In HAC EDITIONE innumera prioris errata, LONDINI: Typis M. BROWN. Impenfis S. BALLARD, J. F. & C. RIVINGTON, T. LONGMAN, B. LAW, ་ W. GOLDSMITH, T. & G. WILKIE, SCATCHERD & WHITAKER, C. D. PIGUENIT, & C. STALKER. MDCCXC. A D LECTOREM. UIS fuerit Crifpus Salluftius, antè quàm tibi fifteretur, monendus effes, amice lector: Sed illud quia viri juxta doti & celebres egregie præftiterunt, fupervacaneum duximus eorum bene fcripta recoquere: Adeòque ex illis, fi lubet, autoris noftri & vitam & mores cognoveris. Aliud eft, quod à nobis jure, meritòque expectes; quemnam, fcilicet, ex bác nová Salluftii editione, fructum carpere poffis. Inftitutum, totiufque operis defignationem fi fpectes, nibil non fperare audeas: Nam, quod ante omnia monitum te volumus, non inftin&tu noftro, fed fapientiffimi ducis Montauferii, fereniffimi Delphini moderatoris juffu, confilioque, eximium, eo quo videbis ornatu, hiftoricum tibi exhibemus. Ille, ut eft omni bumaniorum literarum elegantiâ excultus, ubi inftituendo principi præpofitus eft, quonam potiffimùm modo finguli autores facilè, feliciterque legerentur, cæpit cogitare: que lucem adderent legentium animis: quæ impedimentum inferrent: eaque omnia animadvertit, quæ non modò fereniffimi Delphini, fed publica etiam ftudia juvare poffent. Duæ funt in legendis autoribus difficultates, quæ feftinantibus & minus exercitatis negotium faceffant: Prior quidem, quam facit ipfe fermo & dictio; Seu que ex linguâ & idiomate oritur: Alia verò, qua rebus ipfis adfcribitur; quas vel obiter illi in curfu orationis, vel tanquam abunde cognitas attigerunt; quávis de caufâ denique, non fatìs ad captum omnium, explicaverunt. Multam equidem, eamque maximè laudabilem operam in his folvendis difficultatibus collocaverunt hactenus viri eruditiffimi: At fuo loco, nec fatis commodè a 2 vifa 1 vifa funt pofita quæ illi cæteroquin optimè fcripferunt. Eorum enim commentarios ubi infpicias, quæ ad nudam vocum & phrafis pertinent fignificationem, aut peculiarem fermonis declarationem, ea cum ulteriori rerum enarratione commixta invenies : Ex quò oritur, ut, cùm aliquam ex his notis infpicere velis, non ea priùs occurrat, quàm in aliis, contra animi tui defiderium, tempus confumferis. Ne quid ejufmodi eveniret, egregiè providit vir prudentiffimus. Namque interpretationem, quæ ad vocum & fermonis facit explanationem, feorfum à notis, quæ res ipfas evolvunt, proponendam decrevit: Nifi fortè, quandoque ad notas majores nonnullæ circa dictionem difficultates effent retrahenda. Defignavit infuper, quò omnia primo ftatim intuitu occurrerent, ut notis arithmeticis loca, ubi interpretatione opus effet, indicarentur; alphabeti autem literis, quæ notas pofcerent. Minuta verò hæc funt, quæ primò delineantis animum occupaverunt. Aliud und & eâdem operâ ab ipfo quæfitum eft; ubertas, fcilicet, & fermonis copia. Non enim tantùm in interpretatione fuo quoque & naturali loco reftituendas voluit partes orationis fingulas; nominativum ante verbum, deinde accufativum, &c. fed fynonyam, obfcurarum vice prafertim, aliarum etiam vocum fubftituenda ftatuit: Ut fic tum fenfus clariffimus appareat, tum verborum vis & propria fignificatio dijudicetur, abundantiaque inducatur: Quamquam ex poëtis hic frullus erit multò uberrimus. Reftabat aliud nibil, nifi tam utili, tamque laudabili confilio manum