Immagini della pagina
PDF
ePub

5 nec Acarnanes solum Boeotique et qui Euboeam incolunt in magno metu erant, sed Achaei quoque, quos super Aetolicum bellum Machanidas etiam Lacedaemonius tyrannus haud procul 6 Argivorum fine positis castris terrebat. hi omnes, suis quisque urbibus quae pericula terra marique portenderentur, me7 morantes auxilia regem orabant. ne ex regno quidem ipsius tranquillae nuntiabantur res: et Scerdilaedum Pleuratumque motos esse, et Thracum maxime Maedos, si quod longinquum bellum regem occupasset, proxima Macedoniae incursuros. 8 Boeoti quidem et interiores Graeciae populi Thermopylarum saltum, ubi angustae fauces coartant iter, fossa valloque intercludi ab Aetolis nuntiabant, ne transitum ad sociorum urbes 9 tuendas Philippo darent. vel segnem ducem tot excitare tumultus circumfusi poterant. legationes dimittit pollicitus, 10 prout tempus ac res sineret, omnibus laturum se auxilium; in praesentia, quae maxime urgebat res, Peparethum praesidium urbi mittit, unde allatum erat Attalum ab Lemno classe trans11 missa omnem circum urbem agrum depopulatum. Polyphantam cum modica manu in Boeotiam, Menippum item quendam ex

5. super etiam] statt cum tum sagt Liv. sehr oft super etiam, praeter etiam; besonders mit substantivierten Neutris super cetera, praeter alia, inter alia. vgl. c. 15, 5 super cetera elephanti etiam, u. d. Anh.

Machanidas] hatte nach dem Tode des Lykurg die Herrschaft an sich gerissen und schaltete despotisch; er wurde von Philopömen besiegt und eigenhändig getötet (207).

fine],,die Grenze"; bei Liv. mehrfach im Singular; 7, 19, 9 ad finem Tusculanorum. 9, 6, 10. 4, 58, 1 venientibus ad finem. 10, 35, 1 ad finem Lucerinum. 33. 20, 2. 34, 56, 2. 35, 27, 10. 39, 54, 12. 40, 16, 5 ad extremum finem provinciae Galliae. 44, 27, 10 ad finem Macedoniae.

6. quae portenderentur] „an

gedeutet würden"; sonst von Dingen, die durch religiöse Vorzeichen prophezeit werden. vgl. c. 11, 7 portendentibus deis; wie hier: 1, 50, 6 quid spei melioris Latinis portendi.

memorantes] von den Berichten Gesandter sehr gewöhnlich; vgl. 25, 30, 1 legati a Marcello redierunt memorantes. 27, 4, 5. 6, 9, 3. 21, 34, 2.

auxilia regem orabant] der dop

pelte Accusativ der Person und Sache findet sich bei oro selten bei Liv.; er ist mehr altertümlich und der Volkssprache angehörig.

7. incursuros] mit dem Accusativ bei Liv. nur hier (Sallust); mit dem Dativ der Person c. 15, 3 cornibus incucurrerunt u. 22, 17, 6; sonst mit in und dem Accus.

Scerdilaedum Pleuratumque] 26, 24, 9 Thracum et Illyriorum reges.

8. transitum darent] das Verbum des Nebensatzes hat sich an das zuletzt stehende fauces angeschlossen.

9. tumultus circumfusi] von den Wellen und Flammen übertragen, vgl. c. 32, 8 in circumfusam Oceano insulam. 21, 27, 4 insulae circumfusum amnem. 1, 41, 3 circumfuso igni.

10. in praesentia],,für den Augenblick"; Gegensatz in posterum, in futurum; ist bei Liv. viel häufiger als in praesens oder in praesens tempus; vgl. c. 25, 9 in praesentia

leniter agi placuit u. d. Anh. Peparethum] die gröfste der vor dem pagasäischen Meerbusen gelegenen Inseln.

