debatur: difcedit a Melino Cluentia, ut in tantis injuriis, non invita, ut a viro, non libenter. Tum verò illa egregia, ac præclara mater, palam exfultare lætitiâ ac triumphare gaudio cœpit, victrix filiæ, non libidinis. Itaque diutius fufpicionibus obfcuris lædi famam fuam noluit; lectum illum genialem, quem biennio antè filiæ fuæ nubenti ftraverat, in eadem domo sibi ornari & fterni, expulsâ atque exturbatâ filiâ, jubet: nubit genero focrus, nullis aufpicibus, nullis auctoribus, funeftis ominibus.

VI. O mulieris fcelus incredibile, &, præter hanc unam in omni vita inauditum o libidinem effrenatam & indomitam! o audaciam singularem! non timuiffe, si minùs vim deorum, hominumque famam, at illam ipfam noctem facefque illas nuptiales! non limen cubiculi, non cubile filiæ, non parietes denique ipfos, fuperiorum teftes nuptiarum ! Perfregit, ac proftravit omnia cupiditate ac furore vicit pudorem libido, timorem audacia, rationem amentia.

16. Tulit hoc commune dedecus familiæ, cognationis, nominis, graviter filius: augebatur autem ejus moleftia quotidianis querimoniis, & assiduo fler fororis : ftatuit tamen nihil sibi in ac tanto fcelere matris "

riis

dum , quam ut illâ matre ne uteretur : ne, quam videre sine fummo animi dolore non poterat, eâ si matre uteretur non folùm videre, fed etiam probare fuo judicio putaretur.

,

17. Initium quod huic cum matre fuerit simultatis, audiftis: pertinuisse hoc ad caufam, tunc, quum reliqua cognoveritis, intelligetis: nam illud me non præterit, cujufmodicumque mater sit, tamen in judicio filii de turpitudine parentis dici vix oportere non effem ad ullam caufam idoneus, Judices si hoc, quod in communibus hominum fensibus, atque in ipfa natura positum atque infixum eft, id ego, quum ad amici pericula depellenda adhiberer, non viderem. Facilè intelligo non modò reticere homines parentum injurias, fed etiam animo æquo ferre oportere. Sed ego ea, quæ ferri poffunt, ferenda; quæ taceri, tacenda effe arbitror.

18. Nihil in vita vidit calamitatis A. Cluentius, nullum periculum mortis adiit, nihil mali timuit, quod non totum a matre effet conflatum & profectum : quæ hoc tempore sileret omnia, atque ea, si oblivione non poffet, tamen taciturnitate fuâ tecta effe pateretur: fed ea verò sic agit, ut prorfus reticere nullo modo possit. Hoc enim ipfum judicium, hoc periculum, illa accufatio, omnis teftium co

pia, quæ futura est a matre initio eft adornata a matre hoc tempore inftrui

, atque omnibus ejus opibus & copiis comparatur : ipfa denique nuper Larino, hujus opprimendi causâ, Romam advolavit: præftò eft mulier audax, pecuniofa, crudelis: inftituit accufatores, inftruit teftes: fqualore hujus & fordibus lætatur; exitium exoptat : fanguinem fuum profundere omnem cupit, dummodo profufum hujus antè videat. Hæc nisi omnia perfpexeritis in caufa, temerè a nobis illam appellari putatote: : sin autem erunt & aperta, & nefaria, Cluentio ignofcere debetis, quòd hæc a me dici patiatur: mihi ignofcere non deberetis

si tacerem.

VII. Nunc jam fummatim exponam, quibus criminibus Oppianicus damnatus sit; ut & conftantiam A. Cluentii, & rationem accufationis perfpicere possitis. Ac primùm caufa accufandi quæ fuerit oftendam, ut id ipfum A. Cluentium vi & necessitate coactum feciffe videatis..

20. Quum manifeftò venenum deprehendiffet, quod vir matris Oppianicus ei paraviffet ; & res non conjecturâ, fed oculis ac manibus teneretur neque in caufa ulla dubitatio poffet effe; accufavit Oppianicum: quàm conftanter, & quàm diligenter, poftea dicam : nunc hoc fcire vos volui, nullam huic aliam accufandi

caufam fuiffe, nisi uti propositum vitæ periculum, & quotidianas capitis insidias hac unâ ratione vitaret. Atque, ut intelligatis, his accufatum effe criminibus Oppianicum, ut neque accufator timere, neque reus fperare debuerit; pauca vobis illius judicii crimina exponam: quibus cognitis, nemo vestrûm mirabitur, illum, diffidentem rebus fuis, ad Stalenum, atque ad pecuniam confugiffe.

21. Larinas quædam fuit Dinea focrus Oppianici, quæ filios habuit M. & Numerium Aurios, & Cn. Magium, & filiam Magiam, nuptam Oppianico. M. Aurius adolefcentulus, bello Italico captus apud Afculum, in Q. Sergii fenatoris, ejus, qui inter sicarios damnatus est, manus incidit, & apud eum fuit in ergaftulo. Numerius autem Aurius frater, mortuus eft, heredemque Cn. Magium, fratrem fuum, reliquit: poftea Magia, uxor Oppianici, mortua eft: poftremò unus, qui reliquus erat Dineæ filius, Cn. Magius, eft mortuus: is fecit heredem illum adolefcentem Oppianicum, fororis fuæ filium, eumque partiri cum Dinea matre jussit interim venit index ad Dineam neque obfcurus , neque incertus , qui nuntiaret ei, filium ejus, M. Aurium, vivere; & in agro Gallico effe in fervitute. 22. Mulier, amissis liberis, quum unius

filii recuperandi fpes effet oftentata, omnes fuos propinquos, filiique fui neceffarios convocavit, & ab iis flens petivit, ut negotium fufciperent, adolefcentem inveftigarent, sibi reftituerent eum filium quem tantùm unum ex multis fortuna reliquum effe voluiffet. Hæc quum agere inftituiffet, oppreffa morbo eft : itaque teftamentum fecit ejufmodi, ut illi filio H-S ɔ millia legaret, heredem inftitueret eumdem illum Oppianicum nepotem fuum : atque his diebus paucis eft mortua: propinqui tamen illi, quemadmodum vivâ Dineâ inftituerant, ita mortuâ illâ ad investigandum Aurium cum eodem illo indice in agrum Gallicum profecti funt.

VIII. Interim Oppianicus, ut erat sicuti multis ex rebus reperietis, singulari fcelere & audaciâ, per quemdam Gallicanum, familiarem fuum, primùm illum indicem pecuniâ corrupit: deinde ipfum Aurium 9 non magnâ jacturâ factâ, tollendum, interficiendumque curavit. Illi autem, qui erant ad propinquum investigandum & recuperandum profecti, litteras Larinum ad Aurios, illius adolefcentis propinquos, fuofque neceffarios, mittunt; sibi difficilem effe inveftigandi rationem, quòd intelligerent indicem ab Oppianico effe corruptum. Quas litteras