deiecto] die Umstellung nach Crevier und Md.

ib. 5 cum Romana] Romana Σ.

ib. eo se recepisset] Oreum sese receperat et E.

ib. 12 vastatae] vastae Σ.

ib. 13 sicut ante] sicut paulo ante Σ.

c. 8, 2 nullo loco] nulli loco E.

ib. tempore] tempori Σ.

c. 9, 1 Maximi filius] Maximus Σ.

ib. ad senatum] ad senatum missus Σ.

ib. 13 duos imperatores] duas acies, duos imperatores Md.

ib. 18 notatum] notatum est Σ.

ib. quam consulem] quam in consulem Σ.

c. 10, 12 Q. Mamilius] Q. Mamilio Σ.

ib. propraetor] praetor. Pighius.

ib. 16 C. Servilio praetori] C. Servilio E.
c. 11, 3 idemque femina] idem feminaque E.
ib. 4 manasse sudore] sudore manasse Σ.
ib. dicebantur] dicebatur Σ.

ib. 6 eius noctis] noctis eius E.

ib. 8 posse] et posse Σ.

ib. 9 liberis] et_liberis Σ.
ib. 11 qui cives] ut qui cives E.

c. 12, 5 deesset] deessent Σ.

c. 13, 8 plures et] plures usque et Σ.
ib. 9 quacumque] qua cuique Σ.
ib. 10 Romanis] et Romanis E.
ib. sequentis dies] insequentis dies Σ.
c. 14, 4 utrimque] utrisque P.

ib. 6 credita] credi Σ.

ib. 19 in acie hostium] in hostium acie Z.

ib. discedere] discurrere E.

ib. 20 armatura et velites] armatura (ac) velites. Md. c. 15, 2 vires deficere] vires etiam deficere Z.

ib. 3 exire. ad id] exire; et ad id Σ.

ib. 4 ut prius] ita ut prius Σ.

ib. 5 ita] itaque E.

ib. nam] iam Wsb.

ib. 8 cum proximus quisque hostem cederet] cum proximus quisque

hostem caderet. Md.

ib. 10 consistere] constituere Duker.

c. 17, 2 et] sed Md.

ib. 8 Poenis autem in Italia] Poenis in Italia Σ.

ib. 10 res erat Africae] res Africae erat. Σ.

ib. 11 non aliter posset] aliter non posset. Z.

c. 18, 3 quicquam se] se quicquam. E.

ib. 6 conciliaret] conciliarit Σ.

ib. 10 traiecisse sese] traiecisse et comisisse sese Σ.

c. 19, 8 et in omne tempus] ut in omne tempus. Σ.

ib. 9 dividunt. partito] dividunt; partitoque. E

ib. 10 ad defendendum impigre urbem] ad defendendam impigre urbem Σ.

ib. 11 admonebant alios] admonebant (alii) alios Md.

ib. 13 super animi] supra animi. j. Hàsch.

ib. adsunt, pugnantibus] adsunt, propugnantibus Σ.

ib. 14 ultima omnium supplicia] ultima omnibus supplicia Σ.

ib. 15 proelio trepidaret] proelio trepidarit. E.

ib. 16 vanis conatibus] vanis tot conatibus Σ.

ib. 17 Laelius instat.] Laelius institit. Z.

c. 20, 1 subeuntibus contra] subeuntibus Σ.

ib. 2 quae] quia E.

c. 21, 6 quam Idem vocabant] quam Ibem vocabant.

ib. 7 maior erat aetate] maior aetate erat Σ.

ib. 10 pro copia (et) provinciali] pro copia provinciali. j. Hd. u. Duker.

c. 22, 4 interfecerunt] interfecerant E.

ib. 6 ligna extruunt] ligna circa extruunt. j. Hd.

ib. 10 peritura essent] peritura forent. E.

ib. 11 ingenti tumultu] ingenti cum tumultu Σ.

ib. 12 quam ut egredi obsessi moenibus auderent] quam ne egredi moenibus auderent. Md. u. 2.

c. 23, 1 vis et impetus iure belli] furor iure belli. Ff.

ib. edebant] edebat P.

ib. 4 interfluens] interfulgens Σ.