11. cum modica manu],,mit angemessener Mannschaft"; dafs dieselbe,,schwach" gewesen sei, liegt

regiis ducibus cum mille peltastis pelta caetrae haud dissimilis est Chalcidem mittit; additi quingenti Agrianum, ut 12 omnes insulae partis tueri posset. ipse Scotussam est profectus, eodemque ab Larisa Macedonum copias traduci iussit. eo nuntiatum est concilium Aetolis Heracleam indictum regem- 13 que Attalum ad consultandum de summa belli venturum. hunc conventum ut turbaret subito adventu, magnis itineribus 14 Heracleam duxit. et concilio quidem dimisso iam venit; se- 15 getibus tamen, quae iam prope maturitatem erant, maxime in sinu Aenianum evastatis Scotussam copias reducit.

ibi exercitu omni relicto cum cohorte regia Demetriadem sese recipit. inde, ut ad omnis hostium motus posset occurrere, in Pho- 16 cidem atque Euboeam et Peparethum mittit, qui loca alta eligerent, unde editi ignes apparerent; ipse in Tisaeo est in altitudinem ingentem cacuminis editi - speculam posuit, ut ignibus procul sublatis signum, ubi quid molirentur hostes, momento temporis acciperet.

mons 17

Romanus imperator et Attalus rex a Peparetho Nicaeam 18 traiecerunt; inde classem in Euboeam ad urbem Oreum trans

nicht in modicus. Am häufigsten verbindet es sich mit auxilia, praesidium, sowie Begriffen des Raumes und der Zeit intervallum, iter, doch auch c. 40, 1 modica gloria.

pelta] die von Iphikrates eingeführte, meist bei den Söldnern gebrauchte pelta war rund und von Leder.

Agrianum] aus dem nördlichen Päonien.

Scotussa] südlich von Larisa und näher der Küste von Thessalien.

13. concilium Heracleam indictum] gemeint ist Heraclea Trachinia am malischen Meerbusen; der Accusativ Heracleam wie § 2 Larisam. concilium politische Versammlung von Nicht-Römern; vgl. 27, 30, 6.

=

15. prope maturitatem erant] prope von der Zeit als Präposition findet sich nicht vor Livius; vgl. 36, 34, 2 prope excidium erat.

in sinu Aenianum] sinus- Küstenstrich; vgl. 37, 6, 2 in sinum Maliacum venerat (cum tredecim milibus peditum). Die Änianen wohnen am Spercheios mit der Hauptstadt Hypata; gewöhnlich heifst dieser Strich sinus Maliacus.

evastatis] scheint sich nur bei Liv. zu finden und bei ihm nicht selten; vgl. c. 44, 14 uratur evasteturque in vicem Africa. vgl. Anh.

cum cohorte regia] vgl. 27, 32, 5 regiis; gebildet wie cohors praetoria; griechisch ἄγημα.

16. ut ad motus-posset occurrere] die Sache oder Person, der man entgegentritt, steht sonst im Dativ; vgl. c. 8, 1 nulli rei occurrisse;

mit ad zur Abwehr entgegentreten vgl. 21, 61, 1 ad primum adventum occursurus; 10, 25, 14 ad omnia simul obire.

unde editi] vgl. c. 7, 1 ignes ab Oreo editi.

apparerent] ,,gesehen werden könnten“ vgl. 22, 17, 6 humana apparuit fraus. 22, 24, 6 tumulus apparuit. 24, 10, 12 quemquam apparuisse.

ibi

[ocr errors]

17. in Tisaeo] auf der Südspitze der Halbinsel Magnesia, gegenüber Artemisium.

in altitudinem] verbinde: mons est cacuminis editi in altitudinem ingentem.