admovere. Rem verò ipfam, ut videtur, in fe recepit gratus bonarum literarum genius: Nam à quo incepto retraherè impenfam maximam quivis credidiffet, ei-rei ne minimum quidem obtulit impedimentum. Nimirum in ea tempora incidimus, quibus regum munificentiffimus, bominumque oculatiffimus, imperium obtinet. Cùm ergo dux illuftriffimus Montauferius ad honoris fummum faftigium fublatus, lectufque inter proceres fide ac fapientia præcellentes, quos magno numero hodie præfertim habet alma Gallia, regie Delphini inftitutioni incumberet, ea perficienda curavit, quæ ante cogitaverat: Studiofiffimè apud omnes literatos, intra & extra regni fines, requirendos juffit, viros inftituti fui adminiftros; quos beneficentia, & omni favore clientes fuos fecit. Quantùm de bonis literis, literatifque, toto denique Mufarum choro meruerit, qui omnes, quotquot habemus Latine linguæ autores, eo, quo præfcripfit modo, caftigandos & enar randos randos procuravit, non ego, in hac infantiâ, fed quibufcumque bonorum omnium non fuerit innata turpis adverfatio, omnes prædicabunt. Jam nihil opus erit vernaculis iftis, & quotannis ferè renovandis interpretationibus, quæ vix fatìs unquam autoris fenfum & fcopum affequuntur; femper ab ejus ratione, modoque recedunt. Quifquis in Latinæ linguæ cognofcendis principiis operam fuam per fex menfes adhibere voluerit, is poftea folus magnam illam virtutis altricem, veterem Romam dico, poterit perluftrare; tutufque venerandorum ejus fepultorum manes in auxilium & confilium evocare. Utinam verò, quod reliquum eft, tam multis commoditatibus culpa noftrâ nibil detractum fuerit. Socordia non evenerit profectò: Quæ autem per imperitiam turbata fuerint, ea ut humanitate tud excufare velis, lector benevole, oramus. Quid fi illuftriffimus Condomienfis epifcopus ex affiduis, quibus, in erudiendo principe, detinetur curis, ad hæc levia animum demittere potuiffet; aut nobiliffimo Huetio in earundem curarum partem afcito, quâ benevolentia laborantibus nobis nonnunquam fubvenit, eadem totum opus ad examen fuum revocare licuiffet, aliquid certè promovendis ftudiis utilius excudere potuiffemus. Quod nobis, qui priores in hanc arenam defcendimus, quoniam fortuna melior invidit, fi quid in hoc quafi præludio peccaverimus, aliorum, qui idem decurrunt ftadium, diligentiá farcietur. Multa dicenda fupereffent, ut quibufdam hominibus, quos nominare nibil attinet, non tam fatisfaceremus, quod nemo natus fecerit, quàm refponderemus: At, quietem noftram qui nibil turbaverunt, illis multò meliùs erit quietam mentem boni prece deprecari. Quomodocumque errata noftra patefecerint, nifi fortè etiam illis, apud Superos femper commorantibus, indignum videbitur ad tam vilia fefe demittere, lubentiffio animo corrigemus. Tu modò, id quod res eft, cogita, candide lector, nos maximo ftudio enifos effe, ut autorem noftrum in perfacili cognitione poneremus. Hinc inde, indifcriminatim, quæcumque ad hunc fcopum ducere credidimus, fecuri defumfimus: Neque eò minimum cujufquam fcriptoris laudi gloriave detractum voluimus, quòd, utenda quæ illi in lucem ediderunt, ea nos ex illorum benignitate hauferimus. Ita verò agere fatiùs fore vifum eft, quàm, ut illi fa&titârunt, fingula fuis autoribus attribuere. Nam, ut taceam quod prolixe eft iftud quandoque difquifitionis, nullius, aut certè minime utilitatis; |