ib. urgente turba] urgente ab tergo ingenti turba Σ.

c. 24, 1 insita hominum libidine] insita hominibus libidine. Σ.

ib. 9 instituto aut disciplina] instituto ac disciplina Σ.

ib. 11 ultro sibi imperantes] ultro ipsi imperantes E.

c. 25, 3 stupente ita seditione] stupenti ita seditioni Σ.

ib. tribuni militum septem, qui ** ab ipso Scipione sunt] tribuni militum septem ab ipso Scipione missi supervenerunt. E.

ib. 9 edictum subinde propositum] et edictum subinde (pro) positum. nach j. Hdsch. u. Md.

ib. 10 carptim partes] carptim <per) partes. Gronov.

ib. 11 seditionem per se] seditionem iam per se Σ.

c. 26, 3 unde culpa orta] unde orta culpa. E.

ib. 7 non metu omni] non metu modo omni E.

ib. 13 armati a portis inermi contioni se] a portis armati inermi se contioni. Z.

c. 27, 3 ad vos] apud vos Σ.

ib. 5 Ilergetes ac Lacetani] Ilergetes et Lacetani Z.

ib. 10 exercitum mortem] exercitum meum mortem Σ. ib. 11 et venti et aurae] ut venti et aurae Σ.

c. 28, 9 fugavi expuli] fugavi Hispania expuli. E.

ib. 11 huic fragili] fragili huic E.

ib. 12 C. Flaminio, Aemilio Paulo, Sempronio Graccho] Flaminio, Paulo, Graccho.

ib. elata res publica esset] elata populi Romani esset res publica. E. ib. 15 arma cum Poenis contra patriam] arma contra patriam Σ. c. 30, 6 portu Carteiae] e portu Carteiae Σ.

ib. in Adherbalem_invehitur] in Adherbalem ac triremes invehitur Σ. ib. 9 et fugientem] ut fugientem. E.

ib. 10 repente torta] repente intorta Z.

c. 31, 4 hortentur] hortarentur. E.

ib. 7 equitum MM et quingentis] duobus milibus equitum et quingentis 2.

c. 32, 6 non ex Italia aut] non aut. Aldus. ib. 9 duces esse] duces Σ.

c. 33, 2 ex hostium] ex ipsorum hostium Σ.

ib. 5 res geri coepta est] res coepta geri est Σ. ib. 8 omnis equitatus] et omnis equitatus. E. ib. 11 posset] possit Σ.

ib. 14 duo proelia] duo diversa proelia Σ.

c. 34, 2 ad mille ducenti] ad mille et ducenti Σ.

ib. 6 spem positam habere] spem repositam habere Σ.

ib. 9 se liberos iis, arma relinquere] se libera arma relinquere. Σ.

ib. solutos metu animos] solutos animos Σ.

ib. 10 utrumque expertis] utramque fortunam expertis Σ.

c. 35, 6 aetas in medio] aetas erat in medio Σ.

c. 36, 3 exigit] exegit Σ.

ib. 4 depopulatur agros] depopulatus agros E.

c. 37, 4 in supplementum classi] in supplementum classis Σ.

ib. 9 locant castra] castra locant Z.

c. 38, 9 spondebantque animis] despondebantque animis. E.

ib. 11 Sp. Lucretius Cn. Octavius] Sp. Lucretius et Cn. Octavius. E. c. 39, 6 nobis quoque] nobis prope Σ.

ib. fortuna] fortunam E.

ib. 9 spem omnem salutemque] spem opem salutem Z.

ib. 11 non modo nobis] non modo nobis sed. Md.

ib. 14 terrarum ultimas finit] terrarum ultimus finis Σ.

c. 40, 2 cum placeret, ceteri] cum placeret et ceteri Md.

ib. 5 non senatorem modo] non senatorem Σ.

ib. 12 mihi iam vivendo] mihi vivendo iam E.

c. 41, 2 ire ereptum] isse ereptum_Σ.

ib. 8 eo bellum intendis et egregiam] eo bellum intendis, (si) egregiam Halm.

ib. 11 sufficiamus praebendis] praebendis sufficiamus Σ.