18. Nicaeam] in Locris am sinus Maliacus.

Oreum] an der Nordküste von Euböa.

mittunt, quae ab Demetriaco sinu Chalcidem et Euripum 19 petenti ad laevam prima urbium Euboeae posita est. ita inter Attalum ac Sulpicium convenit, ut Romani a mari, regii a 6 terra oppugnarent. quadriduo post quam adpulsa classis est urbem adgressi sunt. id tempus occultis cum Platore, qui a 2 Philippo praepositus urbi erat, conloquiis absumptum est. duas arces urbs habet, unam imminentem mari, altera urbis media est; cuniculo inde via ad mare ducit, quam a mari turris 3 quinque tabulatorum, egregium propugnaculum, claudebat. ibi primo atrocissimum contractum est certamen et turre instructa omni genere telorum et tormentis machinisque ad oppugnan4 dam eam ex navibus expositis. cum omnium animos oculosque id certamen avertisset, porta maritumae arcis Plator Romanos accepit, momentoque arx occupata est. oppidani pulsi 5 inde in mediam urbem ad alteram tendere arcem. et ibi positi erant, qui fores portae obicerent. ita exclusi in medio 6 caeduntur capiunturque. Macedonum praesidium conglobatum sub arcis muro stetit nec fuga effuse petita nec pertinaciter 7 proelio inito. eos Plator venia ab Sulpicio impetrata in naves impositos ad Demetrium Phthiotidis exposuit, ipse ad Attalum se recepit.

8

[ocr errors]

Sulpicius tam facili ad Oreum successu elatus Chalcidem inde protinus victrici classe petit; ubi haudquaquam ad spem

petenti],,wenn man fährt"; Dativ des Part. Praesentis bei Ortsbestimmungen nach griechischem Vorgange bei Liv. häufig (schon Caesar, nicht aber Cicero); vgl. 26, 24, 11 ab Aetolia incipienti.

c. 6, 2. urbis media] vgl. c. 5, 19 prima urbium Euboeae posita est. 42, 58, 9 medius omnium rex erat.

cuniculo],,durch einen verdeckten Gang", zum Abl. § 4 porta maritumae arcis. c. 3, 12 eadem porta. propugnaculum] ,,Bollwerk"; militärische Bezeichnung der Türme und Aufsenwerke; vgl. 30, 9, 4 muri reficiebantur propugnaculisque armabantur. claudebat] sperrte damals"; dagegen die topographischen Verhältnisse der Stadt, die unverändert blieben, im Präsens habet

est ducit.

[ocr errors]
[blocks in formation]

sechsmal arx. 4, 61, 6-8; vgl. urbs c. 3, 4.

momentoque],,und im Augenblick"; häufiger sagt Liv. momento temporis, vgl. c. 5, 17; oder 40, 15, 14 momento horae; bisweilen (3, 27, 7) puncto temporis (so auch Cicero). vg1. Anh.

7. ad Demetrium Phthiotidis] Stadt am sinus Pagasaeus, sonst auch Pyrasus genannt. Ortsbestimmung durch den Genitiv des Ländernamens nach griechischem Vorbilde; vgl. § 12 Cynum Locridis. 27, 30, 7 Chalcidem Euboeae.

8. inde protinus],,von dort ohne Aufenthalt"; protinus wird am häufigsten mit inde und Verbis der Bewegung verbunden, letztere stehen nicht selten im Particip oder Abl. absolutus. vgl. c. 13, 4 ab Tarracone profectus protinus perc. 16, 10. 22, 50, 11 atque inde protinus. vgl. d. Anh.

venit.

[ocr errors]
[ocr errors]

ad spem respondit] statt mit ad dieselbe Wendung mit Dativ 1, 45, 7 ut prodigio responderet

eventus respondit. ex patenti utrimque coactum in angustias 9 mare speciem intuenti primo gemini portus in ora duo versi praebuerit; sed haud facile alia infestior classi statio est. nam 10 et venti ab utriusque terrae praealtis montibus subiti ac procellosi (se) deiciunt, et fretum ipsum Euripi non septiens die, sicut fama fert, temporibus statis reciprocat, sed temere in modum venti nunc huc nunc illuc verso mari velut monte praecipiti devolutus torrens rapitur. ita nec nocte nec die 11 quies navibus datur. cum classem tam infesta statio accepit, tum et oppidum alia parte clausum mari, alia ab terra egregie munitum praesidioque valido firmatum et praecipue fide praefectorum principumque, quae fluxa et vana apud Oreum fuerat, stabile atque inexpugnabile fuit. id prudenter, ut in temere 12 suscepta re, Romanus fecit, quod circumspectis difficultatibus, ne frustra tempus tereret, celeriter abstitit incepto, classemque

eventus. 31, 24, 3 pari incepto haud disparem eventum responsurum; mit ad 9, 15, 3 ad spem eventus respondit. Absolut 30, 30, 20 nusquam minus quam in bello eventus respondent.

