Lib. XLV. Epitomas Librorum Livii Syllabus Codicum, quibus in Livio recensendo usus est Drakenborchius 12387 12716 Syllabus Codicum, quibus Hearnius usus est Recensus Editionum T. Livii 12746 SERENISSIMO DELPHIN O JOANNES DOUJATIUS SALUTEM ET FELICITATEM PERPETUAM. Duo sunt, SERENISSIME PRINCEPS, quibus homines ad veræ gloriæ culmen perducuntur: Natura atque Doctrina. Horum utrumque Magno Patri unice post Deum debet SERENITAS TUA. Ab eo virtutum semina Regiique animi igniculos nascendi felicitate traxisti: ab ejus providentia cultus omnis ingenii proficiscitur tui. Cumque Disciplina, hinc præceptis, inde exemplis perficiatur, illis Te imbui per summos in omni bonarum artium genere viros, plusquam paterna solicitudine curavit, his, longe supra sæculorum veterum heroas, per se ipse, Teque et omnes posteros instruit. Tu vero, DELPHINE SERENISSIME, tot nativis eximiæ indolis dotibus ornatus, tot optimæ disciplinæ adminiculis præclare usus, gratulandi nobis totique regno materiam præbes amplissimam. Enimvero plena vixdum pubertate, juventutis non Gallicæ modo, sed Europææ, quanta quanta est, scientiarum, et (quod majus adhuc, Teque dignius est,) virtutum, non jam spe, sed uberrimo fructu, æque ac natalium splendore, Te vere Principem præstas. Nemo quippe est qui acre illud ingenium cum exquisito judicio conjunctum, excelsum animum singulari Delph. et Var. Clas. Livius. A æquitate moderatum, certantemque cum Majestate innata comitatem non merito demiretur ac plausu justissimo prosequatur. Quis enim, id ætatis, in sacræ ac profanæ Historiæ notitia, quis in Literis Humanioribus assidua probatorum quorumvis scriptorum lectione pertractandis, quis in Mathematicis præceptionibus (quæ quidem huic gradui congruunt) et perdiscendis meditatione, et manu quoque ac delineando ad actum producendis æque profecit? Quid dicam quantum, arduo cuique incepto atque exercitationi affatim respondente corporis robore, in feris aucupio ac venatu indagandis, persequendis, et nunquam aberrante plumbo figendis valeas; quam decore, quam ex arte, equos, ferocitate quantavis exultantes, agitare, admittere ad cursum, aut sustinere, ac regere noveris et perdomare; quem denique Te et qualem exhibeas in cunctis hujusmodi belli non tirociniis minus quam simulacris, quibus ad militares labores membra durantur? Quid nunc SERENITATI TUÆ apprecandum optandumque nobis superest, PRINCEPS SERENISSIME, nisi ut quam hactenus ad optima quæque institisti viam, hac eadem diutissime pergas, atque ad gloriosa Regis Maximi optimique Parentis facta, non animo solum (ut prius) imbibenda, aut prosequenda nobiscum laudibus et admiratione, sed rebus ipsis sequenda, et (quod Tui unius erit) assequenda temet accingas? Hæ tibi imposterum artes, hæc esto perfecta disciplina, hæc summa votorum nostrorum. Illum vides regia cuncta officia admirabili prudentia et solicitudine sic implentem, ut evidenter appareat id eum apud se statuisse, non ipsum sibi, sed nobis, sed bono publico natum: ita omnia refert ad regni securitatem felicitatemque populorum; nec suorum modo, sed (ut Regem vere Christianissimum decet) omnium quotquot Christi nomine censentur. Sic enim finitimorum injuriis, aggressionibus, ac taudem aperta conjuratione adactus, bella semper gessit, ut eos quacumque via compelleret ad resumendi otii necessitatem. Nec enim aliud cogitavit, cum, non deficientibus belli nervis, nulli sumtui pepercit, ut mi lites suos provisis e longinquo præsidiis atque fomentis insuetis adversus locorum ac tempestatum incommoda muniret; ut eosdem ad ardua quæque, ac supra mortalium vires posita, alacriter subeunda, et puncto temporis perficienda, amplissimis præmiis inflammaret; ut denique inauditis antea machinis perterrefactos, comprehensosque propria intra moenia, hostes ante omnem obsidentium spem compelleret ad deditionem. Sed quid sumtibus parcat, qui nec sibi ipse parcit; in se durus, atque, ut ita dicam, prodigus operum ac periculorum, quo ceteris et opera et pericula minuantur! Hinc illa, quæ miratus est orbis, victoriarum prodigia, non proferendi imperii, sed constituendæ publicæ quietis fine terminata. Tantum enim semper abfuit ab appetendis alienis, ut Reginæ, Sanctissimæ matris tuæ, jura nonnisi suspensa asseruerit manu, ut aliis quam sibi æquiorem sese perpetuo præstiterit, ut obstiterit, ipsc sibi, cum alius obsisteret nemo, victoriamque sibi eripuerit ipse de manibus, cum solus posset. Et miremur, si tandem conjuratis adversus Gallicum nomen finitimis gentibus cunctis leges dixerit pacis, cum fortitudini prius modum posuerit et fortunæ suæ. Nec vero est, quod tibi præreptam doleas, SERENISSIME PRINCEPS, expetita semper tui similibus gloriæ messem. Neque enim, firmata jam terra marique Galliæ potentia, deesse unquam poterit palmarum etiam bellicarum seges, quamdiu sub impiorum barbarorum jugo gement Christianæ tot nationes. Sunt præterea sua paci decora, quorum ingentia specimina et jam Magnus Pater tuus, in omni laudum genere incomparabilis, dedit, quæcumque scilicet temporibus turbidis dari poterant; et plura majoraque imposterum dabit. Nec vero cedit Davidis fortitudini sapientia Salomonis. Hæc quidem a Deo inprimis postulanda, sed et humana haud respuenda subsidia: Historicorum inprimis, quos mutos fidosque præ ceteris consiliarios non immerito agnovere prudentissimi Reges. Inter Historicos autem, quorum jam complures evolvisti, nullus majori usui esse |