c. 42, 4 ferociores (et) calamitate ipsa] ferociores calamitate ipsa

facti E.

ib. 10 inter se] inter sese Σ.

ib. velut ad commune] iam velut ad commune Σ.

ib. 19 diuturna et gravi] diuturna ac gravi Σ.

c. 43, 1 inveteratae prudentiae fama] inveterata prudentiae fama Σ. ib. 9 cura de me exorta] de me cura exorta E.

ib. 11 profiteri ausus esset] profiteri nomen ausus esset Σ.

ib. 17 res egregias] res egregie E.

ib. 18 isto tu exempio] isto exemplo. j. Hdsch.

ib. 19 possit] posset Σ.

c. 44, 2 uri excindi] uri et excindi Σ.

ib. 6 et molientem hinc Hannibalem] et moli<ri t>andem hinc Hanni

balem Ff.

ib. 8 id est viri] et id est viri Z.

ib. 13 ducem Romanorum] ducem Romanum Σ.

c. 45, 9 quem **] quem mallet ex duobus, qui ibi essent. Wsb. ib. 12 Matho ac Q.] Matho et Q. E.

ib. 18 Russellani abietes] Russellani abietem. Σ.

c. 46, 10 Scipionem traiecturum] Scipionem traiecturum esse Σ.
ib. 13 urbanas legiones] duas urbanas legiones E.

ib. 14 Ligurumque et Montanorum] Ligurumque Montanorum E. ib. captas eas] eas. Σ.

ib. portantis tradit] portantis captas tradit Σ.

ib. 16 rerum gestarum] rerum ab se gestarum Σ.

-

2. Sprachliche Beobachtungen.

Zu c. 2, 5: 5, 52, 1 vixdum e naufragiis emergentes. 6, 42, 9 vixdum perfunctum bello. 9, 42, 7 vixdum luce certa. 10, 11, 1 vixdum in ingressos hostium fines. c. 32, 7 vixdum satis certa luce. c. 33, 2 vixdum satis aptatis armis. c. 33, 8 vixdum validum. 21, 3, 2 vixdum puberem. c. 26, 4 vixdum satis credens. c. 46, 6 vixdum clamore sublato. c. 57, 9 vixdum satis percurato vulnere. c. 61, 5 vixdum digresso eo. 22, 4, 4 vixdum satis certa luce. c. 19, 10 vixdum omnes. c. 45, 3 vixdum in ripam egressi. 23, 29, 13 vixdum conserto proelio. 24, 4, 1 puerum vixdum laturum. c. 25, 2 puerum ac vixdum pubescentem. 25, 18, 1 vixdum instructa acie. 26, 22, 8 vixdum requiesse. 27, 28, 11 vixdum satis patebat iter. c. 30, 11 vixdum tempore circumacto. 28, 2, 5 vixdum in egressos eos. c. 13, 7 vixdum proelio inito. c. 14, 8 vixdum satis certa luce. 29, 12, 3 vixdum pace facta. c. 31, 4 vixdum coalescens regnum. 30, 19, 5 vixdum superata Sardinia. 30, 28, 4 vixdum iuvene. c. 30, 12 vixdum militari aetate. 32, 28, 4 vixdum inchoatis rebus. 33, 9, 5 phalanx vixdum in iugum evaserat. c. 21, 6 vixdum terminato bello. 34, 1, 1 vixdum finitorum. c. 60, 1 vixdum hi profecti erant. 36, 12, 5 vixdum iis egressis legatis. 39, 42, 12 et cum is vixdum serio adnuisset. 43, 4, 10 vixdum ad consulem se pervenisse. 44, 5, 1 progressis vixdum quattuor milia. c. 40, 2 vixdum compositos. 45, 12, 7 inter quos vixdum convenerat pax. Zu c. 2, 7. ceterum im Anfang: praef. 11. 1, 48, 8. c. 52, 3. c. 58, 7. 2, 3, 1. c. 17, 6. c. 24, 4. c. 41, 12. c. 43, 4. c. 59, 2. 3, 40, 11.

5, 24, 8.

7, 2, 4.

c. 16, 8.