9. ex patenti utrimque],,das Meer zieht sich auf beiden Seiten aus der Weite zu einem Sunde zusammen." Das substant. ex patenti bei Liv. nur hier; vgl. die substantivierten Neutra der dritten Deklin. ad inane; in breve; per proclive.

intuenti] vgl. c. 5, 18 petenti. ,,könnte beim ersten Anblick den Eindruck eines Doppelhafens mit zwei Einfahrten machen"; os:= Einfahrt, Eingang vgl. 10, 1, 5 altero specus eius ore. 31, 24, 9 velut in ore urbis.

[blocks in formation]
[merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small]

alia] von zwei Seiten; vgl. 26, 5, 6 alia alia; parte, wie bei Homer ἄλλος μὲν ἄλλος δὲ steht alius alius von zweien, wenn nicht der Zahlbegriff, sondern ein Gegensatz zweier Dinge hervorgehoben wird.

[ocr errors]

12. ut in temere suscepta re] beschränkend:,,soweit bei einem verwegnen Unternehmen angängig.“ Die Wortstellung weicht ab von der regelmässigen c. 28, 1 ut in re nefaria. 26, 5, 7 ut in re trepida. c. 8, 2 ut in re tam trepida. 1, 54, 7 ut in re imperfecta, u. ö.; wie hier: 5, 41, 1 ut in tali re. 4, 27, 10; und häufig im Plural: 4, 17, 8 ut in trepidis rebus u. ö.

inde ad Cynum Locridis

[ocr errors]

emporium id est urbis Opuntiorum

[ocr errors]

mille passuum a mari sitae traiecit. 7 Philippum et ignes ab Oreo editi monuerant, sed serius Platoris fraude ex specula elati; et inpari maritumis viribus haud facilis erat in insulam classi accessus. ita res per cuncta2 tionem omissa. ad Chalcidis auxilium, ubi signum accepit, impigre est motus; nam et ipsa Chalcis quamquam eiusdem insulae urbs est, tamen adeo arto interscinditur freto, ut ponte continenti iungatur terraque aditum faciliorem quam mari 3 habeat. igitur Philippus ab Demetriade Scotussam, inde de tertia vigilia profectus deiecto praesidio fusisque Aetolis, qui saltum Thermopylarum insidebant, cum trepidos hostis Heracleam compulisset, ipse uno die Phocidis Elatiam milia amplius 4 sexaginta contendit. eodem ferme die ab Attalo rege Opuntiorum urbs capta diripiebatur. concesserat eam regi praedam Sulpicius, quia Oreum paucos ante dies ab Romano milite 5 expertibus regiis direptum fuerat. Romana classis Oreum sese receperat, et Attalus ignarus adventus Philippi pecuniis a 6 principibus exigendis terebat tempus, adeoque inprovisa res fuit, ut, nisi Cretensium quidam forte pabulatum ab urbe longius progressi agmen hostium procul conspexissent, opprimi 7 potuerit. Attalus inermis atque incompositus cursu effuso

Cynum Locridis] vgl. § 7 Phthiotidis; es ist die Hafenstadt der opuntischen Lokrer, nördlich von Opus.

c. 7, 1 ignes ab Oreo editi],,die in Oreum gegebenen Feuersignale" vgl. c. 5, 16 unde editi ignes u. § 17 ignibus sublatis. u. ex specula elati. 25, 9, 10 editus ignis; ebenso signo e speculis edito. 27, 28, 16. 29, 6, 8.

2. nam et ipsa Chalcis urbs est],,denn Ch. ist zwar gleichfalls eine Stadt auf derselben Insel"; et ipsa ist nur mit urbs est, nicht mit interscinditur zu verbinden.

interscinditur] bei Liv. nur hier.

[blocks in formation]
[merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]
« IndietroContinua »