis anus attulit artubus lumen. Tardaque vestigare et quaerere te neque posse 47 Haec effatus pater, germana, repente recessit tivus et dativus unam declinationem haberent... cuius rei testis est Plautus vel Ennius, qui ait « Albai longai» pro Albae longae.' Idem exemplum irrepsit in edd. aliq. veteres Isidori orig. 1 34, 4. Cf. fragm. de speciebus hexam. her. G. L. K. vI p. 636, 26 non ignoro autem apud Homerum XII pedes simplices in herois versibus inveniri et apud Ennium' et ad v. 623. 624 adscripta. XXVII (34) Priscianus vII p. 337, 26 H. 'Laurentis etiam pro Laurens dicebant. Ennius in annalibus «quos... recepit».' XXVIII (35) Ovidius trist. 11 259 'sumpserit annales - nihil est hirsutius illis. - facta sit unde parens Ilia nempe leget.' Servius in Aen. vi 777 (quin et avo comitem sese Mavortius addet Romulus, Assaraci quem sanguinis Ilia mater educet) ergo «avo se addet comitem» aut avito se iunget imperio, aut certe, secundum Ennium, referetur inter deos cum Aenea: dicit namque Iliam fuisse filiam Aeneae; quod si est, Aeneas avus est Romuli. unde etiam addidit «Assaraci quem sanguinis»: nam hoc epitheton... est proprium Aeneae; nam Assaracus pater est Capyos, Capys Anchisae, Anchises Aeneae.' Servius Danielin. in Aen. 1 273 p. 102, 21 Thil. Naevius et Ennius Aeneae ex filia nepotem Romulum conditorem urbis tradunt.' Cicero de div. 1 20, 40 sq. nunc te ad fabulas revoco vel 43 Corpu' 35 et cita libri optimi, quod tenui, excita (vel eccita) vulgo 38 vita meum corpus praeter vita in rasura corr. Voss. B Fridericus Marx 44 Exim Voss. B Exin✶ Voss. A Vind. gnata Ascensiana 1521: cognata gerit, inquit Varro de l. L. v1 77, id honera gerunt, quod hi sustinent transpositi in Ascensiana 1521 45 0 ferendae Davisius; conf. 55, sed est sustinet, tralatum ab his qui 46.47 inverso ordine in optimis, 47 pat effa in ras. corr. Voss. B, tus Nec sese dedit in conspectum corde cupitus, 49 Quamquam multa manus ad caeli caerula templa Tendebam lacrumans et blanda voce vocabam. 51 Vix aegro cum corde meo me somnus reliquit.» XXIX 52 «Te sale nata precor, Venus, et genetrix patris nostri, Ut me de caelo visas cognata parumper. XXX 54 «Teque pater Tiberine tuo cum flumine sancto < XXXI 55 «Ilia dia nepos quas aerumnas tetulisti. nostrorum vel Graecorum poetarum. narrat enim et apud Ennium Vestalis illa «et cita (35) . . . reliquit (51)».' I XXIX (52) Nonius p. 378, 15 'parumper cito et velociter. Virgilius lib. vi [382]. Ennius annali lib. 1 «te sane neta (tesene neta Paris.) precor... cognata (cognota Leid. Harl. m. pr.) parumper». idem in eodem [XLIII].' XXX (54) Macrobius Sat. vi 1, 12 'tuque o Thybri tuo genitor cum flumine sancto (Aen. vIII 72). Ennius in 1 «teque. . . sancto».' Porphyrio in Hor. carm. 1 2, 18 'Iliae dum se n. q. i. u. v.: Ilia auctore Ennio in amnem Tiberim iussu Amulii regis Albanorum praecipitata; antea enim Anieni matrimonio iuncta est. atqui hic loquitur quasi Tiberi potius nupserit.' Cf. Servius in Aen. 1 273 'Remus et Romus: quos cum matre Amulius praecipitari iussit in Tiberim. tum ut quidam dicunt Iliam sibi Anien fecit uxorem, ut alii, inter quos Horatius, Tiberis.' Cf. Stowasser 'Lexic. Krit. aus Porphyr.' 1893 p. 14 (xen. Austr. 1 p. 152). XXXI (55) Charisius 1 p. 90, 26 K. 'neptis grammatici nolunt dici. . . et 8 consilio videlicet eodem quo supra v. 38 idem, infra v. 51 Vind. et apud Gellium in v. 251; cf. quaest. Enn. a. 1852 p. 17 49 Cf. Apollonius Rhod. I 248 αἱ δὲ γυναῖκες πολλὰ μάλ ̓ ἀθανάτοισιν ἐς αἰθέρα χεῖρας ἄειρον εὐχόμεναι h. e. πολλάκις, et sic saepe tam πολλά Graece quam multa Latine 51 cum Voss. B Vind. tum Voss. A somn' relinquit corr. Vind. 52 sale nata scripsi: saneneta Cf. Catullus 36, 11 o caeruleo creata ponto; Ausonius epigr. 34 p. 205 Schenkelii orta salo, suscepta salo ... Venus; Plutarchus symp. v 10, 4 oîμaι dè καὶ τὴν Αφροδίτην ἁλιγενῆ τοὺς ποιητὰς προσαγορεύειν sale nata per se posita est appellatio, ut nate dea, sata Nocte, Anchisa generate, alia, cui appositi loco nomen adhaeret, velut Iove nate, Hercules, salve (Livius 1 7, 10): unde intelligitur te genetrix, quod olim opinabar, necessarium non esse 53 cognata h. e. utpote cognata, ut Hauptium non probem rogitata proponentem |