'gionis fore, fi caftra, metu fecundanorum amiffa, "fua virtute recipiant: & recipi facile effe, fi in "praeda occupati barbari fubito obprimantur: "ficut ceperint, poffe capi." Summa militum alacritate adhortatio audita eft. Ferunt citati figna, nec figniferos armati morantur: priores tamen conful copiaeque, quae a mari reducebantur, ad vallum accefferunt. L. Atius, tribunus primus fecundae legionis, non hortabatur modo milites, fed docebat etiam, "Si victores Iftri, quibus ar"mis cepiffent caftra, iifdem capta retinere in ani"mo haberent, primum exutum caftris hoftem ad mare perfecuturos fuiffe, deinde ftationes certe << pro vallo habituros. Vino fomnoque verifimile "effe merfos jacere."

66

IV. Sub haec A. Baeculonium figniferum fuum, notae fortitudinis virum, inferre fignum juffit. Ille, fi unum fe fequerentur, quo celerius fieret, facturum dixit: connifufque, quum trans vallum fignum trajeciffet, primus omnium portam intravit. Et parte alia T. & C. Aelii, tribuni militum tertiae legionis, cum equitatu adveniunt. Confeftim, & quos binos oneraria in jumenta inpofuerant, fecuti, & conful cum toto agmine. At Iftrorum pauci, qui modice vinofi erant, memores fuerunt fugae; aliis fomno mors continuata eft: integraque fua omnia Romani, praeterquam quod vini cibique abfumtum erat, receperunt. Aegri quo

que milites, qui in caftris relicti fuerant, postquam intra vallum fuos fenferunt, armis arreptis, caedem ingentem fecerunt. Ante omnes infignis opera fuit C. Popillii equitis. Sabello cognomen erat. Is, pede faucio relictus, longe plurimos hoftium occidit. Ad octo millia Iftrorum funt caefa, captus nemo, quia ira & indignatio inmemores praedae fecit. Rex tamen Iftrorum, temulentus ex convivio, raptim a fuis in equum inpofitus, fugit. Ex victoribus ducenti triginta feptem milites perierunt, plures in matutina fuga, quam in recipiendis caftris.

V. Forte ita evenit, ut Cn. & L. Gavillii, novelli Aquilejenfes, cum commeatu venientes, ignari prope in capta caftra ab Iftris inciderent. Ii, quum Aquilejam, relictis inpedimentis, refugiffent, omnia terrore ac tumultu, non Aquilejae modo, fed Romae quoque poft paucos dies, impleverunt: quo, non capta tantum caftra ab hoftibus, nec fuga, quae vera erant, fed perditas res deletumque exercitum omnem, adlatum eft. Itaque, quod in tumultu fieri folet, delectus extra ordinem, non in urbe tantum, fed tota Italia, indicti. Duae legiones civium Romanorum confcriptae, & decem millia peditum cum equitibus quingentis fociis nominis Latini imperata. M. Junius conful tranfire in Galliam, & ab civitatibus provinciae ejus, quantum quaeque poffet, militum exi

gere juffus. Simul decretum, ut Ti. Claudius praetor militibus legionis quartae, & fociûm Latini nominis quinque millibus, equitibus ducentis quinquaginta, Pifas ut convenirent, ediceret; eamque provinciam, dum conful inde abeffet, tutaretur: M. Titinius praetor legionem primam, parem numerum fociorum peditum equitumque, Ariminum convenire juberet. Nero paludatus Pifas in provinciam eft profectus. Titinius, C. Caffio tribuno militum Ariminum, qui praeeffet legioni, miffo, delectum Romae habuit. M. Junius conful, ex Liguribus in provinciam Galliam tranfgreffus, auxiliis protinus per civitates Galliae militibufque colonis imperatis, Aquilejam pervenit. Ibi certior factus, exercitum incolumem effe, fcriptis literis Romam, ne tumultuarentur, ipfe, remiffis auxiliis, quae Gallis imperaverat, ad collegam eft profectus. Romae magna ex necopinato laetitia fuit: delectus omiffus eft: exauctorati, qui facramento dixerant: & exercitus, qui Arimini peftilentia adfectus erat, domum dimiffus. Iftri, magnis copiis quum caftra haud procul confulis caftris haberent, poftquam alterum confulem cum exercitu novo adveniffe audierunt, paffim in civitates dilapfi funt: confules Aquilejam in hiberna legiones reduxerunt.

VI. Sedato tandem Iftrico tumultu, fenatusconfultum factum eft, ut confules inter fe compa

rarent, uter eorum ad comitia habenda Romam rediret. Quum abfentem Manlium tribuni plebis, A. Licinius Nerva & C. Papirius Turdus, in concionibus lacerarent, rogationemque promulgarent, ne Manlius poft Idus Martias (prorogatae namque confulibus jam in annum provinciae erant) imperium retineret, uti cauffam extemplo dicere, quum abifset magiftratu, poffet; huic rogationi Q. Aelius collega interceffit, magnifque contentionibus obtinuit, ne perferretur. Per eos dies Ti. Sempronius Gracchus & L. Poftumius Albinus ex Hifpania Romam quum revertiffent, fenatus iis a M. Titinio praetore datus in aede Bellonae ad differendas res, quas geffiffent, poftulandofque honores meritos, ut Diis inmortalibus haberetur honos. Eodem tempore & in Sardinia magnum tumultum effe, literis T. Aebutii praetoris cognitum eft, quas filius ejus ad fenatum adtulerat. Ilienfes, adjunctis Balarorum auxiliis, pacatam provinciam invaferant: nec eis invalido exercitu, & magna parte peftilentia abfumto, refifti poterat. Eadem & Sardorum legati nunciabant; orantes, ut urbibus faltem (jam enim agros deploratos effe) opem fenatus ferret. Haec legatio, totumque quod ad Sardiniam pertinebat, ad novos magiftratus rejectum eft. Aeque miferabilis legatio Lyciorum, qui crudelitatem Rhodiorum, quibus ab L. Cornelio Scipione adtributi erant,

querebantur: "Fuiffe fub ditione Antiochi: eam "regiam fervitutem, conlatam cum praefenti ftatu, praeclaram libertatem vifam. Non publico tan"tum fe premi imperio, fed fingulos juftum pati "fervitium. Juxta fe conjuges liberofque vexari: " in corpus, in tergum faeviri: famam, quod indignum fit, maculari dehoneftarique : & palam "res odiofas fieri, juris etiam ufurpandi cauffa; 66 ne pro dubio habeant, nihil inter fe & argento parata mancipia intereffe." Motus his fenatus, literas Lyciis ad Rhodios dedit: "nec Lycios Rhodiis, nec ullos alicuiquam, qui nati liberi fint, in fervitutem dari placere. Lycios ita fub "Rhodiorum fimul imperio & tutela effe, ut in "ditione populi Romani civitates fociae fint."

66

VII. Triumphi deinde ex Hifpania duo continui acti. Prior Sempronius Gracchus de Celtiberis fociifque eorum; poftero die L. Poftumius de Lufitanis aliifque ejufdem regionis Hifpanis triumphavit. Quadraginta millia pondo argenti Ti. Gracchus tranftulit, viginti millia Albinus. Militibus denarios quinos vicenos, duplex centurioni, triplex equiti ambo diviferunt: fociis tantumdem, quantum Romanis. Per eofdem forte dies M. Junius conful ex Iftria comitiorum cauffa Romam venit. Eum quum in fenatu fatigaffent interrogationibus tribuni plebis Papirius & Licinius de his, quae in Iftria effent acta, in concionem

66

66