8, 3, 8.

c. 10, 7.

c. 17, 8.

c. 18, 12. c. 45, 13. c. 19, 3. 26, 5, 17.

c. 20,

4.

c.

c. 7,

1.

c.

c. 27, 9.

c. 38, 7.

c. 29, 5
c. 31, 3 u.

u. 8.

7.

c. 46, 11.

27, 12. c. 34, 9 u. 13. 12, 1 u. c. 36, 8. c. 44, 10. c. 48, c. 49, 7. c. 11, 9. c. 12, 8. c. 17, 6. c. 18, 13. c. c. 39, 6 u. 10. c. 46, 3. 28, 2, 7. c. 37, 6. c. 27, 10. c. 29, 8. c. 41, 3.

c. 15, 17 u. 20. c.
c. 36. 1 u. 10.

c. 42, 3.

c. 37, 8.

16, 13.

29, 2, 7. c. 21, 1. c.
c. 36, 6. 30, 5, 6

23, 6.

u. 8.

32, 4, 2.

c. 10, 5.

c. 12, 7.

37, 1, 3. c. 60, 2. 39, 18, 1. c. 40, 12. 42, 14, 1

c. 10, 5. c. 19, 3. c. 23, 2. 38, 3, 5.

c. 20, 14.

c. 47, 7.

40, 4, 11.

c. 55, 2.

41, 15, 10.

u. 2 u. 4.

c. 26, 9.

c. 50, 4.

c. 66, 6.

43, 8, 2.

c. 10, 5.

ceterum in der Mitte und als Korrelat: 1, 24, 3. 1, 30, 9 et dem, ceterum. 3, 71, 6 rem vetustate oblitteratam, ceterum. 4, 41, 1. c. 43, 2. 5, 18, 1. c. 47, 8. 8, 8, 16. 9, 13, 9 omnia Romanis suppeditabantur, ceterum adeo exigue, ut. c. 21, 1 non consulibus ceterum dictatori. c. 26, 21 multiplicatis honoribus ceterum invisus.

c. 31, 15. c. 45, 5 veteres hostes, ceterum per multos annos quietos. c. 46, 1. 10, 35, 4 minus cladis, ceterum non plus animorum. 10, 41, 1 atrox, ceterum. 21, 14, 3. 22, 2, 2 longius, ceterum commodius iter. c. 50, 2. 23, 2, 2 u. 6. 24, 49, 1. 25, 27, 1. c. 40, 2. 28, 11, 7. c. 42, 5. 30, 11, 5. 38, 21, 4. 39, 15, 6 u. 10. 43, 20, 2.

Zu 2, 14: 2, 26, 6 debellatum est. debellatum esse. 7, 28, 3 debellatum est. c. 11, 11 debellatum est. c. 23, 12 quoad debellari potuisse. 9, 4, 2 debellatum esse. c. 41, 3. 23, 13, 6. c. 33, 11. c. 40, 6. c. 40, 18. 27, 25, 14. 28, 16, 15. c. 30, 1, 10. c. 8, 1. 31, 22, 3. c. 38, 3. c. 48, 11. 32, 28, 6 debellare. 33, 19, 11. c. 20, 10. 34, 17, 4. c. 43, 3. 36, 8, 3. c. 39, 7. 37, 14, 7. 38, 23, 3. 39, 49, 6. 40, 50, 5. 41, 18, 5. c. 26, 5. 42, 59, 7. 44, 46, 3. 45, 10, 2. Aktiv: 9, 16, 1 uno secundo proelio debellavit (cum Frentanis). 31, 38, 8 sedentem Romanum debellaturum credi poterat. 35, 35, 7 aciem debellaturam. 38, 12, 3 quod cum Antiocho uno proelio debellassent. 44, 39, 9.

Zu c. 3, 4. Substantivierte Neutra im Singular, abhängig von Präpositionen und ohne Bekleidung:

a) nach der 2. Deklination:
ab: 1, 28, 2 ab extremo.

21, 11, 8 ab imo. 24, 34, 9 ab imo ad summum. 30, 10, 10 ab alto. c. 24, 9 ab alto. 26, 42, 8. 37, 23, 7. ad: 1, 33, 5 ad ultimum. 1, 53, 10 ad ultimum u. c. 54, 2. 2, 6, 1